زندگینامه کوتاه امام خمینی (س)

محل تولد امام خمینی: خمین از توابع استان مرکزى  

پدر امام خمینی: آیت‌الله سید مصطفی مصطفوی

امام خمینی (س)

خلاصه‌ای کوتاه از زندگینامه امام خمینی 

امام خمینی (س) در سال 1281 هجری شمسی در خمین به دنیا آمدند، ایشان متولد ماه شهریور بودند. سید مصطفی موسوی، پدر ایشان از منتقدان خوانین و مأموران‏‎ دولتی بودند و زمانی که امام خمینی پنج ماه بیشتر نداشت به شهادت رسیدند. 

امام خمینی پس از مطالعه علوم اسلامی در خمین، برای تکمیل تحصیلات خود به اراک و از آنجا به قم رفتند و تدریس علوم فلسفی را در سن 27 سالگی آغاز کردند. با شدت گرفتن اقدامات ظالمانه حکومت پهلوی، امام خمینی نیز به انتقاد از رژیم و سپس مبارزه از طریق آگاهی رسانی به مردم مسلمان ایران کردند. 

تصویر امام خمینی در سنین مختلف

مواضع سرسختانه امام خمینی علیه لایحه کاپیتولاسیون در سال 1343 سبب شد که رژیم شاه ایشان را به ترکیه و پس از آن به نجف تبعید کند. تبعید امام خمینی نه تنها حرکت انقلاب اسلامی را متوقف نکرد بلکه امام خمینی در تبعید نیز به روشنگری مردم نسبت به خیانت‌ها و جنایت‌های رژیم پرداخت و با اوج گیری اعتراضات در سال های 1356 الی 1357 سرانجام در 22 بهمن 1357 انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید.

در پی پیروزی انقلاب، امام خمینی مردم را دعوت به شرکت در انتخابات نظام جمهوری اسلامی ایران کردند و  با رای 98 درصدی مردم این نظام را بنیان گذاشتند. پس از پیروزی انقلاب هم امام خمینی به هدایت امور کشور پرداختند و در کشاکش اغتشاش‌های سازمان مجاهدین خلق، ترورهای پی در پی شخصیت‌های برجسته انقلاب و همچنین جنگ تحمیلی، سعی در حل هوشمندانه مسائل و افزایش آگاهی مردم داشتند. 

ایشان در سال 1358 به بیماری قلبی مبتلا شدند و به دستور پزشک از قم به تهران آمدند و تا زمان رحلت (1368) در تهران ماندند. 

زندگینامه امام خمینی از تولد تا رحلت

خانواده و تبار امام خمینی

آقا سید مصطفی (پدر امام خمینی) پس از فراگیری تحصیلات اولیه در‏‎ ‎‏مکتبخانه‌های خمین و فراگیری زبان عربی، برای ادامه تحصیل ابتدا‏‎ ‎‏به اصفهان و سپس عازم نجف اشرف گردید. در نجف اشرف و سامرا که عهد میرزای‏‎ ‎‏شیرازی بود، تحصیلات خود را دنبال کرد و در زمرۀ علما و مجتهدین عصر خود قرار‏‎ ‎‏گرفت.‏‎

او در سال 1273 هجری شمسی ‎‏به خمین بازگشت و زعامت و رهبری مردم منطقۀ‏‎ ‎‏خمین را بر عهده گرفت و ضمن هدایت معنوی، مذهبی و دینی مردم، با ظلم و ستم‏‎ ‎‏خوانین و متنفذین محلی بر مردم آن منطقه، به مقابله و مبارزه پرداخت.‏‎

پدر بزرگ امام خمینی سید احمد،‏‎ ‎‏معروف به سید هندی فرزند دین علی شاه در بین سالهای ۱۲۴۰ تا ۱۲۵۰ ه . ق. از کشمیر‏‎ ‎‏راهی سفر عتبات عالیه می شود و در مدت اقامت در آنجا با شخصی از اهالی خمین به‏‎ ‎‏نام یوسف خان فرفهانی‏‎، از اعیان توابع خمین، آشنا می‌شود.‏‎ یوسف خان بعدها از سید احمد دعوت می‌کند که برای ارشاد اهالی خمین به آن سرزمین مهاجرت کند.

سیداحمد در پی مهاجرت به ایران با خواهر یوسف خان ازدواج می‌کند و از او صاحب سه دختر به نام‌های: سلطان خانم، صاحبه خانم و آغابانو‏‎ ‎‏خانم و یک پسر به نام سید مصطفی بود. برای اطلاعات بیشتر درباره خانواده امام خمینی، بخش اول زندگینامه ایشان با عنوان خاندان امام خمینی(س) را مطالعه کنید.

ایشان با سعی در جلوگیری از تعدیّات و مظالم خوانین و مأموران‏‎ دولتی نسبت به مردم در عمل مقابل آنها قرار گرفت و آنها، سید مصطفی را سدّ راهی ‎‏برای رسیدن به اهداف و مقاصد خود دیدند. در سال 1281 هجری شمسی که تعدیّات‏‎ ‎‏خوانین بر مردم فزونی یافته بود، سید مصطفی تصمیم گرفت که این وضعیت را به اطلاع‏‎ ‎‏والی عراق (اراک کنونی) برساند. دو تن از خوانین که از پیامدهای این گزارش می‌ترسیدند در میانۀ راه خمین به‏‎ ‎‏عراق (اراک) به آقا مصطفی حمله کرده، با شلیک گلوله ای بر قلب وی، ایشان را به‏‎ ‎‏شهادت رساندند. برای اطلاعات بیشتر درباره چگونگی شهادت پدر امام خمینی کلیک کنید.

سرنوشت قاتلان پدر امام خمینی (س)

فرزندان آقا مصطفی (پدر امام خمینی) جریان قتل ایشان را پیگیری کردند و در نهایت موفق به دستگیری و قصاص قاتلان شدند. سرانجام فردی به نام نصرت الله میرزا ملقب به سردار حشمت، به دستور صدر اعظم مأمور به دستگیری قاتلان پدر امام خمینی شد و آنها را در روستای یوجان دستگیر کرد. 

عمه بزرگوار امام خمینی (س)، که شیرزنی دلاور و شجاع بود، پس از دستگیری قاتلان پدر امام خمینی راهی تهران می‌شود تا خواستار اجرای عدالت در این باره شود. سرانجام پایداری «صاحبه خانم» باعث شد که قاتلان قصاص شوند. 

عکس شناسنامه امام خمینی

زندگینامه امام خمینی قبل از انقلاب

دوران کودکی امام خمینی چگونه سپری شد؟

کودکی امام خمینی به شدت تحت تأثیر شهادت پدرش بود. در حالی که بیش از پنج ماه از ولادت امام خمینی نمی‌گذشت، طاغوتیان و خوانینِ تحت حمایت عمّال حکومت وقت، ندای حق‏ طلبی آقا مصطفی را که در برابر زورگویی‌هایشان به مقاومت برخاسته بود، با گلوله پاسخ گفتند و در مسیر خمین به اراک وی را به شهادت رساندند.

پس از شهادت پدر، امام خمینی تحت سرپرستی مادر (بانو هاجر) و عمه مکرمه‏ اش (صاحبه خانم) دوران کودکی خود را گذراند. او در مکتبخانۀ آخوند ملاّابوالقاسم به تحصیل پرداخت. در این دوره، روزی نیم جزء قرآن یاد می‏‌دادند و پایان این دوره نیز ختم قرآن بود. ایشان پس از ختم قرآن که به هفت سالگی رسیده بود، برای فراگیری دروس ادبیات و عربی نزد شیخ جعفر رفت و بعد از آن پیش میرزامحمود افتخارالعلما دروس ابتدایی را آموخت.

تصویر کودکی امام خمینی

امام خمینی در کدام شهر درس خواندند؟ 

امام خمینی مقدمات را نزد میرزامهدی که دایی ایشان بود شروع کرد و سپس نزد میرزا رضا نجفی منطق را آغاز نمود. در ادامه، تحصیلات قابل فراگیری در این مرحله چون: منطق، مطوّل و سیوطی را نزد آیت‏‌اللّه‏ مرتضی پسندیده (برادرش) فراگرفت.

برای کسب اطلاعات بیشتر این مقاله درباره دوران تولد و کودکی امام خمینی را مطالعه کنید.

دوران جوانی امام خمینی

دوران جوانی امام خمینی با مهاجرت به اراک و تحصیل در حوزه علمیه در سال 1330 هجری شمسی آغاز شد. او نزد شیخ محمد گلپایگانی منطق و نزد آقاعباس اراکی شرح لمعه را تحصیل نمود. چند ماهی از ورود ایشان به حوزۀ علمیۀ اراک نگذشته بود که آیت‌‏اللّه‏ شیخ عبدالکریم حائری، به درخواست روحانیون قم به آن شهر مهاجرت کرد و حوزۀ علمیۀ قم را تأسیس نمود. حدود چهار ماه بعد از مهاجرت آیت‌‏اللّه‏ حائری، آقا روح‌‏اللّه‏ نیز به قم هجرت نمود به ادامۀ تحصیل مشغول گردید.

عکس جوانی امام خمینی در نجف

دوران تحصیل امام خمینی

همانطور که پیشتر اشاره شد، امام خمینی تا 17 سالگی در خمین ماندند و در همان جا معارف متداول روز و علوم مقدماتی اسلامی را فرا گرفتند. سپس در سال 1336 به سلطان آباد‏‎ ‎‏(اراک) رفتند و نزد مرحوم شیخ محمد گلپایگانی منطق و نزد مرحوم آقا عباس اراکی‏‎ ‎‏شرح لمعه خواندند.‏

ایشان تتمۀ مطوّل را نزد آقا میرزا محمدعلی معروف به ادیب تهرانی و سطح را نزد سید محمدتقی خوانساری و میرزا سید علی یثربی کاشانی فرا گرفتند و سپس به حلقۀ درس خارج آیت‌‏اللّه‏ عبدالکریم حائری وارد شدند و عملاً تحصیلات خارج را در محضر ایشان گذرانیدند. همچنین فلسفه را نزد حاج سیدابوالحسن قزوینی؛ عروض و قوافی، فلسفۀ غرب و فلسفۀ تکاملی داروین را در محضر شیخ محمدرضا اصفهانی مسجدشاهی؛ ریاضیات و هیئت را نزد وی و میرزا علی‏‌اکبر یزدی و عرفان را نیز از محضر آیت‏‌اللّه‏ محمدعلی شاه‌‏آبادی فرا گرفتند.

امام خمینی در دوران مبارزه

اقدامات امام خمینی در مبارزه با حکومت پهلوی

روحیه مبارزه و جهاد در راه خدا ریشه در بینش اعتقادی و تربیت خانوادگی امام خمینی(س) داشته است. مبارزات ایشان از نوجوانی آغاز، و سیر تکاملی آن به موازات تکامل ابعاد روحی و علمی ایشان از یکسو و اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی ایران و سایر جوامع اسلامی از سوی دیگر در اشکال مختلف ادامه یافته است.

در ابتدای دهه 1300 شمسی، هنگامی که رضاخان برای از هم پاشیدن حوزه علمیۀ قم فرمان برگزاری امتحانات دولتی برای روحانیون را صادر کرد، امام خمینی با افشای اهداف پشت‏ پرده به مخالفت با آن برخاست و به برخی از علمای صاحب‏نام قم که ساده‏اندیشانه این اقدام را گامی اصلاحی ارزیابی می‏‌کردند هشدار داد.

در دوران مرجعیت آیت‌الله بروجردی امام خمینی عضو هیات مصلحین بودند که ماموریت اصلاح حوزه را داشت. ایشان در مسائل گوناگون مورد مشورت آیت‌الله بروجردی بودند، مخصوصا مسائل مربوط به حکومت. پس از دستگیری افرادی که در ترور حسین علاء نخست وزیر وقت دست داشتند در سال 1329، امام به نمایندگی آیت‌الله بروجردی برای جلوگیری از اعدام این افراد به دیدار شاه رفتند.

امام خمینی همچنین در سال 1322 با نگارش کتاب کشف اسرار فجایع سلطنت بیست ساله پهلوی را افشا کرد و با دفاع از اسلام و روحانیت به پاسخگویی به شبهات و هجمه‌‏های منحرفین پرداخت و در همین کتاب ایدۀ حکومت اسلامی و ضرورت قیام برای تشکیل آن را مطرح ساخت. یک سال بعد در اوضاع آشفته و فضای آزادی نسبی پس از رضا پهلوی، امام خمینی در نخستین بیانیه سیاسی خود علمای اسلام و جامعه اسلامی را به قیام عمومی فرا‌خواندند.

در مهرماه ۱۳۴۱ لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی مورد تصویب دولت قرار گرفت که طبق آن سه شرط مسلمان بودن، سوگند به کلام‌الله مجید و مرد بودن رای‌دهندگان و انتخاب‌شوندگان حذف شده بود تا زمینه حضور بهائی‌ها فراهم شود.

امام در تلگرافی به اسدالله علم نوشتند: «مجدداً به شما نصیحت می‌کنم که به اطاعت خداوند متعال و قانون اساسی گردن نهید، و از عواقب وخیمه تخلف از قرآن واحکام علمای ملت و زعمای مسلمین و تخلف از قانون بترسید؛ و بدون موجب، مملکت را به خطر نیندازید؛ والّا علمای اسلام درباره شما از اظهار عقیده خودداری نخواهند کرد.» پیام محکم امام در شرایط آن روز بی‌نظیر بود.

امام خمینی و قیام پانزده خرداد

امام خمینی زمانی در نقش رهبری انقلاب اسلامی در سال 1342 ظاهر شد که سالها پیش از آن، مراحل مختلف تهذیب نفس و جهاداکبر و کسب فضایل معنوی و معارف حقیقی را در سطوح عالیه گذرانده بود. او خودسازی و جهاد درونی را مقدم بر مبارزه بیرونی می‏‌دانست، و حتی می‏‌فرمود فراگیری علوم مختلف و علم توحید نیز اگر توأم با تهذیب نفس نباشد حجابی بیش نیست و ره به حقیقت نخواهد برد.

اندکی پس از غائله انجمن‌های ایالتی و ولایتی، شاه برای طرحی با عنوان انقلاب سفید اعلام رفراندوم کرد. امام در بیانیه‌ای صریح چهار روز پیش از رفراندوم، مفاد انقلاب سفید و از آن جمله اصلاحات ارزی را مخالف اسلام و قانون اساسی قلمداد کردند.

عکس سخنرانی امام در مدرسه فیضیه

ایشان در بیانیه تاریخی خود فرمودند: «من چاره در این می‌‏بینم که این دولت مستبد به جرم تخلف از احکام اسلام و تجاوز به قانون اساسی کنار برود؛ و دولتی که پایبند به احکام اسلام و غمخوار ملت ایران باشد بیاید.»

در پی فراگیری اعتراضات و به دستور رژیم پهلوی، مأمورین مسلح با لباس مبدل در فروردین ۱۳۴۲ به مدرسه فیضیه یورش بردند و به کشتار و جرح طلاب پرداختند. پس از این حمله، حضرت امام در روز 13 فروردین 1342 اعلامیه معروف خود را تحت عنوان «شاه‏دوستی یعنی غارتگری» منتشر کردند. در این اعلامیه که یکی از تندترین بیانیه‌‏های سیاسی امام خمینی است، رژیم شاه به محاکمه کشیده شده و در پایان آن تأکید شده بود که در این شرایط تقیه حرام است و اظهار حقایق واجب. 

در شرایطی که ساواک از سخنرانان برای عدم تعرّض به شاه و اسرائیل تعهّد گرفته بود، امام در عاشورای سال ۱۳۴۲ در سخنرانی خود به شدّت به شاه و دخالت‌های اسرائیل انتقاد کردند. همان شب امام دستگیر شدند و از قم به تهران اعزام شدند. با قیام مردم تهران و ورامین و فشار علما، حکومت مجبور به آزادی ایشان شد. برای مطالعه بخشی از زندگی نامه امام خمینی درباره قیام 15 خرداد کلیک کنید.

اعتراض امام خمینی به کاپیتولاسیون و تبعید به ترکیه

چرا امام خمینی به ترکیه تبعید شدند؟

دلیل تبعید امام خمینی به ترکیه به ماجرای تصویب لایحه کاپیتولاسیون در سال ۱۳۴۳ بازمی‌گردد. طبق این لایحه، ایران به مستشاران نظامی آمریکا اجازه می‌داد مثل دیپلمات‌ها و کارمندان اداری و فنی سفارتخانه‌ها از مصونیتها و معافیتهای مندرج در کنوانسیون وین برخوردار باشند.

در این ماجرا نیز امام خمینی بر انجام رسالت تاریخی خویش مصمم شد و به قیامی دوباره برخاست. در زندگی نامه امام خمینی آمده است که ایشان روز چهارم آبان که روز تولد شاه بود را به‏عنوان روز افشاگری انتخاب کردند و خبر آن را به دست علمای شهرهای مختلف رساندند. علیرغم تهدیدهای موجود، امام در سخنرانی معروف خود در روز چهارم آبان به تصویب لایحه کاپیتولاسیون اعتراض کردند.

عکس امام خمینی در تبعید به ترکیه

در همین سخنرانی بود که امام خمینی جمله معروف خود را به این شرح بیان داشت:امریکا از انگلیس بدتر، انگلیس از امریکا بدتر، شوروی از هر دو بدتر. همه از هم بدتر؛ همه از هم پلیدتر. اما امروز سر و کار ما با این خبیث‌هاست! با امریکاست. رئیس جمهور امریکا بداند ـ بداند این معنا را ـ که منفورترین افراد دنیاست پیش ملت ما... تمام گرفتاری ما از این امریکاست! تمام گرفتاری ما از این اسرائیل است! اسرائیل هم از امریکاست.

افشاگری امام علیه تصویب لایحه کاپیتولاسیون، ایران را در آبان سال 43 در آستانه قیامی دوباره قرار داد؛ اما رژیم شاه با بهره‏‌گیری از تجربه سرکوبی قیام 15 خردادِ سال قبل به سرعت دست به کار شد و تصمیم به تبعید امام خمینی گرفت. به دستور رژیم پهلوی، امام خمینی در ۱۳ آبان با چند روز تاخیر به دلیل برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا دستگیر و به ترکیه تبعید شدند. برای مطالعه بیشتر درباره ماجرای دستگیری ایشان، این بخش از زندگی نامه امام خمینی را مطالعه کنید. اقامت امام خمینی در ترکیه یازده ماه به طول انجامید.

امام خمینی از ترکیه به کجا تبعید شدند؟ 

امام خمینی و دوران تبعید در نجف

روز 13 مهر ماه 1344 حضرت امام به همراه فرزندشان‏ حاج آقا مصطفی از ترکیه به تبعیدگاه دوم کشور عراق، اعزام شدند. برای مطالعه بیشتر درباره دلیل تبعید ایشان به عراق بخشی از زندگی نامه امام خمینی در همین خصوص را مطالعه کنید. امام خمینی (س) از بدو ورود به نجف با ارسال نامه‌‏ها و پیک‌هایی به ایران، ارتباط خویش را با مبارزین حفظ نموده و آنان را در هر مناسبتی به پایداری در پیگیری اهداف قیام 15 خرداد فرا می‏‌خواند. همانطور که در زندگی‌نامه امام خمینی آمده است، ایشان به صراحت از انفجار عظیم قریب ‏الوقوع سیاسی و اجتماعی در ایران سخن می‌گفتند.

ایشان در 27 فروردین 1346 در پیامی خطاب به حوزه‏‌های علمیه ایران نوشتند: من به شما آقایان محترم و به ملت ایران اطمینان می‏‌دهم که دستگاه با شکست مواجه خواهد شد. پیشینیان آنها سیلی اسلام را خوردند، اینها نیز خواهند خورد... استقامت کنید. در مقابل ظلم تسلیم نشوید. اینها رفتنی هستند و شما باقی هستید... این شمشیرهای کند و عاریتی در غلاف خواهد رفت. متن کامل این پیام را در اینجا بخوانید.

امام خمینی در همین روز، نامه‏‌ای سرگشاده به امیرعباس هویدا نخست‏ وزیر شاه نوشت و در آن فجایع رژیم را برشمرد و نسبت به جبهه گیری شاه در برابر دولت‌های اسلامی هشدار دادند.

امام همچنین در دوران تبعید در نجف به تدریس سلسله درس‌های خارج فقه پرداختند که با وجود همه مخالفتها و کارشکنی‌های عناصر مغرض تا زمان هجرت به پاریس ادامه داشت. مبانی متقن امام در فقه و اصول و تسلط ایشان بر رشته‏‌های معارف اسلامی بدان پایه بود که پس از اندک زمانی علی‏رغم حوزۀ درسی ایشان به ‏عنوان یکی از برجسته‌‏ترین حوزه‌‏های درسی نجف از لحاظ کیفیت و کمیّت شاگردان شناخته شد.

امام خمینی در منزلشان در نجف

تلاش و روشنگری امام خمینی فضای حوزۀ نجف را طی چهار سال تدریس دگرگون ساخت. در زندگی نامه امام خمینی آمده است که در سال 1348 علاوه بر مبارزین بیشمار داخل کشور مخاطبین زیادی در عراق، لبنان و دیگر بلاد اسلامی بودند که نهضت ایشان را الگوی خویش می‏دانستند. به همین دلیل حضرت امام سلسله درس‌های خویش را دربارۀ حکومت اسلامی یا ولایت فقیه در بهمن 1348 آغاز کردند.

مجموعۀ این‌درسها در قالب کتابی تحت عنوان ولایت فقیه یاحکومت ‌اسلامی ‌در ایران منتشر شد. در این کتاب دورنمای مبارزه و هدف‌های نهضت ترسیم شده بود و مبانی فقهی و اصولی و عقلی حکومت اسلامی و مباحث تئوریک مربوط به شیوه‌‏های حکومت اسلامی از زبان رهبری انقلاب ارائه می‏شد.

مبارزات و اقدامات امام خمینی در نجف

یکی از رویدادهای مهم در دوران اقامت امام در نجف که تأثیر بسزایی در فراگیری نهضت امام خمینی داشت، جنگ شش روزۀ اعراب و اسرائیل بود. ایشان در پی این رویداد، در تاریخ 17 خرداد 1346 فتوای انقلابی خویش را درباره حرمت هرگونه رابطه تجاری و سیاسی دولتهای اسلامی با اسرائیل، و حرمت مصرف کالاهای اسرائیلی در جوامع اسلامی صادر کردند.

خیزش جهان اسلام در ماجرای نبرد اعراب و اسرائیل فرصتی را پدید آورد تا امام آرمان‌های خویش را در سطحی وسیعتر مطرح سازد که همان احیای دین‏ باوری در عصر دین‏ ستیزی و بازیابی هویت و مجد و وحدت امت اسلامی بود و محدود به مبارزه با شاه در ایران نمی‏‌شد.

امام خمینی در گفتگویی با نمایندۀ سازمان الفتح فلسطین در 19 مهر 1347 دیدگاه‌های خویش را دربارۀ مسائل جهان اسلام و جهاد ملت فلسطین تشریح کرد و در همین مصاحبه بر وجوب اختصاص بخشی از وجوه شرعی زکات به مجاهدان فلسطینی فتوا داد. متن مصاحبه امام با سازمان الفتح را مطالعه نمایید.

اواسط اسفند سال 1353، شاه با تشکیل حزب درباری «رستاخیز» و ایجاد سیستم تک‌حزبی، خودکامگی را به حدّ اعلی رساند و طیّ یک نطق تلویزیونی اعلام کرد که تمام ملت ایران باید عضو این حزب شوند و کسانی که مخالفند بایست گذرنامه خود را گرفته و از کشور خارج شوند. امام خمینی میز بلافاصله فتوایی صادر کردند و به مخالفت این حزب با اسلام و مصالح ملت مسلمان پرداختند.

رویداد دیگری که در فراگیری نهضت انقلاب اسلامی مؤثر بود ورود حزب دموکرات در سال 1355 به کاخ سفید بود. جیمی کارتر با شعار حقوق بشر و محدودیت در صدور اسلحه به خارج کشور، پیروز شده بود. این شعارها به‏ منظور جلوگیری از رشد احساسات ضدامریکایی در کشورهایی نظیر ایران مطرح شده بود و به باز شدن نمایشی و زودگذر فضای سیاسی در ایران منجر شد.

امام خمینی که به دقت تحولات جاری جهان و ایران را زیر نظر داشت، از فرصت به‌دست‌آمده نهایت بهره ‏برداری را کرد. آن طور که در زندگی‌نامه امام خمینی آمده است، ایشان در مرداد 1356 طی پیامی اعلام کردند: اکنون به واسطۀ اوضاع داخلی و خارجی و انعکاس جنایات رژیم در مجامع و مطبوعات خارجی فرصتی است که باید مجامع علمی و فرهنگی و رجال وطن‌خواه و دانشجویان خارج و داخل و انجمن‌های اسلامی در هر جا است بی‏‌درنگ از آن استفاده کنند و بی‏‌پرده به پا خیزند. متن کامل پیام امام را در اینجا مطالعه کنید.

امام خمینی کدام رخداد را الطاف خفیه الهی نامیدند؟

شهادت آیت‌‏اللّه‏ حاج آقا مصطفی خمینی در اوّل آبان 1356 و مراسم پرشکوهی که در ایران برگزار شد نقطۀ آغازی بر خیزش دوباره حوزه‌‏های علمیه و قیام جامعه مذهبی ایران بود. امام خمینی در همان زمان شهادت حاج آقا مصطفی را از الطاف خفیه الهی نامیده بود. در اینجا صدای سخنرانی امام خمینی درباره حاج آقا مصطفی خمینی را بشنوید. هنوز دو ماه از شهادت فرزند ارشد آیت‌الله خمینی نگذشته بود که رژیم شاه با درج مقاله‏‌ای توهین‌‏آمیز علیه ایشان در روزنامه اطلاعات انتقام خود را گرفت.

توهین به امام خمینی (س) در روزنامه اطلاعات

در تاریخ 17 دی ماه 1356 روزنامه اطلاعات در مقاله‌ای با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» به انتقاد از امام خمینی پرداخت. در این مقاله توهین آمیز از امام خمینی به عنوان «مردی ماجراجو ولی بی‌اعتقاد و وابسته‌ و سرسپرده به مراکز استعماری و به خصوص‌ جاه طلب» یاد شده بود.

برخی پژوهشگران انتشار مقاله روزنامه اطلاعات را اولین جرقه در انبار باروت نظام شاهنشاهی می‌دانند. به عنوان مثال «باری روبین» در این زمینه می‌گوید: «اولین جرقه‌ انقلاب روز نهم ژانویه سال 1978 [17 دی ماه 1356 ش] فقط هشت روز پس از عزیمت کارتر از ایران روشن شد. این جرقه، مقاله توهین‌آمیزی بود که به دستور داریوش همایون وزیر اطلاعات وقت، علیه آیت‌الله خمینی در یکی از روزنامه‌های مهم تهران منتشر شد.»

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مقاله روزنامه اطلاعات، تحلیل محمد رجائی نژاد درباره متن این مقاله و پیامدهای انتشار آن را اینجا بخوانید. 

تصویری از حاج آقا مصطفی خمینی پیش از شهادت

انتشار  مقاله توهین آمیز روزنامه اطلاعات خشم و واکنش شدید مردم شهر قم را برانگیخت. اعتراض‌های گسترده نسبت به توهین به امام خمینی (س) به قیام 19 دی ماه قم در سال 56 منجر شد که طی آن جمعی از طلاب انقلابی به خاک و خون کشیده شدند. برگزاری مراسم سوم، هفتم و چهلم‌های پیاپی در بزرگداشت خاطره شهیدان قیام اخیر در تبریز، یزد، جهرم، شیراز، اصفهان و تهران قیام‌هایی مکرری پدید آورد که به اوج گیری نهضت امام خمینی منجر شد.

امام خمینی چند سال در عراق تبعید بودند؟ 

امام خمینی از زمانی که به نجف تبعید شدند تا ۱۲ مهر ۱۳۵۷ به مدت ۱۲ سال و ۱۱ ماه در آنجا سکونت اختیار کردند. در این دوران مخالفـت‌ها، کارشکـنـی‌ها و زخـم زبان‌هـا از همه جبهه‌ها آنچنان گـسترده و آزاردهنده بود که امام با همه صـبر و بـردباری که داشتند بارها از سخـتی شرایط مبارزه در ایـن سال ها بـه تلخی یاد کرده‌اند. با وجود این هیچ چیز نتوانست ایشان را از مـسیــری که آگـاهانه انتخاب کرده بودند، باز دارد.

هجرت امام خمینی از نجف به پاریس

در دیدار وزرای خارجه ایران و عراق در نیویورک تصمیم به اخراج امام خمینی از عراق گرفته شد. رئیس سازمان امنیت عراق در سال 1357 در دیدار با امام خمینی شرط ادامه اقامت ایشان در عراق را دست کشیدن از مبارزه و عدم دخالت در سیاست دانست. اما امام خمینی با قاطعیت پاسخ دادند که حاضر به سکوت و هیچ‏گونه مصالحه‌‏ای نیست. روز 12 مهر، امام خمینی نجف را به قصد مرز کویت ترک گفت. دولت کویت با اشاره رژیم ایران از ورود امام به این کشور جلوگیری کرد. بعد از ممانعت دولت کویت امام به کشور پاریس رفتند. در روز 14 مهر ایشان وارد پاریس شدند و در منزل یکی از ایرانیان در نوفل لوشاتو (حومه پاریس) مستقر شدند.

هجرت امام خمینی به پاریس چه پیامدهایی در پی داشت؟

در مدت اقامت امام در پاریس، نوفل لوشاتو مهمترین مرکز خبری جهان بود و مصاحبه‌‏های متعدد و دیدارهای مختلف امام دیدگاه‌های ایشان را در زمینه حکومت اسلامی و هدف‌های آتی نهضت برای جهانیان بازگو می‌‏کرد. به این ترتیب جمع بیشتری از مردم جهان با اندیشه و قیام ایشان آشنا شدند.

امام به مدت 4 ماه در پاریس اقامت داشتند.

بازگشت امام خمینی (س) به ایران در سال 1357

سرانجام پس از سال‌ها دوری از وطن، امام خمینی توانستند در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ وارد ایران شوند. استقبال بی‏سابقه مردم ایران چنان عظیم و غیرقابل انکار بود که خبرگزاریهای غربی نیز ناگزیر از اعتراف شده و مستقبلین را چهار تا شش میلیون نفر برآورد کردند. اولین سخنرانی امام پس از ورود به ایران در فرودگاه ایراد شد. ایشان در این سخنرانی فرمودند: «ما باید از همه طبقات ملت تشکر کنیم که این پیروزى تا اینجا به واسطه وحدت کلمه بوده است.» متن کامل این سخنرانی را اینجا مطالعه کنید. 

امام خمینی (س) در ۱۵ بهمن، مهدی بازرگان را نخست‌وزیر دولت موقّت و مامور تشکیل کابینه کردند. ایشان با صدور اطلاعیه‌ای در مورد حکومت نظامی ۲۱ بهمن، آن را خدعه خواندند و از مردم خواستند که به آن اعتنا نکنند که این اقدام باعث به ثمر نشستن نهضت و پیروزی انقلاب اسلامی شد.

روز 19 بهمن 1357 پرسنل نیروی هوایی در محل اقامت امام خمینی (مدرسه علوی تهران) با ایشان بیعت کردند. روز 20 بهمن همافران در مهمترین پایگاه هوایی تهران دست به قیام زدند. گارد شاهنشاهی برای سرکوب آنان گسیل شد. مردم به حمایت از نیروهای انقلابی وارد صحنه شدند. روز 21 بهمن پایگاه‌های پلیس و مراکز دولتی یکی پس از دیگری به دست مردم سقوط کردند. فرماندار نظامی تهران طی اطلاعیه‌‏ای ساعات منع عبور و مرور را به ساعت چهار بعدازظهر افزایش داد. همزمان با آن بختیار فرمان اجرای کودتای طراحی‏‌شده از سوی هایزر را صادر کرد.

از سوی دیگر امام خمینی طی پیامی از مردم تهران خواست تا برای جلوگیری از توطئه در شرف وقوع به خیابانها بریزند. اوّلین تانک‌ها و تیپ‌های زرهی کودتاچیان به محض حرکت از پایگاه‌هایشان به‌‏وسیله مردم از کار افتادند. کودتا در همان آغاز با شکست مواجه شد. بدین ترتیب آخرین مقاومت‌های رژیم شاه در هم شکسته شد و صبحدم 22 بهمن خورشید پیروزی نهضت امام خمینی تحقق پیدا کرد. برای مطالعه این بخش از زندگینامه امام به طور کامل اینجا را کلیک کنید.

امام خمینی چند سال با حکومت شاه مبارزه کردند؟

مبارزات امام خمینی (س) با حکومت پهلوی از سال 1341 تا 1357 به طول انجامید. ایشان در سال ۱۳۴۱ شمسی یعنی همزمان با تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی مبارزات خود علیه حکومت شاه آغاز کردند و در دوران تبعید نیز با وجود اینکه از کشورمان فاصله داشتند دست از این مبارزه برنداشتند. یکی از دلایل موفقیت امام خمینی که در پیشبرد نهضت انقلاب اسلامی مؤثر بود دعوت از مردم برای اعتصاب گسترده بود. در طول دوران مبارزه و به ویژه در پایان دوران حکومت پهلوی، اعتصاب‌های سراسری به ارکان رژیم و وزارتخانه‌‏ها و ادارات و مراکز نظامی کشیده شد و ضربه نهایی را به حکومت وارد کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر بخشی از زندگی نامه ایشان درباره اقدامات امام خمینی علیه حکومت پهلوی را مطالعه نمایید.

زندگینامه امام خمینی پس از انقلاب

امام خمینی و مدیریت کشور در سالهای ابتدایی انقلاب

امام خمینی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی بر انجام رفراندوم تأکید داشتند. به همین دلیل 12 فرودین ۱۳۵۸ همه‌پرسی برگزار شد و 2/98 درصد رأی‏‌دهندگان رأی به استقرار نظام جمهوری اسلامی دادند. متعاقب آن انتخابات پیاپی برای تدوین و تصویب قانون اساسی و انتخاب نمایندگان مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

امام خمینی برای استقرار ارکان نظام اسلامی و تبیین هدف‌ها و اولویت‌های حکومت اسلامی همه روزه در محل اقامت خود و مدرسه فیضیۀ قم در دیدار با هزاران تن از مشتاقان خویش سخنرانی می‏‌کرد. براساس زندگی نامه امام خمینی، ایشان پس از پیروزی انقلاب در تاریخ دهم اسفند 1357 از تهران به قم آمده بود و تا زمان ابتلا به بیماری قلبی (2 بهمن 1358) در این شهر بود. حضرت امام پس از 39 روز مداوا در بیمارستان قلب تهران، موقتاً در منزلی واقع در منطقۀ دربند تهران ساکن شد و سپس به منزلی محقر متعلق به حجت‌‏الاسلام سیدمهدی امام جمارانی در محله جماران نقل مکان کرد و تا زمان رحلت در همین منزل ماند.

یکی از مهمترین رویدادها در سالهای ابتدایی انقلاب تسخیر لانه جاسوسی بود. در آبان سال 1358 خبر ملاقات اعلام‏نشدۀ آقای بازرگان با برژینسکی مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید در الجزیره به ایران رسید. روز 13 آبان گروهی از دانشجویان مسلمان پیرو خط امام سفارت امریکا در تهران را اشغال کردند تا به اسناد جاسوسی آمریکا در ایران دست پیدا کنند.

یک روز پس از تسخیر لانه جاسوسی، دولت موقت آقای بازرگان با پذیرفتن استعفا از سوی امام خمینی سقوط کرد. برای اطلاعات بیشتر درباره دلایل این استعفای شتاب زده، متن کامل زندگی نامه امام خمینی را مطالعه کنید. امام خمینی نیز از حرکت انقلابی دانشجویان حمایت کرد و آن را انقلابی بزرگتر از انقلاب اوّل نامید.

پس از دولت بازرگان، ابوالحسن بنی‌صدر در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد. بنی صدر از آغاز بنا را بر اختلاف با جناح خط امام و مخالفت با روحانیت گذاشت. در زمان جنگ ایران و عراق، عوامل وابسته به بنی‌صدر که بقای خویش را در ایجاد بحران برای نظام اسلامی می‏‌دیدند، از تجهیز نیروهای مردمی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جلوگیری می‏‌کردند. وحدت ملی با اختلاف‏‌افکنی‌های بنی‌صدر به مخاطره افتاده بود. به همین دلیل امام خمینی در 20 خرداد 1360 بنی‌صدر را از فرماندهی کل قوا عزل کرد متعاقب آن مجلس شورای اسلامی رأی به بی‏‌کفایتی وی داد.

پس از این واقعه، اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق دست به اغتشاش‌هایی خونین زدند که از آن جمله می‌توان به ترور شهید محمدعلی رجایی و شهید باهنر و اقدام به ترور آیت الله خامنه‌ای اشاره کرد. در تمام این دوران امام خمینی با آگاهی رسانی به مردم انقلابی و گرفتن تصمیمات قاطع و سریع در مدیریت کشور نقش منحصربفردی ایفا کردند. یکی از مهمترین موفقیت‌های امام خمینی در سال‌های پس از انقلاب افزایش شعور و آگاهی جمعی ملت و ایجاد حس مسئولیت و قدرت تحلیل آنان در مسائل سیاسی روز بوده است. این مسئله تا به آنجا بود که مردم پس از شهادت شهید رجایی و بهشتی شعار می‌دادند: آمریکا در چه فکریه ایران پر از بهشتیه.

امام خمینی و دوران دفاع مقدس

امام خمینی در دوران جنگ هشت ساله ایران و عراق هم بنابر اعتقادشان به جهاد به عنوان تکلیفی الهی، از ابتدا فرمان مقاومت در برابر دشمن متجاوز را صادر کردند. ایشان با انجام مجموعه سخنرانی‌ها و صدور پیام‌های متوالی مردم را آماده نبردی سخت و طولانی مدت کردند.

در اوّلین روزهای جنگ، دهها هزار تن از نیروهای مردمی و داوطلب برای کمک به نیروهای نظامی عازم جبهه‌‏ها شدند و در نخستین مرحله، پیشروی دشمن با جانبازی رزمندگان اسلام متوقف گردید. امام در این دوران همواره حامی بسیجیان و رزمندگان اسلام بودند؛ به عنوان مثال در تاریخ 2 آذر سال 1367 در پیامی به ملت ایران اشاره کردند که بسیج لشکر مخلص خداست. متن کامل پیام امام خمینی را در اینجا بخوانید. 

در دوران دفاع مقدس نیز مقاومت در برابر نیروهای عراقی با رهنمودها و فرماندهی امام خمینی ادامه یافت، و آنچه حاصل شد دستاوردی عظیم بود؛ چرا که در دویست سال اخیر، برای اولین بار ایران در جنگی نابرابر حتی یک وجب از خاک خود را از دست نداد؛ از مستشاران خارجی کمک نگرفت؛ روی پای خود مردانه ایستاد؛ در صنایع دفاعی به خودکفایی رسید؛ حتی در اوج جنگ از رفتن به پای صندوق‌های رأی برای تعیین سرنوشت، غفلت نکرد و خود را به عنوان قدرتی که می‌تواند پشتوانه مستضعفان جهان باشد تثبیت کرد.