کمیته بینالمللی صلیب سرخ (ICRC) از افزایش شدید شمار مجروحان ناشی از تیراندازی در مراکز توزیع کمک خبر داده است. از زمان آغاز سیستم جدید توزیع غذا — که به گفته اسرائیل با هدف جلوگیری از انتقال کمکها به حماس راهاندازی شده — بیمارستان صحرایی ۶۰ تختخوابی صلیب سرخ در رفح، بیش از ۲۲۰۰ مجروح سلاح گرم را پذیرش کرده و بیش از ۲۰۰ مورد مرگ ثبت کرده است.
در دل بحران انسانی بیسابقهای که نوار غزه را فرا گرفته، بیمارستانها به آخرین سنگر مقاومت در برابر ویرانی بدل شدهاند؛ سنگرهایی که هر روز با دهها کشته و صدها مجروح از صفوف کمکگیرندگان پر میشوند. تیراندازی به مردمی که برای گرفتن غذا صف کشیدهاند، کمبود شدید دارو، قطع برق، و شهادت صدها نفر از کادر درمان، تنها بخشی از واقعیتی است که پزشکان آن را «صحنههای قیامت» مینامند. اکنون، نظام سلامت غزه نفسهای آخر را میکشد؛ زیر آوار جنگی که از نان تا جان را نشانه گرفته است.
به گزارش جماران، گاردین با این مقدمه در گزارشی نوشت:
مقامات پزشکی، امدادگران و پزشکان در نوار غزه اعلام کردهاند که تقریباً بهصورت روزانه با «حوادث دستهجمعی» مواجه هستند؛ رخدادهایی که در پی تیراندازی نیروهای اسرائیلی به سمت فلسطینیهایی رخ میدهد که برای دریافت کمکهای بشردوستانه تجمع کردهاند.
به گفته پزشکان، بسیاری از مجروحان گزارش دادهاند که هنگام تلاش برای دسترسی به مراکز توزیع غذای وابسته به «بنیاد بشردوستانه غزه» (GHF) هدف گلوله قرار گرفتهاند. این بنیاد که از اواخر ماه مه فعالیت خود را آغاز کرده، مورد حمایت ایالات متحده و اسرائیل است و اطلاعات چندانی درباره سازوکار آن در دسترس نیست.
در موارد دیگر، ازدحام جمعیت پیرامون کاروانهای کمکرسانی سازمان ملل نیز منجر به بروز جراحات شده است. بسیاری از این کاروانها متوقف شده یا هدف غارت قرار میگیرند.
دکتر محمد صقر، مدیر پرستاری مجتمع پزشکی ناصر در خانیونس، میگوید در هفتههای اخیر بارها با صحنههایی مواجه شده که به گفته او «بیشتر به روز قیامت شباهت دارد تا یک مرکز درمانی».
او میافزاید: «در برخی مواقع، تنها در عرض نیم ساعت بیش از ۱۵۰ مجروح به بیمارستان منتقل میشوند؛ از جراحات شدید گرفته تا اجساد کشتهشدگان. حدود ۹۵ درصد از این موارد مربوط به مراکز توزیع غذا، موسوم به مراکز آمریکایی، هستند.»
براساس آمار وزارت بهداشت غزه، تنها در بازه ۲۷ مه تا ۲ ژوئیه، دستکم ۶۴۰ نفر در جریان این درگیریها کشته و بیش از ۴۵۰۰ نفر مجروح شدهاند؛ آماری که فشار سنگینی را بر نظام سلامت در آستانه فروپاشی غزه وارد کرده است.
دکتر صقر میگوید: «همه تختهای بیمارستان اشغال شدهاند و فشار ناشی از این حجم مجروحان فراتر از توان ماست. بیماران را ناچار روی زمین اورژانس درمان میکنیم. اکثر مجروحان با گلوله به ناحیه سر یا قفسه سینه آسیب دیدهاند و بسیاری نیز با قطع عضو، شامل دست یا پا، به بیمارستان میرسند.»
فشار دوچندان بر بیمارستانهای غزه؛ قربانیان حملات هوایی و تیراندازی در صف کمکهای بشردوستانه
در حالی که بیمارستانها و درمانگاههای غزه زیر فشار بیسابقهای برای رسیدگی به قربانیان قرار دارند، حملات هوایی اسرائیل نیز همچنان جان دهها نفر را میگیرد و صدها نفر را مجروح میکند. این شرایط در حالی ادامه دارد که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در تلاش برای دستیابی به آتشبس با هدف پایان دادن به جنگ و آزادی گروگانهای اسرائیلی است. تنها در روز چهارشنبه، بنا بر اعلام مقامات بهداشتی غزه، بین ۲۰ تا ۴۴ نفر در حملات اسرائیل جان خود را از دست دادند.
در دوحه، مذاکرات غیرمستقیم میان اسرائیل و حماس وارد چهارمین روز خود شده، اما هنوز نتیجه ملموسی در پی نداشته است. با این حال، گیدئون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل، اعلام کرده که «دستیابی به توافق ممکن است» و حماس نیز گفته است در چارچوب گفتوگوهای آتشبس، آماده آزادی ۱۰ گروگان است.
ترامپ نیز پس از دومین دیدار پیاپی با نخستوزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، در روز سهشنبه، گفت: «احتمال بسیار خوبی وجود دارد که این هفته یا هفته آینده به آتشبس برسیم.»
در همین حال، کمیته بینالمللی صلیب سرخ (ICRC) از افزایش شدید شمار مجروحان ناشی از تیراندازی در مراکز توزیع کمک خبر داده است. از زمان آغاز سیستم جدید توزیع غذا — که به گفته اسرائیل با هدف جلوگیری از انتقال کمکها به حماس راهاندازی شده — بیمارستان صحرایی ۶۰ تختخوابی صلیب سرخ در رفح، بیش از ۲۲۰۰ مجروح سلاح گرم را پذیرش کرده و بیش از ۲۰۰ مورد مرگ ثبت کرده است.
در بیانیه صلیب سرخ آمده است: «ابعاد و تکرار این حوادث بیسابقه است. در عرض فقط یک ماه، تعداد بیماران درمانشده از کل حوادث دستهجمعی سال گذشته فراتر رفته است. در میان مجروحان، نوزادان، نوجوانان، سالخوردگان، مادران و در اکثریت، پسران و مردان جوان دیده میشوند. اغلب آنها میگویند فقط برای گرفتن غذا یا کمک برای خانوادههایشان رفته بودند.»
بیمارستان صحرایی ۸۶ تختخوابی UK-Med در منطقه المواسی در جنوب غزه نیز میزبان تعداد زیادی از مجروحانی بوده که در مسیر دریافت کمک، هدف تیراندازی قرار گرفتهاند.
دکتر کلر جفریز، پزشک اورژانس بریتانیایی در این بیمارستان، گفت: «از زمان ورودم، با موارد متعددی از جراحات ناشی از گلوله مواجه شدهام. بیماران میگویند این اتفاقات در نزدیکی مراکز توزیع غذا رخ دادهاند.»
یکی از بیماران با جراحات شدید شکمی به جفریز گفته که هنگام برداشتن جعبه غذا از محل توزیع هدف قرار گرفته است.
در حالی که منبع مستقلی این ادعاها را تأیید نکرده، بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) بهشدت هرگونه مسئولیت را رد کرده و اعلام کرده که نیروهای اسرائیلی عامل تیراندازی به سوی فلسطینیانی بودهاند که قصد دسترسی به چهار مرکز توزیع ایجادشده در مناطق جنوبی و مرکزی غزه را داشتهاند.
ادامه بحران انسانی در غزه؛ از گرسنگی تا فروپاشی کامل نظام سلامت
بنیاد بشردوستانهای که مسئول توزیع کمک غذایی در غزه است، اعلام کرده که تاکنون بیش از ۶۲ میلیون وعده غذایی را در این منطقه توزیع کرده و تأکید کرده که «با تمام توان برای رساندن کمکهای رایگان به مردم غزه بهصورت ایمن و بدون دخالت» تلاش میکند.
ارتش اسرائیل نیز در واکنش به انتقادات، بارها اعلام کرده که غیرنظامیان را هدف قرار نمیدهد، تمام تدابیر ممکن را برای کاهش تلفات رعایت میکند و پایبند به قوانین بینالمللی است.
با این حال، پس از گزارش روزنامه هاآرتص که به نقل از سربازان اسرائیلی از دستور تیر به سمت غیرنظامیان در صف کمکهای غذایی خبر داده بود، ارتش اسرائیل اعلام کرد که در حال بازنگری در نحوه عملیات خود در اطراف مراکز توزیع کمک است.
دکتر کلر جفریز، پزشک حاضر در بیمارستان صحرایی UK-Med در جنوب غزه، از کمبود شدید تجهیزات و داروهای حیاتی خبر داده است. او میگوید:
«در حال تمامکردن تجهیزات تثبیت شکستگیهای باز هستیم. مسکنها، آنتیبیوتیکها و بیهوشی تقریباً به پایان رسیدهاند. برخی اقلام پزشکی اساساً موجود نیستند.»
نظام سلامت غزه در پی جنگ ۲۱ ماههای که با حمله ناگهانی حماس در اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد و متعاقب آن حمله گسترده اسرائیل، عملاً به نقطه فروپاشی رسیده است. در جریان این درگیری، بیش از ۵۷ هزار فلسطینی – عمدتاً غیرنظامی – کشته شدهاند و بخش زیادی از منطقه به ویرانه تبدیل شده است.
نزدیک به نیمی از ۳۶ بیمارستان غزه از کار افتادهاند و باقیماندهها با ظرفیت بسیار پایین فعالیت میکنند. بیمارستانها با کمبود شدید دارو، دستگاههای تنفس مصنوعی، تجهیزات تصویربرداری، اسکنر و حتی چراغهای اتاق عمل روبهرو هستند.
کمیته بینالمللی صلیب سرخ در بیانیهای اعلام کرد:
«کادر درمانی با تمام قوا در حال رسیدگی به موج بیپایان مجروحان – که اغلب قربانی تیراندازی هستند – است، اما نظام سلامت فروپاشیده غزه دیگر توان پاسخگویی ندارد.»
پزشکان میگویند کمبودها حتی نسبت به آغاز جنگ نیز تشدید شدهاند و نبود سوخت برای ژنراتورها – که تنها منبع برق بیمارستانهاست – خطر تعطیلی کامل خدمات درمانی را به دنبال دارد.
اسرائیل به مدت ۱۱ هفته تمامی ورود غذا، دارو و سایر اقلام امدادی به غزه را متوقف کرد و حماس را متهم به سوءاستفاده از این کمکها برای اهداف نظامی کرد. این در حالیست که سازمان ملل بر مؤثر بودن سازوکارهای نظارتی خود تأکید دارد. از اواسط ماه مه، رژیم اسرائیل به صورت محدود اجازه ورود کمکهای بشردوستانه، از جمله دارو، را صادر کرده است.
هیثم الحسن، پرستار اتاق عمل در بیمارستان صلیب سرخ در رفح، وضعیت را اینگونه توصیف میکند:
«در گذشته، روزانه بین ۸ تا ۱۰ عمل جراحی انجام میدادیم؛ حالا این عدد به ۳۰ تا ۴۰ عمل در روز رسیده است.»
بحران در بیمارستانهای غزه؛ از صفهای درمان تا قربانی شدن پزشکان
کادر درمانی در غزه از شرایط بحرانی در مراکز درمانی خبر میدهند؛ شرایطی که با ازدحام بیماران، کمبود تجهیزات و حجم سنگین جراحات تشدید شده است.
یکی از اعضای تیم پزشکی میگوید:
«مردم فریاد میزنند، میدوند و برای قرار گرفتن در صف اول درمان با یکدیگر رقابت میکنند؛ چون همه میخواهند زودتر رسیدگی شوند. با طیفی از جراحات پیچیده مواجه هستیم؛ از زخمهای ناشی از انفجار گرفته تا جراحات شدید ناشی از تیراندازی، که بیشترین موارد را شامل میشود.»
طبق اعلام وزارت بهداشت غزه، از آغاز جنگ تاکنون دستکم ۱٬۵۸۰ نفر از پزشکان و کارکنان حوزه سلامت جان خود را از دست دادهاند.
در یکی از تلخترین موارد، دکتر مروان السلطان، متخصص برجسته قلب و رئیس بیمارستان اندونزیایی در غزه، در تاریخ ۲ ژوئیه بر اثر حمله هوایی ارتش اسرائیل جان باخت.
در ۵۰ روز گذشته، علاوه بر وی، سه پزشک دیگر، رؤسای پرستاری بیمارستان اندونزیایی و بیمارستان کودکان ناصر، یکی از باتجربهترین ماماهای غزه، یک تکنسین ارشد رادیولوژی، و دهها فارغالتحصیل جوان پزشکی و پرستاران کارآموز نیز در حملات مختلف جان باختهاند.
