به طور تقریبی ۶تا ۷ دهه ای است که پای ماهی قرمز کوچک به سفره‌های هفت سین نوروزی ایرانیان باز شده است، حال آنکه این ماهی از اساس در فرهنگ بهاری ایران زمین نبوده است و به گواه برخی از کارشناسان قلم موجود حیات‌دار، از کشور دیگری به فرهنگ ایرانی نوروز راه یافته است.
ماهی قرمز با نام علمی "Carassius auratus" از خانواده کپور ماهیان به‌عنوان یکی از نخستین ماهیان آکواریومی بوده است که خاستگاه اولیه آن کشور چین است و با گذشت زمان به نقاط دیگر جهان معرفی شد.
در سالهای اخیر با راه‌اندازی مراکز تکثیر و پرورش در استان‌های مختلف کشور از ورود این ماهی بی‌نیاز شده است.
کارشناسان اعلام می‌کنند ماهی قرمز دارای افزون‌بر ۲۰۰ نژاد است که با نام‌های گُلدفیش، ماهی طلایی و ماهی شب عید در زمره ماهیان زینتی قرار دارد و با طول ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر می‌تواند طول عمری در حدود ۵ تا ۳۰ سال داشته باشد.
اما در نوروز ۹۹ با شیوع ویروس جهان‌گیر کرونا، نام این ماهی کوچک تزئینی نیز به عنوان یکی از اقلام غیرقابل توزیع، در عید امسال بر سر زبان برخی از کارشناسان افتاده است.
برخی از کارشناسان می‌گویند،بهتر است جانب احتیاط در باره این موجود تزئینی رعایت شود و از بردن آن به خانه در نوروز امسال خودداری شود.
رییس دانشگاه علوم پزشکی چهارمحال و بختیاری با توصیه نسبت به خودداری از خرید ماهی قرمز شب عید و آجیل‌های روباز، گفت: اگر مردم با ازدحام در بازار و خرید محصولات غیربهداشتی توصیه های پزشکی را رعایت نکنند وضعیت استان رو به سخت‌تر می‌شود.
مجید شیرانی در گفت و گو با ایرنا خاطر نشان کرد: از مردم استان تقاضا می‌شود آداب و رسوم آخر سال، سفرها و دید و بازدیدهای عید نوروز را تعطیل کنند و با در خانه ماندن امسال عیدی متفاوت‌تر از سالهای گذشته برگزار کنند.
نگهدای ماهی قرمز به دمای ۲۲ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد
رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان اداره‌کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری در خصوص نگهداری از ماهی قرمز در منزل گفت: هر قطعه ماهی قرمز انگشت‌قد، بین ۲ تا ۲.۵ لیتر آب سالم و بدون کلر با دمای آب ۲۲ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد.
سیاووش اخوان‌طاهری روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: ظروف در باز به ویژه آکواریوم‌ها برای انتقال اکسیژن مناسب است و تعویض آب آن هر هفته یک تا ۲ بار نیاز است.
وی افزود:با توجه به احتمال ایجاد آلودگی و رشد میکروارگانیسم‌ها در ظرف نگهداری ماهی، شست‌وشوی صحیح ظروف حداقل هر هفته یک مرتبه و ضدعفونی آن با نمک طعام ۳ درصد می‌تواند در افزایش طول عمر ماهی تاثیرگذار باشد.
اخوان‌طاهری تصریح کرد: برای تغذیه این نوع ماهی می‌توان از خوراک ماهیان آکواریومی مخصوص ماهی قرمز دارای تاریخ تولید معتبر با رعایت میزان و دفعات غذادهی استفاده کرد.
وی یادآور شد: برای تزیین آکواریوم‌ها و تُنگ‌های ماهی از مصرف آب شهری به شکل مستقیم، شن، ماسه‌های رنگی و دارای لبه‌های تیز جلوگیری شود.
رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان اداره‌کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری با اشاره به ضرورت استفاده از آب بهداشتی و سالم برای نگهداری ماهی قرمز اظهار داشت: در صورت استفاده از آب آشامیدنی شبکه آب‌رسانی شهری ،باید برای تعادل گازها و خروج کلر، آب مورد نیاز قبل از مصرف حداقل به مدت ۴۸ ساعت در ظرف‌های دهان گشاد نگهداری و ذخیره شود.
وی گفت: در این راستا باید از قرار دادن آکواریوم و یا تُنگ‌های ماهی در جلوی نور مستقیم آفتاب، کنار شومینه یا داخل آشپزخانه خودداری کرد.
اخوان‌طاهری تاکید کرد: در صورت بروز هرگونه علایم بیماری یا ناراحتی در ماهی‌ها باید هر چه سریع‌تر ماهی بیمار از سایر هم‌نوعانش جدا شود.
وی افزود: نگه‌داشتن ماهی بیمار به‌مدت ۲۰ دقیقه در محلول آب‌نمک شامل یک قاشق نمک خوراکی در یک لیتر آب می‌تواند در درمان برخی بیماری‌ها مفید واقع شود.
رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان اداره‌کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری درخصوص وجود بیماری مشترک بین انسان و آبزیان به‌ویژه ماهی قرمز تصریح کرد: ماهیان زینتی و قرمز در بحث نگهداری در منزل، جزو کم‌خطرترین موجودات در انتقال بیماری‌های مشترک بین انسان و دام به‌شمار می‌رود.
وی یادآور شد: اما خانواده‌ها از دست گرفتن ماهی‌ها از سوی فرزندان خود جلوگیری کنند، تا از بروز استرس و آسیب به ماهی و همچنین احتمال انتقال برخی عوامل بیماری‌زا جلوگیری شود.
اخوان‌طاهری توصیه کرد: گروه‌های خاص از جمله افراد مسن و کودکان که سطح ایمنی بدنی پایین‌تر از افراد عادی داشته از دست‌زدن مستقیم به ماهی قرمز یا دیگر ماهیان زینتی پرهیز کنند.
وی با اشاره به شرایط خرید ماهی قرمز سالم اظهار داشت: این ماهی باید از مکان‌های معتبر تحت نظارت دامپزشکی مانند مراکز عرضه ماهیان زینتی (آکواریوم فروشی‌ها) خریداری شود.
رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان اداره‌کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: شرایط نگهداری و فروش این ماهی‌ها از سوی دست‌فروشان ماهی رعایت نمی‌شود و به‌همین منظور خرید از این افراد توصیه نمی‌شود.
وی درباره برخی علایم بیماری در ماهی قرمز افزود: این نوع ماهی باید دارای ظاهر سالم، تحرک مناسب و شنای متعادل باشد.
اخوان‌طاهری تصریح کرد: مردم از خرید ماهیانی با علایمی مانند جمع‌شدن و تاخوردن باله‌ها، وجود لکه‌های پنبه مانند در اطراف دهان، زخم یا لکه‌های سفید متمایل به خاکستری یا قرمز روی بدن خودداری کنند.
وی یادآور شد: لبه باله‌های ماهی قرمز نباید خورده و ساییده شده و همچنین چشم‌ها نباید به‌صورت یک طرفه یا دو طرفه بیرون زده و پولک‌های (فلس‌های) ماهی نبایستی ریخته شده باشد.
رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان اداره‌کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: ماهی قرمز توانایی بالایی در سازگاری با محیط دارد و از خوراک ماهیان بومی و حتی از تخم این ماهی‌ها تغذیه می‌کند.
وی گفت: ماهی قرمز به‌سرعت خود را با شرایط جدید محیطی که در آن وارد شده ،سازگار و تولید مثل می‌کند و سپس با به‌هم زدن اکوسیستم طبیعی و ایجاد خطر برای ذخایر ژنتیکی بومی، جمعیت‌های پایداری تشکیل می‌دهد.
اخوان‌طاهری تاکید کرد: ماهی قرمز با تبدیل شدن به گونه‌های مهاجم باعث مرگ و میر ماهی‌های دیگر و در نهایت موجب اُفت جمعیت گونه‌های بومی در ماهیان و بروز صدمات جبران‌ناپذیر می‌شود.
وی افزود: به‌همین علت توصیه می‌شود شهروندان پس از پایان نوروز از رهاسازی ماهی‌های قرمز در منابع آبی آزاد مانند جویبارها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها خودداری کنند.
رییس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های آبزیان اداره‌کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: در غیر این‌صورت مشکلات بهداشتی جدی پدید می‌آید.
اخوان‌طاهری یادآور شد: البته می‌توان ماهی قرمز را در فضای بسته استخرهای بوستان‌ها رهاسازی کرد.
رهاسازی ماهی قرمز در آب‌های آزاد به محیط زیست ضربه می‌زند
مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری نیز گفت: رهاسازی ماهی قرمز در منابع آب‌های آزاد به محیط زیست ضربه جدی وارد می‌کند.
شهرام احمدی روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: مردم مراقبت باشند که ماهی قرمز به هیچ‌وجه نباید در محیط و یا منابع آزاد آبی وارد شود.
وی اظهار داشت: در صورت رهاسازی ماهی‌های قرمز در محیط و یا منابع آزاد آبی، آسیب‌های شدید و جدی به اکوسیستم های آبی وارد خواهد شد.
احمدی تصریح کرد: ماهی قرمز بومی ایران نیست و رهاسازی آن در در محیط و یا منابع آزاد آبی باعث بروز بیماری‌هایی در گونه‌های آبزی بومی می‌شود.
وی با اشاره به شیوع و گسترش ویروس کرونا در کشور و چهارمحال و بختیاری افزود: هم‌اینک خوشبختانه ماهی قرمز از چین وارد نمی‌شود.
احمدی تاکید کرد: بررسی و تایید یا رد تایید سلامت ماهی قرمز و آلوده نبودن آن بر عهده دامپزشکی است.
به گزارش ایرنا، وجود ماهی قرمز در تُنگ‌های آب بر سر سفره هفت سین یکی از رسم‌ها و سنت‌های مردم ایران در طول سالهای اخیر باب شده است.
ویروس کرونا که کووید ۱۹ نام دارد، نخستین بار در شهر ووهان چین شناسایی شد.
این ویروس اکنون به بیش از ۱۰۰ کشور جهان سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را بر آن داشت تا در مورد بهداشت جهانی؛ وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.
شست و شوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.
