ژاپن با بازسازی صنعت دفاعی داخلی، خرید تجهیزات پیشرفته و توسعه موشکهای دقیق و هایپرسونیک، در تلاش است توان نظامی خود را برای مقابله با چین تقویت کند و تحولات اخیر نظامی ژاپن نشاندهنده یک تغییر قابل توجه در رویکرد دفاعی این کشور است. از رهگیریهای خطرناک چین گرفته تا استقرار گسترده در جنوب غربی و توسعه توان موشکی و هوایی، ژاپن در حال ایجاد بازدارندگی فعال و موثر در برابر تهدیدات چین است.
به گزارش جماران؛ در پی افزایش تنشها میان ژاپن و چین، به ویژه پس از چالشهای دسامبر 2025 (ماه اخیر) که شامل رهگیریهای هوایی خطرناک جنگندههای چینی و قفل راداری بر جنگندههای ژاپنی بود، توجه به بازنگری استراتژی نظامی ژاپن معطوف شده و این تحولات نگرانیها از بروز برخورد ناخواسته در منطقه حساس دریای چین شرقی و اطراف جزایر مورد مناقشه «سنکاکو/دیائویو» را افزایش داده است.
طبق گزارشهای رسانههای غربی؛ ژاپن با توجه به تهدیدات مداوم و فعالیتهای تحریکآمیز چین، به ویژه در مسیرهای نزدیک تایوان، در حال بازسازی و گسترش توان دفاعی خود است.
سه سند امنیتی ژاپن در یک دهه اخیر شامل «استراتژی امنیت ملی، استراتژی دفاع ملی و برنامه تقویت دفاعی ۲۰۲۲» است که چارچوبی برای ارتقای ارتش این کشور و توسعه قابلیتهای بازدارندگی از طریق انکار فراهم کرده است و این استراتژیها بیانگر نگرانیهای دیرینه و رویکرد ژاپن برای مقابله با تهدید چین، کاهش وابستگی به حمایت مستقیم ایالات متحده و آمادهسازی برای دفاع از جزایر و مسیرهای حیاتی جنوب غربی کشور است.
با این حال، طی سالهای اخیر، ژاپن با هدف ایجاد بازدارندگی موثر، رویکردی را اتخاذ کرده که تحت عنوان «بازدارندگی از طریق انکار» شناخته میشود. این مفهوم بر این اساس استوار است که ژاپن باید توانایی نظامی خود را به گونهای ارتقا دهد که هرگونه تهاجم بالقوه از سوی چین، هزینهای غیرقابل قبول برای مهاجم ایجاد کند.
استراتژی دفاع ملی ژاپن تاکید میکند که این کشور قصد دارد ظرفیت نظامی خود را تا حدی تقویت کند که حریف متوجه شود تهاجم نظامی به ژاپن هزینه دارد و خساراتی که متحمل خواهد شد، این اقدام را بیارزش میکند.
این رویکرد، پاسخ مستقیم به فعالیتهای چین در مرزهای هوایی و دریایی است که همواره در زیر آستانه درگیری مسلحانه انجام میشوند و شامل اقدامات تحریکآمیز در نزدیکی جزایر سنکاکو/دیائویو و منطقه اطراف تایوان است.
با این حال، اجرای این استراتژی با محدودیتهای عملیاتی مواجه است. ژاپن به دلیل پیشرفتهای چین در موشکهای دقیق، نمیتواند برتری کامل در آسمان و دریاهای اطراف خود را تضمین کند. از این رو، برنامههای ژاپن بر تابآوری و حفظ قدرت در مراحل اولیه درگیری تا رسیدن نیروهای متحد به منطقه، متمرکز استو شاید بهتر است بگوییم، قدرت چین به حدی افزایش یافته که ژاپن نمیتواند درگیری بدون همراهی متحدان را سناریوسازی کند.
تقویت نیروهای دفاعی و گسترش نیروی هوایی
بر اساس برنامه توسعه دفاعی ۲۰۲۲، ژاپن اقدام به نوسازی و توسعه نیروی هوایی خود کرده است. این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۳۲، حدود ۴۳۰ جنگنده در اختیار داشته باشد که شامل ۳۲۰ جنگنده رزمی و ۱۴۷ فروند F-35 آمریکایی است.
خرید جنگندههای F-35B با قابلیت برخاست کوتاه و فرود عمودی، امکان عملیات از ناوهای هواپیمابر سبک را فراهم میکند و به ژاپن توانایی ضربهزدن دقیق به اهداف در مناطق دوردست را میدهد اما به نظر میرسد که این جنگندههای عمود پرواز قرار است در برخی جزاریر ناپیدا و کوچک مستقر شوند که وسعت آنها به حدی کوچک است که قابلیت احداث باند فرود در آنجا وجود ندارد.
ژاپن همچنین به توسعه موشکهای دوربرد و پرتابههای هایپرسونیک پرداخته است که برای ایجاد بازدارندگی و ضدحمله طراحی شدهاند. این موشکها قادرند سایتهای نظامی دشمن را مورد هدف قرار دهند و ضمن حفظ محدودیتهای قانونی ژاپن در حملات پیشگیرانه، ظرفیت بازدارندگی را تقویت کنند.
براساس یک گزارش از رویترز که چندی پیش منتشر شد، یکی از اقدامات و برنامههای فوری ژاپن، مذاکره برای خرید ۴۰۰ موشک تاماهاک آمریکایی با برد ۱۶۰۰ کیلومتر است که پایگاههای نظامی چین و کره شمالی را در برد ژاپن قرار میدهد. علاوه بر آن، ارتقا موشکهای بومی و توسعه موشکهای هایپرسونیک و دوربرد هوایی، نشاندهنده تمرکز ژاپن بر توانایی مقابله با تهدیدات سریع و پیچیده چین است.
تمرکز بر جنوب غربی و جزایر نانسی
جزایر نانسی در جنوب غربی ژاپن، از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردارند، زیرا این مسیرها میتوانند مسیرهای مستقیم به تایوان و منطقه تحت کنترل چین باشند. ژاپن در سالهای اخیر اقدامات گستردهای برای تقویت حضور نظامی در این جزایر انجام داده که شامل استقرار واحدهای دیدهبانی ساحلی و موشکی زمین به کشتی و دفاع هوایی، ایجاد مراکز تدارکاتی در اوکیناوا و انتقال فرماندهی پادگان به مکانهای زیرزمینی محافظتشده و تأسیس گروه حمل و نقل دریایی با تمرکز بر جابجایی نیروها، تجهیزات و تدارکات میان جزایر، میشود.
این اقدامات نشان میدهد که ژاپن نه تنها بر توان نظامی، بلکه بر لجستیک و تابآوری نیروها تمرکز دارد، زیرا موفقیت هرگونه عملیات بازدارندگی به سرعت و کارایی تحرک نیروها وابسته است.
بازسازی صنعت دفاعی و تأمین منابع داخلی
صنعت دفاعی ژاپن در دهههای گذشته به دلیل محدودیتهای قانونی و حاشیه سود پایین، تضعیف شده بود اما با کاهش محدودیتهای صادراتی و توسعه قراردادهای بینالمللی، ژاپن در حال بازسازی ظرفیت تولید خود است. نمونه بارز آن، مناقصه صنایع سنگین کمپانی «میتسوبیشی» برای تامین یازده ناوچه نظامی برای استرالیا است که بزرگترین قرارداد دفاعی تاریخ ژاپن محسوب میشود.
این بازسازی صنعتی نقش مهمی در تامین تجهیزات، موشکها و جنگندهها ایفا میکند و اطمینان میدهد که ارتش ژاپن در برابر تهدیدات چین پایداری لازم را دارد.
در نهایت، تحولات اخیر نظامی ژاپن نشاندهنده یک تغییر قابل توجه در رویکرد دفاعی این کشور است. از رهگیریهای خطرناک چین گرفته تا استقرار گسترده در جنوب غربی و توسعه توان موشکی و هوایی، ژاپن در حال ایجاد بازدارندگی فعال و موثر در برابر تهدیدات چین است و تمرکز بر جزایر نانسی و استقرار نیروی نظامی در جنوب غربی، توسعه قابلیتهای ضدحمله و ایجاد هماهنگی بین شاخههای نظامی، همراه با بازسازی صنعت دفاعی، همه نشان میدهند که ژاپن در حال حرکت به سمت ارتشی توانمند، چابک و منطقهایتر است که میتواند با تهدیدات چین مقابله کرده و هرگونه تهاجم را پرهزینه و نامحتمل کند.
