به گزارش ایرنا، سالمندی مرحله تکاملی و یکی از مهم ترین دوران های حیات هر انسان است. سال هایی که فرد با از دست دادن قوای جسمانی، برای انجام دادن بیشتر کارهای خود به یاری جوان ترها نیاز دارد.
درست است که با گذشت چند دهه از زندگی، فرد سالمند که دیدنی ها را دیده و شنیدنی ها را شنیده، به نسبت دروان جوانی خود تجربه و بینشی عمیق تر به برخی مسائل دارد، اما این تحلیل نیرو چنان تاثیری بر کیفیت زندگی وی می گذارد که نتواند به درستی از این همه کوله بار تجربه برای طی کردن ادامه راه زندگی بهره برده و در مقابل، بیشترین وقت خود را در مسیر مطب پزشکان، بیمارستان ها و داروخانه ها بگذراند.
بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، در سال 2050 در 60 کشور دنیا، افراد سالمند 30 درصد از جمعیت آن ها را تشکیل می دهند. هم اکنون ژاپن تنها کشوری است که با این آمار رو به رو شده است.
افزایش تعداد سالمندان برای هر جامعه ای زنگ خطر به شمار می رود و دولت ها هم، راهکارهای گوناگونی را برای مدیریت این موضوع در راستای سیاست های کلی هر کشور به کار می بندند.
از دیگر سو، سالمندی دوره ای اجتناب ناپذیر از زندگی است و نیاز است تا در حوزه های بهداشت و سلامت، فعالیت های اجتماعی، مسائل معیشتی و دیگر موضوعات مرتبط با زندگی سالمندی، اقداماتی جدی صورت گیرد.
به همین منظور برای دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون دوره سالمندی، وضعیت ترکیب جمعیتی کشور و چشم انداز پیش رو با علی دادگری به گفت و گو نشستیم. وی دارای مدرک دکترای سالمندی و همچنین مدیر کل دفتر توانمندسازی، ارتقاء و بهره وری سرمایه های انسانی معاونت پرستاری وزارت بهداشت، عضو شورای تدوین سند ملی سالمندی کشور و یکی از اعضای کمیته تدوین و بازنگری برنامه درسی پرستاران سالمندی است.
علی دادگری معتقد است سالمندی نه تنها از 60 سالگی، بلکه از زمان بسته شدن نطفه انسان آغاز می شود. به گفته وی بخشی از رفتارهای انسان ژنتیکی و غیر قابل تغییر است اما بخش زیادی از آن را می توان برای داشتن زندگی بهتر، اصلاح کرد. همان گونه که پرداختن به سبک زندگی ایرانی- اسلامی همواره مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است، پرداختن به این نوع از زندگی و بر اساس دستورات اسلام، تاثیر چشمگیری در ارتقاء کیفیت زندگی افراد دارد.
* در ابتدا سالمندی را تعریف کنید.
سالمندی یک تعریف قراردادی دارد و در کشورهای مختلف هم به شکل های گوناگونی تقسیم بندی شده است. به همین دلیل سازمان بهدشت جهانی تعریف واحدی را برای آن درنظر گرفته و 60 سالگی را ملاک قرار داده است به این معنا که هرکس به این سن برسد، از نظر زیست شناختی سالمند شناخته می شود.
اما برای اینکه این تقسیم بندی بار منفی در ذهن فرد ایجاد نکند، افراد با سن 60-69 را سالمند جوان، 70-79 سال را سالمند میانسال و 80 سال به بالا را سالمند سالمند می نامند.
* سازمان بهداشت جهانی امسال چه شعاری را برای روز جهانی سالمند در نظر گرفته است؟
شعار روز جهانی سالمند در ابتدای اکتبر 2016، 'نه علیه هرگونه تبعیض سنی' بود و امسال شعار 'گامی به سوی آینده: بهره برداری از استعدادها، تعاون و مشارکت سالمندان در جامعه' انتخاب شده است. در ایران هم هرساله هفته ای برای سالمندان در نظر گرفته و روزهای آن برای موضوعات گوناگون، مانند تکریم سالمندان، توانمندسازی سالمندان، نقش سالمندان در حمایت از باروری، فرزندپروری و ترویج ازدواج آسان و یا حق شهروندی سالمندی نام گذاری می شود.
* علت توجه بیشتری که در سال های اخیر به سالمندان معطوف شده را در چه می دانید؟
علت این تمرکز بیشتر بر روی سالمندان، تغییرات جامعه شناسی و همچنین تغییراتی است که در هرم سنی جوامع در حال روی دادن است. هر جامعه ای که میزان افراد سالمند آن از 10 درصد بیشتر شود، رو به سالمندی است. ایران هنوز به این میزان نرسیده اما در دوره گذار قرار گرفته و پیش بینی می شود با فرایند کنونی رشد جمعیت کشور، در سال 2050 حدود 30 درصد از جامعه ایران سالمند باشند.
25 سال پیش رشد جمعیت ایران حدود 3.7 درصد بود اما اکنون این عدد به حدود 1.8 درصد رسیده و اگر به یک درصد کاهش یابد ، رشد جمعیتی رخ نخواهد داد.
* آیا در ایران نیز مانند برخی کشورها مهاجرپذیری به منظور پر کردن خلا جمعیتی در دستور کار قرار دارد؟
برخی از کشورها مانند آلمان و سوئد مهاجر می پذیرند اما ایران مهاجر پذیر نیست چرا که این کار سبب ایجاد تغییرات فرهنگی در جامعه می شود درحالی که مقام معظم رهبری همواره بر ضرورت حفظ هویت مردم ایران تاکید کرده اند.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی کتابی منتشر کرده که درآن نظر متخصصان برجسته جامعه شناسی درباره عواقب مدیریت نادرست رشد جمعیت را جویا شده است. این کتاب قابل دانلود بوده و مردم می توانند آن را مطالعه کنند.
* نرخ رشد جمعیت در ایران باید به چه میزان برسد که نگرانی ها را از بین ببرد؟
ما نیاز داریم که جمعیت کشور خود را تا سال 2050 به 100 میلیون نفر برسانیم و در غیر این صورت هویت و امنیت ملی ما تحت تاثیر قرار می گیرد. برای رسیدن به این هدف باید نرخ رشد جمعیت به 2.3 افزایش یابد. اما در این خصوص فقط افزایش جمعیت ملاک نیست و سیاست های کلی جمعیت ابلاغی مقام معظم رهبری راهکار مدیریتی آن را نشان می دهد و می گوید باید جامعه را آماده و تربیت کنیم.
در بند هشتم سیاست های کلی جمعیت ابلاغی، ایشان بر توانمندسازی جمعیت، تقویت و سازگار کردن نظام های تربیتی آموزش های عمومی کارآفرینی فنی و حرفه ای و تخصصی با نیازهای جامعه و استعدادها و علایق آنان برای ایجاد اشتغال موثر و مولد تاکید می کنند، و ما می بینیم که شبیه این عبارت ها در سال 2017 شعار جهانی سال می شوند.
* افزایش جمعیت سالمندی نیازمند اقداماتی از سوی نهادهای گوناگون است. وزارت بهداشت در این خصوص چه برنامه ای در دستور کار دارد؟
برای حفظ سلامت جمعیت سالمند باید نیروی انسانی تربیت کرد و این کار در وزارت بهداشت آغاز شده است. حدود 25 سال پیش کشور ما نیاز به تربیت متخصص کودکان داشت اما برای 25 سال آینده خود نیاز به تربیت متخصصان طب سالمندی، بهداشت سالمندی و پرستاران سالمندی داریم و این رشته ها اکنون در چندین دانشگاه ایران تدریس می شوند. بنابراین در حوزه بهداشت به این موضوع پرداخته شده اما برای مسائل اجتماعی سالمندان باید فکری اساسی شود.
* با این وجود حضور پرستاران در محیط های بیمارستانی سبب ارایه خدمت به سالمندان می شود اما برای آن دسته از سالمندان سالمی هم که در خانه به سر می برند، فکری کرده اید؟
مفهوم پرستاری و به ویژه پرستاری سالمندی فقط مربوط به بیمارستان و خانه سالمندان نیست بلکه گستره آن در کل جامعه است. به پرستار سالمندی آموزش داده می شود که سالمند باید سالم باشد و چنین پرستاری قرار نیست فقط از بیمار مراقبت کرده بلکه باید سلامت وی را در جامعه تامین کند و این موضوع در برنامه درسی آنان گنجانده شده است.
همچنین در برنامه درسی پرستاران که تا پایان امسال اعلام می شود، با انجام بازنگری، بسیاری مباحث اجتماعی در پرستاری سالمندی گنجانده شده تا پرستار بداند با سالمند چگونه رفتار کند که در جامعه سالم زندگی کند.
* برای حفظ پویایی سالمندان در جامعه باید چه کرد؟
سالمندی مجموعه ای از تغییرات جسمانی، روان شناختی، اجتماعی و معنوی است. بخشی از تغییرات روان شناختی هم تحت تاثیر مسائل جسمی رخ می دهد. افراد با بالارفتن سن به دلیل از دست دادن نقش خود در جامعه، دچار انزوای اجتماعی می شوند.
علاوه بر این، تغییرات زیست شناختی در سلول های عصبی هم دلیل ایجاد بیماری هایی مانند آلزایمر است که طی آن فرد، دچار زوال عقل می شود. راه حل مبارزه با این بیماری ها، فعال نگه داشتن ذهن، آن هم نه تنها در دوران سالمندی بلکه از زمان کودکی است.
برای حفظ پویایی سالمندان در جامعه باید شرایط برای حضور و فعالیت آنان در بیرون از منزل فراهم شود. بنابراین باید شهری دوستدار سالمند داشته باشیم که در آن سالمندان بتوانند به راحتی از خانه بیرون آمده و کارهای روزمره خود را بدون نیاز به دیگران انجام دهند تا زمینه برای سوء استفاده افراد سودجو نیز فراهم نشود.
همچنین امروزه در جوامع پیشرفته، عنوان 'شهروند ارشد' را برای تکریم سالمندان درنظر می گیرند برای این که به خود باور داشته باشند، هنوز هم نقش پررنگی در جامعه ایفا می کنند.
*** به طور معمول بانوان در دوره سالمندی با چالش های بیشتری رو به رو شده و وظیفه نگهداری همسران خود را نیز بر عهده دارند. برای حمایت از زنان باید چه راهکارهایی را مدنظر قرار داد؟
جنسیت در سالمندی موضوع مهمی است چرا که وقتی زن و شوهر بایکدیگر پیر می شوند، بار بزرگ سالمندی بر دوش خانم است. او باید هم بار سالمندی خود را تحمل کرده و هم از شوهرش مراقبت کند. بر اساس یک پژوهش، متوسط طول عمر یک خانم پس از فوت همسر 11 سال است. اما این عدد در مورد مردان به 2 سال کاهش می یابد و دلیل آن این است که زنان فعالیت های روزمره خود را خیلی بهتر از مردان انجام می دهند.
یکی از فلسفه های ازدواج مجدد هم که در دین اسلام به آن توصیه شده، همین موضوع است. البته ازدواج مجدد از نظر فرهنگی برای مردان بسیار آسان تر است و حتی در بسیاری از جوامع، بعد از فوت همسر اجازه ازدواج به زنان داده نمی شود و این نمونه ای از تبعیض جنسیتی در دوره سالمندی است.
بنابراین نیاز است تا در قالب سه اصل مشارکت، امنیت و سلامت به عنوان ارکان اساسی سازمان ملل برای حقوق سالمندی، زنان را نیز تحت پوشش قرار داد .
روز نهم مهر ماه هر سال مصادف با اول اکتبر روز جهانی سالمند است .
7359/6167 خبرنگار: مهسا شانیان ** انتشار دهنده : محسن شاکری
(برای آگاهی از اخبار شهرستان های شاهرود و میامی به کانال تلگرامی اخبار ایرنا شاهرود به آدرس @irnashahroud مراجعه فرمایید)
انتهای پیام درست است که با گذشت چند دهه از زندگی، فرد سالمند که دیدنی ها را دیده و شنیدنی ها را شنیده، به نسبت دروان جوانی خود تجربه و بینشی عمیق تر به برخی مسائل دارد، اما این تحلیل نیرو چنان تاثیری بر کیفیت زندگی وی می گذارد که نتواند به درستی از این همه کوله بار تجربه برای طی کردن ادامه راه زندگی بهره برده و در مقابل، بیشترین وقت خود را در مسیر مطب پزشکان، بیمارستان ها و داروخانه ها بگذراند.
بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، در سال 2050 در 60 کشور دنیا، افراد سالمند 30 درصد از جمعیت آن ها را تشکیل می دهند. هم اکنون ژاپن تنها کشوری است که با این آمار رو به رو شده است.
افزایش تعداد سالمندان برای هر جامعه ای زنگ خطر به شمار می رود و دولت ها هم، راهکارهای گوناگونی را برای مدیریت این موضوع در راستای سیاست های کلی هر کشور به کار می بندند.
از دیگر سو، سالمندی دوره ای اجتناب ناپذیر از زندگی است و نیاز است تا در حوزه های بهداشت و سلامت، فعالیت های اجتماعی، مسائل معیشتی و دیگر موضوعات مرتبط با زندگی سالمندی، اقداماتی جدی صورت گیرد.
به همین منظور برای دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون دوره سالمندی، وضعیت ترکیب جمعیتی کشور و چشم انداز پیش رو با علی دادگری به گفت و گو نشستیم. وی دارای مدرک دکترای سالمندی و همچنین مدیر کل دفتر توانمندسازی، ارتقاء و بهره وری سرمایه های انسانی معاونت پرستاری وزارت بهداشت، عضو شورای تدوین سند ملی سالمندی کشور و یکی از اعضای کمیته تدوین و بازنگری برنامه درسی پرستاران سالمندی است.
علی دادگری معتقد است سالمندی نه تنها از 60 سالگی، بلکه از زمان بسته شدن نطفه انسان آغاز می شود. به گفته وی بخشی از رفتارهای انسان ژنتیکی و غیر قابل تغییر است اما بخش زیادی از آن را می توان برای داشتن زندگی بهتر، اصلاح کرد. همان گونه که پرداختن به سبک زندگی ایرانی- اسلامی همواره مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است، پرداختن به این نوع از زندگی و بر اساس دستورات اسلام، تاثیر چشمگیری در ارتقاء کیفیت زندگی افراد دارد.
* در ابتدا سالمندی را تعریف کنید.
سالمندی یک تعریف قراردادی دارد و در کشورهای مختلف هم به شکل های گوناگونی تقسیم بندی شده است. به همین دلیل سازمان بهدشت جهانی تعریف واحدی را برای آن درنظر گرفته و 60 سالگی را ملاک قرار داده است به این معنا که هرکس به این سن برسد، از نظر زیست شناختی سالمند شناخته می شود.
اما برای اینکه این تقسیم بندی بار منفی در ذهن فرد ایجاد نکند، افراد با سن 60-69 را سالمند جوان، 70-79 سال را سالمند میانسال و 80 سال به بالا را سالمند سالمند می نامند.
* سازمان بهداشت جهانی امسال چه شعاری را برای روز جهانی سالمند در نظر گرفته است؟
شعار روز جهانی سالمند در ابتدای اکتبر 2016، 'نه علیه هرگونه تبعیض سنی' بود و امسال شعار 'گامی به سوی آینده: بهره برداری از استعدادها، تعاون و مشارکت سالمندان در جامعه' انتخاب شده است. در ایران هم هرساله هفته ای برای سالمندان در نظر گرفته و روزهای آن برای موضوعات گوناگون، مانند تکریم سالمندان، توانمندسازی سالمندان، نقش سالمندان در حمایت از باروری، فرزندپروری و ترویج ازدواج آسان و یا حق شهروندی سالمندی نام گذاری می شود.
* علت توجه بیشتری که در سال های اخیر به سالمندان معطوف شده را در چه می دانید؟
علت این تمرکز بیشتر بر روی سالمندان، تغییرات جامعه شناسی و همچنین تغییراتی است که در هرم سنی جوامع در حال روی دادن است. هر جامعه ای که میزان افراد سالمند آن از 10 درصد بیشتر شود، رو به سالمندی است. ایران هنوز به این میزان نرسیده اما در دوره گذار قرار گرفته و پیش بینی می شود با فرایند کنونی رشد جمعیت کشور، در سال 2050 حدود 30 درصد از جامعه ایران سالمند باشند.
25 سال پیش رشد جمعیت ایران حدود 3.7 درصد بود اما اکنون این عدد به حدود 1.8 درصد رسیده و اگر به یک درصد کاهش یابد ، رشد جمعیتی رخ نخواهد داد.
* آیا در ایران نیز مانند برخی کشورها مهاجرپذیری به منظور پر کردن خلا جمعیتی در دستور کار قرار دارد؟
برخی از کشورها مانند آلمان و سوئد مهاجر می پذیرند اما ایران مهاجر پذیر نیست چرا که این کار سبب ایجاد تغییرات فرهنگی در جامعه می شود درحالی که مقام معظم رهبری همواره بر ضرورت حفظ هویت مردم ایران تاکید کرده اند.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی کتابی منتشر کرده که درآن نظر متخصصان برجسته جامعه شناسی درباره عواقب مدیریت نادرست رشد جمعیت را جویا شده است. این کتاب قابل دانلود بوده و مردم می توانند آن را مطالعه کنند.
* نرخ رشد جمعیت در ایران باید به چه میزان برسد که نگرانی ها را از بین ببرد؟
ما نیاز داریم که جمعیت کشور خود را تا سال 2050 به 100 میلیون نفر برسانیم و در غیر این صورت هویت و امنیت ملی ما تحت تاثیر قرار می گیرد. برای رسیدن به این هدف باید نرخ رشد جمعیت به 2.3 افزایش یابد. اما در این خصوص فقط افزایش جمعیت ملاک نیست و سیاست های کلی جمعیت ابلاغی مقام معظم رهبری راهکار مدیریتی آن را نشان می دهد و می گوید باید جامعه را آماده و تربیت کنیم.
در بند هشتم سیاست های کلی جمعیت ابلاغی، ایشان بر توانمندسازی جمعیت، تقویت و سازگار کردن نظام های تربیتی آموزش های عمومی کارآفرینی فنی و حرفه ای و تخصصی با نیازهای جامعه و استعدادها و علایق آنان برای ایجاد اشتغال موثر و مولد تاکید می کنند، و ما می بینیم که شبیه این عبارت ها در سال 2017 شعار جهانی سال می شوند.
* افزایش جمعیت سالمندی نیازمند اقداماتی از سوی نهادهای گوناگون است. وزارت بهداشت در این خصوص چه برنامه ای در دستور کار دارد؟
برای حفظ سلامت جمعیت سالمند باید نیروی انسانی تربیت کرد و این کار در وزارت بهداشت آغاز شده است. حدود 25 سال پیش کشور ما نیاز به تربیت متخصص کودکان داشت اما برای 25 سال آینده خود نیاز به تربیت متخصصان طب سالمندی، بهداشت سالمندی و پرستاران سالمندی داریم و این رشته ها اکنون در چندین دانشگاه ایران تدریس می شوند. بنابراین در حوزه بهداشت به این موضوع پرداخته شده اما برای مسائل اجتماعی سالمندان باید فکری اساسی شود.
* با این وجود حضور پرستاران در محیط های بیمارستانی سبب ارایه خدمت به سالمندان می شود اما برای آن دسته از سالمندان سالمی هم که در خانه به سر می برند، فکری کرده اید؟
مفهوم پرستاری و به ویژه پرستاری سالمندی فقط مربوط به بیمارستان و خانه سالمندان نیست بلکه گستره آن در کل جامعه است. به پرستار سالمندی آموزش داده می شود که سالمند باید سالم باشد و چنین پرستاری قرار نیست فقط از بیمار مراقبت کرده بلکه باید سلامت وی را در جامعه تامین کند و این موضوع در برنامه درسی آنان گنجانده شده است.
همچنین در برنامه درسی پرستاران که تا پایان امسال اعلام می شود، با انجام بازنگری، بسیاری مباحث اجتماعی در پرستاری سالمندی گنجانده شده تا پرستار بداند با سالمند چگونه رفتار کند که در جامعه سالم زندگی کند.
* برای حفظ پویایی سالمندان در جامعه باید چه کرد؟
سالمندی مجموعه ای از تغییرات جسمانی، روان شناختی، اجتماعی و معنوی است. بخشی از تغییرات روان شناختی هم تحت تاثیر مسائل جسمی رخ می دهد. افراد با بالارفتن سن به دلیل از دست دادن نقش خود در جامعه، دچار انزوای اجتماعی می شوند.
علاوه بر این، تغییرات زیست شناختی در سلول های عصبی هم دلیل ایجاد بیماری هایی مانند آلزایمر است که طی آن فرد، دچار زوال عقل می شود. راه حل مبارزه با این بیماری ها، فعال نگه داشتن ذهن، آن هم نه تنها در دوران سالمندی بلکه از زمان کودکی است.
برای حفظ پویایی سالمندان در جامعه باید شرایط برای حضور و فعالیت آنان در بیرون از منزل فراهم شود. بنابراین باید شهری دوستدار سالمند داشته باشیم که در آن سالمندان بتوانند به راحتی از خانه بیرون آمده و کارهای روزمره خود را بدون نیاز به دیگران انجام دهند تا زمینه برای سوء استفاده افراد سودجو نیز فراهم نشود.
همچنین امروزه در جوامع پیشرفته، عنوان 'شهروند ارشد' را برای تکریم سالمندان درنظر می گیرند برای این که به خود باور داشته باشند، هنوز هم نقش پررنگی در جامعه ایفا می کنند.
*** به طور معمول بانوان در دوره سالمندی با چالش های بیشتری رو به رو شده و وظیفه نگهداری همسران خود را نیز بر عهده دارند. برای حمایت از زنان باید چه راهکارهایی را مدنظر قرار داد؟
جنسیت در سالمندی موضوع مهمی است چرا که وقتی زن و شوهر بایکدیگر پیر می شوند، بار بزرگ سالمندی بر دوش خانم است. او باید هم بار سالمندی خود را تحمل کرده و هم از شوهرش مراقبت کند. بر اساس یک پژوهش، متوسط طول عمر یک خانم پس از فوت همسر 11 سال است. اما این عدد در مورد مردان به 2 سال کاهش می یابد و دلیل آن این است که زنان فعالیت های روزمره خود را خیلی بهتر از مردان انجام می دهند.
یکی از فلسفه های ازدواج مجدد هم که در دین اسلام به آن توصیه شده، همین موضوع است. البته ازدواج مجدد از نظر فرهنگی برای مردان بسیار آسان تر است و حتی در بسیاری از جوامع، بعد از فوت همسر اجازه ازدواج به زنان داده نمی شود و این نمونه ای از تبعیض جنسیتی در دوره سالمندی است.
بنابراین نیاز است تا در قالب سه اصل مشارکت، امنیت و سلامت به عنوان ارکان اساسی سازمان ملل برای حقوق سالمندی، زنان را نیز تحت پوشش قرار داد .
روز نهم مهر ماه هر سال مصادف با اول اکتبر روز جهانی سالمند است .
7359/6167 خبرنگار: مهسا شانیان ** انتشار دهنده : محسن شاکری
(برای آگاهی از اخبار شهرستان های شاهرود و میامی به کانال تلگرامی اخبار ایرنا شاهرود به آدرس @irnashahroud مراجعه فرمایید)
کپی شد
