به گزارش ایرنا دهانه غلامان در حوزه سیستان در حدود 2 کیلومتری روستاهای ده رستم، قلعه نو و 42 کیلومتری شهر زابل واقع شده است.
در کتیبه های هخامنشی، بیستون، تخت جمشید و نقش رستم از این شهر به نام زرک یا زرنکای یاد شده که خرابه‌ها و آثار بناهای این شهر در محوطه‌ای به طول تقریبی ۴ تا ۵ کیلومتر واقع شده است.
این شهر توسط باستان شناسان ایتالیایی در سال 1960 میلادی کشف و از سال 1962 تا 1965 میلادی کار حفاری در این محل انجام شد.
این منطقه دارای ساختمان های بزرگ عمومی، معبد، محله های مسکونی، خیابان، آبراهه، محله های نظامی و صنعتی و مانند آن است که نشان از شهری پیشرفته و بزرگ دارد.
این شهر تنها شهر خشت و گلی از روزگار هخامنشیان است که برخلاف سایر آثار به جا مانده از این دوره که نشانگر زندگی پادشاهان و کاخ هاست می توان به وضوح زندگی مردم عادی و خانه های آنان را در کنار ساختمان ها و بناهای عظیم عمومی و دولتی مشاهده کرد.
این شهر از جمله شهرهای منحصر به فرد در شرق ایران است که احداث شهر با نقشه و برنامه ریزی صورت گرفته به طوریکه مهندسان آن زمان، ابتدا نقشه شهر را کشیده و سپس شهر را ساختند.
در این شهر به زیبایی معماری سنتی هخامنشی با معماری بومی سیستان درهم آمیخته شده به نوعی که بناها و ساختمان های شهر تماما از خشت و با نقشه های مربع یا مستطیل شکل منظم و دارای ستون های فراوان و با پوشش سقف های گنبدی و ضربی است.
آنچه در این شهر بیشتر از همه مشهود است توجه مردم آن به مذهب و اجرای آئین های خاص نیایشی است که به همین دلایل بسیاری نیز این شهر را به نام معبد دهانه غلامان می شناسند.
از خصوصیات دیگر دهانه غلامان نبود آثار برج و بارو و دیوارهای دفاعی است که در حقیقت نشان از ثبات امنیتی آن روزگار دارد.
فقدان قلعه، دیوار دفاعی، برج های تدافعی و دروازه را می‌توان نوعی پایداری اقتصادی و رونق سیاسی هخامنشیان در ایران دانست که وجود عوامل دفاعی را ضروری نمی ساخته در حالیکه بیشتر محوطه های مربوط به هزاره اوّل پیش از میلاد استحکامات نظامی و دفاعی داشته است.
محوطه صنعتی دهانه غلامان که بخش وسیعی از آن در اطراف چاله‌های چاه نیمه امروزی قرار گرفته، خارج از محله‌های مسکونی و شهری بوده.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان شهر دهانه غلامان عمرکوتاهی بین 150 تا 200 سال در سده های پنجم و ششم پیش از میلاد داشته و با توجه به طراحی آن که با اهداف خاص بوده از دیگر محوطه های باستانی متمایز است.
شهر دهانه غلامان در عهد هخامنشی و زمانی که در بستر هیرمند آب جریان داشت از اهمیت و عظمتی شگرفی برخوردار بود و به اعتقاد باستانشناسان از جمله عوامل اصلی متروک شدن این شهر نیز خشک شدن ناگهانی بستر رودخانه هیرمند بوده است.
نام دهانه غلامان از تنگه ای طبیعی با همین نام گرفته شده و چون دهانه یا تنگه مذکور یکی از راه های ورودی به داخل فلات بوده و در دو سده گذشته برده فروشان غلامان آفریقایی را برای فروش از طریق این تنگه به خاک ایران وارد می کرده اند به این نام معروف شده است.
از جمله آثار مهم کشف شده این منطقه می توان به دو نمونه اثر نقاشی بی نظیر روی دیوار یکی از اتاق های این شهر هخامنشی نام برد که باستان شناسان را شگفت زده کرده است.
نخستین اثر نقاشی کشف شده در ارتفاع حدود 90 سانتیمتری از کف زمین و در ابعاد 35 در120 سانتیمتر با رنگ سیاه بر دیوارهای یکی از اتاق های شهر دهانه غلامان نقش بسته و با نقاط سفید رنگی نیز تزیین شده که در آن صحنه ای از شکار به تصویر کشیده شده به گونه ای که یک نفر که احتمال می رود حاکم و یا امیریست بر کالسکه ای مکعب شکل که توسط یک اسب قوی هیکل کشیده می شود سوار و با تیر و کمان در حال تعقیب گراز بزرگی است.
دومین نمونه نقاشی کشف شده اثری به صورت کنده کاری بر بالای یک درگاه و زیر سقف یک اتاق در ابعاد 40 در50 سانتیمتر نقش بسته در این تصویر یک حیوان که به احتمال زیاد اسب است رو به روی پلکانی ایستاده و به نظر می رسد قصد بالا رفتن از پله ها را دارد.
بقایای موجود در این شهر از دو گروه ساختمان اصلی و تعدادی بناهای منفرد ترکیب شده که یک قسمت شهر در بخش غربی به طول آبراهه ای که شن های متحرک آن را پرکرده اند قرار داشته و بخش دیگر یعنی قسمت شرقی شهر به دو بخش برابر تقسیم می شده و آثار آن تا جایی که به نام قبر زرتشت خوانده می شود ادامه داشته، در این دو بخش تعداد 27 بنای قابل تشخیص وجود دارد.
این بناها چه از نظر بزرگی اندازه و چه از نظر نقشه و ترکیب اتاق ها و سایر اجزای معماری قابل توجه اند.
در این شهر بنایی وجود دارد که به احتمال زیاد کاربرد مذهبی 2 هزار و 500 ساله داشته است.
این بنای چهار گوش با وسعت 2 هزار و 500 متر مربع دارای 36 اتاق شیب دار با یک حیاط مرکزیست اتاق های این بنا تنگ، باریک و کم نور بوده که شرایط بهتری برای حفاظت از مواد غذایی را فراهم می کرده است.
این ساختمان در اصل مکانی برای تولید موادی بوده که در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته و همچنین در حیاط این بنا، چهار انبار به شکل اتاق های دراز و کم ارتفاع وجود دارد که تصور می شود به عنوان سردخانه برای نگهداری مواد غذایی مورد استفاده بوده است.
در تعدادی از این اتاق ها، تاسیسات مختلف از جمله پنج آسیاب، کوره، انبارهای کوچک برای نگهداری مواد اولیه، وسایل و ابزار کار مانند سنگ ساب، سنگ آسیاب، ابزار سایش و غیره یافت شده است.
در یکی از اتاق های این بنا نیز سکویی به ارتفاع هفت سانتی متر کشف شد که به نوعی محل شکرگزاری مواد تولید شده ای که در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته است.
در اتاق های این ساختمان حدود 100 لیوان سفالی کشف شده که همگی دارای اثر مهر سازنده لیوان ها بوده است.
تعداد کل سفال های پیدا شده در دهانه غلامان حدود 50 هزار قطعه است.
منطقه سیستان شامل شهرستانهای زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز در شمال استان سیستان و بلوچستان به سبب داشتن صدها اثر باستانی و تاریخی به بهشت باستان شناسان مشهور است.
شهر سوخته، دهانه غلامان و بسیار آثار تاریخی دیگر این منطقه فرصتی برای شناختن بیشتر تمدن سرزمینمان ایران است.
مناطقی باستانی و کهن که روایت زندگی اجدادمان بر این پهنه سرزمینی را نشان می دهد.
تعطیلات نوروز فرصت مناسبی است تا افراد برای آشنا شدن بیشتر فرهنگ سرزمینشان به این مناطق سفر کرده و علاوه بر یادگیری و شناخت تمدن ملی لحظات خاطره انگیز و دلچسبی را برای خود و خانوادهشان رقم بزنند.
9914**3213
انتهای پیام در کتیبه های هخامنشی، بیستون، تخت جمشید و نقش رستم از این شهر به نام زرک یا زرنکای یاد شده که خرابه‌ها و آثار بناهای این شهر در محوطه‌ای به طول تقریبی ۴ تا ۵ کیلومتر واقع شده است.
این شهر توسط باستان شناسان ایتالیایی در سال 1960 میلادی کشف و از سال 1962 تا 1965 میلادی کار حفاری در این محل انجام شد.
این منطقه دارای ساختمان های بزرگ عمومی، معبد، محله های مسکونی، خیابان، آبراهه، محله های نظامی و صنعتی و مانند آن است که نشان از شهری پیشرفته و بزرگ دارد.
این شهر تنها شهر خشت و گلی از روزگار هخامنشیان است که برخلاف سایر آثار به جا مانده از این دوره که نشانگر زندگی پادشاهان و کاخ هاست می توان به وضوح زندگی مردم عادی و خانه های آنان را در کنار ساختمان ها و بناهای عظیم عمومی و دولتی مشاهده کرد.
این شهر از جمله شهرهای منحصر به فرد در شرق ایران است که احداث شهر با نقشه و برنامه ریزی صورت گرفته به طوریکه مهندسان آن زمان، ابتدا نقشه شهر را کشیده و سپس شهر را ساختند.
در این شهر به زیبایی معماری سنتی هخامنشی با معماری بومی سیستان درهم آمیخته شده به نوعی که بناها و ساختمان های شهر تماما از خشت و با نقشه های مربع یا مستطیل شکل منظم و دارای ستون های فراوان و با پوشش سقف های گنبدی و ضربی است.
آنچه در این شهر بیشتر از همه مشهود است توجه مردم آن به مذهب و اجرای آئین های خاص نیایشی است که به همین دلایل بسیاری نیز این شهر را به نام معبد دهانه غلامان می شناسند.
از خصوصیات دیگر دهانه غلامان نبود آثار برج و بارو و دیوارهای دفاعی است که در حقیقت نشان از ثبات امنیتی آن روزگار دارد.
فقدان قلعه، دیوار دفاعی، برج های تدافعی و دروازه را می‌توان نوعی پایداری اقتصادی و رونق سیاسی هخامنشیان در ایران دانست که وجود عوامل دفاعی را ضروری نمی ساخته در حالیکه بیشتر محوطه های مربوط به هزاره اوّل پیش از میلاد استحکامات نظامی و دفاعی داشته است.
محوطه صنعتی دهانه غلامان که بخش وسیعی از آن در اطراف چاله‌های چاه نیمه امروزی قرار گرفته، خارج از محله‌های مسکونی و شهری بوده.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان شهر دهانه غلامان عمرکوتاهی بین 150 تا 200 سال در سده های پنجم و ششم پیش از میلاد داشته و با توجه به طراحی آن که با اهداف خاص بوده از دیگر محوطه های باستانی متمایز است.
شهر دهانه غلامان در عهد هخامنشی و زمانی که در بستر هیرمند آب جریان داشت از اهمیت و عظمتی شگرفی برخوردار بود و به اعتقاد باستانشناسان از جمله عوامل اصلی متروک شدن این شهر نیز خشک شدن ناگهانی بستر رودخانه هیرمند بوده است.
نام دهانه غلامان از تنگه ای طبیعی با همین نام گرفته شده و چون دهانه یا تنگه مذکور یکی از راه های ورودی به داخل فلات بوده و در دو سده گذشته برده فروشان غلامان آفریقایی را برای فروش از طریق این تنگه به خاک ایران وارد می کرده اند به این نام معروف شده است.
از جمله آثار مهم کشف شده این منطقه می توان به دو نمونه اثر نقاشی بی نظیر روی دیوار یکی از اتاق های این شهر هخامنشی نام برد که باستان شناسان را شگفت زده کرده است.
نخستین اثر نقاشی کشف شده در ارتفاع حدود 90 سانتیمتری از کف زمین و در ابعاد 35 در120 سانتیمتر با رنگ سیاه بر دیوارهای یکی از اتاق های شهر دهانه غلامان نقش بسته و با نقاط سفید رنگی نیز تزیین شده که در آن صحنه ای از شکار به تصویر کشیده شده به گونه ای که یک نفر که احتمال می رود حاکم و یا امیریست بر کالسکه ای مکعب شکل که توسط یک اسب قوی هیکل کشیده می شود سوار و با تیر و کمان در حال تعقیب گراز بزرگی است.
دومین نمونه نقاشی کشف شده اثری به صورت کنده کاری بر بالای یک درگاه و زیر سقف یک اتاق در ابعاد 40 در50 سانتیمتر نقش بسته در این تصویر یک حیوان که به احتمال زیاد اسب است رو به روی پلکانی ایستاده و به نظر می رسد قصد بالا رفتن از پله ها را دارد.
بقایای موجود در این شهر از دو گروه ساختمان اصلی و تعدادی بناهای منفرد ترکیب شده که یک قسمت شهر در بخش غربی به طول آبراهه ای که شن های متحرک آن را پرکرده اند قرار داشته و بخش دیگر یعنی قسمت شرقی شهر به دو بخش برابر تقسیم می شده و آثار آن تا جایی که به نام قبر زرتشت خوانده می شود ادامه داشته، در این دو بخش تعداد 27 بنای قابل تشخیص وجود دارد.
این بناها چه از نظر بزرگی اندازه و چه از نظر نقشه و ترکیب اتاق ها و سایر اجزای معماری قابل توجه اند.
در این شهر بنایی وجود دارد که به احتمال زیاد کاربرد مذهبی 2 هزار و 500 ساله داشته است.
این بنای چهار گوش با وسعت 2 هزار و 500 متر مربع دارای 36 اتاق شیب دار با یک حیاط مرکزیست اتاق های این بنا تنگ، باریک و کم نور بوده که شرایط بهتری برای حفاظت از مواد غذایی را فراهم می کرده است.
این ساختمان در اصل مکانی برای تولید موادی بوده که در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته و همچنین در حیاط این بنا، چهار انبار به شکل اتاق های دراز و کم ارتفاع وجود دارد که تصور می شود به عنوان سردخانه برای نگهداری مواد غذایی مورد استفاده بوده است.
در تعدادی از این اتاق ها، تاسیسات مختلف از جمله پنج آسیاب، کوره، انبارهای کوچک برای نگهداری مواد اولیه، وسایل و ابزار کار مانند سنگ ساب، سنگ آسیاب، ابزار سایش و غیره یافت شده است.
در یکی از اتاق های این بنا نیز سکویی به ارتفاع هفت سانتی متر کشف شد که به نوعی محل شکرگزاری مواد تولید شده ای که در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته است.
در اتاق های این ساختمان حدود 100 لیوان سفالی کشف شده که همگی دارای اثر مهر سازنده لیوان ها بوده است.
تعداد کل سفال های پیدا شده در دهانه غلامان حدود 50 هزار قطعه است.
منطقه سیستان شامل شهرستانهای زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز در شمال استان سیستان و بلوچستان به سبب داشتن صدها اثر باستانی و تاریخی به بهشت باستان شناسان مشهور است.
شهر سوخته، دهانه غلامان و بسیار آثار تاریخی دیگر این منطقه فرصتی برای شناختن بیشتر تمدن سرزمینمان ایران است.
مناطقی باستانی و کهن که روایت زندگی اجدادمان بر این پهنه سرزمینی را نشان می دهد.
تعطیلات نوروز فرصت مناسبی است تا افراد برای آشنا شدن بیشتر فرهنگ سرزمینشان به این مناطق سفر کرده و علاوه بر یادگیری و شناخت تمدن ملی لحظات خاطره انگیز و دلچسبی را برای خود و خانوادهشان رقم بزنند.
9914**3213
کپی شد
