آمایش سرزمین به معنای بهره‌برداری بهینه از کلیه امکانات موجود، در راستای بهبود وضعیت مادی و معنوی در یک منطقه است. در این طرح مزیت‌های فضای طبیعی، اجتماعی و اقتصادی، ساماندهی شده و دارای نظم و نظام می‌شود. از این‌رو می‌توان گفت که آمایش سرزمینی با هدف ایجاد رابطه منطقی بین توزیع جمعیت، انجام فعالیت‌ها و خدمات، در پهنه سرزمین با توجه به ویژگی‌های فضایی آن مناطق ایجاد شده است.
سه مؤلفه اصلی و مهم در بحث آمایش سرزمین شامل انسان، سرمایه و فضاست. درواقع از مهم‌ترین خصوصیات برنامه آمایش سرزمین جامع‌نگری کیفیت و سازماندهی فضایی آن است.
منظور از فضا، کلیه امکانات محیطی و منابع طبیعی است که در یک منطقه جغرافیایی وجود دارد. به بیانی دیگر، توزیع متوازن و هماهنگ کلیه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در پهنه سرزمین نسبت به قابلیت‌ها و منابع طبیعی و انسانی را آمایش سرزمین می‌گویند.
اکنون باید دانست که استان زنجان در کجای این مطالعات قرار دارد؟
معاون امور هماهنگی برنامه و بودجه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، در این‌باره می‌گوید: آمایش به‌معنای نگین است بر پایه انگشتری، یعنی همان اندازه که هماهنگی میان اندازه انگشتر و پایه نگین مهم است، ایجاد هماهنگی میان جمعیت، محیط و فعالیت نیز حائز اهمیت است. مطالعات آمایش سرزمین در حقیقت هماهنگ‌کننده ویژگی‌ها و ابعاد مختلف در یک سرزمین به‌شمار می‌رود. برای مثال در استان زنجان، مطالعات آمایشی نشان می‌دهد که عمده تجمع انسانی و بارگذاری صنعتی در مسیر جاده زنجان-ابهر قرار گرفته است که موجب بروز مشکلات متعددی ازجمله ایجاد آلودگی‌های زیست‌محیطی و تراکم بیش‌از اندازه جمعیت، در این کریدور شده است. اما با اجرای طرح ملی آمایش می‌توان به توازن لازم در توزیع جمعیت و صنعت و کشاورزی در پهنه استان دست‌یافت.
خداوردی در ادامه اعلام می‌کند: در ضوابط ملی آمایش سرزمین، عمده‌ترین بحث این است که مناطق دارای چه ویژگی‌هایی هستند؟ سپس براساس این ویژگی‌ها دو یا چند استان در یک دسته قرار می‌گیرند و یک منطقه آمایشی نامیده می‌شوند. در حال حاضر استان‌های زنجان، قزوین و مرکزی در طرح آمایش سرزمینی در یک محدوده جغرافیایی قرار دارند و به‌دلیل داشتن ویژگی‌های مشترک در دسته‌بندی مناطق به‌عنوان یک منطقه آمایشی معرفی شده‌اند.
معاون امور هماهنگی برنامه و بودجه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، درباره لزوم و اهمیت طرح ملی آمایش و مطالعات آمایشی بیان می‌کند: تاریخچه برنامه‌ریزی در ایران به سال 1327 بازمی‌گردد و اولین برنامه مدون برای کشور در این تاریخ تدوین شده است. این برنامه تنها شامل مباحث عمرانی مانند احداث جاده، سدسازی، ساخت مدارس یا شامل پروژه‌های مختلف دیگری بوده که نگاه جامع درباره آن‌ها وجود نداشته و نگاه به آن‌ها بخشی و استانی بوده است. اما این نگاه غیر همه‌جانبه به‌تدریج سبب بروز مشکلات متعددی شد؛ چنانچه در سال 1347 برنامه‌ریزان به این نتیجه رسیدند که در این نوع برنامه‌ریزی، همه جوانب در کنار هم سنجیده نشده و اقدامات عمرانی موجب ایجاد عدم تعادل‌های زیست‌محیطی یا اقتصادی و اجتماعی در سرزمین‌مان شده است.
خداوردی در ادامه اضافه می‌کند: اینجا بود که برنامه‌ریزی آمایشی جایگزین برنامه‌ریزی بخشی شد و مطالعات آمایشی با درنظر گرفتن کلیه ابعاد جمعیتی، محیطی و فعالیت‌ها در یک منطقه، جایگزین مطالعات و اقدامات بخشی شد.
با وجود مزایای بی‌شماری که برای طرح آمایش سرزمینی برشمرده شد و با توجه به هزینه‌هایی که انجام این مطالعات به‌همراه داشته است، سؤال اصلی این است: فاصله زنجان، تا اجرای آمایش سرزمینی چه مدت است؟
مطالعات آمایشی از سال 1385 در کلیه استان‌ها آغاز و کلیه استان‌ها مکلف به انجام این مطالعات شده‌اند، اما هنوز اقدامات تعیین‌شده براساس این مطالعات به مرحله عمل در نیامده است. وی در این‌باره تأکید می‌کند: برای اجرایی‌شدن این طرح ملی لازم است که نظام مدیریتی آمایش در هر منطقه مستقر شود و تا آن زمان امکان بهره‌گیری از این مطالعات وجود ندارد.
* روزنامه مردم نو، 1397،8،12.
3088/8068
انتهای پیام سه مؤلفه اصلی و مهم در بحث آمایش سرزمین شامل انسان، سرمایه و فضاست. درواقع از مهم‌ترین خصوصیات برنامه آمایش سرزمین جامع‌نگری کیفیت و سازماندهی فضایی آن است.
منظور از فضا، کلیه امکانات محیطی و منابع طبیعی است که در یک منطقه جغرافیایی وجود دارد. به بیانی دیگر، توزیع متوازن و هماهنگ کلیه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در پهنه سرزمین نسبت به قابلیت‌ها و منابع طبیعی و انسانی را آمایش سرزمین می‌گویند.
اکنون باید دانست که استان زنجان در کجای این مطالعات قرار دارد؟
معاون امور هماهنگی برنامه و بودجه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، در این‌باره می‌گوید: آمایش به‌معنای نگین است بر پایه انگشتری، یعنی همان اندازه که هماهنگی میان اندازه انگشتر و پایه نگین مهم است، ایجاد هماهنگی میان جمعیت، محیط و فعالیت نیز حائز اهمیت است. مطالعات آمایش سرزمین در حقیقت هماهنگ‌کننده ویژگی‌ها و ابعاد مختلف در یک سرزمین به‌شمار می‌رود. برای مثال در استان زنجان، مطالعات آمایشی نشان می‌دهد که عمده تجمع انسانی و بارگذاری صنعتی در مسیر جاده زنجان-ابهر قرار گرفته است که موجب بروز مشکلات متعددی ازجمله ایجاد آلودگی‌های زیست‌محیطی و تراکم بیش‌از اندازه جمعیت، در این کریدور شده است. اما با اجرای طرح ملی آمایش می‌توان به توازن لازم در توزیع جمعیت و صنعت و کشاورزی در پهنه استان دست‌یافت.
خداوردی در ادامه اعلام می‌کند: در ضوابط ملی آمایش سرزمین، عمده‌ترین بحث این است که مناطق دارای چه ویژگی‌هایی هستند؟ سپس براساس این ویژگی‌ها دو یا چند استان در یک دسته قرار می‌گیرند و یک منطقه آمایشی نامیده می‌شوند. در حال حاضر استان‌های زنجان، قزوین و مرکزی در طرح آمایش سرزمینی در یک محدوده جغرافیایی قرار دارند و به‌دلیل داشتن ویژگی‌های مشترک در دسته‌بندی مناطق به‌عنوان یک منطقه آمایشی معرفی شده‌اند.
معاون امور هماهنگی برنامه و بودجه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، درباره لزوم و اهمیت طرح ملی آمایش و مطالعات آمایشی بیان می‌کند: تاریخچه برنامه‌ریزی در ایران به سال 1327 بازمی‌گردد و اولین برنامه مدون برای کشور در این تاریخ تدوین شده است. این برنامه تنها شامل مباحث عمرانی مانند احداث جاده، سدسازی، ساخت مدارس یا شامل پروژه‌های مختلف دیگری بوده که نگاه جامع درباره آن‌ها وجود نداشته و نگاه به آن‌ها بخشی و استانی بوده است. اما این نگاه غیر همه‌جانبه به‌تدریج سبب بروز مشکلات متعددی شد؛ چنانچه در سال 1347 برنامه‌ریزان به این نتیجه رسیدند که در این نوع برنامه‌ریزی، همه جوانب در کنار هم سنجیده نشده و اقدامات عمرانی موجب ایجاد عدم تعادل‌های زیست‌محیطی یا اقتصادی و اجتماعی در سرزمین‌مان شده است.
خداوردی در ادامه اضافه می‌کند: اینجا بود که برنامه‌ریزی آمایشی جایگزین برنامه‌ریزی بخشی شد و مطالعات آمایشی با درنظر گرفتن کلیه ابعاد جمعیتی، محیطی و فعالیت‌ها در یک منطقه، جایگزین مطالعات و اقدامات بخشی شد.
با وجود مزایای بی‌شماری که برای طرح آمایش سرزمینی برشمرده شد و با توجه به هزینه‌هایی که انجام این مطالعات به‌همراه داشته است، سؤال اصلی این است: فاصله زنجان، تا اجرای آمایش سرزمینی چه مدت است؟
مطالعات آمایشی از سال 1385 در کلیه استان‌ها آغاز و کلیه استان‌ها مکلف به انجام این مطالعات شده‌اند، اما هنوز اقدامات تعیین‌شده براساس این مطالعات به مرحله عمل در نیامده است. وی در این‌باره تأکید می‌کند: برای اجرایی‌شدن این طرح ملی لازم است که نظام مدیریتی آمایش در هر منطقه مستقر شود و تا آن زمان امکان بهره‌گیری از این مطالعات وجود ندارد.
* روزنامه مردم نو، 1397،8،12.
3088/8068
کپی شد
