ایرانیان از دیرباز، در برپایی جشن و سرور، سابقه طولانی داشته‌اند و در تقویم باستانی آنها هر روز از ماه نامی دارد که اسم یکی از روز ها منطبق بر نام ماه است که در آیین پارسی هر زمان که نام روز و ماه یکی می‌شد، مردم با به فال نیک گرفتن این اتفاق، جشن و سرور برپا می‌کردند.
شمار زیادی از این جشن‌های متفاوت در میان صفحات تاریخی گم شده و به باد فراموشی سپرده شدند، اما هنوز پس از گذشت سال های طولانی تعدادی هرچند اندک از این جشن ها در جای جای ایران بر پا می‌شود که «چهارشنبه سوری» یکی از اندک جشن‌های فراموش نشده‌ی ما در طول تاریخ است.
چهارشنبه‌سوری، جشنی مخصوص است که در شب چهارشنبه آخرین ماه سال برپا می شود که در واقع پیش در آمدی برای جشن‌های نوروزی است و با برگزاری این جشن، مردم به استقبال بهار می‌روند.
طبق آیین باستانی ایرانی در این شب آتش بزرگی برپا می‌شود، که تا صبح زود و طلوع آفتاب، برافروخته می‌ماند و مردم از روی آتش می‌پرند و با گفتن 'زردی من از تو سرخی تو از من'، زردی، بیماری و مشکلاتشان را به دست آتش می‌سپارند و به جای آن سرخی، گرما و نیرو را از آتش هدیه می‌گیرند.
با وجود قدمت این جشن، در تاریخ کهن این مرز و بوم، که حتی در شاهنامه فردوسی نیز اشاراتی هرچند کوچک به دان شده است، آئین چهارشنبه سوری به طور کامل مربوط به زرتشتیان نمی‌شود چرا که آنها پریدن از روی آتش را عملی زشت، مکروه و نا پسند می‌دانند.
*** شبکه های اجتماعی و آیین های روزهای پایان سال
جذابیت های خاص انواع شبکه های اجتماعی نیز نتوانسته در برابر مراسم چهارشنبه سوری در ایران کار ویژه ای از پیش ببرد و هر مقدار که به روزهای پایان سال و به خصوص چهارشنبه آخر سال نزدیک می شویم بر میزان صداهای ناشی از انواع ترقه و مواد محترقه نیز افزوده می شود.
شبکه های اجتماعی و اینترنت، پدیده ای که این روزها به کمک دلالان و ساقی های مواد محترقه آمده است و بازار خرید و فروش اینترنتی مواد محترقه چهارشنبه سوری را از طریق انواع کانال ها و گروه هایی که در این باره ایجاد شده گرم کرده است.
هر چند پلیس فتا تلاش های فراوانی برای شناسایی سایت ها و وبلاگ هایی که در این چند سال برای فروش مواد محترقه انجام داده است اما پدیده های نوظهور دنیای فناوری گوی سبقت را ربوده و بازار مکاره ای در این شب عید برای افراد سودجو ایجاد کرده است.
بر اساس آمارها، اگر هر 23 میلیون و 800 هزار خانواده ایرانی تنها یک نوع از مواد محترقه ارزان قیمت، به طور مثال یک آبشار 2 هزارتومانی خریداری کند در روزهای پایانی سال گردش مالی این مواد محترقه به خروج 47 میلیارد و 600 میلیون تومان از کشور کمک می کند.
*** پویش های مردمی در رسانه های اجتماعی برای برگزاری چهارشنبه سوری بی خطر
با گشتی در فضای مجازی، این روزها پویش های مردمی چهارشنبه سوری بی خطر و نه به استفاده از ترقه و مواد منفجره را مشاده می کنیم.
با شهادت جمعی از آتش نشانان در حادثه پلاسکوی تهران نیز، کاربران فضای مجازی پویش های مردمی نه به چهارشنبه سوزی را در فضای مجازی راه اندازی کردند.
به عنوان مثال، پویشی که مطالب آن در فضای مجازی با هشتگ #تکریم_شهدای_نجات #تحریم_مواد_منفجره میان کاربران به اشتراک گذاشته شده است.
این پویش ها، شعار چهارشنبه سوری بدون ترقه را به عنوان اصلی ترین هدف خود انتخاب کرده و به دنبال این هستند که اقشار مختلف جامعه به خصوص کودکان، نوجوانان و جوانان را به پرهیز از استفاده از مواد منفجره ترغیب کنند تا در روز چهارشنبه سوری روزی بی خطر داشته باشیم.
*** آیین های جشن چهارشنبه سوری در ایران قدیم
جشن چهارشنبه سوری مانند دیگر جشن های ایرانی آیین های ویژه خود را دارد و صرفا به افروختن آتش و بیان جملات و کلمات خاص محدود نمی شود و نشان دهنده باورها و رفتارهای زیبای آیینی ایرانیان در قدیم می باشد که در ذیل به اختصار به چند مورد از آنها اشاره می شود:
– آجیل مشکل گشا:این آجیل همان لرکlurk یا آجیل گاهنبارها است که در میان زرتشتیان با ترکیب هفت گونه خشک بار شامل، پسته، بادام، سنجد، برگه ی هلو، انجیر و خرما تشکیل می شود؛ که گاهی نارگیل، قیسی و مویز و نبات هم به آن می افزایند.
– فال کوزه: در این شب درون کوزه اشعاری (بیشتر حافظ) را درون کوزه ای همراه با چیزی از افراد مانند انگشتر یا گوش واره می انداختند و کودکی یک شعر و یک شی را در می آورد که نشان فال وی بود.
– کجاوه بازی یا شال اندازی: که با آویختن کجاوه کوچکی که می سازند و یا شال کمر از بالای بام خواستار هدیه می شوند.
– قاشق زنی: که بیشتر جنبه سر گرمی دارد و جوانان با انداختن چادر روی خود را می پوشانند و با زدن قاشق به هم به جلوی خانه ها رفته و خواستار هدیه می شوند.
– کوزه شکنی:با شکستن کوزه ای آب ندیده (نو) خواستار رفع بلا و قضا می شوند.
– گره گشایی:در این شب کسانی که فکر می کنند بختشان بسته است، با گره زدن بخشی از دستمال یا روسری خویش بر سر راهی می ایستند و از اولین کسی که می گذرد می خواهد گره را باز کند تا بخت او هم باز شود.
– آش چهارشنبه سوری:صاحب نذر با اعلام پختن آش از دیگران می خواهد که نذری اگر دارند بیاورد و در آش شریک شوند.
توجه به این دست از مراسم ها بیش از هر چیز مشخص می کند که ما از چهارشنبه آخر سال، تنها به ظواهر پرسر و صدای آن توجه کرده ایم بدون اینکه به عمق و لایه های دیگراین مراسم که در قدیم انجام می شد توجه کنیم.
نکته مورد توجه این است که برخی تنها برای دستیابی به هیجانات زودگذر به دنبال آسیب به خود و دیگران در این ایام هستند، ایامی که می تواند از شادترین و به یادماندنی روزهای زندگی شان باشد.
6125 سیدبهادر حسینی
انتهای پیام شمار زیادی از این جشن‌های متفاوت در میان صفحات تاریخی گم شده و به باد فراموشی سپرده شدند، اما هنوز پس از گذشت سال های طولانی تعدادی هرچند اندک از این جشن ها در جای جای ایران بر پا می‌شود که «چهارشنبه سوری» یکی از اندک جشن‌های فراموش نشده‌ی ما در طول تاریخ است.
چهارشنبه‌سوری، جشنی مخصوص است که در شب چهارشنبه آخرین ماه سال برپا می شود که در واقع پیش در آمدی برای جشن‌های نوروزی است و با برگزاری این جشن، مردم به استقبال بهار می‌روند.
طبق آیین باستانی ایرانی در این شب آتش بزرگی برپا می‌شود، که تا صبح زود و طلوع آفتاب، برافروخته می‌ماند و مردم از روی آتش می‌پرند و با گفتن 'زردی من از تو سرخی تو از من'، زردی، بیماری و مشکلاتشان را به دست آتش می‌سپارند و به جای آن سرخی، گرما و نیرو را از آتش هدیه می‌گیرند.
با وجود قدمت این جشن، در تاریخ کهن این مرز و بوم، که حتی در شاهنامه فردوسی نیز اشاراتی هرچند کوچک به دان شده است، آئین چهارشنبه سوری به طور کامل مربوط به زرتشتیان نمی‌شود چرا که آنها پریدن از روی آتش را عملی زشت، مکروه و نا پسند می‌دانند.
*** شبکه های اجتماعی و آیین های روزهای پایان سال
جذابیت های خاص انواع شبکه های اجتماعی نیز نتوانسته در برابر مراسم چهارشنبه سوری در ایران کار ویژه ای از پیش ببرد و هر مقدار که به روزهای پایان سال و به خصوص چهارشنبه آخر سال نزدیک می شویم بر میزان صداهای ناشی از انواع ترقه و مواد محترقه نیز افزوده می شود.
شبکه های اجتماعی و اینترنت، پدیده ای که این روزها به کمک دلالان و ساقی های مواد محترقه آمده است و بازار خرید و فروش اینترنتی مواد محترقه چهارشنبه سوری را از طریق انواع کانال ها و گروه هایی که در این باره ایجاد شده گرم کرده است.
هر چند پلیس فتا تلاش های فراوانی برای شناسایی سایت ها و وبلاگ هایی که در این چند سال برای فروش مواد محترقه انجام داده است اما پدیده های نوظهور دنیای فناوری گوی سبقت را ربوده و بازار مکاره ای در این شب عید برای افراد سودجو ایجاد کرده است.
بر اساس آمارها، اگر هر 23 میلیون و 800 هزار خانواده ایرانی تنها یک نوع از مواد محترقه ارزان قیمت، به طور مثال یک آبشار 2 هزارتومانی خریداری کند در روزهای پایانی سال گردش مالی این مواد محترقه به خروج 47 میلیارد و 600 میلیون تومان از کشور کمک می کند.
*** پویش های مردمی در رسانه های اجتماعی برای برگزاری چهارشنبه سوری بی خطر
با گشتی در فضای مجازی، این روزها پویش های مردمی چهارشنبه سوری بی خطر و نه به استفاده از ترقه و مواد منفجره را مشاده می کنیم.
با شهادت جمعی از آتش نشانان در حادثه پلاسکوی تهران نیز، کاربران فضای مجازی پویش های مردمی نه به چهارشنبه سوزی را در فضای مجازی راه اندازی کردند.
به عنوان مثال، پویشی که مطالب آن در فضای مجازی با هشتگ #تکریم_شهدای_نجات #تحریم_مواد_منفجره میان کاربران به اشتراک گذاشته شده است.
این پویش ها، شعار چهارشنبه سوری بدون ترقه را به عنوان اصلی ترین هدف خود انتخاب کرده و به دنبال این هستند که اقشار مختلف جامعه به خصوص کودکان، نوجوانان و جوانان را به پرهیز از استفاده از مواد منفجره ترغیب کنند تا در روز چهارشنبه سوری روزی بی خطر داشته باشیم.
*** آیین های جشن چهارشنبه سوری در ایران قدیم
جشن چهارشنبه سوری مانند دیگر جشن های ایرانی آیین های ویژه خود را دارد و صرفا به افروختن آتش و بیان جملات و کلمات خاص محدود نمی شود و نشان دهنده باورها و رفتارهای زیبای آیینی ایرانیان در قدیم می باشد که در ذیل به اختصار به چند مورد از آنها اشاره می شود:
– آجیل مشکل گشا:این آجیل همان لرکlurk یا آجیل گاهنبارها است که در میان زرتشتیان با ترکیب هفت گونه خشک بار شامل، پسته، بادام، سنجد، برگه ی هلو، انجیر و خرما تشکیل می شود؛ که گاهی نارگیل، قیسی و مویز و نبات هم به آن می افزایند.
– فال کوزه: در این شب درون کوزه اشعاری (بیشتر حافظ) را درون کوزه ای همراه با چیزی از افراد مانند انگشتر یا گوش واره می انداختند و کودکی یک شعر و یک شی را در می آورد که نشان فال وی بود.
– کجاوه بازی یا شال اندازی: که با آویختن کجاوه کوچکی که می سازند و یا شال کمر از بالای بام خواستار هدیه می شوند.
– قاشق زنی: که بیشتر جنبه سر گرمی دارد و جوانان با انداختن چادر روی خود را می پوشانند و با زدن قاشق به هم به جلوی خانه ها رفته و خواستار هدیه می شوند.
– کوزه شکنی:با شکستن کوزه ای آب ندیده (نو) خواستار رفع بلا و قضا می شوند.
– گره گشایی:در این شب کسانی که فکر می کنند بختشان بسته است، با گره زدن بخشی از دستمال یا روسری خویش بر سر راهی می ایستند و از اولین کسی که می گذرد می خواهد گره را باز کند تا بخت او هم باز شود.
– آش چهارشنبه سوری:صاحب نذر با اعلام پختن آش از دیگران می خواهد که نذری اگر دارند بیاورد و در آش شریک شوند.
توجه به این دست از مراسم ها بیش از هر چیز مشخص می کند که ما از چهارشنبه آخر سال، تنها به ظواهر پرسر و صدای آن توجه کرده ایم بدون اینکه به عمق و لایه های دیگراین مراسم که در قدیم انجام می شد توجه کنیم.
نکته مورد توجه این است که برخی تنها برای دستیابی به هیجانات زودگذر به دنبال آسیب به خود و دیگران در این ایام هستند، ایامی که می تواند از شادترین و به یادماندنی روزهای زندگی شان باشد.
6125 سیدبهادر حسینی
کپی شد
