راس نوشته است: توافق هستهای سال ۲۰۱۵ (برجام) تنها محدودیتهای ۱۵ ساله برای برنامه هستهای ایران تعیین کرده بود و پس از پایان آن دوره، زمینه گسترش زیرساختهای هستهای را فراهم میکرد. اکنون، با توجه به تحولات میدانی و سرعت پیشرفت برنامه ایران، نیاز به توافقی سختگیرانهتر و با نظارت بلندمدتتر بهشدت احساس میشود—توافقی که در عین محدود کردن توانمندیهای حساس، اجازه استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای را نیز به ایران بدهد.
در حالیکه برنامه هستهای ایران به آستانه تولید سلاح نزدیک میشود، دنیس راس، دیپلمات ارشد آمریکایی در یادداشتی در روزنامه «هیل»، راهکاری عملی برای توافق با تهران پیشنهاد میدهد.
به گزارش جماران، او معتقد است: دولت ترامپ—و هر دولت دیگری در آمریکا—باید بهجای تلاش برای نابودی کامل زیرساختهای هستهای ایران، توافقی را دنبال کند که ساخت بمب هستهای را برای این کشور غیرممکن سازد. این تحلیل، در فضایی که بیاعتمادی و تنش به اوج خود رسیده، نگاهی واقعگرایانه و قابل اجرا را ترسیم میکند.
نبود راهبرد مشخص در سیاست هستهای ترامپ
راس می نویسد:
دولت ترامپ تاکنون در قبال مذاکرات هستهای با ایران فاقد راهبرد روشن و هدفمند بوده است. این در حالی است که تجربیات گذشته نشان میدهد جمهوری اسلامی ایران در برابر فشارهای اقتصادی سنگین، به انعطاف سیاسی تن داده است.
در دوران ریاستجمهوری اوباما، با وجود آنکه مقامات ایرانی اعلام میکردند تحت تحریمها مذاکره نخواهند کرد، پس از تشدید فشارها به میز گفتوگو بازگشتند. حتی در دوره ترامپ نیز، با وجود مخالفت اولیه، ایران بار دیگر آمادگی خود را برای مذاکره اعلام کرد.
وضعیت کنونی برنامه هستهای ایران
برنامه هستهای فعلی ایران شامل بیش از ۳۰۰۰ سانتریفیوژ و غنیسازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است—سطحی که تنها یک گام با ۹۰ درصد مورد نیاز برای تولید سلاح هستهای فاصله دارد. آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) نیز تأکید کرده است که هیچ کاربرد غیرنظامی توجیهپذیری برای غنیسازی در این سطح وجود ندارد. این موضوع نگرانیهای بینالمللی درباره اهداف واقعی ایران را دوچندان کرده است.
ویژگیهای توافق پیشنهادی
دنیس راس معتقد است که یک توافق خوب از سوی آمریکا نباید بهدنبال برچیدن کامل زیرساختهای هستهای ایران باشد، بلکه باید بهگونهای طراحی شود که امکان دستیابی این کشور به سلاح هستهای را از میان بردارد. در چارچوب این رویکرد، توافق پیشنهادی شامل موارد زیر است:
• کاهش تعداد سانتریفیوژها به ۱۰۰۰ دستگاه از مدلهای ابتدایی IR-1 و IR-2
• ممنوعیت غنیسازی بالاتر از سطح ۵ درصد
• خارجسازی تمام ذخایر اورانیوم با غنای بیش از ۵ درصد از خاک ایران
• اجازه نگهداری حداکثر ۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم کمغنیشده (معادل یک سلاح)
• تعریف دوره بازنگری ۲۵ ساله همراه با نظام بازرسیهای جامع از کلیه سایتهای اعلامشده و مشکوک
درسهایی از توافق ۲۰۱۵ و ضرورت سختگیری بیشتر
توافق هستهای سال ۲۰۱۵ (برجام) تنها محدودیتهای ۱۵ ساله برای برنامه هستهای ایران تعیین کرده بود و پس از پایان آن دوره، زمینه گسترش زیرساختهای هستهای را فراهم میکرد. اکنون، با توجه به تحولات میدانی و سرعت پیشرفت برنامه ایران، نیاز به توافقی سختگیرانهتر و با نظارت بلندمدتتر بهشدت احساس میشود—توافقی که در عین محدود کردن توانمندیهای حساس، اجازه استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای را نیز به ایران بدهد.
