سال 2020 در حالی به پایان رسید که در این سال شیوع کرونا در سراسر جهان، یکی از دشوارترین سال ها را برای دولت ها و میلیاردها شهروند آنها رقم زد. ابتدای سال 2020 برای مردم ایران با غم از دست دادن و شهادت سردار سلیمانی آغاز شد. در ادامه مهم ترین مسئله جهان هم شیوع ویروس کرونا و در نهایت پیروزی «جو بایدن» در انتخابات آمریکا و اتفاقات پس از آن بود.
به گزارش جماران، دنیا در سال 2020 نسبت به سال های اخیر متفاوت تر بود. غیر از مشکلاتی که دامنه آنها هر سال گسترده تر می شود، دنیا درگیر همه گیری بیماری کووید19 نیز بود.
علاوه بر کرونا، آتش سوزی در اردوگاه پناهجویان در لسبوس یونان، اعتراض ها بعد از مرگ جورج فلوید به دست پلیس آمریکا که جهانی شد، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، درگیری های قره باغ از جمله ده ها حوادث ویژه ای بودند که در این سال در سراسر جهان رخ داده است. در این گزارش به مهمترین آنها می پردازیم:
ترور(شهادت) سردار
در روزهای نخستین سال 2020 سردار «قاسم سلیمانی» فرمانده سپاه قدس به همراه «ابومهدی المهندس» از فرماندهان حشدالشعبی عراق به دستور ترامپ و در حمله پهپاد آمریکایی به فرودگاه بغداد به شهادت رسید.
شیوع ویروس کرونا
شیوع کرونا و به قرنطینه رفتن جهان را اصلی ترین خبر در سال 2020 باید دانست. در ماه مارس، سازمان بهداشت جهانی شیوع ویروس کرونا را بعنوان یک بیماری همه گیر اعلام کرد. موج ویرانگر کووید-19 به اقتصاد جهانی نیز آسیب های جدی زد.
براساس اطلاعات سازمان بهداشت جهانی، در حال حاضر تعداد موارد شناسایی شده ویروس کرونا در سراسر جهان از 83 میلیون نفر گذشته است و بیش از یک میلیون و 800 هزار انسان جان خود را از دست داده اند. بیشترین موارد ابتلا به کووید-19 در آمریکا است.
در حال حاضر، بیش از 200 واکسن بالقوه برای ویروس کرونا در حال تولید است که شماری از آنها در مرحله واکسیناسیون و آزمایش انسانی است.
سال اعتراضات
جهان در سال 2020 صحنه نافرمانی های مدنی و اعتراض های گسترده به سیاست های حکومتی و تبعیض ها در سراسر جهان به ویژه آمریکا و اروپا بود. (مشاهده خبر اصلی)
اگرچه بخشی از این اعتراض ها به موضوعات آشنایی چون آزادی های دموکراتیک، حقوق زنان و عدالت نژادی تعلق داشت، سایر موارد با علل جدیدی مرتبط بود که شیوع ویروس کرونا و خشم مردمی از اعمال قرنطینه های سخت و اجباری شدن زدن ماسک از جمله آن است.
انتخابات جنجالی در آمریکا
پس از شیوع کرونا، انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 در آمریکا و اخبار قبل و پس از آن را باید مهترین سوژه خبری در سال 2020 دانست.
این انتخابات که در 3نوامبر (13آبان) برگزار شد، با پیروزی «جو بایدن» به پایان رسید. دونالد ترامپ نتوانست از طریق دادگاه ها هم نتایج رای گیری را به نفع خود تغییر دهد. وی کرسی ریاست جمهوری خود را از دست داد، ولی می خواهد از طریق کنترل حزب جمهوری خواه، در سیاست های این کشور همچنان تاثیرگذار باشد.
اعتراضات ضدنژادپرستی
علاوه بر این، اعتراضات پس از کشته شدن «جورج فلوید» شهروند سیاه پوست آمریکایی توسط یک افسر پلیس سفیدپوست، آن هم در اواسط مبارزات انتخاباتی، فضای اجتماعی و سیاسی در آمریکا را به طرز چشمگیری تغییر داد.
اعتراضات گسترده و بی سابقه ای علیه ترامپ در سراسر آمریکا برگزار شد و حتی به دیگر کشورها گسترش یافت.
خروج ترامپ از توافقنامه های بین المللی و انزوای آمریکا
علاوه بر این، در سال 2020 ترامپ به روند قبلی خود در زمینه خارج کردن آمریکا از توافقات در زمینه کنترل تسلیحات بین المللی ادامه داد: وی به ترتیب از برجام، پیمان نابودی موشک های دارای برد متوسط و کوتاه و در نهایت هم از پیمان «آسمان باز» خارج شد و انزوای جهانی آمریکا را تعمیق بخشید.
اوج اختلاف میان اروپا و آمریکا
در سالی که پایانش با پایان دور ریاست جمهوری دونالد ترامپ مصادف شد، اختلافات گسترده میان اروپا و آمریکا بر سر مسائلی مانند ناتو، جنگ تجاری دو سوی اقیانوس اطلس، مسائل مطرح در شورای امنیت، خروج یکجانبه دولت ترامپ از توافق های بین المللی و ... تاحد بی سابقه ای افزایش یافت.
در مجموع شکاف در دو سوی اقیانوس اطلس در دولت ترامپ به طور قابل ملاحظه ای به دلایل مختلفی از اختلاف در برجام گرفته تا بازتعریف ناتو و روابط دوجانبه تعمیق یافت، تا جایی که سران بروکسل تصمیم به جداسازی راه خود از آمریکا حتی در مسائل سیاسی-امنیتی گرفتند.
پایین ترین سطح روابط روسیه و اتحادیه اروپا
بحران در روابط بین روسیه و اتحادیه اروپا پس از آنکه غرب مسکو را به مسموم کردن «آلکسی ناوالنی» وبلاگ نویس مخالف روس متهم کرد، با شدت دوباره آغاز شد.
دولت آلمان با استناد به پزشکان نظامی ادعا کرد ناوالنی با ماده سمی «نوویچوک» مسموم شده است. مسکو خواستار دریافت نتایج آزمایشات پزشکی وی شد، مقامات برلین از دادن این اطلاعات خودداری کردند و این عدم همکاری باعث اختلاف جدی دو کشور و حتی لغو سفر وزیر خارجه روسیه به برلین شد.
در ارتباط با وضعیت پیش آمده، اتحادیه اروپا تحریم هایی را علیه روسیه اعمال کرد و مسکو نیز در اقدامی تلافی جویانه ورود برخی مقامات کشورهای اروپایی به روسیه را ممنوع کرد.
جنگ تجاری چین و آمریکا
تنش در روابط چین و آمریکا که از چند سال پیش و همزمان با روی کار آمدن دونالد ترامپ آغاز شده بود، در سال 2020 نیز در حوزه های مختلفی مانند جنگ تجاری، اختلاف بر سر منشا ویروس کرونا، تنش های دریایی و دخالت های واشنگتن در هنگ کنگ، تایوان، سین کیانگ و تبت شدت گرفت.
دو کشور در حالی وارد سال 2021 شدند که اختلافات آنها در حوزه های زیادی از جمله تحولات اقلیمی، تعرفه های سنگین تجاری، تحریم شرکت ها، رویارویی بر سر مسایل هنگ کنگ و سین کیانگ، فروش های تسلیحاتی آمریکا به تایوان، تحریم شرکت های بزرگ چین و قراردادن آنها در فهرست سیاه آمریکا، همچنان حل نشده باقی مانده است.
موج جدید تروریسم در اروپا
از ماه اکتبر (مهر) موجی از حملات تروریستی برخی کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، اتریش و آلمان را فرا گرفت و نشان داد که خطر افراط گرایی در منطقه هنوز از بین نرفته است.
ضمن اینکه اقدامات مقامات پاریس، بر روابط فرانسه با برخی کشورهای مسلمان نیز تأثیر منفی گذاشت.
برگزیت
فرآیند خروج انگلیس از اتحادیه اروپا شب گذشته به پایان رسید و به این ترتیب لندن پس از 47سال عضویت، به طور رسمی از این اتحادیه خارج شد.
«معامله قرن» آمریکا و تبعات آن
در سال 2020 همچنین جهان شاهد برقراری مجدد روابط اعراب با رژیم صهیونیستی بود، اقدامی که توسط بسیاری از کشورها محکوم شد.
روز 15 سپتامبر مراسم امضای معاهده سازش بین کشورهای امارات متحده و بحرین از یک سو و رژیم صهیونیستی از سوی دیگر در کاخ سفید برگزار شد. بعد از آن روز 23 اکتبر سودان به جرگه امضاکنندگان قرار داد سازش با صهیونیست ها پیوست. مغرب هم روز 10 دسامبر این کار را تکرار کرد.
این مسئله در پی اجرای طرح به اصطلاح «معامله قرن» امریکا برای حل مناقشه دیرینه اعراب و صهیونیست ها رخ داد که پیامدها و مسائل حاشیه ای بسیاری را در منطقه خاورمیانه در پی داشت.
جنگ قره باغ
در اواخر ماه سپتامبر، جنگ بین ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه مورد مناقشه قره باغ آغاز شد. از زمان آتش بس 1994، این بدترین جنگی بود که دو کشور را درگیر خودش می کرد که 4000 کشته برجا گذاشت.
پس از 6 هفته و در 9 نوامبر روسای جمهور آذربایجان و روسیه و نخست وزیر ارمنستان، بیانیه مشترکی را امضا کردند که به موجب آن از ساعت 00:00 به وقت مسکو درگیری ها در قره‌باغ به پایان رسید و آتش بس کامل برقرار شد.
بلندپروازی های اردوغان
در حالی که اکثر کشورها تلاش می کردند از بحران های ناشی از شیوع کرونا در امان بمانند، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه به دنبال پیشبرد اهداف نئو-عثمانی خودش در سراسر خاورمیانه، قفقاز و مدیترانه شرقی بود.
استعفای ناگهانی شینزو آبه
استعفای ناگهانی «شینزو آبه» از مقام نخست وزیری ژاپن به دلیل بیماری نیز یکی از شگفتی های جهان سیاست بود.
توافق صلح با طالبان
مقامات آمریکایی و طالبان سرانجام روز 10اسفند (29فوریه) در دوحه قطر در اقدامی نمادین و تبلیغاتی برای کسب امتیازهای انتخاباتی برای ترامپ، توافقنامه ای را برای پایان دادن به درگیری های 19ساله در افغانستان امضا کردند.
به رغم این توافق، ترور، جنگ و ناامنی همچنان در افغانستان ادامه دارد.
انتخابات پرسرو صدای بلاروس
انتخابات در بلاروس، کشوری که غالبا به عنوان آخرین دیکتاتوری اروپا توصیف می شود، به خشونت کشیده شد.
همانطور که انتظار می رفت، لوکاشنکو با وجود سوءظن ها در مورد تقلب در انتخابات سرانجام اعلام پیروزی کرد، با این حال برای چندین هفته پس از پایان رای گیری، بلاروسی ها تقریبا هر روز در اعتراضات گسترده ای به خیابان ها می آمدند.
بحران در لبنان
در ماه اوت در پی دو انفجار مهیب موادشیمیایی در بندر بیروت بیش از 200 نفر جان باختند و هزاران ساختمان ویران شد.
این انفجار به تنش های سیاسی و اقتصادی را در لبنان دامن زد و در نهایت به سقوط دولت «حسان دیاب» انجامید.
بی ثباتی در سرزمین های اشغالی
2020 برای ساکنان سرزمین های اشغالی هم سال بسیار بدی بود. در کنار شیوع کرونا و عملکرد ضعیف دولت نتانیاهو در مهار این بیماری، اعتراضات به فساد اقتصادی وی و مشکلات اقتصادی سرزمین های اشغالی شدت گرفت.
بحران انسانی یمن
از سال 2015 یمن شاهد جنگ و درگیری بوده است. با این همه وضعیت این کشور در سال 2020 و در پی همه گیری ویروس کرونا بدتر شد.
فشار بر شیعیان و معارضان در عربستان سعودی و بحرین
شاید یکی از مهمترین مسائلی که در سال 2020 در منطقه رخ داد و کمتر به آن پرداخته شد، افزایش فشارها به شیعیان و معارضان در کشورهای عربستان سعودی و بحرین بود.
شدت گرفتن بحران جامو و کشمیر
به گفته سردار محمد مسعود خان، رهبر منطقه آزاد جامو و کشمیر طی سه ماه (از سپتامبر تا نوامبر 2020) بیش از 2میلیون هندو با هدف تغییر ساختار جمعیتی جامو و کشمیر به این منطقه منتقل و به‌صورت غیرقانونی اسکان داده شدند. با این تفاسیر به نظر می رسد که مناقشه کشمیر از جمله مسائلی باشد که در سال 2021 هم ادامه داشته باشد.
رهبران کشورهایی که در سال 2020 از دنیا رفتند
روز 10 ژانویه دربار عمان مرگ سلطان قابوس را اعلام کرد.
29 سپتامبر نیز مرگ «شیخ صباح الاحمد الصباح» امیر کویت، در سن 91 سالگی اعلام شد.
علاوه بر این، نخست وزیر بحرین به عنوان قدیمی ترین نخست وزیر جهان نیز در این سال درگذشت.
«صائب عریقات» دبیر کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین هم 10 نوامبر بر اثر ابتلا به ویروس کرونا درگذشت.
منفی شدن قیمت نفت
در یک رویداد تاریخی دیگر، قیمت نفت برای نخستین بار در تاریخ منفی شد.
