آیتالله احمد مبلغی گفت: امام حسین(ع) میخواست یک تغییر اساسی ایجاد کند که این تغییر اساسی به صورت مثبت، سازنده، ریشهای و پایهای بتواند فساد و وضعیت ناهنجار جامعه را از بین ببرد. حرکت مبتنی بر ناهنجاری نمیتواند یک وضعیت ناهنجار را از بین ببرد. لذا، خیلیها این سؤال را مطرح کردهاند که چرا امام حسین(ع) قواعد سیاسی را رعایت نکرد؟ پاسخ این است که امام حسین(ع) میخواست قواعد اجتماعی را رعایت کند؛ قواعد سیاسی بعد از قواعد اجتماعی هستند.
عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر اینکه متأسفانه در حوزههای علمیه، بحث از سنن الهی در کمال ضعف قرار دارد، گفت: امام حسین(ع) میخواست یک تغییر اساسی ایجاد کند که این تغییر اساسی به صورت مثبت، سازنده، ریشهای و پایهای بتواند فساد و وضعیت ناهنجار جامعه را از بین ببرد. حرکت مبتنی بر ناهنجاری نمیتواند یک وضعیت ناهنجار را از بین ببرد. لذا، خیلیها این سؤال را مطرح کردهاند که چرا امام حسین(ع) قواعد سیاسی را رعایت نکرد؟ پاسخ این است که امام حسین(ع) میخواست قواعد اجتماعی را رعایت کند؛ قواعد سیاسی بعد از قواعد اجتماعی هستند.
به گزارش خبرنگار جماران، آیتالله احمد مبلغی طی سخنانی با موضوع «تطابقپذیری نهضت امام حسین(ع) با قواعد اجتماعی» در مؤسسه فهیم گفت: جامعهشناسی مادر همه علوم است. بنابراین، قرائت جامعهشناختی نهضت عاشورا به عنوان ریشه، بستر، تعدیلکننده و مجالدهنده به خوانشهای دیگر، از اهمیت ویژهای برخوردار است. اگر از این منظر به انقلاب و نهضت حسینی نپردازیم، تضمینی نیست که قرائتهای دیگر ما به درستی انجام شود.
عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: مقصود از قواعد اجتماعی، قواعدی است که در رفتار اجتماعی تکرارپذیرند و بر اساس آنها میتوان به پیشبینی آینده پرداخت. بر پایه این قواعد، میتوان وضعیتهای حادث را تحلیل کرد و روابط و مناسبات انسانها استوار است. این قواعد طبیعتاً در جامعهشناسی تعریف شدهاند، اما نگاهی که در این محفل ارائه میشود، معنای عامی را برای قواعد در نظر میگیرد که سنن الهی را نیز در بر بگیرد.
وی با اشاره به اینکه ادبیات جامعهشناسی با ادبیات قرآن تفاوتهایی دارد، گفت: در صورتی که تحلیل دقیق و عمیقی انجام دهیم، میتوانیم رهیافتهایی را در جهت دستیابی به نقاط اشتراک و یا همخوانیها و همگراییها بیابیم. البته قرآن دارای قواعدی است که هنوز در جامعهشناسی مطرح نشده است. سنن الهی تغییرناپذیرند و تحقق آنها قطعی و حتمی است. متأسفانه در حوزههای علمیه، بحث از سنن الهی در کمال ضعف قرار دارد و تنها یک یا دو نفر به آن پرداختهاند.
آیتالله مبلغی یادآور شد: خیلی جالب است که فیلسوف اجتماع ما، یعنی علامه طباطبایی، میگوید «اگر پیامبر، جامعه مدینه را بر اساس قواعد و سنن برپا نمیکرد، ایمان در این جامعه پدید نمیآمد». یعنی مدینةالنبی که بر پایه اجتماعیات شکل گرفته بود، میرفت تا ایمان، معرفت و عبادیات را ایجاد کند. این دقیقاً همان نکتهای است که علامه میگوید و ما همیشه باید برای اجتماعیات، جامعهشناسی، تحلیلهای اجتماعی، سنن اجتماعی و خوانشهای بر اساس قواعد اجتماعی، یک رتبه اولویت قطعی و نخست قائل باشیم تا در مسیر و مدار درست قرار بگیریم.
وی با تأکید بر اینکه اجتماعیات تقدم دارند، تصریح کرد: ابتدا جامعه باید بر اساس سنن تشکیل شود. آنوقت این جامعه میتواند به ارزشها و تعالی برسد. به شرط اینکه قواعد و قوانین جامعه آنگونه که خداوند میخواهد و آنگونه که سنن الهی اجتماعی است، محقق شود. آنچه جامعهشناسان به بخشی از آن التفات دادهاند، باید محقق شود. اگر محقق شد، این فرآیند آغاز خواهد شد و جلو خواهد رفت و آنوقت است که ما میتوانیم عبادیات را داشته باشیم.
عضو مجلس خبرگان رهبری در خصوص سنن اجتماعی در نهضت امام حسین(ع)، نیز گفت: امام حسین(ع) میخواست یک تغییر اساسی ایجاد کند که این تغییر اساسی به صورت مثبت، سازنده، ریشهای و پایهای بتواند فساد و وضعیت ناهنجار جامعه را از بین ببرد. حرکت مبتنی بر ناهنجاری نمیتواند یک وضعیت ناهنجار را از بین ببرد. لذا، خیلیها این سؤال را مطرح کردهاند که چرا امام حسین(ع) قواعد سیاسی را رعایت نکرد؟ پاسخ این است که امام حسین(ع) میخواست قواعد اجتماعی را رعایت کند؛ قواعد سیاسی بعد از قواعد اجتماعی هستند.
وی با اشاره به سنت رجوع به وجدان عمومی، افزود: رجوع به انفس یک سنت الهی است که در شرایط وقوع یک بحران، یک رخداد شاخص، جمعیت به درون خود رجوع پیدا میکنند. طبعاً، رجوع به وجدان متفاوت از تغییر افکار عمومی است. افکار عمومی گاهی دچار تغییر میشوند، اما در یک مقطع خاص به صورت کوتاه مدت و فوری؛ و گاه در شرایطی، این افکار عمومی جایش را به افکار عمومی دیگری میدهد و لزوماً وقتی افکار عمومی شکل میگیرد، چنان نیست که بتوان نسبت به آن اطمینانی برای بقا یا اعتقادی به درستی آن داشت. اما در مواردی افکار عمومی، درست انجام میگیرد.
آیتالله مبلغی یادآور شد: خود امام حسین(ع) هم روز عاشورا همین را فرمود که به وجدانتان بازگردید. آن خطبهای که در ابتدای خطبه هم دارد، به وجدانتان بازگردید. ابتدا خودش را معرفی کرد تا در آینه این معرفی، مردم خود را ببینند، وضعیت خود را ببینند، و رجوع به وجدان کنند. بنابراین، سنت رجوع به انفس که در علوم اجتماعی جایگاه و پایگاهی دارد، در قرآن به مثابه یک سنت است و امام حسین(ع) از این سنت استفاده کرد.
وی افزود: «هویت اسلامی» را پیامبر(ص) در بالاترین نسخه و سطح شکل داده بود. اما این هویت رفته رفته به حاشیه رفته بود. «ابرهای زشتی» در مقابل این هویت آن را به خفا برده بودند. امام میخواهد این هویت را زنده کند. به او گفتند به یمن برو؛ یمن ابراز و اظهار و تقویت هویت و امت را در پی نداشت. فرمود:«من برای اصلاح امت جدم میآیم». میخواهد این هویت امت را زنده کند. نمیخواهد برود به منطقهای که آنجا مریدان و مؤمنان هستند. و لذا درون امت حرکت کرد.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه قاعده دیگر، قاعده اجتماعی «تقابل» یا «صفآرایی» است، گفت: در یک شرایطی اگر تقابل ایجاد نشود، اگر مرزبندی رخ ندهد، اساساً نمیتوان جامعه را به سمت ارزشها هدایت کرد؛ و امام میدید که همه مرزها در هم آمیخته شده است. میدید که اگر این در هم آمیختگی ادامه پیدا کند، معلوم نیست چه کسی درستکار است و چه کسی نادرستکار؛ چه کسی ظالم است و چه کسی عادل. باید یک صفبندی بشود. البته این صفبندی در یک جامعه اسلامی اگر تبدیل شود به قطبسازی و قطببندی، مثل جامعه ما خطرناک است.
وی ادامه داد: چرا امام حسین(ع) یک انقلاب کوچک نکرد؟ یک حرکت مقطعی نکرد؟ جایی را بخواهد درست کند بعد گام بعدی را بردارد؟ نه! اساساً ساختار دیگر به هم ریخته بود و چارهای نبود که یورشی به این ساختار برده شود؛ و این میفهماند که امام حسین(ع) به دنبال چه هدفی بود. حتی امام حسین(ع) حکومت هم ایجاد میکرد، با حکومت بهتر از پدرش هم نمیتوانست جامعه را اداره بکند. اینجا بود که این سنت مستقر شده بود. در برابر این سنت باید آن عنصر«بما کانوا یَکسِبُون» را تغییر داد، آن را دستکاری کرد. و لذا یک اکتساب دیگر رخ داد، یک نهضت دیگر رخ داد، یک حرکت دیگر رخ داد تا آن ساختار را بتواند از بین ببرد. این هم باز یک سنت از سننی است که قابل پیگیری هست در نهضت حسینی.
