به گزارش ایرنا در عصر کنونی آنقدر فضای مجازی در زندگی ها رخنه کرده که انکار آن امری به دور از منطق و ساده لوحانه است و شاید دیگر وقت آن رسیده نام دیگری برای آن پیدا کرد چرا که هر روز که می گذرد دنیای مجازی ها واقعی تر و مجسم تر شده و تاثیر آن بر زندگی مردم عینی تر می شود.
امروزه ارتباط رسانه ای نظیر فیس بوک، تلگرام و اینستاگرام عامل مهمی در افزایش استقبال عمومی از گوشی تلفن همراه شده اند و کاربران بسیاری از این بسترها برای ابراز علاقه، شادی، ناراحتی، اندوه و البته مسایل روز دنیا استفاده و ساعت ها با گردش در پیچ و خم کانال ها و صفحات زندگی می کنند.
یکی از اصلی ترین کاربرد این فضاها امروز به انتشار اخبار؛ تصاویر؛ مطالب و فیلم های مرتبط با کرونا است که بدون شک تاکنون میلیون ها بار گردش و بیننده داشته ؛ محیطی که همانند یک شمشیر دولبه عمل کرده چرا که برخی فعالان آن با انتشار مطالب منطقی و تحلیل گرانه مردم را آگاه و آرام کرده اند و برخی نیز بدون تحقیق در مورد یک مطلب و بازنشر آن حاصلی جز افزیش اضطراب جامعه نداشته اند.
از طرفی با توجه به سختی و فشردگی کار مقابله با کرونا و روزهایی که همه درگیر آن هستند در برخی موارد نبود همانگی میان دستگاههای متولی؛ اطلاع رسانی را تا حدودی نابسامان و مردم را سردرگم کرد و همین امر موجب کنکاش بیشتر آنان در فضای مجازی شد تا شاید بتوانند از میان بمباران عظیم خبری به مطلبی درست و قابل فهم دست یابند.
اما متاسفانه بارگذاری انواع مطالب در صفحات مجازی از جمله کانال های تلگرام و صفحات پربیننده اینستاگرام بدون تحقیق در خصوص درستی و صحت آن موجب فراگیری سیل عظیمی از شایعات و اضطراب مردم شد که بدون شک مدیران این فضاها سهم عمده ای در کنترل و انتشار آن دارند.
به عنوان مثال فیلم کوتاهی از یک زن جوان که در حال گریه و زاری ادعا می کند پرستار است و امروز ۱۰۰ نفر در بیمارستان محل کارش بر اثر کرونا جان باخته اند؛ مطالبی در خصوص تلمبار شدن اجساد جان باختگان این ویروس در یکی از شهرها؛ هجوم مردم به فروشگاههای زنجیره ای و نبود اقلام اساسی و به تصویر کشیدن وضعیت سفید سایر کشورهای درگیر در مقایسه با وضعیت اسفناک ایران از صدها نمونه ی انتشار مطالب بدون توجه به صحت و سقم آن است که در کانال های پربازدید تلگرام و صفحات اینستاگرام توسط ادمین ها ( مدیران) بارگذاری و موجب نگرانی خانواده ها نیز شد.
از طرفی همه گیری مهربانی ایرانیان؛ حضور اقشار مختلف در میدان مبارزه با کرونا؛ راه اندازی پویش های مختلف اجتماعی؛ ارایه اطلاعات دقیق و امید بخش و بارگذاری آخرین اخبار مبتلایان به این ویروس به صورت گسترده توسط فضاهای مجازی مورد توجه قرار گرفت تا جاییکه نقش آنها در اطمینان بخشی به دلهای مردم و ایجاد امنیت روانی در جامعه انکار نشدنی است.
سواستفاده برخی با انتشار میلیونی محتواهای غلط در مورد کرونا
مدیر یک کانال تلگرامی در لرستان می گوید: اگر مدیران کانال های تلگرامی و صفحات اینستاگرام با تفکر درست نسبت به چرایی و چگونگی مطالب؛ آنها را مطالعه و راستی آزمایی کنند از انتشار میلیونی محتوای غلط جلوگیری می شود.
وحید آریافر با اشاره به سهم عمده گردانندگان صفحات مجازی در کنترل بحران کرونا افزود: چه بسا برخی از این کلیپ ها و مطالب توسط سودجویانی ایجاد شده بود که با هدف تشویش بازار سعی داشتند سود بیشتری به جیب بزنند و برخی نیز بدون تحلیل درست از این موارد؛ تنها به ارسال آن برای سایرین و بارگذاری در گروهها و کانال های تحت مدیریت خود اقدام کردند که نتیجه چیزی جز نگرانی بیشتر مردم و هرج و مرج در بازار نبود.
وی با اشاره به فعالیت مثبت کانال های تلگرامی در راستای اطلاع رسانی موثق و هدفمند به شهروندان اظهار داشت: برخی رفتارهای غلط فعالان مجازی به فعالیت سودجویان بازار و سوداگران سلامت انسان ها دامن زد و مردم به دلیل اضطراب و نگرانی از تمرکز بر روی اخبار دقیق، صحیح و معتبر غافل شدند.
وی تصریح کرد: چنانچه فعالان فضای مجازی مطالبه جامعه را با رعایت موارد امنیتی و صلاحدیدهای لازم انتشار دهند شهروندان چشم انداز دقیق تری از وضعیت خود داشته و چه بسا با اعتماد بیشتر به مدیران، مسوولانه تر پای کار بیایند.
آریافر گفت: هرچند شرایط کنونی عادی نبوده و همه مسوولان تلاش می کنند مردم را آگاه و ایمن کنند اما باید اطلاع رسانی به شهروندان نگران را بر مبنای یک سیستم جامع و هماهنگ پیش برد تا تناقض های آمار و عملکرد دستگاهها بر دهها چرایی مردم از این ویروس نیفزاید که در این بین اهمیت رسالت گردانندگان فضای مجازی بر همه آشکار است.
وی افزود: مدیران کانال های تلگرامی باید توجه داشته باشند انتشار برخی مطالب در این شرایط موجب تشویش روحی خانواده ها شده بنابراین باید قبل از بارگذاری هر محتوایی به میزان اثرگذاری مثبت و کمک آن به رفع مشکلات مردم دقت داشت.
تلنگر کانال های مجازی به مسوولان و اتخاذ تصمیمیات درست
مدیر یک کانال تلگرامی دیگر معتقد است با توجه به اینکه بحران در دنیای امروزی جزء جدایی‌ناپذیر زندگی شده و رسانه در شکل‌گیری و هدایت رفتارهای اجتماعی شهروندان و حتی گاه اصلاح رفتارهای مدیریتی مدیران در زمان بحران نقش مهمی دارد بنابراین نمی توان و نباید رسانه را بعنوان یکی از ارکان مهم مدیریت بحران نادیده گرفت.
ابوذر بابایی زاده افزود: اما این میان رشد صعودی استفاده از فضای مجازی و البته مقبولیت تلگرام و اینستاگرام در میان کاربران فضای مجازی، رفتارشناسی کانال‌های به اصطلاح خبری در ایام مدیریت بحران‌ها برای مردم و مسئولین ضروری به نظر می‌رسد.
وی با تاکید بر ضرورت چگونگی تقسیم بندی کانال‌های خبری در تلگرام اظهار داشت: باتوجه به فیلترینگ این محیط مجازی، نمی‌توان هیچ کانال تلگرامی را رسما بعنوان کانال مجوزدار معرفی کرد ، چه این کانال منتسب به یک شخص حقیقی و یا منتسب به یک دستگاه حقوقی باشد اما به صراحت می‌توان کانال‌های مجازی را برحسب شناسنامه‌دار بودن صاحبان آن، معتبر و یا غیرمعتبر دانست.
وی ادامه داد: کانالی که مدیریت آن برعهده‌ی یک دستگاه و یا یک خبرگزاری، خبرنگار، روزنامه‌نگار و حتی فعال اجتماعی شناسنامه‌دار باشد، مخاطب می‌تواند با شناخت نسبی از صاحب منبع‌خبر به راستی‌آزمایی اخبار منتشرشده در کانال مربوطه بپردازد اما در ایام گذشته که بحرانی فراگیر استان و کشور، بلکه یک جهان را در خود فرو برده، بازهم فضای مجازی سهم بزرگی گاه در کنترل و گاه در افزایش بحران به خود اختصاص داده است.
این فعال رسانه ای با دو تقسیم بندی کانال‌های مجازی و صفحات اینستاگرامی در روزهای شیوع کرونا گفت: گروه اول دلسوزانه به میدان آمده بودند، چه کانال‌های خبری استان که تلاش می‌کردند ضمن پایبندی به منابع رسمی خبر، بویژه در زمان انتشار آمار مبتلایان و جان باختگان، در زمینه اطلاع‌رسانی وبا هدف ایجاد تلنگر در جامعه برای رعایت هشدارهای بهداشتی میدان‌دار باشند و چه افرادی که حتی از صفحات شخصی خود در اینستاگرام برای دعوت از مردم به رعایت همین نکات شب و روز نداشتند.
بابایی زاده افزود: گاهی هم تلنگرهای فضای مجازی در برخی موارد مسئوولان مدیریت این بحران سخت در استان را وادار به اتخاذتصمیماتی نمود که بعدها پایتخت‌نشینان به آن رسیدند ، همچون تعطیلی مدارس در روزهایی که هنوز وزارت آموزش و پرورش تصمیم جدی برای کل کشور نگرفته بود و یا تعطیلی دانشگاهها و تغییر ساعات کاری ادارات استان قبل از آنکه ستاد کشوری مدیریت بیماری کرونا در اینباره اقدامی کرده باشد.
وی ادامه داد: اما گروه دوم دانسته یا ندانسته معمولا در مسیر بحران حرکت کرده اند بی‌آنکه در راستای آن انحرافی ایجاد کنند و یا از سرعت آن بکاهند مانند انتشار کلیپ‌های جعلی، خبرهای ملتهب و البته بی‌پایه و اساس که حتی اگر به اعتقاد خودشان هدف آنها تنها ترساندن مردم و کمک به در خانه ماندن شهروندان باشد با این حال قرار نیست برای رسیدن به هدفی عالی از هر وسیله‌ای استفاده کنیم.
وی بیان کرد: البته به صراحت می‌توان گفت در سطح لرستان شاید تنها برخی کاربران مجازی و حتی کانال های مجازی نشر دهنده‌ی این اخبار بوده باشند اما کمتر کانال شناسنامه‌داری در این استان؛ تولیدکننده این گونه مطالب بی‌پایه و اساس بود و تقریبا درصد بالایی از همکاران رسانه‌ای تا امروز توانسته‌اند در مسیر کمک به مدیریت بحران، آموزش مردم، اطلاع‌رسانی دقیق و سریع و نیز ایجاد پویش‌های مثبتی همچون در خانه می‌مانیم، گام‌های موثری بردارند.
نقش کانال های فضای مجازی برای در خانه ماندن مردم کلیدی و اثرگذار است
مدیر یک کانال خبری تلگرام نیز گفت:نقش ما فعالان رسانه ای مجازی؛ اطلاع رسانی واقع بینانه همراه ارتقای آموزشهای همگانی برای مبارزه با کرونا است.
شهرام شرفی افزود: ما وظیفه داریم از منابع معتبر و موثق اطلاعات و اخبار دقیق را به جامعه و فرهنگ انسجام اجتماعی و همگرایی اجتماعی را ارتقا داده و امید، شجاعت، آگاهی و همکاری ملی همگانی را در جامعه تقویت کنیم.
وی با بیان اینکه ارتقای فرهنگ بهداشتی و پزشکی جامعه از دیگر کارکردهای رسانه در فضای مجازی است ادامه داد: همچنین ارتقای سواد رسانه ای در این شرایط باعث تشخیص مطالب درست و غلط می شود.
وی اظهار داشت: رسانه باید هم جامعه را نسبت به خطر شیوع کرونا آگاه نماید و هم از انتشار مطالب خلاف واقع و سیاه نمایی پرهیز کند به ویژه نقش رسانه های مجازی در ترویج مردم به در خانه ماندن یک نقش کلیدی و اثرگذار در فرهنگ سازی بهداشتی پیشگیرانه است.
شرفی تصریح کرد: می توان با دانش و آگاهی بخشی همگانی؛ انتشار دقیق؛ معتبر؛ به هنگام و موثق اخبار و اطلاعات از بحران شیوع ویروس کووید ۱۹ با موفقیت عبور کرد چراکه کار فعال رسانه ای در فضای مجازی این است که اطلاعات صحیح درباره خصوصیات کرونا منتشر کند و به مردم و شهروندان آگاهی های لازم را ارائه نماید تا سواد سلامت جامعه رشد کند.
