به گزارش ایرنا، منابع طبیعی و آبخیزداری، جنگل ها، مراتع از جمله ثروت های اصلی یک سرزمین به شمار می رود که نقش کلیدی در ایجاد زیستگاه حیات وحش، حفظ گونه های گیاهی و جانوری، تولید اکسیژن، جذب دی اکسید کربن، کاهش آلودگی، کنترل ریزگردها، حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش ایفا می کنند.
در علم فراگیر حفظ منابع طبیعی، آبخیزداری (Watershed Management) علم و هنر برنامه ریزی مستمر و اجرای اقدام های لازم برای مدیریت منابع حوزه های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک است که می تواند به صورت مکانیکی یا بیولوژیکی باشد و تقویت سفره های آب زیر زمینی که به دلیل کمبود بارش ها و برداشتهای بی رویه و غیر اصولی گرفتار وضعیتی حساس و بحرانی شده است، یکی از موثرترین مزیت های اجرای صحیح این طرح ها به شمار می رود که به دنبال آن چاه ها و قنوات پرآب تر می شود و بخشی از کمبود بارش ها را جبران می کند.
آبخیزداری علم و هنر مدیریت منابع آب، خاک و پوشش گیاهی یک آبخیز است، به شکلی که بهره برداری مداوم از این منابع برآورده شود و حوزه آبخیز محدوده‌ای است که آب ناشی از باران و ذوب برف‌ها به یک آبراهه یا رودخانه سرازیر می‌شود.
اقدامات بیولوژیکی (ایجاد یا تقویت پوشش گیاهی از طریق نهال کاری، بذرکاری، کپه کاری)، مکانیکی (پخش سیلاب، بندخاکی، بندهای رسوبگیر ملاتی، گابیونی و خشکه‌چین)، بیومکانیکی (سکوبندی، تراس بندی، بانکت بندی همراه با تقویت پوشش گیاهی) و مدیریتی (حفاظت و قرق، کشاورزی حفاظتی) از جمله فعالیت ها در حوزه آبخیزداری است.
آبخیزداری به عنوان یکی از اساسی ترین رشته های منابع طبیعی، رشته ای است که با اکثریت رشته های دیگر علمی ارتباط نزدیک داشته و این ارتباط به گونه ای است که حفظ و احیا آبخیزهای بحرانی و بهره برداری کامل از سرمایه گذاری های هنگفت مالی در منابع اقتصادی کشور را به دنبال دارد.
با توجه به اینکه ایران از جمله مناطق کم بارش در جهان به شمار می رود و بسیاری از استان ها با پدیده خشکسالی دست و پنجه نرم می کنند، اجرای طرح های آبخیزداری تا حدی می تواند تهدیدات مربوط به بحران آبی را کاهش دهد و تنش های آبی را کم کند.
استان اصفهان به مرکزیت شهرستان اصفهان با 24 شهرستان، مساحتی معادل 10.7 میلیون هکتار دارد که بیش از 90 درصد از این مساحت را معادل 9.8 میلیون هکتار عرصه های منابع طبیعی و ملی و ازاین میزان حدود 403 هزار هکتار جنگل معادل (4 درصد) ، 6 میلیون هکتار مرتع معادل (64 درصد ) و 3 میلیون هکتار بیابان معادل ( 32 درصد) در بر گرفته است.
جنگل های استان اصفهان بطور عمده در دو شهرستان فریدونشهر با 40 هزار هکتار و سمیرم با 25 هزار هکتار پراکنده است و سرانه جنگل درکمتر از 0.1 هکتار است اما با وجود سطح نسبتاً کم از تنوع گونه ای خوبی ( 35 گونه درختی ودرختچه ای) برخوردار است.
این استان از نظر تقسیم بندی نواحی رویشی در دو ناحیه رویشی زاگرسی و ایران تورانی قرار گرفته که ناحیه رویشی زاگرسی غرب و جنوب استان را شامل می شود و بقیه مناطق استان جزو ناحیه رویشی ایرانی تورانی است.
این استان واقع در مرکز کشور دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و از این پهنه 3.2 میلیون هکتار معادل 32 درصد سطح استان را اراضی بیابانی و شنزار تشکیل داده که به طور عمده در بخش های شمالی و شرقی آن پراکنش دارند، این اراضی مشتمل بر 16 کانون بحرانی فرسایش بادی می باشند که حدود یکهزار 100 هزار هکتار از سطح استان را به خود اختصاص داده اند.
درباره مراتع استان اصفهان نیز باید گفت که مشتمل بر مراتع ییلاقی 1.9میلیون هکتاری و مراتع قشلاقی 4.3 میلیون هکتاری است و تعداد خانوار بهره بردار وابسته به مراتع حدود 41 هزار خانوار بوده که 75 درصد آنان ساکن روستا و15 درصد عشایر و مابقی مرتعداران مهاجر هستند.
دام موجود وابسته به مراتع استان حدود 2.5 میلیون واحد دامی، اما ظرفیت های مجاز مراتع استان کمتر و برای حدود 1.5 میلیون واحد دامی دریک فصل چرا است، بنا براین فشار دام وارده به مراتع حدود یک میلیون میلیون واحد دامی است.
استان اصفهان از جمله رویشگاههای گیاهان دارویی صنعتی در کشور به شمار می رود که به آن محصولات فرعی جنگلی و مرتعی گفته می شود که در 6.5 میلیون هکتار قرار دارد، بالغ بر 300 گونه گیاهان دارویی در عرصه های منابع طبیعی این منطقه رشد می کند که 45 گونه جزء اقلام اقتصادی و درآمد زا و صادراتی و برای بهره برداران بومی و عرفی عرصه های ملی محسوب می شود.
مناطق مطالعه شده که دارای طرح بهره برداری است بطور عمده مربوط به گیاهان دارویی، صنعتی خوراکی، کتیرا، آنغوزه، باریجه، کرفس کوهی و سایر محصولات است و بطور متوسط میزان برداشت و تولید سالانه محصولات فرعی مراتع و جنگل های استان بالغ بر 2 هزار تن به ارزش 227 میلیارد ریال است و زمینه اشتغال حدود 178 هزار نفر در روز را فراهم می کند.
این محصولات بصورت خام بوده و پس از فرآوری در صنایع داروسازی، آرایشی بهداشتی وغذایی ارزش محصولات نهایی و فرآوری شده به مراتب افزایش می یابد.
در حوزه آبخیزداری و حفاظت خاک از مجموع حدود 10.7 میلیون هکتار سطح استان 15 هزار کیلومتر مربع حوضه سدهای مخزنی، 55 هزار کیلومتر مربع حوضه های بیابانی و35 هزار کیلومتر مربع کویر و شنزار است که علاوه بر حوضه سد زاینده رود، بخش هایی از سرشاخه های چندین سد مخزنی کشور همچون کارون، دژ، پانزده خرداد، گلپایگان و حنا در استان اصفهان نیز واقع شده و به همین دلیل این استان نقش مهمی در تولید آب کشور دارد.
اصفهان ازنظر طبیعی به تعداد 19 حوزه آبخیز اصلی و تعداد 50 حوزه آبخیز فرعی تقسیم شده و حدود 5.6 میلیون هکتار آن مربوط به مناطق کوهستانی و شیبدار و حدود 5 میلیون هکتار آن مربوط به مناطق کم شییب و دشت ها اختصاص دارد و 9 مییلون هکتار از مساحت استان معادل 85 درصد از عرصه های حوزه های آبخیز سیل خیز به شمار می رود.
این عرصه ها در تولید هرز آب های سطحی نقش سریع داشته به طوری که سالانه بیش از 750 میلیون متر مکعب هرز آب مستقیم وسریع تولید می کند که در تشدید فرسایش و ایجاد سیلاب های مخرب موثر است و میزان فرسایش خاک در استان برابر آمار موجود معادل 12 تن در هکتار در سال برآورد می شود.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) استان اصفهان میزگرد 'چالش ها و راهکارهای حفظ منابع طبیعی و توسعه آبخیزداری در کشور' را با حضور مسعود برهانی پژوهشگر و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، محمد حسین شاملی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری، ابوطالب امینی معاون آبخیزداری، عبدالرضا مهاجری معاون فنی و عباس قاسمی رامشه مسئول روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان برگزار کرد.
این کارشناسان آسیب شناسی صحیح، افزایش مطالعات علمی و پژوهش ها، مدیریت جامع در حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری، ارتقای آگاهی عمومی، تشکیل کارگروه مشترک متشکل از دستگاه های مرتبط را از جمله راهکارهای حفظ منابع طبیعی و توسعه آبخیزداری در کشور عنوان کردند.
حاضران در این میزگرد حفظ پناهگاه حیات وحش، تلطیف هوا، حفظ سلامت انسان ها، تولید اکسیژن، کنترل و جذب ریزگردها، تولید خاک و جلوگیری از فرسایش آن، افزایش آبدهی چاه ها، قنوات و چشمه ها، تغذیه جریان های آب زیرسطحی و حفاظت از اراضی کشاورزی، تاسیسات و راه ها را از جمله مزایای اجرای طرح های منابع طبیعی برشمردند.
*** شیوه های مدیریتی و حفاظت باید به روز شود
پژوهشگر منابع طبیعی و آبخیزداری در این میزگرد با بیان اینکه آب، خاک و پوشش گیاهی مهمترین ارکان حفظ منابع طبیعی به شمار می رود، گفت: شیوه های مدیریتی در منابع طبیعی و عرصه های آبخیزداری باید با تغییرات اقلیمی که هم اکنون با آن مواجه هستیم، منطبق باشد.
مسعود برهانی خاطرنشان کرد: از آنجا که دیدگاه های زیست محیطی رو به توسعه است باید برنامه ریزی ها و شیوه های روز دنیا را برای حفظ منابع طبیعی کشور مورد استفاده قرار دهیم و در این راستا اولین کار برای حفاظت از منابع محیطی و طبیعی بررسی ظرفیت موجود، بررسی جایگاه نیازها و منابع اصلی است تا منطبق با آنها برنامه ریزی های کنیم.
وی به ضرورت انجام فعالیتهای مرتبط با برآورد ظرفیت عرصه های منابع طبیعی اشاره کرد و گفت: بایستی روش های سنجش از راه دور و پیش بینی آینده باید بر اساس تغییرات اقلیمی و با مبنای علمی باشد تا بین گزینه‌های خوشبینانه، میانگین و بدبینانه، بدترین حالت را انتخاب کنیم تا با اطمینان کامل میزان آمادگی خود را برای مواجهه با بحران ها افزایش دهیم.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان با بیان اینکه در این منطقه کنترل چرای دام و تخریب عرصه های طبیعی تقریبا به خوبی انجام می‌شود، افزود: اما در استان های همجوار کشت و شخم، ساخت و ساز و تغییرات کاربری به شدت افزایش پیدا کرده و منابع طبیعی را در با مشکل جدی مواجه کرده است.
این محقق منابع طبیعی و آبخیزداری با تاکید بر اهمیت افزایش حفاظت در مناطق حساس گفت: با توجه به افزایش خشکسالی ها باید کنترل ها بسیار اصولی تر انجام شود و اما برخی استانها به این مباحث توجه کمتری دارند و به کنترل‌های انجام گرفته در استان اصفهان اعتراض می کنند.
برهانی تصریح کرد: خشکیدگی درختان بلوط در مناطق جنگلی زاگرس واقع در غرب و جنوب استان اصفهان معضل اصلی این مناطق به شمار می رود به ویژه اینکه کشت دیم در این مناطق باعث از بین رفتن پوشش گیاهی می شود.
این پژوهشگر کم آبی را معضل اصلی تخریب عرصه های طبیعی دانست و گفت: عبور از این مشکل نیازمند مدیریت واحد هیدرولوژیک است و باید یک مدیریت جامع در حوضه آبریز شکل گیرد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان با تأکید بر رصد کامل منابع آبی سطحی و زیرسطحی گفت: همه در کشور در دهه های گذشته میزان آب را بینهایت فرض کردیم و بعد از آن دچار مشکلات شدیم، هم اینک باید رصد منابع و سپس توسعه در دستور کار قرار گیرد.
برهانی تصریح کرد: مدیریت پوشش گیاهی باید متکی به منابع آب سبز باشد الگوی مصرف و روشهای جدید مصرف آب در عرصه های منابع طبیعی نیازمند توجه بیشتر است.
به گفته وی بیابان زایی مشکل اصلی استان به شمار می رود زیرا در این مناطق کانون های بحرانی فرسایش پاک و انتشار ریزگردها وجود دارد باید در این مناطق اجرای طرح های مالچ پاشی و کاشت نهال ضرورت دارد.
وی گفت: مدیریت چرای دام در مناطق باید بر اساس توالی و چرخه انرژی و نژادهای مختلف دام و ضریب تبدیل مختلف آنها انجام شود و ورودی و خروجی باید بر اساس حداکثر بهره‌وری در دستور کار قرار گیرد.
برهانی حرکت به سمت علمی کردن اقدامات بویژه در زمینه دامداری وچرای دام را مهم دانست و اضافه کرد: نشانه دار کردن دام ها با توجه به محدودیت های اجرایی، مالی و نیروی متخصص اگرچه سخت است اما باید انجام شود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان درباره ضرورت اجرای تحقیقات همگام با منابع طبیعی گفت: قوانین و مقررات قضایی باید تا حد زیادی اصلاح شود و آسیب شناسی قوانین مرتبط استان با محوریت اصفهان در حال انجام است.
وی به ضرورت بررسی دستورالعمل های اجرایی اشاره کرد و ادامه داد: در این زمینه پیشنهادهایی ارائه کردیم برای مثال کشت درختان مثمر در 500 هزار هکتار از منابع شیبدار کشور که در سال های گذشته تصویب شد با پیگیری های اصفهان و با دلیل کم آبی اکنون، به صد هزار هکتار تقلیل پیدا کرد و به جای این درختان قرار است گیاهان دارویی با مصرف آب کمتر در دستور کار قرار گیرد تا ضمن مصرف آب کمتر از فرسایش خاک نیز جلوگیری شود.
*** آموزش و فرهنگ سازی نقش کلیدی در حفظ منابع طبیعی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان نیز گفت: حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی باید با مشارکت مردم انجام شود و در این زمینه آموزش مردم، برطرف کردن اختلافات و فرهنگ سازی از ضروریات اصلی به شمار می رود.
وی درباره معضل فرو نشست زمین گفت: در این موضوع چند نهاد همچنین یک کارگروه زیر نظر معاونت عمرانی استانداری اصفهان کار می کنند و این پدیده بررسی قرار می گیرد، دلیل اصلی فرونشست زمین برداشت آب بی رویه از سفره‌های آب زیرزمینی است.
وی اضافه کرد: اگر اقدامات و پیگیری های این کارگروه به خوبی انجام شود می توان فرونشست زمین را به صفر کاهش داد، از جمله فعالیت های مهم در این زمینه نصب کنتورهای حجمی است، در مناطقی که کنتور حجمی برای برداشت از آبهای زیرزمینی بسته شده است میزان فرونشست کمتر می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان خاطرنشان کرد: برای نیل به توسعه پایدار همه نهادها و دستگاه باید دست به دست هم بدهند، توسعه پایداربه این معنا که یک دستگاه متولی و انجام دهنده کار باشد نیست همه ارگان ها باید وظایف خود اقدام کنند.
شاملی درباره قاچاق چوب و زغال نیز گفت: تمامی اقدامات در رابطه با تخریب منابع طبیعی باید بازدارنده باشد، برای مثال محکومیت از از شش ماه تا یکسال برای متخلفان قاچاق چوب باعث شده که در سه سال اخیر قاچاق چوب 50 درصد کاهش یابد و حتی کوره زغال در شرق اصفهان پلمب و تعطیل شود.
وی افزود: تشکیل و فعالیت تیم های گشت و مراقبت، نظارت بیشتر دستگاه‌های قضایی و نیروی انتظامی و آگاهی باعث شده که میزان قاچاق چوب کاهش یابد.
شاملی در ارتباط با قطع درختان در مناطق غربی و جنوبی استان گفت: در این مناطق جنگل وجود دارد و ساکنان بیشتر به دلیل تامین سوخت درختان را قطع می کردند، برای همین سالانه یارانه خرید20 هزار سیلندر گاز در منطقه انجام می‌شود و 2 هزار و 200 سیلندر رایگان، 850 اجاق و تنور گازی و 427 گرمکن خورشیدی در منطقه توزیع می کنیم تا دو سال آینده نیازهای مردم از حیث تامین گرما و سوخت تامین شود و درختان نابود نشوند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان خاطرنشان کرد: حفاظت از عرصه های طبیعی، جنگل ها و مراتع با برخورد فیزیکی با مردم انجام نمی‌شود بلکه فرهنگ سازی و مشارکت خود ساکنان از اهمیت بیشتری برخوردار است.
وی با بیان اینکه با افزایش معضلات، کار علمی بیشتری نیاز خواهد بود، اظهارداشت: با ازدیاد چالش ها باید میزان اقدامات علمی و روشهای کنترلی بیشتر شود و نظارت نیز با روشهای نوین انجام پذیرد.
شاملی به اهمیت حضور و راهنمایی استادان علوم اجتماعی اشاره کرد و افزود: این کارشناسان باید در کنار منابع طبیعی باشند تا با شناخت مردم و جوامع مختلف، ارتباط و آموزش صحیح به آنها انجام گیرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با بیان اینکه رسانه‌ها در اطلاع رسانی و فرهنگ سازی نقش کلیدی دارند، ادامه داد: سازمان های مردم نهاد همچون رسانه ها برای رصد وضعیت موجود و برای به چالش کشیدن طرح ها و برنامه ها نقش اساسی دارند.
شاملی درباره اعتبارات تصریح کرد: کل اعتبارات عمرانی برای سال 98 کاهش یافته و امسال 150 میلیون دلار از صندوق ارزی فقط برای بیابان زدایی خوزستان تخصیص داده شد، امیدواریم در بودجه سال آینده 21 استان که با موضوع بیابان در ایران در ارتباط هستند بودجه مناسب لحاظ شود و تنها یک استان برخوردار نشود.
*** طرح های آبخیزداری نیازمند توجه و تامین بودجه
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در میزگرد ایرنا گفت: طرح های آبخیزداری در استان همچون سایر نقاط کشور شامل پروژه‌های آبخیزداری، جنگل کاری، کاداستر، آموزشی، مهار سیلاب ها و حفاظت از مراتع است.
ابوطالب امینی اضافه کرد: طرح های مرتبط با سیلاب حدود 50 تا 60 میلیون مترمکعب آب حاصل از این پدیده را بطور مفید در چرخه مصرف قرار داده و انجام طرح های یاد شده سبب تغذیه 58 حلقه چاه، 62 چشمه، 102 قنات، حفظ 238 کیلومتر راه و حفاظت از سه هزار و 430 هکتار از اراضی زراعتی شده است.
به گفته وی در صورت اجرا نکردن طرح های مرتبط با سیلاب، روستاهایی در شهرهای نطنز، نایین، اردستان، خوروبیابانک، کاشان، لنجان، نجف آباد و جندق به مشکلات جدی بر می خورند.
وی تصریح کرد: استان اصفهان دارای 10 میلیون و 700 هزار هکتار از اراضی مستعد اجرای طرح‌های آبخیزداری است و تا پایان برنامه ششم توسعه مکلف هستیم برای 600 هزار هکتار از اراضی استان اصفهان طرح های آبخیزداری انجام دهیم.
امینی بیان کرد: این مجموعه توانسته است تاکنون برای 700 هزار هکتار از زمین‌های این خطه طرح‌های مطالعاتی آماده داشته باشد و در صورت تأمین اعتبار عملیات را آغاز کند.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: برای اجرای طرح های آبخیرداری در این منطقه یک هزار و 700میلیارد ریال اعتبار نیاز است و در صورت تأمین این هزینه نیروهای اجرایی و مشاوران مرتبط فعالیت خود را آغاز خواهند کرد.
*** اجرای طرح های آبخیزداری در انتظار بودجه
امینی همچنین با اشاره به اینکه بودجه امسال آبخیزداری کل کشور بالغ بر هشت هزار میلیارد ریال بود، تاکید کرد: این سهم در بودجه سال 98 به پنج هزار میلیارد ریال تقلیل یافته است و امیدواریم این کسری اصلاح شود، زیرا طرح های آبخیزداری از اهمیت بالایی برخوردار است و باید بطور جدی به آن توجه کرد.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: 47 طرح منابع طبیعی و آبخیزداری در مناطق مختلف این استان تا پایان امسال اجرا و تکمیل می شود و این طرح ها شامل عملیات در 27 مرتع، 9 اقدام حفاظتی، کنترل سیلاب و عملیات مرتبط با جنگل در گستره ای بالغ بر 120 هزار هکتار است که با 360 میلیارد ریال اعتبار است.
وی با بیان اینکه طرح های یاد شده در 15 شهرستان و در قالب 19 حوزه انجام می شود، افزود: حفاظت از عرصه ها، احیا و توسعه این مناطق اصلی ترین اهداف اجرای طرح های آبخیزداری در استان اصفهان را تشکیل می دهد.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با اشاره به اهمیت کنترل سیلاب ها در این استان، اضافه کرد: برای کنترل 300 میلیون متر مکعب آب حاصل از سیلاب ها ظرفیت سازی شده است تا بتوان علاوه بر مهار، از مزیت سیل هم استفاده کرد.
امینی ادامه داد: مهار سیلاب ها سبب تقویت آب های زیرزمینی به عنوان یکی از اصلی ترین منابع این مایه حیات می شود و افزایش طرح های مرتبط با سیلاب ها بخشی از مشکلات ناشی از خشکسالی را جبران می کند.
وی تصریح کرد: در این خطه 2.5 هکتار طرح مطالعاتی وجود دارد که تاکنون برای 1.7 میلیون هکتار از این عرصه، طرح های آبخیزداری تهیه شده است.
معاون اداره کل منابع طبیعی به ضرورت تشکیل سازمانهای محلی با محوریت مردم و تشکل های زیست محیطی، برای حفاظت از عرصه های طبیعی و اجرای طرح های آبخیزداری در کشور اشازه کرد و گفت: تشکیل این چنین سازمان های محلی برای جلب مشارکت فعال مردم برای تصمیم گیری منطقی و اثر بخشی مناسب در زمینه حفظ منابع طبیعی باید بیش از گذشته دنبال شود.
*** ضرورت توجه به منابع طبیعی به دلیل اشتغال و درآمد زایی
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در میزگرد ایرنا گفت: 600 هزار هکتار از مراتع استان به مراقبت خاص نیاز دارد و در برخی مناطق نیازمند احیاست، همچنین باید برای 690 هزار هکتار از اراضی بیابانی این خطه طرح های بیابان زدایی انجام دهیم.
عبدالرضا مهاجری هزینه احیای هر هکتار مرتع را 2 میلیون ریال اعلام کرد و ادامه داد: احیای هر هکتار بیابان نیز 60 میلیون و احیا هر هکتار جنگل 5 میلیون ریال هزینه دارد.
مهاجری اضافه کرد: از وسعت اعلام شده تاکنون در 300 هزار هکتار از اراضی بیابانی استان اصفهان نهال کاری انجام شده و این طرح ها بیشتر در مناطق اصفهان، کاشان، آران و بیدگل، بادرود، خور و بیابانک و شهرهای اطراف اصفهان بوده است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان اضافه کرد: 42 هزار خانوار روستایی و عشایری در مراتع استان زندگی می کنند که 9 هزار و 600 خانوار را عشایر ایلات قشقایی، بختیاری و عرب جرقویه تشکیل می دهد.
وی تعداد واحدهای دامی عرصه های مرتعی استان را 2 میلیون و 500 هزار واحد دامی اعلام کرد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان بیان کرد: مراتع همچنین به طور ویژه پناهگاه اصلی حیات وحش به شمار می روند و نقش اساسی در تولید خاک، تولید مواد خام و ایجاد معادن ایفا می کنند.
*** منابع طبیعی زمینه ساز توسعه صادرات
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان با بیان اینکه هشت هزار گونه انواع گیاه و 300 گونه گیاهی دارویی، صنعتی و خوراکی در استان وجود دارد، تصریح کرد: افزون بر 300 هزار نفر در 800 هزار هکتار از طرح های عملیاتی مرتبط با این بخش به طور مستقیم در زمینه گیاهان دارویی حاصل از مراتع، مانند کتیرا، آنغوزه، کرفس کوهی، موسیر و باریجه اشتغال دارند.
به گفته معاون منابع طبیعی، هرساله حدود 2 هزار و 500 تن انواع گیاهان دارویی به ارزش 160 میلیارد ریال از این استان به خارج کشور صادر می شود.
مهاجری ادامه داد : اصفهان بدلیل برخورداری از مناطق کوهستانی، بیابانی، مراتع و آب و هوای گوناگون گونه های گیاهی زیادی را در خود جای داده است و از این حیث در مقایسه با سایر استان ها در جایگاه ممتازی قرار دارد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان گفت: سالانه بیش از سه هزار هکتار از عرصه های مراتعی و جنگلی این استان احیا می شود بطوری که حدود 2 هزار هکتار از آن را عرصه های مرتعی به وسیله بذر و یکهزار هکتار از آن را مناطق جنگلی تشکیل می دهد.
وی اظهارداشت: برای اجرای این طرح ها حدود 20 میلیارد ریال اعتبار هزینه می شود که بیشترین بخش آن از صندوق توسعه ملی تامین می شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در خصوص گستره این طرح ها و همچنین گونه های کاشت شده اضافه کرد: اقدامات مرتبط با جنگل کاری در مناطقی مانند میمه، خوانسار، سمیرم، نطنز با درختچه هایی نظیر بادام آمارا، ارژن و اسکوپاریا انجام می گیرد.
مهاجری تصریح کرد: اروشیا، بروموس، کتیرا، موسیر، جاشیر و آگروپایرون اصلی ترین گیاه های کشت شده در مناطق مرتعی استان است که بخشی از آن استحصال شده و به فروش می رسد.
به گفته وی این گیاهان در مناطق استان که خشک و کم بارش است، بخوبی رشد می کنند و تکثیر می شوند و مشکلی با شرایط آب و هوایی این خطه ندارند.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: دست کم 600 هزار هکتار از مراتع این استان به دلیل چرای مفرط دام تخریب شده است و به مراقبت خاص و بیشتر نیاز دارد.
مهاجری افزود: حدود 6 میلیون هکتار مرتع در استان اصفهان وجود دارد که 35 درصد از آن مرتع فقیر و یا خیلی فقیر است که از این مقدار، بالغ بر 600 هزار هکتار نیازمند مراقبت و رسیدگی فراگیرتر، جلوگیری از ادامه چرای دام و اجرای طرح های بازیابی به منظور جلوگیری از تخریب بیشتر است.
وی با بیان اینکه 2.5 مییلون واحد دامی در این استان وجود دارد، اضافه کرد: بیش از 11 درصد از مراتع این منطقه با وضعیت خوب و 54 درصد با شرایط متوسط روبروست.
این مسوول با تاکید بر حفاظت همه جانبه مراتع یادآور شد: مراتع به جز استفاده برای چرای دام، پناهگاه اصلی حیات وحش محسوب می شوند و نقش تولید خاک، تولید مواد خام و ایجاد معادن آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با اشاره به اینکه 1.9 میلیون از مراتع استان را مراتع ییلاقی و 4.3 میلیون هکتار از آن را مراتع قشلاقی تشکیل می دهد، ادامه داد: در فصل چرا 227 هزار تن علوفه در این منطقه تولید می شود و 41 هزار خانوار از آن بهره مند هستند.
*** توجه برای کاهش آتش سوزی در مراتع و جنگل ها
مهاجری تصریح کرد: برای یک میلیون و 740 هزار هکتار از مراتع استان طرح های مرتعداری تعریف و مشخص شده است تا بر مبنای آن بتوان ضمن حفظ این ذخایر با ارزش، امرار معاش مردم با چالش روبه رو نشود.
معاون منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان به اهمیت حفظ ذخایر منابع طبیعی از حوادثی چون آتش سوزی اشاره کرد و افزود: در یکی دو سال اخیر با افزایش فعالیت یگان حفاظت این مجموعه، 70 درصد تعداد آتش سوزی ها و 73 درصد از سطح حریق های منطقه کاهش یافت.
به گفته او آموزش مداوم تیم های اطفا حریق، تجهیز این گروه ها به وسایل و تجهیزات انفرادی، تولید نقشه های کاربردی و ثبت آتش سوزی ها در سامانه های مرتبط، تهیه بانک اطلاعاتی و تشکیل 72 تیم اطفا حریق روستایی در شهرستان های بحرانی از جمله دلایل اصلی کاهش یاد شده بوده است.
مهاجری درباره جنگل های استان اصفهان بیان کرد: 300 هزار هکتار جنگل دست کاشت در منطقه وجود دارد و برای 39 هزار و 500 هکتار از زمین های استان عملیات بیولوژیک انجام شده است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان ادامه داد: در چهار دهه اخیر 44 میلیون اصله نهال در این خطه تولید و یکصد هزار هکتار پارک جنگلی احداث شده است.
6020/6022
انتهای پیام در علم فراگیر حفظ منابع طبیعی، آبخیزداری (Watershed Management) علم و هنر برنامه ریزی مستمر و اجرای اقدام های لازم برای مدیریت منابع حوزه های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک است که می تواند به صورت مکانیکی یا بیولوژیکی باشد و تقویت سفره های آب زیر زمینی که به دلیل کمبود بارش ها و برداشتهای بی رویه و غیر اصولی گرفتار وضعیتی حساس و بحرانی شده است، یکی از موثرترین مزیت های اجرای صحیح این طرح ها به شمار می رود که به دنبال آن چاه ها و قنوات پرآب تر می شود و بخشی از کمبود بارش ها را جبران می کند.
آبخیزداری علم و هنر مدیریت منابع آب، خاک و پوشش گیاهی یک آبخیز است، به شکلی که بهره برداری مداوم از این منابع برآورده شود و حوزه آبخیز محدوده‌ای است که آب ناشی از باران و ذوب برف‌ها به یک آبراهه یا رودخانه سرازیر می‌شود.
اقدامات بیولوژیکی (ایجاد یا تقویت پوشش گیاهی از طریق نهال کاری، بذرکاری، کپه کاری)، مکانیکی (پخش سیلاب، بندخاکی، بندهای رسوبگیر ملاتی، گابیونی و خشکه‌چین)، بیومکانیکی (سکوبندی، تراس بندی، بانکت بندی همراه با تقویت پوشش گیاهی) و مدیریتی (حفاظت و قرق، کشاورزی حفاظتی) از جمله فعالیت ها در حوزه آبخیزداری است.
آبخیزداری به عنوان یکی از اساسی ترین رشته های منابع طبیعی، رشته ای است که با اکثریت رشته های دیگر علمی ارتباط نزدیک داشته و این ارتباط به گونه ای است که حفظ و احیا آبخیزهای بحرانی و بهره برداری کامل از سرمایه گذاری های هنگفت مالی در منابع اقتصادی کشور را به دنبال دارد.
با توجه به اینکه ایران از جمله مناطق کم بارش در جهان به شمار می رود و بسیاری از استان ها با پدیده خشکسالی دست و پنجه نرم می کنند، اجرای طرح های آبخیزداری تا حدی می تواند تهدیدات مربوط به بحران آبی را کاهش دهد و تنش های آبی را کم کند.
استان اصفهان به مرکزیت شهرستان اصفهان با 24 شهرستان، مساحتی معادل 10.7 میلیون هکتار دارد که بیش از 90 درصد از این مساحت را معادل 9.8 میلیون هکتار عرصه های منابع طبیعی و ملی و ازاین میزان حدود 403 هزار هکتار جنگل معادل (4 درصد) ، 6 میلیون هکتار مرتع معادل (64 درصد ) و 3 میلیون هکتار بیابان معادل ( 32 درصد) در بر گرفته است.
جنگل های استان اصفهان بطور عمده در دو شهرستان فریدونشهر با 40 هزار هکتار و سمیرم با 25 هزار هکتار پراکنده است و سرانه جنگل درکمتر از 0.1 هکتار است اما با وجود سطح نسبتاً کم از تنوع گونه ای خوبی ( 35 گونه درختی ودرختچه ای) برخوردار است.
این استان از نظر تقسیم بندی نواحی رویشی در دو ناحیه رویشی زاگرسی و ایران تورانی قرار گرفته که ناحیه رویشی زاگرسی غرب و جنوب استان را شامل می شود و بقیه مناطق استان جزو ناحیه رویشی ایرانی تورانی است.
این استان واقع در مرکز کشور دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و از این پهنه 3.2 میلیون هکتار معادل 32 درصد سطح استان را اراضی بیابانی و شنزار تشکیل داده که به طور عمده در بخش های شمالی و شرقی آن پراکنش دارند، این اراضی مشتمل بر 16 کانون بحرانی فرسایش بادی می باشند که حدود یکهزار 100 هزار هکتار از سطح استان را به خود اختصاص داده اند.
درباره مراتع استان اصفهان نیز باید گفت که مشتمل بر مراتع ییلاقی 1.9میلیون هکتاری و مراتع قشلاقی 4.3 میلیون هکتاری است و تعداد خانوار بهره بردار وابسته به مراتع حدود 41 هزار خانوار بوده که 75 درصد آنان ساکن روستا و15 درصد عشایر و مابقی مرتعداران مهاجر هستند.
دام موجود وابسته به مراتع استان حدود 2.5 میلیون واحد دامی، اما ظرفیت های مجاز مراتع استان کمتر و برای حدود 1.5 میلیون واحد دامی دریک فصل چرا است، بنا براین فشار دام وارده به مراتع حدود یک میلیون میلیون واحد دامی است.
استان اصفهان از جمله رویشگاههای گیاهان دارویی صنعتی در کشور به شمار می رود که به آن محصولات فرعی جنگلی و مرتعی گفته می شود که در 6.5 میلیون هکتار قرار دارد، بالغ بر 300 گونه گیاهان دارویی در عرصه های منابع طبیعی این منطقه رشد می کند که 45 گونه جزء اقلام اقتصادی و درآمد زا و صادراتی و برای بهره برداران بومی و عرفی عرصه های ملی محسوب می شود.
مناطق مطالعه شده که دارای طرح بهره برداری است بطور عمده مربوط به گیاهان دارویی، صنعتی خوراکی، کتیرا، آنغوزه، باریجه، کرفس کوهی و سایر محصولات است و بطور متوسط میزان برداشت و تولید سالانه محصولات فرعی مراتع و جنگل های استان بالغ بر 2 هزار تن به ارزش 227 میلیارد ریال است و زمینه اشتغال حدود 178 هزار نفر در روز را فراهم می کند.
این محصولات بصورت خام بوده و پس از فرآوری در صنایع داروسازی، آرایشی بهداشتی وغذایی ارزش محصولات نهایی و فرآوری شده به مراتب افزایش می یابد.
در حوزه آبخیزداری و حفاظت خاک از مجموع حدود 10.7 میلیون هکتار سطح استان 15 هزار کیلومتر مربع حوضه سدهای مخزنی، 55 هزار کیلومتر مربع حوضه های بیابانی و35 هزار کیلومتر مربع کویر و شنزار است که علاوه بر حوضه سد زاینده رود، بخش هایی از سرشاخه های چندین سد مخزنی کشور همچون کارون، دژ، پانزده خرداد، گلپایگان و حنا در استان اصفهان نیز واقع شده و به همین دلیل این استان نقش مهمی در تولید آب کشور دارد.
اصفهان ازنظر طبیعی به تعداد 19 حوزه آبخیز اصلی و تعداد 50 حوزه آبخیز فرعی تقسیم شده و حدود 5.6 میلیون هکتار آن مربوط به مناطق کوهستانی و شیبدار و حدود 5 میلیون هکتار آن مربوط به مناطق کم شییب و دشت ها اختصاص دارد و 9 مییلون هکتار از مساحت استان معادل 85 درصد از عرصه های حوزه های آبخیز سیل خیز به شمار می رود.
این عرصه ها در تولید هرز آب های سطحی نقش سریع داشته به طوری که سالانه بیش از 750 میلیون متر مکعب هرز آب مستقیم وسریع تولید می کند که در تشدید فرسایش و ایجاد سیلاب های مخرب موثر است و میزان فرسایش خاک در استان برابر آمار موجود معادل 12 تن در هکتار در سال برآورد می شود.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) استان اصفهان میزگرد 'چالش ها و راهکارهای حفظ منابع طبیعی و توسعه آبخیزداری در کشور' را با حضور مسعود برهانی پژوهشگر و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، محمد حسین شاملی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری، ابوطالب امینی معاون آبخیزداری، عبدالرضا مهاجری معاون فنی و عباس قاسمی رامشه مسئول روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان برگزار کرد.
این کارشناسان آسیب شناسی صحیح، افزایش مطالعات علمی و پژوهش ها، مدیریت جامع در حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری، ارتقای آگاهی عمومی، تشکیل کارگروه مشترک متشکل از دستگاه های مرتبط را از جمله راهکارهای حفظ منابع طبیعی و توسعه آبخیزداری در کشور عنوان کردند.
حاضران در این میزگرد حفظ پناهگاه حیات وحش، تلطیف هوا، حفظ سلامت انسان ها، تولید اکسیژن، کنترل و جذب ریزگردها، تولید خاک و جلوگیری از فرسایش آن، افزایش آبدهی چاه ها، قنوات و چشمه ها، تغذیه جریان های آب زیرسطحی و حفاظت از اراضی کشاورزی، تاسیسات و راه ها را از جمله مزایای اجرای طرح های منابع طبیعی برشمردند.
*** شیوه های مدیریتی و حفاظت باید به روز شود
پژوهشگر منابع طبیعی و آبخیزداری در این میزگرد با بیان اینکه آب، خاک و پوشش گیاهی مهمترین ارکان حفظ منابع طبیعی به شمار می رود، گفت: شیوه های مدیریتی در منابع طبیعی و عرصه های آبخیزداری باید با تغییرات اقلیمی که هم اکنون با آن مواجه هستیم، منطبق باشد.
مسعود برهانی خاطرنشان کرد: از آنجا که دیدگاه های زیست محیطی رو به توسعه است باید برنامه ریزی ها و شیوه های روز دنیا را برای حفظ منابع طبیعی کشور مورد استفاده قرار دهیم و در این راستا اولین کار برای حفاظت از منابع محیطی و طبیعی بررسی ظرفیت موجود، بررسی جایگاه نیازها و منابع اصلی است تا منطبق با آنها برنامه ریزی های کنیم.
وی به ضرورت انجام فعالیتهای مرتبط با برآورد ظرفیت عرصه های منابع طبیعی اشاره کرد و گفت: بایستی روش های سنجش از راه دور و پیش بینی آینده باید بر اساس تغییرات اقلیمی و با مبنای علمی باشد تا بین گزینه‌های خوشبینانه، میانگین و بدبینانه، بدترین حالت را انتخاب کنیم تا با اطمینان کامل میزان آمادگی خود را برای مواجهه با بحران ها افزایش دهیم.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان با بیان اینکه در این منطقه کنترل چرای دام و تخریب عرصه های طبیعی تقریبا به خوبی انجام می‌شود، افزود: اما در استان های همجوار کشت و شخم، ساخت و ساز و تغییرات کاربری به شدت افزایش پیدا کرده و منابع طبیعی را در با مشکل جدی مواجه کرده است.
این محقق منابع طبیعی و آبخیزداری با تاکید بر اهمیت افزایش حفاظت در مناطق حساس گفت: با توجه به افزایش خشکسالی ها باید کنترل ها بسیار اصولی تر انجام شود و اما برخی استانها به این مباحث توجه کمتری دارند و به کنترل‌های انجام گرفته در استان اصفهان اعتراض می کنند.
برهانی تصریح کرد: خشکیدگی درختان بلوط در مناطق جنگلی زاگرس واقع در غرب و جنوب استان اصفهان معضل اصلی این مناطق به شمار می رود به ویژه اینکه کشت دیم در این مناطق باعث از بین رفتن پوشش گیاهی می شود.
این پژوهشگر کم آبی را معضل اصلی تخریب عرصه های طبیعی دانست و گفت: عبور از این مشکل نیازمند مدیریت واحد هیدرولوژیک است و باید یک مدیریت جامع در حوضه آبریز شکل گیرد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان با تأکید بر رصد کامل منابع آبی سطحی و زیرسطحی گفت: همه در کشور در دهه های گذشته میزان آب را بینهایت فرض کردیم و بعد از آن دچار مشکلات شدیم، هم اینک باید رصد منابع و سپس توسعه در دستور کار قرار گیرد.
برهانی تصریح کرد: مدیریت پوشش گیاهی باید متکی به منابع آب سبز باشد الگوی مصرف و روشهای جدید مصرف آب در عرصه های منابع طبیعی نیازمند توجه بیشتر است.
به گفته وی بیابان زایی مشکل اصلی استان به شمار می رود زیرا در این مناطق کانون های بحرانی فرسایش پاک و انتشار ریزگردها وجود دارد باید در این مناطق اجرای طرح های مالچ پاشی و کاشت نهال ضرورت دارد.
وی گفت: مدیریت چرای دام در مناطق باید بر اساس توالی و چرخه انرژی و نژادهای مختلف دام و ضریب تبدیل مختلف آنها انجام شود و ورودی و خروجی باید بر اساس حداکثر بهره‌وری در دستور کار قرار گیرد.
برهانی حرکت به سمت علمی کردن اقدامات بویژه در زمینه دامداری وچرای دام را مهم دانست و اضافه کرد: نشانه دار کردن دام ها با توجه به محدودیت های اجرایی، مالی و نیروی متخصص اگرچه سخت است اما باید انجام شود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان درباره ضرورت اجرای تحقیقات همگام با منابع طبیعی گفت: قوانین و مقررات قضایی باید تا حد زیادی اصلاح شود و آسیب شناسی قوانین مرتبط استان با محوریت اصفهان در حال انجام است.
وی به ضرورت بررسی دستورالعمل های اجرایی اشاره کرد و ادامه داد: در این زمینه پیشنهادهایی ارائه کردیم برای مثال کشت درختان مثمر در 500 هزار هکتار از منابع شیبدار کشور که در سال های گذشته تصویب شد با پیگیری های اصفهان و با دلیل کم آبی اکنون، به صد هزار هکتار تقلیل پیدا کرد و به جای این درختان قرار است گیاهان دارویی با مصرف آب کمتر در دستور کار قرار گیرد تا ضمن مصرف آب کمتر از فرسایش خاک نیز جلوگیری شود.
*** آموزش و فرهنگ سازی نقش کلیدی در حفظ منابع طبیعی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان نیز گفت: حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی باید با مشارکت مردم انجام شود و در این زمینه آموزش مردم، برطرف کردن اختلافات و فرهنگ سازی از ضروریات اصلی به شمار می رود.
وی درباره معضل فرو نشست زمین گفت: در این موضوع چند نهاد همچنین یک کارگروه زیر نظر معاونت عمرانی استانداری اصفهان کار می کنند و این پدیده بررسی قرار می گیرد، دلیل اصلی فرونشست زمین برداشت آب بی رویه از سفره‌های آب زیرزمینی است.
وی اضافه کرد: اگر اقدامات و پیگیری های این کارگروه به خوبی انجام شود می توان فرونشست زمین را به صفر کاهش داد، از جمله فعالیت های مهم در این زمینه نصب کنتورهای حجمی است، در مناطقی که کنتور حجمی برای برداشت از آبهای زیرزمینی بسته شده است میزان فرونشست کمتر می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان خاطرنشان کرد: برای نیل به توسعه پایدار همه نهادها و دستگاه باید دست به دست هم بدهند، توسعه پایداربه این معنا که یک دستگاه متولی و انجام دهنده کار باشد نیست همه ارگان ها باید وظایف خود اقدام کنند.
شاملی درباره قاچاق چوب و زغال نیز گفت: تمامی اقدامات در رابطه با تخریب منابع طبیعی باید بازدارنده باشد، برای مثال محکومیت از از شش ماه تا یکسال برای متخلفان قاچاق چوب باعث شده که در سه سال اخیر قاچاق چوب 50 درصد کاهش یابد و حتی کوره زغال در شرق اصفهان پلمب و تعطیل شود.
وی افزود: تشکیل و فعالیت تیم های گشت و مراقبت، نظارت بیشتر دستگاه‌های قضایی و نیروی انتظامی و آگاهی باعث شده که میزان قاچاق چوب کاهش یابد.
شاملی در ارتباط با قطع درختان در مناطق غربی و جنوبی استان گفت: در این مناطق جنگل وجود دارد و ساکنان بیشتر به دلیل تامین سوخت درختان را قطع می کردند، برای همین سالانه یارانه خرید20 هزار سیلندر گاز در منطقه انجام می‌شود و 2 هزار و 200 سیلندر رایگان، 850 اجاق و تنور گازی و 427 گرمکن خورشیدی در منطقه توزیع می کنیم تا دو سال آینده نیازهای مردم از حیث تامین گرما و سوخت تامین شود و درختان نابود نشوند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان خاطرنشان کرد: حفاظت از عرصه های طبیعی، جنگل ها و مراتع با برخورد فیزیکی با مردم انجام نمی‌شود بلکه فرهنگ سازی و مشارکت خود ساکنان از اهمیت بیشتری برخوردار است.
وی با بیان اینکه با افزایش معضلات، کار علمی بیشتری نیاز خواهد بود، اظهارداشت: با ازدیاد چالش ها باید میزان اقدامات علمی و روشهای کنترلی بیشتر شود و نظارت نیز با روشهای نوین انجام پذیرد.
شاملی به اهمیت حضور و راهنمایی استادان علوم اجتماعی اشاره کرد و افزود: این کارشناسان باید در کنار منابع طبیعی باشند تا با شناخت مردم و جوامع مختلف، ارتباط و آموزش صحیح به آنها انجام گیرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با بیان اینکه رسانه‌ها در اطلاع رسانی و فرهنگ سازی نقش کلیدی دارند، ادامه داد: سازمان های مردم نهاد همچون رسانه ها برای رصد وضعیت موجود و برای به چالش کشیدن طرح ها و برنامه ها نقش اساسی دارند.
شاملی درباره اعتبارات تصریح کرد: کل اعتبارات عمرانی برای سال 98 کاهش یافته و امسال 150 میلیون دلار از صندوق ارزی فقط برای بیابان زدایی خوزستان تخصیص داده شد، امیدواریم در بودجه سال آینده 21 استان که با موضوع بیابان در ایران در ارتباط هستند بودجه مناسب لحاظ شود و تنها یک استان برخوردار نشود.
*** طرح های آبخیزداری نیازمند توجه و تامین بودجه
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در میزگرد ایرنا گفت: طرح های آبخیزداری در استان همچون سایر نقاط کشور شامل پروژه‌های آبخیزداری، جنگل کاری، کاداستر، آموزشی، مهار سیلاب ها و حفاظت از مراتع است.
ابوطالب امینی اضافه کرد: طرح های مرتبط با سیلاب حدود 50 تا 60 میلیون مترمکعب آب حاصل از این پدیده را بطور مفید در چرخه مصرف قرار داده و انجام طرح های یاد شده سبب تغذیه 58 حلقه چاه، 62 چشمه، 102 قنات، حفظ 238 کیلومتر راه و حفاظت از سه هزار و 430 هکتار از اراضی زراعتی شده است.
به گفته وی در صورت اجرا نکردن طرح های مرتبط با سیلاب، روستاهایی در شهرهای نطنز، نایین، اردستان، خوروبیابانک، کاشان، لنجان، نجف آباد و جندق به مشکلات جدی بر می خورند.
وی تصریح کرد: استان اصفهان دارای 10 میلیون و 700 هزار هکتار از اراضی مستعد اجرای طرح‌های آبخیزداری است و تا پایان برنامه ششم توسعه مکلف هستیم برای 600 هزار هکتار از اراضی استان اصفهان طرح های آبخیزداری انجام دهیم.
امینی بیان کرد: این مجموعه توانسته است تاکنون برای 700 هزار هکتار از زمین‌های این خطه طرح‌های مطالعاتی آماده داشته باشد و در صورت تأمین اعتبار عملیات را آغاز کند.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: برای اجرای طرح های آبخیرداری در این منطقه یک هزار و 700میلیارد ریال اعتبار نیاز است و در صورت تأمین این هزینه نیروهای اجرایی و مشاوران مرتبط فعالیت خود را آغاز خواهند کرد.
*** اجرای طرح های آبخیزداری در انتظار بودجه
امینی همچنین با اشاره به اینکه بودجه امسال آبخیزداری کل کشور بالغ بر هشت هزار میلیارد ریال بود، تاکید کرد: این سهم در بودجه سال 98 به پنج هزار میلیارد ریال تقلیل یافته است و امیدواریم این کسری اصلاح شود، زیرا طرح های آبخیزداری از اهمیت بالایی برخوردار است و باید بطور جدی به آن توجه کرد.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: 47 طرح منابع طبیعی و آبخیزداری در مناطق مختلف این استان تا پایان امسال اجرا و تکمیل می شود و این طرح ها شامل عملیات در 27 مرتع، 9 اقدام حفاظتی، کنترل سیلاب و عملیات مرتبط با جنگل در گستره ای بالغ بر 120 هزار هکتار است که با 360 میلیارد ریال اعتبار است.
وی با بیان اینکه طرح های یاد شده در 15 شهرستان و در قالب 19 حوزه انجام می شود، افزود: حفاظت از عرصه ها، احیا و توسعه این مناطق اصلی ترین اهداف اجرای طرح های آبخیزداری در استان اصفهان را تشکیل می دهد.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با اشاره به اهمیت کنترل سیلاب ها در این استان، اضافه کرد: برای کنترل 300 میلیون متر مکعب آب حاصل از سیلاب ها ظرفیت سازی شده است تا بتوان علاوه بر مهار، از مزیت سیل هم استفاده کرد.
امینی ادامه داد: مهار سیلاب ها سبب تقویت آب های زیرزمینی به عنوان یکی از اصلی ترین منابع این مایه حیات می شود و افزایش طرح های مرتبط با سیلاب ها بخشی از مشکلات ناشی از خشکسالی را جبران می کند.
وی تصریح کرد: در این خطه 2.5 هکتار طرح مطالعاتی وجود دارد که تاکنون برای 1.7 میلیون هکتار از این عرصه، طرح های آبخیزداری تهیه شده است.
معاون اداره کل منابع طبیعی به ضرورت تشکیل سازمانهای محلی با محوریت مردم و تشکل های زیست محیطی، برای حفاظت از عرصه های طبیعی و اجرای طرح های آبخیزداری در کشور اشازه کرد و گفت: تشکیل این چنین سازمان های محلی برای جلب مشارکت فعال مردم برای تصمیم گیری منطقی و اثر بخشی مناسب در زمینه حفظ منابع طبیعی باید بیش از گذشته دنبال شود.
*** ضرورت توجه به منابع طبیعی به دلیل اشتغال و درآمد زایی
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در میزگرد ایرنا گفت: 600 هزار هکتار از مراتع استان به مراقبت خاص نیاز دارد و در برخی مناطق نیازمند احیاست، همچنین باید برای 690 هزار هکتار از اراضی بیابانی این خطه طرح های بیابان زدایی انجام دهیم.
عبدالرضا مهاجری هزینه احیای هر هکتار مرتع را 2 میلیون ریال اعلام کرد و ادامه داد: احیای هر هکتار بیابان نیز 60 میلیون و احیا هر هکتار جنگل 5 میلیون ریال هزینه دارد.
مهاجری اضافه کرد: از وسعت اعلام شده تاکنون در 300 هزار هکتار از اراضی بیابانی استان اصفهان نهال کاری انجام شده و این طرح ها بیشتر در مناطق اصفهان، کاشان، آران و بیدگل، بادرود، خور و بیابانک و شهرهای اطراف اصفهان بوده است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان اضافه کرد: 42 هزار خانوار روستایی و عشایری در مراتع استان زندگی می کنند که 9 هزار و 600 خانوار را عشایر ایلات قشقایی، بختیاری و عرب جرقویه تشکیل می دهد.
وی تعداد واحدهای دامی عرصه های مرتعی استان را 2 میلیون و 500 هزار واحد دامی اعلام کرد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان بیان کرد: مراتع همچنین به طور ویژه پناهگاه اصلی حیات وحش به شمار می روند و نقش اساسی در تولید خاک، تولید مواد خام و ایجاد معادن ایفا می کنند.
*** منابع طبیعی زمینه ساز توسعه صادرات
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان با بیان اینکه هشت هزار گونه انواع گیاه و 300 گونه گیاهی دارویی، صنعتی و خوراکی در استان وجود دارد، تصریح کرد: افزون بر 300 هزار نفر در 800 هزار هکتار از طرح های عملیاتی مرتبط با این بخش به طور مستقیم در زمینه گیاهان دارویی حاصل از مراتع، مانند کتیرا، آنغوزه، کرفس کوهی، موسیر و باریجه اشتغال دارند.
به گفته معاون منابع طبیعی، هرساله حدود 2 هزار و 500 تن انواع گیاهان دارویی به ارزش 160 میلیارد ریال از این استان به خارج کشور صادر می شود.
مهاجری ادامه داد : اصفهان بدلیل برخورداری از مناطق کوهستانی، بیابانی، مراتع و آب و هوای گوناگون گونه های گیاهی زیادی را در خود جای داده است و از این حیث در مقایسه با سایر استان ها در جایگاه ممتازی قرار دارد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان گفت: سالانه بیش از سه هزار هکتار از عرصه های مراتعی و جنگلی این استان احیا می شود بطوری که حدود 2 هزار هکتار از آن را عرصه های مرتعی به وسیله بذر و یکهزار هکتار از آن را مناطق جنگلی تشکیل می دهد.
وی اظهارداشت: برای اجرای این طرح ها حدود 20 میلیارد ریال اعتبار هزینه می شود که بیشترین بخش آن از صندوق توسعه ملی تامین می شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در خصوص گستره این طرح ها و همچنین گونه های کاشت شده اضافه کرد: اقدامات مرتبط با جنگل کاری در مناطقی مانند میمه، خوانسار، سمیرم، نطنز با درختچه هایی نظیر بادام آمارا، ارژن و اسکوپاریا انجام می گیرد.
مهاجری تصریح کرد: اروشیا، بروموس، کتیرا، موسیر، جاشیر و آگروپایرون اصلی ترین گیاه های کشت شده در مناطق مرتعی استان است که بخشی از آن استحصال شده و به فروش می رسد.
به گفته وی این گیاهان در مناطق استان که خشک و کم بارش است، بخوبی رشد می کنند و تکثیر می شوند و مشکلی با شرایط آب و هوایی این خطه ندارند.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: دست کم 600 هزار هکتار از مراتع این استان به دلیل چرای مفرط دام تخریب شده است و به مراقبت خاص و بیشتر نیاز دارد.
مهاجری افزود: حدود 6 میلیون هکتار مرتع در استان اصفهان وجود دارد که 35 درصد از آن مرتع فقیر و یا خیلی فقیر است که از این مقدار، بالغ بر 600 هزار هکتار نیازمند مراقبت و رسیدگی فراگیرتر، جلوگیری از ادامه چرای دام و اجرای طرح های بازیابی به منظور جلوگیری از تخریب بیشتر است.
وی با بیان اینکه 2.5 مییلون واحد دامی در این استان وجود دارد، اضافه کرد: بیش از 11 درصد از مراتع این منطقه با وضعیت خوب و 54 درصد با شرایط متوسط روبروست.
این مسوول با تاکید بر حفاظت همه جانبه مراتع یادآور شد: مراتع به جز استفاده برای چرای دام، پناهگاه اصلی حیات وحش محسوب می شوند و نقش تولید خاک، تولید مواد خام و ایجاد معادن آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با اشاره به اینکه 1.9 میلیون از مراتع استان را مراتع ییلاقی و 4.3 میلیون هکتار از آن را مراتع قشلاقی تشکیل می دهد، ادامه داد: در فصل چرا 227 هزار تن علوفه در این منطقه تولید می شود و 41 هزار خانوار از آن بهره مند هستند.
*** توجه برای کاهش آتش سوزی در مراتع و جنگل ها
مهاجری تصریح کرد: برای یک میلیون و 740 هزار هکتار از مراتع استان طرح های مرتعداری تعریف و مشخص شده است تا بر مبنای آن بتوان ضمن حفظ این ذخایر با ارزش، امرار معاش مردم با چالش روبه رو نشود.
معاون منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان به اهمیت حفظ ذخایر منابع طبیعی از حوادثی چون آتش سوزی اشاره کرد و افزود: در یکی دو سال اخیر با افزایش فعالیت یگان حفاظت این مجموعه، 70 درصد تعداد آتش سوزی ها و 73 درصد از سطح حریق های منطقه کاهش یافت.
به گفته او آموزش مداوم تیم های اطفا حریق، تجهیز این گروه ها به وسایل و تجهیزات انفرادی، تولید نقشه های کاربردی و ثبت آتش سوزی ها در سامانه های مرتبط، تهیه بانک اطلاعاتی و تشکیل 72 تیم اطفا حریق روستایی در شهرستان های بحرانی از جمله دلایل اصلی کاهش یاد شده بوده است.
مهاجری درباره جنگل های استان اصفهان بیان کرد: 300 هزار هکتار جنگل دست کاشت در منطقه وجود دارد و برای 39 هزار و 500 هکتار از زمین های استان عملیات بیولوژیک انجام شده است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان ادامه داد: در چهار دهه اخیر 44 میلیون اصله نهال در این خطه تولید و یکصد هزار هکتار پارک جنگلی احداث شده است.
6020/6022
کپی شد
