مولود کیخسروانی روز جمعه در گفت وگو با ایرنا در پاسخ به اینکه توجه به سلامت روانی کودکان در این شرایط چه اهمیتی دارد؟ اظهارکرد: به طور قطع سلامتی فیزیکی را می‌توان با رعایت اصول بهداشتی برای خودمان و خانواده هایمان به ارمغان بیاوریم، آن چیزی که اهمیت بیشتری دارد گذر از این موقعیت بحرانی بدون آسیب دیدن روحی است.
وی گفت: در واقع هم بزرگترها و هم بچه ها باید شرایط را طوری بگذرانند که بعد از پایان قرنطینه دچار پرخاشگری، اضطراب و افسردگی نباشیم.
کیخسروانی اظهارداشت: کودکان امانتی در دست ما هستند و همان قدر که سلامت جسمی آنها برای پدر و مادرها اهمیت دارد، مراقب از سلامت روانی آنها نیز مهم هست و خیلی باید مراقب باشیم که رفتارهای وسواس گونه و تاکید بیش از حد روی تمیزی و شست و شو و مراقبت های جسمی، آسیب جدی به سلامت روان کودکانمان نزند.
وی در پاسخ به این سوال که در این شرایط که کودکان مدتها در قرنطینه هستند، چه برنامه هایی می توانیم برای آنها داشته باشیم؟ گفت: نیاز است یک برنامه منظم و مشخص برای بچه ها داشته باشیم که داشتن یک برنامه منظم و قابل پیش بینی احساس آرامش را به کودکان می‌دهد.
کیخسروانی اظهارداشت: بنابراین زمان مشخصی را برای استفاده از موبایل و بازی کردن با دوستان، درس خواندن و سایر فعالیت‌های کودک مشخص کرد و یک سری کارهایی که همیشه توصیه میشود و شاید الان نیاز بیشتری به آنها داشته باشیم برای این که بچه ها را سرگرم کرد.
وی افزود: کودکان بزرگتری که خودشان می توانند در تهیه برنامه کمک بکنند، از خودشان برای برنامه ریزی کردن و نظم بخشی به ساعت‌های روزشان کمک گرفت.
کیخسروانی یادآورشد: می دانیم که موقعیتهایی را داریم تجربه می کنیم که با تعطیل شدن مدارس خیلی از تفریحات بچه ها مثل پارک رفتن، ارتباط داشتن، منزل دوستان رفتن از بین رفته است و در زندگی کودکان مخصوصا برای نوجوانان این غم بزرگی است.
وی بیان کرد: برای بچه باید ایده‌هایی داشته باشیم که کمی حواس آنها را از این فاجعه پرت کند و در واقع اگر قرار باشد یک سرگرمی و یک ایده جدید برای بچه ها نداشته باشیم این باعث میشود که روزهای قرنطینه که سختی های خاص خودش را دارد، آن را برای بچه هایمان سخت تر کند، بنابراین حتماً نیاز است که زمان فراغت بچه ها را برای آنها پرکرد.
این روانشناس در پاسخ به این سووال که ویروس جهانی کرونا زندگی را بکلی دگرگون نموده است، در این شرایط کودکان ممکن است دچار چه اضطراب و استرسی شوند؟ گفت: نشانه های اضطراب در کودکان با بزرگسالان متفاوت است، نشانه های اضطراب کودکی می تواند بدرفتاری، وابستگی، سختگیر شدن، بدقلق و زودرنج شدن، پرتکاپو و پرهیجان و پرجنب و جوش شدن باشد و گاهی کودکان خودشان هم متوجه نمی شوند که رفتارهایشان تغییر کرده است، بنابراین کودکان نیاز به بزرگترها دارند که شرایطی که در آن قرار گرفته اند را برای کودکان توضیح دهند.
وی بیان کرد: بنابراین از لحاظ عاطفی باید بچه ها را حمایت کرد و نکته‌ای که خیلی اهمیت دارد صحبت کردن راجع به احساسات بچه ها است زیرا خیلی از مواقع بچه‌ها احساسات خود را نمی‌شناسند و به خاطر همین است که در شرایط کنونی از والدین می‌خواهیم که بچه‌ها را با احساسات‌شان آشنا کنند و بچه‌ها شاید حتی اسم خیلی از احساسات‌شان را نمی‌دانند.
کیخسروانی ادامه داد: بنابراین درباره احساس بچه‌ها باید با آنها صحبت و راجع به آن اطلاعات کسب کرد که تحت چه شرایطی ایجاد شده و چه نشانه هایی دارد و چه رفتاری را در کودک ایجاد می کند و بعد همه اینها را با زبان ساده به کودکان بگوئیم که اینها به عنوان مثال نشانه‌های اضطراب در آنها است.
وی درباره اینکه چه راهکارهای برای توضیح شرایط کرونایی و آشنائی کودکان با آن وجود دارد؟ افزود: راهکارهای مختلفی وجود دارد اما شاید کامل ترین و کاربردی ترین آنها راهکارهایی است که توسط یونیسف صندوق کودکان سازمان ملل متحد ارائه شده، نخست این که از کودکان سوال کنید و به سوالات آنها پاسخ بدهید چراکه خیلی از مواقع کودکان شرایط را درک نمی‌کنند و نیاز است تا این موقعیت را برای آنها تشریح کرد.
کیخسروانی ادامه داد: باید اطلاعات درست به کودکان داد و به آنها فهمانید که ترس داشتن در موقعیتی که این قدر مبهم است طبیعی است و کودک و بزرگسال ترس را در این موقعیت تجربه می‌کند، ولی تا حد معقول و منطقی باید این ترس را تجربه کند.
وی گفت: مورد دیگر این که با کودکان روراست بود و واقعیت‌ها را به آنها توضیح داد زیرا کودکان هم مانند بزرگسالان حق دارند از محیط اطراف خود آگاه باشند و جواب سوالهای خود را دریافت کنند.
کیخسروانی اظهارداشت: چنانچه والدین پاسخ سوالی را نمی‌دانند سعی نکنند کودک را فریب یا اطلاعات غلط به کودک دهند بلکه باید بررسی بیشتری انجام دهیم تا پاسخ سوال آنها را بدست بیاورند.
وی افزود: مورد سوم این که به کودکان مراقبت و حفاظت از خودشان را آموزش داد و البته نیاز نیست که خیلی گفتگوهای ترسناک داشته باشیم.
کیخسروانی ادامه داد: خیلی از والدین ممکن است که برای این که کودک به توصیه‌های بهداشتی گوش دهد کودک را بترسانند و موقعیت را ترسناک توضیح دهند و بگویند اگر دستت را شست و شو نکنی به طو حتم مریض می‌شوی و تو را به بیمارستان می برند و آمپول می زنند.
وی بیان کرد: همان طور که می دانیم کودکان کمتر در معرض این بیماری قرار دارند و در این شرایط که همه خانواده ها هم رعایت مسائل بهداشتی و ایمنی را می‌کنند و بچه ها هم کمتر بیرون می روند، شاید شست و شوی وسواس گونه دست‌ها و یا سایر رفتارهای افراطی برای کودکان الزامی نباشد.
این روان شناس افزود: بنابراین کافی است رفتارهای خودمراقبتی را در حد تفریح و یا به نوعی بازی برای بچه ها تبدیل و به آنها یادآور شد که اگر آنها مریض شدند به پدر و مادر اطلاع دهند.
کیخسروانی اظهار داشت: مورد چهارم این که به کودکان اطمینان خاطر داده شود که احتمال بیمار شدن آنها خیلی کم است و اگر شما بیمار شدید پدر و مادر، پزشکان و پرستاران و افرادی هستند که مراقب شما باشند و اجازه ندهند که بیماری خیلی باعث اذیت و آزار شما شود.
وی گفت: نکته بعدی که راهکار پنجم یونیسف ارائه داده است این است که مراقب باشیم که شروع به سرزنش های نژادی نکنیم و واقعیت این است که کسی عامل اصلی این بیماری نیست، به هر حال یک اتفاقی است که از هر جای دنیا ممکن بود که شروع شود و بنابراین مراقب تبعیض‌های نژادی باشید.
کیخسروانی اظهار کرد: مورد ششم از دیگران کمک گرفتن است و باید به به بچه‌ها یادآوری کرد و اطمینان خاطر داد افرادی هستند در هر موقعیتی به ما کمک بکنند.
وی گفت: مورد هفتم که والدین خودشان هم باید مراقب خودشان باشند و ما زمانی کودکان سالم داریم که از لحاظ روحی و چه از لحاظ جسمی، پدر و مادرهای سالمی وجود داشته باشند و در واقع این کودکان در خانواده های سالم باید زندگی بکنند.
کیخسروانی اظهار کرد: در حین صحبت با کودکان خیلی مراقب حالات بدنی و نشانه‌های غیرکلامی خودمان باشیم و خیلی از مواقع آن پیامی که به کودک منتقل می‌کنیم، با آن حالت بدنی که آن پیام را منتقل می‌کنیم مغایرت دارد و به طور معمول آن چیزی که کودکان از آن اطلاعات بیشتری می‌گیرند حالت غیرکلامی است.
وی افزود: در واقع اگر شما با کلام تان بخواهید کودک را به آرامش دعوت کنید ولی در این حالت چهره و بدن شما به شدت نگران و مضطرب باشد به طور قطع کودک آن اضطراب را از شما دریافت می کند نه آن پیامی که شما قصد دارید از طریق آن کودک را آرام کنید.
کیخسرونی در پاسخ به اینکه والدین و اطرافیان چگونه می توانند به آرامش کودکان در این شرایط کمک کنند؟ پاسخ داد: یک چیزی که اهمیت دارد و باید توجه شود این است که قلب و روح بچه ها برای درک این موقعیت سخت و حتی می توانیم بگوییم فاجعه، خیلی کوچک است.
وی عنوان کرد: کودک در واقع خودش به عنوان یک موجود مستقل نمی‌تواند به تنهایی عمل کند و بویژه کودکانی که سن پایین تری دارند، بنابراین برای درک دنیای پیرامون‌شان از بزرگسالان کمک می‌گیرند و بنابراین بستگی به اینکه بزرگسالان چطور شرایط را برای آنها توضیح دهند، ممکن است اضطراب را تجربه کنند یا نکنند.
کیخسروانی اظهار داشت: با توجه به این که کودکان درک چندانی از این موقعیت ندارند، برای درک و فهم موقعیت نیاز به بزرگسالان دارند، البته این را باید توجه داشت کودکان موجودات بسیار هوشیاری هستند و تمام صحبت های ما و اظهارنظرها و تمام اخباری که پخش میشود و بزرگترها با جدیت آنها را دنبال می کنند به طور بچه ها هم آنها را می شنوند و بنابراین باید دقت بکنیم که حقایق دقیق و درست ولی متناسب با سن کودک را در اختیار آن قرار دهیم.
وی گفت: اطلاعات ما باید روشن و قابل فهم باشد و این را به عنوان مثال به آنها یادآوری کنیم که کودکان کمتر دچار این بیماری می‌شوند و حتی اگر بیمار هم شوند در مرحله نخست بیماری خیلی خفیف تری می‌گیرند و در مرحله دوم افرادی مثل پدر و مادر و پرستاران و پزشکان مراقب آنها هستند و در این شرایط به آنها کمک می‌کنند.
کیخسروانی اظهار داشت: یک نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که ما انسان ها به عنوان یک موجود اجتماعی به ارتباط نیاز داریم و همین عدم برقراری رابطه اجتماعی به خودی خود یک اضطراب در افراد چه بزرگسال و چه کوچک ایجاد می کند.
وی افزود: از آنجایی که بچه ها یک برنامه ی ثابت روتین همانند مهدکودک رفتن، پارک رفتن، مدرسه رفتن، منزل دوستان رفتن داشتند و از آنجایی که همه اینها لغو شده و برنامه ی روتین و ثابتی که به نوعی به کودک آرامش می داده است، بهم خورده که این خودش برای کودکان استرس ایجاد می کند و حتی کودکانی که سن کمتری دارند ممکن است نگران این باشند که آیا هنوز دوستانمان را داریم و یا آنها را از دست نداده ایم.
این روان شناس ادامه داد: در نوجوانان هم که مشخص است که چقدر روابط دوستانه و روابط اجتماعی برای آنها اهمیت دارد، بنابراین از کودکانمان بخواهیم که درباره احساسات‌شان صحبت کنند و این که جدایی از دوستان چقدر آنها را آزار داده است و چقدر مسائل قرنطینه برای آنها آزار دهنده است و موقعیتهایی را برای آنها فراهم بکنیم که این که روابط محدود و سالمی با دوستانشان داشته باشند. وی تاکید کرد: افرادی که مطمئن هستیم که سالم هستند باید تماس های تصویری و تلفنی را حداقل در این موقعیت قرنطینه با آنها حفظ کردو به آنها یادآوری کنیم که این موقعیت موقتی است و ماندن ما در خانه مانع پخش این ویروس میشود.
کیخسروانی در پاسخ به اینکه با استفاده کودکان از بازی‌های کامپیوتری و اینترنتی و یا فضای مجازی و استفاده طولانی مدت آنها از تلویزیون که باعث سرگرمی آنها می شود، چگونه باید مواجه شد؟ جواب داد: در روزهای قرنطینه نیاز است که برنامه‌هایی که گذشته برای بچه ها داشتیم کمی لطیف تر باشد و آن سختگیریهای همیشگی را نباید داشته باشیم.
وی گفت: البته باید دقت کرد نباید بچه ها به حال خود رها شوند و این تصور در ذهن پدر و مادرها ایجاد نشود که بچه ها گناه دارند و بنابراین بگذاریم هر رفتاری که می خواهند داشته باشند و هر چیزی که می خواهند بخورند و هر چقدر می خواهند از تلویزیون و اینترنت و موبایل استفاده کنند و هر چقدر می خواهند بازی های کامپیوتری دانلود کنند و بازی کنند.
کیخسروانی اظهار داشت: بنابراین درست است که نیاز است که برنامه‌ها را منعطف تر برای کودکان اجرا کنیم ولی به هیچ عنوان نباید آنها را بدون قانون و بدون نظارت رها کنیم و برای آنها توضیح دهیم که شرایط شما را درک می کنیم و می دانیم که ممکن است که حوصله شما سر رفته باشد ولی چه پیشنهادی دارید برای اینکه این زمان را بهتر با هم دیگر بگذرانیم؟
وی تصریح کرد: باید از بچه‌ها بخواهیم که به علایق خود بیشتر توجه داشته باشند و برای سنین پایین تر کاردستی درست کردن سرگرم کننده است و از آنها بخواهیم با چیزهایی که در هر خانه‌ای پیدا می شود مثل قوطی رب، جعبه شیر پاکتی، سنگی که داخل گلدان است و یا کاغذ رنگی که در هر خانه یی پیدا می شود با همه اینها کاردستی برای شما درست کنند.
کیخسروانی اظهار داشت: همچنین از آنها بخواهیم نقاشی بکشند و بویژه نقاشی کردن در مورد کرونا باعث میشود که احساسات خود را بیرون بریزند.
وی گفت: از نوجوانان بخواهیم که با دوستانشان در ارتباط باشند اگر که امکان ارتباط فیزیکی وجود ندارد از آنها بخواهیم که ارتباط های تصویری و تلفنی داشته باشند و سعی کنید بازی های مشترک خانوادگی و چند نفره برایشان ایجاد و به نوعی زمان بچه‌ها را پر کرد.
