ترامپ علاقه وافری به خارج شدن از معاهده ها و توافق های بین المللی دارد. هر چند طرفدارانش از این اقدامات به عنوان یک پیروزی و عملی شدن وعده های انتخاباتی وی یاد می کنند اما کارشناسان امر اذعان می دارند که هیچیک از این تصمیمات در اعتلای جایگاه آمریکا و افزایش قدرت این کشور، آنگونه که ترامپیست ها مدعی اند، تاثیری نداشته و بدتر از آن موجب تمسخر مقامات آن شده است.
به گزارش جماران، چرا آمریکا قابل اطمینان نیست؟ زیرا به هر بهانه ای از زیر بار مسئولیت های بین المللی اش شانه خالی می کند. و اکنون شاهد تازه ترین مورد آن هستیم.
رئیس جمهور آمریکا در آخرین دور از تصمیماتش برای خروج از پیمان های بین المللی، این بار دستور خروج از توافق نامه کنترل فناوری های موشکی (MTCR) را داد.
رئیس جمهور آمریکا با امضای یک فرمان اجرایی کنترل فروش و صادرات پهپادهای ساخت آمریکا که قابلیت حمل سلاح جنگی را دارند، کاهش داد. با امضای این فرمان آمریکا دیگر خود را به توافقنامه کنترل فناوری های موشکی (MTCR) که 34 کشور در سال 1987 امضا کردند، متعهد نمی داند.
این توافقنامه بر پایه رعایت دستورالعمل های مشترکی در زمینه سیاست های صادراتی تنظیم شده که هدف آن محدود کردن گسترش موشک های بالستیک، موشک های کروز و هواپیماهای بدون سرنشین است. این سیستم ها فناوری های پایه برای سلاح های کشتار جمعی محسوب می شوند.
کاری که رئیس جمهور آمریکا با فرمان اجرایی خود انجام داد بیشتر به دستکاری مفاهیم شبیه است اما می تواند تجارت جنگ افزارهای پیشرفته و رقابت در این عرصه را وارد مرحله جدیدی کند.
مطابق دستورالعمل دونالد ترامپ، پهپادهای جنگی از این پس فناوری که صدور آن با محدودیت های شدیدی روبروست محسوب نمی شوند، بلکه جنگ افزار شمرده می شوند که درباره فروش آن به کشورهای خارجی مورد به مورد تصمیم گیری می شود.
کاخ سفید مدعی است توافقنامه کنترل فناوری موشکی مربوط به بیش از سه دهه قبل بوده و به روز نیست و افزون بر این کشورهایی که توافق را امضا نکرده اند را در رقابت با صنایع نظامی آمریکا در موقعیت بهتری قرار می دهد.
دولت ترامپ تلاش می کند صادرات جنگ افزارهای آمریکایی را افزایش دهد. با این همه منتقدان نگرانند که فروش پهپادهای فوق پیشرفته آمریکا در آتش رقابت تسلیحاتی جهانی بدمد و آن را شعله ور کند.
برای نمونه «باب منندز» سناتور دموکرات آمریکایی معتقد است که واشنگتن با این اقدام کنترل جهانی بر داد و ستد پهپادهای مرگبار را بیش از پیش تضعیف می کند.
او ابراز نگرانی کرده که فرمان اجرایی اخیر ترامپ این احتمال را افزایش می دهد که شماری از «جنگ افزارهای مرگبار ما» در اختیار ناقضان حقوق بشر در سر تاسر جهان قرار گیرد.
ترامپ را امروز می توان پیمان شکن ترین سیاستمدار جهان دانست. ترامپ نه تنها عهد برجام را شکست که در دو سال اخیر از سازمان هایی همچون یونسکو و توافق ها و پیمان هایی همچون توافق پاریس، پیمان نفتا، پیمان تجاری اقیانوس آرام، پیمان نیویورک و مانند آن نیز خارج شد.
«دونالد ترامپ» از زمان آغاز تبلیغات انتخاباتی خود، شعارهایی را مبنی بر خروج از پیمان هایی همچون برجام سر داده بود؛ اما کمتر کسی گمان می کرد این تاجر، واقعا حاضر باشد تا این اندازه پیمان شکنی کند. فهرست بلند و بالای پیمان شکنی های ترامپ، آنقدر طولانی است که باعث شده است تردیدهای بسیاری در مورد سیاست های او، در میان سایر سیاستمداران و رهبران جهان شکل بگیرد ازاینرو کمتر رهبر سیاسی در جهان امروز به این مرد عهد شکن اعتماد دارد.
در ادامه فهرستی برخی عهدشکنی های او مورد بررسی قرار می گیرد.
خروج از پیمان اقیانوس آرام
«پیمان تجاری اقیانوس آرام» (TPP) اولین پیمانی بود که ترامپ بلافاصله پس از آغاز دوره ریاست جمهوری خود در بهمن ماه 1395، از آن خارج شد. هرچند وی پیش از انتخابات گفته بود از این معاهده خارج می شود؛ اما سرعت خروج از این معاهده، کارشناسان را غافلگیر کرد.
هدف از این معاهده تجاری که میان 12 کشور حاشیه این اقیانوس و پس از 7 سال رایزنی و مذاکره، بسته شده بود، کاهش تعرفه های گمرکی میان کشورها عضو و افزایش همکاری های مشترک عنوان شده است. آمریکا تنها کشور است که تاکنون این قرارداد را لغو و در آن عهد شکنی کرده است.
ترامپ در توجیه این اقدام گفت دولتش به جای پیمان های جمعی، از این پس به دنبال پیمان های تجاری دو جانبه با کشورهای مختلف خواهد بود زیرا این نوع پیمان ها به آمریکا اجازه می دهند تا در صورتی که دولتی رفتار نادرستی انجام داد، به سرعت طی 30 روز به پیمان تجاری خود با آن کشور خاتمه دهد.
خروج از توافق پاریس
هدف از این پیمان که زیر نظر سازمان ملل متحد بسته شده است و تاکنون 147 کشور آن را به تصویب رسانده اند، کاهش قابل ملاحظه گازهای گلخانه ای و تلاش برای نجات کره زمین از مشکلات زیست محیطی است.
آمریکا به رهبری ترامپ تنها کشوری است که در 1 ژوئن 2017 (مرداد سال 1396) از این قرارداد خارج شده است. این اقدام در حالی صورت گرفت که بسیاری از دولتمردان و رهبران جهان، همچنین فعالان محیط زیستی و دانشمندان این حوزه، تلاش کردند تا ترامپ را قانع کنند تا کشور آمریکا در این توافق بماند؛ اما ترامپ در برابر تمامی تلاش ها ایستاد و از این قرارداد خارج شد.
تحلیلگران گفتند آمریکا که خود دومین مقصر افزایش گرمای زمین و تغییرات آب و هوایی است، از تعهد نسبت به وظیفه ای که بیش از همه بر شانه خود این کشور است، شانه خالی کرد و فرصتی ناب را به دست چین برای به دست گرفتن سکان رهبری اجماع جهانی ضد تغییرات آب و هوایی داد تا بدینوسیله ضمن انزوای بیشتر آمریکا، نفوذ بین المللی خود را افزایش دهد.
خروج از یونسکو
در آذر سال 1396 ترامپ دستور خروج از «سازمان یونسکو» یا «سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد» را صادر کرد. سازمان یونسکو که یک سازمان عام المنفعه بوده و زیر نظر سازمان ملل متحد اداره می شود؛ سازمانی غیر سیاسی است. البته ترامپ اولین رییس جمهوری آمریکا نبود که از این سازمان خارج شده بود. پیش از این نیز در دهه 1980 و در دوره ریگان، این کشور از این سازمان خارج و در سال 2003 دوباره به آن بازگشته بود.
جالب اینجاست که دولت آمریکا، دلیل خروج خود از این سازمان را رسماً حمایت از دولت غاصب صهیونیستی عنوان کرد. رژیم صهیونیستی نیز با استقبال از این اقدام، بلافاصله پس از آمریکا، از این سازمان خارج شد.
هرچند برخی کارشناسان دلیل این امر را فرار آمریکا از بدهی های این کشور به سازمان یونسکو می دانند که اکنون به میلیون ها دلار می رسد، البته به دلیل عدم تسویه حساب، نفوذ آمریکا در این سازمان نیز به شدت رو به کاهش بود.
خروج از توافق نیویورک
«پیمان مهاجرتی سازمان ملل» موسوم به «پیمان نیویورک» که در سال 2016 و با همراهی اغلب کشورهای عضو سازمان ملل بسته شده است؛ کشورهای امضا کننده را متعهد می سازد که حقوق پناهجویان را رعایت، محل اقامت را فراهم و دسترسی آنان به تحصیلات و شغل را تضمین کنند.
ترامپ که حتی پیش از پیروزی در انتخابات، از اخراج گسترده مهاجران سخن گفته بود؛ در آذر 1396، از این اعلامیه خارج شد و پس از آن نیز اقداماتی گسترده برای اخراج مهاجرین از این کشور و همچنین فشار بر روی بسیاری از پناهجویان را آغاز کرد؛ امری که حتی در داخل این کشور نیز با اعتراضاتی گسترده مواجه شد.
خروج از برجام
«برجام» معاهده ای بین المللی و حاصل 10 سال تلاش و رایزنی دیپلماتیک بود و رسمیت آن نیز توسط شورای امنیت سازمان ملل تایید شده بود. با این حال ترامپ پس از چند بار امضای این قرارداد، تهدید خود پیش از انتخابات را اجرایی کرد و از این معاهده خارج شد.
این اقدام علاوه بر این که موجی از انتقادهای داخلی و بین المللی را متوجه وی کرد، از سوی همپیمانان اروپایی واشنگتن نیز مورد استقبال قرار نگرفت. رهبران کشورهای اروپایی متفق القول تاکید کردند که در برجام می مانند و برای حفظ آن تلاش می کنند.
جالب اینجاست که ترامپ پس از این عهد شکنی، مدعی شد که حاضر است تا با دولت ایران پیرامون یک توافق جدید گفت و گو کند!
خروج از شورای حقوق بشر
در حالی که دولت آمریکا همواره خود را سردمدار حمایت از حقوق بشر می داند؛ اما این کشور در 30 خرداد1397، به دلیل حمایت مجدد از رژیم صهیونیستی، تصمیم گرفت از «شورای حقوق بشر سازمان ملل» خارج شود. این شورا که جایگزین «کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد» شده است، فرصتی برای پیگیری موارد نقض حقوق بشر در جهان است.
آمریکا تا زمانی که این شورا موارد ادعایی نقض حقوق بشر در کشورهای غیرمتحد این کشور را بررسی می کرد، از این شورا حمایت کرد؛ اما به محض آن که فشارهای این نهاد بر روی رژیم صهیونیستی آغاز شد، به دستور ترامپ، از این شورا خارج شد و به شدت به آن حمله کرد.
پیمان منع موشک های هسته ای میان برد
بدعهدی و بی مبالاتی سیاسی دولت ترامپ به اینجا ختم نمی شود. دولت وی در اوت 2019 از پیمان منع موشک های هسته ای میان برد که بین آمریکا و روسیه به امضا رسیده بود هم خارج شد.
این پیمان دوجانبه در سال 2010 میان روسیه و آمریکا به امضا رسید و در 5 فوریه 2011 وارد مرحله عملی شد. بر اساس این پیمان روسیه و امریکا باید تسلیحات اتمی خود را کاهش داده و رقم مجموعی راکت های بین قاره ای، بالستیک و زیردریایی های شان نباید از 700 و شمار کلاهک های هسته‌ای شان از 1550 فراتر رود
ترامپ همچنین در مفاد قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) با کانادا و مکزیک بازنگری کرد. این قرارداد از 22 سال پیش اجرایی شده است.
خروج از پیمان آسمان های باز
واشنگتن اول خرداد ماه مدعی شد که در واکنش به اقدامات روسیه، از پیمان آسمان های باز خارج می شود. معاهده آسمان های باز توافقنامه ای بین 34 کشور جهان است که سال 2002 به امضا رسید و به اجازه پرواز هواپیماهای تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این معاهده ارتباط می یابد.
کارشناسان بر این باورند با توجه به اینکه معاهده مذکور برای ایجاد درکی متقابل و اطمینان به کشورهای امضاکننده در خصوص همه تحرکات و فعالیت های نظامی که ممکن است سبب نگرانی آنها شود، امضا شده است، خروج آمریکا از آن بذر بی اعتمادی را خواهد کاشت. چرا که این معاهده به منظور افزایش اعتماد میان کشورهای عضو ناتو با بلوک شرق پس از جنگ سرد طراحی شده بود که آن هم از سوی آمریکا بی اثر شد.
خروج از سازمان بهداشت جهانی
ترامپ در میانه شیوع کرونا تصمیم خود مبنی بر خروج از سازمان بهداشت جهانی را عملی کرد و ترک عضویت 70 ساله آمریکا در این سازمان در6 ژوئیه 2021 (16 تیر 1400) اجرایی می شود.
خروج از سازمان بهداشت جهانی اگرچه نخستین اقدام آمریکا در مسیر ترک تعهدات و پیمان های بین المللی نیست، اما قطعا مخاطره آمیزترین آنها در میانه شیوع کرونا به عنوان بحران بزرگ بهداشتی است که سراسر جهان را درگیر کرده است.
با وجود انتقادات، ترامپ همچنان در زمینه لغو معاهده های بین المللی یکه تازی می کند. وی انتقادات بسیاری نیز نسبت به معاهدات دیگر از جمله سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مطرح کرده است. به همین دلیل شخصیت های اروپایی و موافقان و مخالفان وی در خاک آمریکا از عبارت «تعلیق در نظام بین الملل» استفاده کرده اند و اعتماد به آمریکا در دوره او بسیار کاهش یافته است.
