هفت هایکوی زیبای علی شالکوهی شاعر جوان گیلانی از کوچه پس کوچه های باران گرفته رشت به سرزمین آفتاب تابان راه پیدا کرده و در شماره ۸۵ فصلنامه بین المللی هایکو در ژاپن به نام گین یو ( شعر سرودن در حال سفر) منتشر شده است.
"از کدام روزن/ به اتاق آمدی / قاصدک؟"
به همین مناسبت مصاحبه ای را با این شاعر جوان گیلانی ترتیب داده ایم تا با جهان زیبای هایکو بیشتر آشنا شویم.
علی شالکوهی متولد ۱۳۶۲ در شهر رشت و عضو "کانون داستان چهارشنبه رشت" است. پیش از این بسیاری از هایکوهایش در نشریاتی چون همشهری داستان ویژه هایکو برای چهار فصل سال ،همشهری جوان. انشا و نویسندگی، فصلنامه ادبی شب چله ، ماهنامه عطر شالیزار و همچنین در کتاب (امید بی‌زوال ما/سیمین بهبهانی، سید علی صالحی و شاعران معاصر) به کوشش سید علی صالحی و همچنین در کتاب (مختارات من‌الهایکو الفارسی) گزیده‌ای از هایکوهای فارسی با دو زبان فارسی و عربی در سوریه با همت توفیق‌النصار منتشر شده است.
شالکوهی می گوید: سرودن شعر را از سال ۸۳ تحت تاثیر اشعار سهراب سپهری آغاز کردم . از سال ۸۵ با خواندن کتاب ( هایکو شعر ژاپنی از آغاز تا امروز ترجمه وتالیف احمد شاملو- ع پاشایی) با هایکو آشنا شدم ، اما آشنایی بیشترم با این گونه شعری را مدیون استاد عزیزم مسیح طالبیان هستم که حدود یک دهه افتخار شاگردی ایشان را دارم .
از وی در خصوص ویژگی های هایکو می پرسیم و پاسخ می شنویم که : هایکو شعری است که در سه سطر کوتاه نوشته می شود و احساسات درونی را در انگاره ای عینی و ملموس بازتاب می دهد. اغلب یکی از عناصر طبیعت و چهار فصل در متن می آید. اما در جامعه ی مدرن امروز که انسان ها شهر نشین و کمی دور از طبیعت هستند ممکن است عناصر طبیعت در متن نیاید .
شالکوهی در مورد پیشینه هایکو می گوید:مشهورترین تئوریسین، رفرمیست و هایکونویس ژاپنی ماتسو باشو است و بعد از آن یوسا بوسون، اما در قرن هجدهم کوبایاشی ایسا وارد میدان شد که طبیعت درونی انسان را بیشتر از طبیعت بیرون در هایکو منعکس کرد و سپس در اواخر قرن نوزدهم ماسااُکا شیکی تحت تاثیر رئالیسم غرب دامنه‌ی هایکو را در حوزه‌ی رئالیسم گسترش داد. تا به امروز که خیل بیشماری از شاعران ژاپنی هایکو می‌نویسند.
به گفته وی در جهان غرب، از دهه‌های پایانی قرن نوزدهم فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها نخستین کسانی بودند که هایکو را به زبان مادری نوشتند و سپس با تالیفات پروفسور بالیت در سال ۱۹۵۰ رسما هایکو در سرتاسر اروپا و آمریکا شناخته و نوشته شد که از آن میان می توان به شاعران نسل بیت، گینزبرگ، جورج سوئد، پاز، گری سیندر، ویلیلم کارلوس ویلیامز اشاره کرد.
هایکو در ایران
آشنایی رسمی ایرانیان با هایکو، توسط ترجمه‌های شاملو و ع. پاشایی شروع شد گرچه پیش از آن اینجا و آنجا در نشریات اشاره‌هایی جزئی به هایکو میشد. سپس کسانی پیدا شدند که زمینه‌های تئوریک هایکو و زیبایی شناسی آن را بطور مفصل برای علاقه‌مندان ایرانی گشودند که در این میان بی‌شک بیش از هر کسی باید از مسیح طالبیان -محقق، مترجم و هایکونویس- نام برد، که با ایجاد کارگاه هایکونویسی (هایکو...شبنمِ بی‌نیام)، تحلیل و تفسیر یک به یک انواع تکنیک‌های سرودن هایکو بر اساس آموزه‌های استادان این فن، پنجره‌های بسیاری را رو بسوی درک و فهم هر چه بهتر از هایکو برای علاقه‌مندان این ژانر گشود. همچنین سیروس نوذری نیز با تالیف چند کتاب تحقیقی در این زمینه کوشش‌های شایان به ذکری را داشته است. و امروز می توان مدعی شد که حداقل چند صد نفر در ایران هایکو می‌نویسند.
" از کدام روزن/ به اتاق آمدی/ قاصدک؟"
از شالکوهی در مورد چگونگی راه یافتن شعرهایش به مهد هایکو جویا می شوم ، می گوید :این مهم برای من بسیار اتفاقی بود. در گروه فیسبوکی انجمن هایکونویسان انگلیس با آقای بانیا ناتسوشی -استاد زبان فرانسه در دانشگاه میجی، مدیر انجمن جهانی هایکو، ناشر و سردبیر ارشد نشریه بین المللی گین‌یو، و همچنین نویسنده و مولف بیش از بیست کتاب هایکو- آشنا شدم. بعد از مدتی به درخواست ایشان تعدادی از هایکوهایم را با ترجمه انگلیسی برایشان ایمیل کردم. بعد از حدود چند ماه ایمیلی از ایشان مبنی بر انتشار چند هایکو از من در نشریه‌ی تخصصی و بین‌المللی (گین‌یو) دریافت کردم.
"پروانه ای/ به اشتراک گذاشته بال هایش / با داوودی سفید." و شعر چونان پروانه ای بر گلهای فرهنگ و ادب هر نقطه جهان می نشیند.
*شعرهای داخل گیومه از اشعار علی شالکوهی است.
