گزارشی از مهمترین تحولات آمریکای لاتین در سال 2020

به گزارش جماران، آمریکای لاتین در سال 2020 تحولات مهم و سرنوشت ‌سازی را پشت سر گذاشت که در این گزارش به مهمترین آنها می پردازیم:

1. بولیوی

انتخابات ریاست جمهوری 

در بولیوی «لوئیس آرسه» از کاندیدای جناح چپ از حزب سوسیالیسم و از نزدیکان رئیس جمهور سابق این کشور  در انتخابات ریاست جمهوری اکتبر 2020 (مهرماه) با کسب 55.9 درصد آرا پیروز انتخابات ریاست جمهوری شد. 

آرسه در دوران ریاست جمهوری «اوو مورالس» عهده دار ریاست وزارت اقتصاد این کشور بود. انتخابات انجام شده بحران سیاسی در این کشور را حل کرد. این بحران در پی کناره‌ گیری مورالس در ماه نوامبر سال گذشته و شروع ناآرامی ‌ها آغاز شد.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران که به منظور حضور در مراسم تحلیف لوئیس آرسه به آمریکای لاتین سفر کرد در مسیر خود با سران کشورهای حوزه مقاومت مانند ونزوئلا، کوبا، نیکاراگوئه، شیلی نیز دیدار و بر تقویت روابط متقابل تاکید کردند.

بازگشت مورالس از تبعید

اوو مورالس رهبر پیشین جنبش به سوی سوسیالیسم، پس از پیروزی لوئیس آرسه در انتخابات بولیوی، همانطور که پیشتر اعلام کرده بود، در سالروز تبعید خود (18 آبان) به بولیوی بازگشت و رهبری دوباره جنبش را به دست گرفت.

بازگشت به مسیر شکوفایی و دموکراسی

سال 2020 سال پررونقی برای بولیوی رقم زد؛ پس از تحولات یک سال گذشته، به دنبال انتخاب لوئیس آرسه و بازگشت اوو مورالس از تبعید، بولیوی با کوله باری از تجربه های سیاسی و اقتصادی و چشم‌ اندازی روشن در مسیر بازسازی اقتصادی و سیاسی گام نهاد.

پیوستن دوباره بولیوی به توافقات آمریکای لاتین و از سرگیری مناسبات گذشته، بیانگر به بن بست رسیدن نقشه های دولت ترامپ برای ایجاد شکاف میان کشورهای چپگرای این منطقه است.

آرسه اعلام کرد به محض در دست گرفتن قدرت روابط دیپلماتیک با دیگر کشورها را از سرخواهد گرفت.

«روخلیو مایتا» وزیر خارجه بولیوی نیز اعلام کرد این کشور به دنبال بازسازی روابط با ونزوئلا، ایران، کوبا، مکزیک، آرژانتین و نیکاراگوئه است و برای بازگشایی سفارت بولیوی در ایران ابراز امیدواری کرد.

اجلاس آلبا

در هجدهمین اجلاس اتحادیه مقاومت مردم آمریکای لاتین «آلبا» که در 14 دسامبر به مناسبت شانزدهمین سالگرد تاسیس این اتحادیه بصورت مجازی در سطح سران برگزار شد، اعضای اتحادیه ضمن تبادل نظر درخصوص شیوه مقابله با کرونا و اجرای برنامه واکسیناسیون، از بازگشت دوباره بولیوی به آلبا استقبال کردند.

2. ونزوئلا

جایزه 15 میلیون دلاری آمریکا برای اطلاعات منجر به دستگیری مادورو

آمریکا در سال 2020 هم به دخالت ها در ونزوئلا ادامه داد و در همین راستا، برای اطلاعات منجر به دستگیری نیکلاس مادورو رئیس جمهور این کشور و 5 تن دیگر از مقامات رسمی، 15 میلیون دلار جایزه تعیین کرد.

وزارت دادگستری آمریکا مدعی شد اتهام اصلی وارد شده به مادورو و همدستانش مبادرت به قاچاق انواع مواد مخدر به ویژه کوکائین است که در هماهنگی کامل با گروه شورشی فارک در کلمبیا انجام می ‌شود. 

کودتای نافرجام آمریکا

در ماه مه منابع ونزوئلایی از شکست طرحی برای کودتا و ترور مقامات این کشور خبر دادند. در همین ارتباط نیز، نیکلاس مادورو اعلام کرده بود که 13 نفر از جمله دو آمریکایی به اتهام تلاش برای کودتا بازداشت شده اند. از سوی دیگر، به تازگی یک تبعه آمریکایی که در جریان کودتای شکست خورده علیه دولت ونزوئلا دستگیر شد، به جرم خود اعتراف کرده است.

در این ارتباط، «لوک دنمن» که یک آمریکایی است، اعتراف کرده که قصد داشته تا رئیس ‌جمهور ونزوئلا را به همراه دستیاران خود گروگان بگیرند. اعترافات این تبعه آمریکایی در تلویزیون دولتی ونزوئلا پخش شدهو او گفت که به استخدام یک شرکت امنیتی در فلوریدا درآمده بوده تا کنترل فرودگاه کاراکاس را بر عهده گرفته و با استفاده از هواپیما مادورو را به آمریکا ببرند.

انتخابات پارلمانی

در ونزوئلا در ادامه مقاومت دولت مادورو و حامیان او در برابر مداخلات واشنگتن، سرانجام انتخابات پارلمانی در 6 دسامبر (16 آذر) برگزار شد؛ رویدادی که به عنوان چالشی بزرگ میان طرفداران مادورو و گروه مخالفان محسوب می شد که در آن، نمایندگان مجلس جدید با انتخاب مردم، سرنوشت کشور را به دست گرفتند.

مجلس ملی سابق به ریاست «خوان گوایدو» رهبر حزب مخالفان از سال 2015 در دست اکثریت جناح راستگرای تحت حمایت آمریکا اداره می شد. با پیروزی حزب مادورو و تشکیل مجلس جدید اگرچه این چالش کم رنگ تر شد اما به نظر می رسد که هنوز تدوام خواهد داشت.  

ورود نفتکش‌ های ایران به ونزوئلا و مقابله با تحریم ‌ها

روابط تهران کاراکاس به رغم اعمال تحریم ها و تشدید فشارهای اقتصادی از سوی واشنگتن مستحکم تر از گذشته ادامه پیدا کرد.

ارسال موفقیت آمیز 5 فروند نفتکش ایران به ونزوئلا جهت مقابله با تحریم ها پیام روشنی از مقابله دو کشور تحت تحریم در برابر هنجارشکنی های جهانی واشنگتن بود. 

از دیگر برنامه های مشترک اقتصادی دو کشور تاسیس اولین فروشگاه ایرانی «مگاصیص» در ونزوئلا بود.

برخی دیگر از تحولات مهم ونزوئلا در سال 2020 به صورت فهرست وار عبارتند از:

اعزام ناو و هواپیماهای آمریکایی به نزدیکی سواحل ونزوئلا در اقدامی مداخله جویانه.

حمایت اتحادیه اروپا از طرح آمریکایی دولت انتقالی.

بازگشت صدها مهاجر ونزوئلایی از کلمبیا.

بازداشت یک جاسوس آمریکایی در حوالی دو پالایشگاه در ایالت فالکون.

متهم شدن بانک انگلیس به سرقت 31 تن طلا.

نشت نفت در نزدیکی ایالت فالکون. 

3. شیلی

تداوم اعتراضات

ناآرامی‌ های گسترده شیلی از 18 اکتبر 2019 در اعتراض به افزایش بهای بلیت مترو آغاز، و به تدریج به مخالفت با وضعیت اقتصادی در کشور منتهی شد که پیامد آن درگیری‌ های روزانه بین معترضان و نیروهای پلیس بود. اعتراضات شیلی مدت شش ماه ادامه داشت که با شیوع ویروس کرونا به طور موقت فروکش کرده بود.

اما مردم شیلی در ادامه این مطالبه خواهی به مناسبت سالگرد جنبش اعتراضی خود، در تظاهرات روز 18 اکتبر (27 مهر) بار دیگر اعتراض خود را علیه دولت این کشور نشان دادند. نتیجه اعتراضات، برگزاری همه پرسی بود.

اصلاح قانون اساسی

بیش از 78 درصد مردم شیلی پس از سال ها انتظار و در پی تظاهرات گسترده، در همه پرسی (4 آبان) با هدف مقابله با نابرابری اقتصادی در پای صندوق‌ های رأی، به طرح اصلاح قانون اساسی این کشور «آری» گفتند.

4. پرو

تظاهرات در میان استعفای دو رئیس جمهور

به دنبال برکناری «مارتین ویسکارا» رئیس‌ جمهور پرو به اتهام فساد و «ناتوانی اخلاقی»، «مانوئل مرینو» رئیس‌ جمهور موقت پرو 25 آبان بعد از گذشت کمتر از یک هفته نشستن بر مسند ریاست جمهوری استعفا کرد. این ترک سمت به دنبال آن انجام شد که قانون ‌گذاران از او خواستند به خاطر کشته شدن دو نفر در جریان اعتراضات ناشی از برکناری ناگهانی رئیس جمهور قبلی، استعفا دهد.

تظاهرات گسترده مردم پرو علیه اقدام کنگره در برکناری ویسکارا و مخالفت آنها با رئیس جمهور جدید، با دخالت نیروهای پلیس به خشونت کشیده شد.

در پی استعفای مرینو، مجلس به صورت فوق العاده و مجازی تشکیل جلسه داد و در رای گیری صورت گرفته به دلیل رد صلاحیت لیست های پیشنهادی از سوی کنگره، پرو تا چند روز بدون رئیس جمهور ماند.

سرانجام پس از گذشت هفته ‌ای بحرانی در پرو ناشی از برکناری و استعفای دو رئیس جمهور و اعتراضات گسترده مردمی، سرانجام «فرانسیسکو ساگاستی» به عنوان رئیس‌جمهور موقت این کشور انتخاب شد.

شورش در زندان

پس از جان باختن دو زندانی در یکی از زندان ‌های لیما بر اثر ابتلا به کووید19، زندانیان اقدام به شورش و درگیری با نیروهای امنیتی در داخل زندان کردند.

این شورش 9 کشته داشت. در این میان همچنین 60 محافظ زندان، 5 نیروی پلس و 9 زندانی دیگر نیز زخمی شدند تا اینکه شورش زندانیان که چندمین مورد در کشور پرو پس از شیوع ویروس کرونا بود، پایان یافت.

5. برزیل

افزایش نارضایتی ‌ها

در برزیل به ریاست جمهوری «ژائیر بولسونارو» از حزب راستگرای همسو با سیاست های آمریکا، دامنه اعتراضات به نحوه عملکرد دولت هر روز گسترده تر می شود. رفتارهای عجیب و اظهارنظرهای جنجالی بولسونارو نیز بر تایید عملکردش تاثیر منفی داشته و بر آتش اعتراضات دامن می زند.

افزایش انتقادات به بولسونارو، «ترامپ برزیل» به دلیل سوء مدیریت در مهار بحران کرونا و جنگل های آمازون به دیگر حوزه ها نیز رسیده و به مطالبه مردمی برای برکناری وی تبدیل شد.

به دنبال افشای رسوایی جدید رئیس جمهور برزیل در بهره ‌برداری از یک نهاد دولتی در جهت منافع خانوادگی، حزب کارگران و دیگر احزاب و نهادهای حقوقی این کشور خواستار برکناری وی شدند.

سوء مدیریت بحران کرونا

از سوی دیگر، به دنبال پیامدهای ناشی از شیوع کرونا که این کشور را به سومین کشور با آمار بالای مبتلایان تبدیل کرده، احزاب و نهادهای حقوقی این کشور از جمله حزب کارگر در پی استیضاح رئیس جمهور برزیل برآمده اند.  

رکورد بی‌ سابقه موارد آتش‌ سوزی در جنگل‌ های آمازون

موسسه دولتی آب و هوا در برزیل اعلام کرد از ابتدای سال 2020 بیش از ده هزار مورد آتش ‌سوزی در جنگل ‌های آمازون ثبت شده است. این میزان از آغاز ثبت موارد آتش‌سوزی در جنگل ‌های آمازون تاکنون سابقه نداشته است.

از زمان به قدرت رسیدن بولسونارو، تخریب محیط زیست و نابودی جنگل‌ ها شدت گرفته است.

شناخته شدن برزیل به عنوان هفتمین کشور فاسد در جهان از دیگر تحولات سال 2020 بود.

6. آرژانتین

سیاست کنترل ارزی

آرژانتین با وجود ثبات نسبی در دولت میانه روی «آلبرتو فرناندز» همچنان با بحران اقتصادی دوره های قبل دست و پنجه نرم می کند.  

این کشور بعد از بروز اوضاع وخیم ارزی در کشور در سال گذشته (کاهش 4 برابری ارزش پول ملی و رسیدن ارزش پزو از 15 به 60 واحد در مقابل دلار)، نرخ بهره بانکی را تا به میزان 60% افزایش داد و همزمان با صدور اوراق قرضه با سود بالا تلاش نمود نقدینگی را در کشور کنترل کند.

بانک مرکزی این کشور کنترل تازه ای بر خرید دلار آمریکا اعمال کرد. این اقدامات مشمول شرکت ها و سپرده گذاران شخصی می شد.  

بزرگترین شوک سال 2020 به فوتبال

درگذشت «دیگو مارادونا» اسطوره فوتبال آرژانتین و جهان دوستداران این چهره و ورزش را به ویژه در این کشور سوگوار کرد.

7. کلمبیا

فاسدترین کشور جهان

کلمبیا به عنوان فاسدترین کشور جهان شناخته شد.

تشدید تنش های سیاسی داخلی

در کلمبیا علاوه بر خشونت ‌های رایج که انتقادات فعالان اجتماعی را علیه کشتار رهبران اجتماعی در این کشور برانگیخته، با بازداشت «آلوارو اوریبه» رئیس جمهور سابق این کشور در ماه اوت، تنش های سیاسی داخلی تشدید شده است.

اعتراضات به خشونت پلیس در این کشور ده ها کشته و زخمی بر جا گذاشته است.

این کشور تحت رهبری «ایوان دوکه» به عنوان رئیس جمهور راستگرا با اتخاذ سیاست ‌های همسو با دولت دونالد ترامپ، دشمنی و مداخله ‌جویی در مرزهای ونزوئلا را افزایش داده است.  

8. اکوادور و گواتمالا

همچنین اعتراضات اجتماعی گسترده در اکوادور و گواتمالا صحنه‌ هایی دیگر از حوادث 2020 آمریکای لاتین را رقم زد.

اعتراضات در اکوادور موجب اعلام وضعیت فوق ‌العاده در این کشور و تعطیلی کیتو پایتخت آن شد و خشونت ‌های زیادی به همراه داشت. اما جواب داد و دولت اکوادور برای پایان به اعتراضات، در توافقی با رهبران بومی، اقدام به بازگرداندن یارانه سوخت نمود.

در گواتمالا نیز بسیاری از مردم به تصویب سریع بودجه سال 2021 کشور اعتراض دارند.

پارلمان گواتمالا بدون مشارکت گسترده مردم و رسانه‌ ها به گونه‌ ای شتابزده لایحه بودجه سال آینده کشور را تصویب کرده است. همین موضوع اعتراضات گسترد‌ه‌ ای را در «گواتمالاسیتی» پایتخت کشور در پی داشته است.