منکر گرانی نیستم اما بازار شب یلدا آنقدر جذابیت دارد، آنقدر شور و اشتیاق در آن جاری است که فراموش می کنی دستت تنگ است و جیب‌هایت خالی.
وارد راسته بازارهای قدیم و جدید همدان که می شوی، نمی توانی زیبایی رنگارنگش را در قاب چشمهایت جا بدهی؛ انگار خداوند درخت آفرینش میوه های بهشتی اش را اینجا تکانده است.
یکی مشغول سوا کردن سرخ ترین سیب ها است و با تذکر صاحب مغازه که می گوید"میوه ها درهم است" از خرید منصرف می شود؛ آن یکی هم سرگرم چانه زدن با فروشنده ای است که تاکید می کند قیمت‌هایش مقطوع است و خیلی ها هم بی توجه به قیمت ها به فکر جور کردن اجناس میهمانی امشب هستند تا زودتر خود را به خانه برسانند.
یلدا، تعادل قیمت‌ها و نوسان خرید
پیرمردی هم زیر لب قر می زند که "چقدر قیمت ها بالا رفته اند؛ اناری که تا دیروز کیلویی هفت تومان بود امروز به ۱۰ تومان رسیده است اما مجبوریم بخریم چراکه یلدای بدون انار که یلدا نیست".
او از سیب و پرتقال هم چند دانه برمی دارد کیسه میوه را نشان می دهد و می گوید: برای من و حاج خانم زیاد هم هست، امشب یلدا تنها میهمان خانه ماست!
▲عکس آرشیوی است.
چرخی در بازار میوه که می زنم صحبتهای نایب رئیس اتحادیه میوه فروش ها از ذهنم می گذرد و متوجه می شوم قیمت ها آنگونه که او می گفت متعادل هم نیست.
محمد فامیل متقی در آستانه بلندترین شب سال از وفور انواع میوه در بازار همدان خبر داده بود و اینکه بغیر از انار هیچ میوه ای افزایش قیمت ندارد؛ آن گرانی هم به دلیل آفت زدگی انارستان ها و کمبود این میوه در همه جای کشور است.
به گفته او هندوانه هم نوبرانه گرمسیری است و قیمت سه تا پنج هزار تومان برایش منطقی است.
سنتهای کهن لابه لای گرانی گم نمی‌شود
سینی ها و قفسه های رنگارنگ میوه جلوی مغازه ها حاکی از همان فراوانی است که او گفته بود اما قدرت خرید مردم چگونه است؟
خانم میانسالی که خرید میوه هایش تمام شده و قیمت سبدهای آجیل را با یکدیگر مقایسه می کند در پاسخ به سوالم می گوید: مردم همدان ساده و مهربانند؛ مشکلات اقتصادی و گرفتاری های جورواجور در میانشان رسوب کرده اما باز هم دستِ‌گشاده و قلبی بزرگ برای حفظ سنت های کهن دارند.
او می گوید: بهترین ره آورد شب‌های یلدا همنشینی و جویا شدن از حال همدیگر و صله‌رحم است؛ در حالی که شرایط اقتصادی فعلی و افزایش قیمت‌ها باعث شده تا دورهمی‌های صمیمی خویشاوندان در شب یلدا کم‌رنگ شود. اما نباید اجازه بدهیم کوچکتر شدن سفره های مردم، سنتهای کهن و آداب و رسوم نیاکان ما را لابه‌لای گرانی ها گم کند.
مادر و پسری هم هدایای پیش کشی شب چله را برای نوعروسشان تهیه می کنند؛ این رسم از دیرباز در بین همدانی ها رایج است و شب یلدا برای دخترانی که به تازگی ازدواج کرده یا در نامزدی و عقد به سر می‌برند، حال و هوای دیگری دارد.
جویای اوضاع و احوال بازار شب یلدا از آنها که می شوم، مادر داماد لب به گلایه می گشاید و می گوید: "یک قطعه طلا، یکدست لباس و دو سه نوع آجیل و شیرنی برای ما چند میلیون آب خورده است. اما چله ای بردن برای تازه عروس، بهانه برای باهم بودن بیشتر دو خانواده و ابراز محبت به نوعروس است و نمی توانیم از این بزم شادمانه چشم پوشی کنیم".
او خانواده ها را به دوری از تجمل و چشم و هم چشمی توصیه می کند تا همه بتوانند چراغ شب یلدا و عید نوروز را بدون دغدغه و نگرانی مانند گذشته ها روشن نگه دارند و لذت ببرند.
حرف از آجیل و شیرینی یلدا که به میان آمد بهتر دیدیم شکسته شدن رکود بازار این تنقلات خواستنی را از اهلش بپرسیم.
از سکه افتادن آجیل و سکه شدن بازار قنادان
رئیس اتحادیه آجیل فروشان و قنادان همدان از کسادی کسب و کار همصنفان خود شکوه می کند اما شکرگذار هم بود از اینکه با نزدیک شدن به شب یلدا مردم برای خرید آجیل رغبت نشان داده و فروشنده ها هم برای رقابت با همکارانشان قیمت اجناس را پایین آورده اند.
طبق سرکشی های محمد ارغوان از کاسب های شهر، بین ۳۰ تا ۵۰ درصد اقلام آجیل کاهش قیمت داشته و به گفته او بازار آجیل یلدای امسال بهتر از پارسال است.
ارغوان کیک میوه ای و مغزدار را جزو پرمصرف ترین شیرینی های شب یلدا دانست و گفت: این روزها سر قنادان و شیرینی پزان برای تهیه انواع کیک های مدل هندوانه بسیار شلوغ است؛ اما اجازه نمی دهیم این شلوغی موجب سواستفاده برخی ها شده و قیمت را بالا ببرند.
او نرخ انواع کیک را کیلویی ۲۰ تا ۲۶ هزار تومان و شیرینی خشک و تر را ۱۵ تا سی هزار تومان اعلام می کند و قول می دهد با گرانفروشان و متخلفان به شدت برخورد می شود.
جوجه گرانفروشی را آخر پاییز می‌شمارند
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان هم از تشدید بازرسی در روزهای منتهی به شب یلدا خبر داد و گفت: بازرسان ذره بین به دست قیمت ها را ارزیابی کرده و در پی گرانفروشان وجب به وجب بازار را می پیمایند.
حمیدرضا متین می گوید: مردم هم می توانند گرانفروشان را با شماره ۱۲۴ به این سازمان معرفی کنند تا بعد از یلدا به حسابشان رسیدگی شود و به قول معروف جوجه های متخلفان را آخر پاییز می شماریم.
او لیستی از قیمت ها و میزان ورود و خروج محموله های میوه و اقلام شب یلدا را اعلام می کند که نشان دهنده اشراف او به بازار و ترانزیت انواع کالا به استان است.
اما متین منکر افزایش چند درصدی نرخها نیست و علت آن را هم نوبرانه برخی میوه ها و کمبود برخی دیگر می داند؛ البته ناگفته نماند که حمل و نقل از استان های جنوبی و هزینه های سوخت نیز در تغییر قیمت ها بی تقصیر نیستند.
خلاصه اینکه او بازار شب یلدای همدان را بازاری آرام ارزیابی می کند که کفه ترازوی عرضه و تقاضایش میزان است؛ هر چند برخی فروشندگان هم دست به حراج اجناسشان زده و رقابت منفی در فروش کالاهایشان ایجاد کرده اند.
با همه این تفاسیر آیین باستانی یلدا با جسارت تمام در کهن شهر همدان و صدها پارچه آبادی اش جریان دارد و مردم پرتلاش و کم توقع، لذت این جشن را عاشقانه می نوشند.
یلدا هم آرام آرام با دامن بلند و برفی اش از راه می رسد و آذر دختر ته‌تغاری پاییز خوش آمدگویان در میان هیاهو و شلوغی بازار محو می شود.
گزارش از: زهرا زارعی
