کتاب «کلید بهترین گنجینههای الهی»، ترجمه فارسی تفسیر سوره حمد آیتالله شهید سید مصطفی خمینی(ره)، در خانه اندیشمندان علوم انسانی رونمایی شد.
کتاب «کلید بهترین گنجینههای الهی»، ترجمه فارسی تفسیر سوره حمد آیتالله شهید سید مصطفی خمینی(ره) که توسط خلیل پروینی نوشته شده و مؤسسه چاپ و نشر عروج، وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، به چاپ رسیده، در خانه اندیشمندان علوم انسانی رونمایی شد.
به گزارش خبرنگار جماران، عبدالهادی فقهیزاده، استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، طی سخنانی در این نشست گفت: مرحوم آیتالله سید مصطفی خمینی(ره) سن چندانی نداشتند که از دنیا رفتند. ولی در سایهسار وجود شریف حضرت امام و سایه حضور در حوزه معظم نجف اشرف و در حقیقت سایه وجود گرانبار امام علی(ع)، یک شخصیت ممتاز علمی را شکل دادند. مشهور هم هست که واقعا حضرت امام به درجات عالی علمی و معنوی به ایشان امید بسته بودند ولی تقدیر دیگری رقم خورد.
وی افزود: اگرچه این تفسیر بخش زیادی از قرآن کریم را در بر نگرفت و عمر آیتالله سید مصطفی خمینی کفاف نداد، اما همین که هست حقیقتا بسیار ارزشمند است. تفسیر ثمره همه علوم قرآنی است و بسیاری از علوم قرآن و حدیث خواندهها، گویی از ورود به عرصه تفسیر پرهیز میکنند و در حقیقت تفسیر که حوزه علوم درون قرآنی است، کمتر از حوزه برون قرآن مورد توجه قرار گرفته و بسیاری از محققان قرآنی درگیر علوم پیشا تفسیر هستند.
فقهیزاده یادآور شد: کلمه «ترجمه» تا قرن چهارم به معنی «تفسیر» بوده و اندک اندک در گذر تاریخ ترجمه معانی دیگری هم پیدا کرد؛ ولی استعمال ترجمه به معنای برگردان بعد از قرن چهارم است. یعنی تا کسی قرآن را نفهمد، نمیتواند تفسیر و حتی ترجمه به معنای امروز کند. دکتر پروینی مدتی با این کتاب زندگی کرد و هیچ کم از یک متخصص نگذاشت. آیتالله مصطفی خمینی(ره) حقیقتا ملاحظات دقیق و عالمانه داشتند و آقای پروینی با تسلط آنها را برگردان کرد.
وی با بیان اینکه جامعه علمی ما از توانایی زبان فارسی غافل است، افزود: دکتر پروینی حقیقتا ادیبانه کار کرده ولی با تعابیر ادبی دور از ذهن اثر خودشان را عرضه نکردهاند؛ هم به روانی ترجمه کردهاند و هم به درستی توانستهاند مفاهیم را برگردانند. آیتالله سید مصطفی در این اثر گرایش عرفانی نشان دادند، اما نه عرفان به معنی صوفی مصطلح دوران ما؛ عرفان ملتزم به شریعت است. در ترکیه، سوریه و ایران گاهی تصوف و صوفیگری مساوی با پرهیز از الزامات شرعی است و لذا میلیونها صوفی و غیرصوفی در این کشور حضور دارند که حج نمیروند. اما عرفان این کتاب ملتزم به شریعت و معرفت عرفانی است و دکتر پروینی به خوبی توانسته اینها را منتقل کند؛ که هم ترجمه بسیار خواندنی و هم تألیف عالی دارد.
به گزارش خبرنگار جماران، محمد عترتدوست، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی نیز در این نشست با اشاره به اینکه ما خیلی کم در مورد شهید سید مصطفی خمینی شنیدهایم، گفت: باید تشکر کنیم از آقای پروینی که دغدغهمند اثر تألیفی این استاد را ترجمه کرده است. این اثر ترجمه، تلخیص و بازسازی شده و واقعا از دستهبندی مطالب و مواردی که بیان شده کاملا مشخص است که این اثر بازسازی شده است.
وی با اشاره به اینکه از مقام معظم رهبری و آیتالله مهدوی کنی هم کتاب تفسیر سوره حمد منتشر شده است، افزود: این کتاب میتواند یک منبع خوب برای دکترای قرآن و حدیث باشد؛ چون «تفسیر اجتهادی» است و اصلا تقلیدی نیست و نوع ورودی که ایشان به مباحث تفسیری و حتی رسم الخط دارد، هرکسی دانش این بحثها را ندارد. بنابراین دانشجویان تحصیلات تکمیلی میتوانند از این منبع بهره ببرند.
عترتدوست تأکید کرد: اساسا خیلی خلأ پژوهشی راجع به شهید سید مصطفی خمینی(ره) داریم. در این کتاب راجع به الگوی هدایتپذیری و اثرگذاری گزارههای فرهنگی نکات خوبی هست که جای پژوهش دارد. ایشان واقعا تربیت شده امام روحالله(س) است. بحثهای اجتماعی و سیاسی هم یکی از ظرایف این تفسیر است که به ظاهر تیتر آن نیست ولی در درونش به آنها پرداخته شده است. یک بحث جالب دیگر هم نقد نظرات است که چقدر محترمانه، عالمانه، مستند و با دلایل مختلف بیان کردهاند.
به گزارش خبرنگار جماران، خلیل پروینی، مؤلف کتاب «کلید بهترین گنجینههای الهی»، نیز در این نشست گفت: سال 89 در دانشگاه تربیت مدرس مدیر گروه بودم. دکتر بیگدلی معاون پژوهشی وقت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) این کتاب را به من داد که برای ترجمه به یکی از دانشجویان دکتری بدهم و من دیدم این کار یک دانشجو نیست؛ و به هر حال کار را شروع کردم و یک جاهایی هم توقف کامل داشتم و به اساتید فن مراجعه کردم. سال 91 توانستم این کتاب را در دو جلد و 700 صفحه ترجمه کنم و الآن هم که مراجعه میکنم برای من تازگیهای فراوان دارد. خودم به این نتیجه رسیدم و تأکید دوستان باعث شد که سال 1402 این کتاب را تلخیص کنم. هر پولی که بابت این کتاب گرفتم برکت داشت و یک بار خانوادگی به مکه رفتیم.
وی تأکید کرد: حتی حوزههای علمیه ما درباره مرحوم آقا مصطفی اطلاعات کامل ندارند. در همه زمینهها ایشان قلم زده و آثار درجه یک نوشته و ایشان یک عالم درجه یک هستند و در سن 46 سالگی به شهادت رسیدند؛ و مرگ ایشان باعث گسترش انقلاب شد. این کتاب را 40 سالگی در چهار جلد تألیف میکند که دو جلد آن درباره سوره حمد است. این تفسیر به معنای واقعی کلمه «تفسیر اجتهادی» است و اصلا با هیچ کس تعارف ندارد. یعنی حتی با امام و بزرگانی که بر او حق داشتند مثل ملاصدرا هم تعارف ندارد و دیدگاههای آنها را نقد میکند.
پروینی افزود: در 40 سالگی چقدر توصیههای دلسوزانه میکند. در هیچ یک از تفاسیری که من دیدم، مطالب این کتاب وجود ندارد. البته بعضیها نقد دارند بر این نوع تفسیرهایی که خروج موضوعی پیدا میکنند ولی بعد میبینیم که ایشان آدم را به مقصد اصلی بر میگرداند. به هر حال قرآن است و اگر ما اعتقاد داریم که در کنار ظاهرش تفسیری هم دارد، باید این متون شکافته شود. در عین حال من در ترجمه اصلی برخی مطالب را حذف کردم چون دیدم شاید برای عموم مردم سنگین باشد.
