معطوف‌شدن توجه و حواس آمریکا و کشورهای غربی به بحران اوکراین و دو منطقه جدایی‌طلب در شرق این کشور، تایوان را نسبت به حمایت‌های آنها از خود در برابر چین نگران کرده است.
به گزارش جماران به نقل ازسى ان ان از آنجایی که توجه جهان بر تشدید بحران بین روسیه و اوکراین متمرکز شده است، مرکز توجه به جزیره ای در نیمه راه جهان - تایوان خودگردان - تبدیل شده است.
در ظاهر، ممکن است شباهت هایی وجود داشته باشد: هم تایوان و هم اوکراین دموکراسی های دوست غرب هستند که وضعیت موجود آنها می تواند توسط حکومت های استبدادی قدرتمند به هم بخورد.
در مورد تایوان، حزب کمونیست چین به دنبال "اتحاد مجدد" نهایی با جزیره ای است که ادعا می کند به عنوان سرزمین خود علیرغم اینکه هرگز بر آن حکومت نکرده است - و انجام این کار با زور را رد نکرده است.
برای اوکراین، این تهدید در حال آشکار شدن است: ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه گفته است که روس‌ها و اوکراینی‌ها را «یک قوم» می‌داند، و هنوز مشخص نیست که او تا کجا پیش خواهد رفت تا این ادعا را محقق کند - او روز دوشنبه دو منطقه جدایی‌طلب و تحت حمایت مسکو در اوکراین را به عنوان جمهوری‌های مستقل اعلام کرد.
خود رهبران جهان در هفته های اخیر به ارتباط بین سرنوشت اوکراین و تایوان اشاره کرده اند.
تسای اینگ ون، رئیس‌جمهور تایوان گفته است که تایوان با توجه به تجربه‌اش در مورد «تهدیدات نظامی و ارعاب چین» می‌تواند با وضعیت اوکراین «همدلی» کند.
در غرب، بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا روز شنبه گفت «پژواک» آنچه در اوکراین اتفاق می‌افتد «در تایوان شنیده می‌شود»، در حالی که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در سفر به استرالیا در اوایل این ماه، به طور غیرمستقیم گفت «دیگران در حال تماشای آن هستند». پاسخ غرب به روسیه، "حتی اگر نیمی از جهان در اروپا فاصله داشته باشد."
نگرانی‌ها در سال‌های اخیر افزایش یافته است که چین با اعتماد به نفس تحت رهبری شی جین پینگ ممکن است حرکتی جسورانه برای کنترل تایوان انجام دهد و پکن احتمالاً وضعیت اوکراین را به دقت زیر نظر خواهد داشت تا نشانه‌هایی از واکنش قدرت‌های غربی - و میزان شدید بودن آن را بررسی کند. آن پاسخ ها هستند.
ایالات متحده، بریتانیا، اتحادیه اروپا، کانادا، استرالیا و ژاپن همگی تحریم های اقتصادی را برای مجازات مسکو در پی اقدامات پوتین در اوایل هفته جاری اعلام کردند.
اما محدودیت‌هایی برای موازی‌ها وجود دارد، و اینکه پکن چقدر می‌تواند از بحران مارپیچ در اوکراین در مورد اقدامات آتی در قبال تایوان به دست بیاورد.
لیو ناچمن، پژوهشگر مرکز مطالعات چینی فیربانک دانشگاه هاروارد، گفت: نحوه پاسخ ایالات متحده به اوکراین مانند تایوان نخواهد بود زیرا شیوه ای که ایالات متحده در طول دهه ها روابط خود را با تایوان ایجاد کرده است با مسئولیت هایش در قبال اوکراین، اتحادیه اروپا یا ناتو متفاوت است.
ناچمن، که بر سیاست تایوان تمرکز دارد، گفت: اگرچه (پکن) همچنان از نزدیک به تماشای واکنش جهان به تهاجم و ترسیم مجدد مرزها می‌پردازد، که احتمالاً در محاسبات ژئوپلیتیکی خود پکن نقش خواهد داشت، بعید است که پکن به شدت استراتژی خود را در قبال تایوان تغییر دهد.
به طور مشابه، کارشناسان این تصور را که تمرکز ایالات متحده بر اروپا می تواند فرصت بالقوه ای را برای چین برای حرکت در مورد تایوان فراهم کند، عقب انداخته اند.
استیو تسانگ، مدیر موسسه SOAS چین در دانشگاه لندن، گفت: من فکر نمی‌کنم چینی‌ها امسال علیه تایوان از زور استفاده کنند... (شی) واقعاً نمی‌خواهد هیچ ریسکی بکند. کنگره ملی حزب، که قرار است در ماه اکتبر برگزار شود، و در آن انتظار می‌رود که شی برای سومین دوره تاریخی در قدرت به دست بیاورد.
تسانگ افزود: یک ماجراجویی نظامی که موفقیت آمیز نباشد، برای سومین دوره ریاست جمهوری او سود چندانی نخواهد داشت، و یک شکست به طور بالقوه می تواند آن را از مسیر خارج کند."
پویایی منحصر به فرد ایالات متحده و چین همچنین هرگونه تلاش برای مقایسه بین اوکراین و تایوان را پیچیده می کند. دیوید ساکس، پژوهشگر شورای روابط خارجی در نیویورک، گفت: چین قدرتمندترین رقیب درازمدت ایالات متحده و تنها کشوری است که می تواند منافع ایالات متحده را در سراسر حوزه ها و در سراسر جهان به چالش بکشد. اگر چین کنترل تایوان را در دست بگیرد، این بیش از هر چیز دیگری به ایجاد هژمونی منطقه ای کمک می کند. رهبران چین می‌دانند که خطرات برای ایالات متحده متفاوت است و احتمالاً پاسخ آن بسیار متفاوت خواهد بود.
"جمهوری های مردمی"
چین همچنین پس از به رسمیت شناختن دو منطقه جدایی‌ناپذیر تحت حمایت مسکو در اوکراین به‌عنوان کشورهای مستقل، یعنی جمهوری خودخوانده دونتسک و جمهوری خلق لوهانسک، از سوی روسیه در موقعیت ناخوشایندی قرار گرفته است.
این اقدام توسط سازمان ملل متحد و دیگر رهبران جهان به‌عنوان نقض حاکمیت اوکراین مورد انتقاد شدید قرار گرفت و پوتین پاسخ داد که وضعیت با دیگر کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق متفاوت است، زیرا اوکراین توسط کشورهای خارجی برای تهدید روسیه استفاده می‌شود.
چین نسبت به نگرانی‌های روسیه در مورد تهدید امنیتی ناتو ابراز همدردی می‌کند - زیرا هر دو کشور جبهه متحد فزاینده‌ای را در برابر آنچه مداخله غرب در امور داخلی خود و تهدیدی برای امنیت خود می‌دانند، ارائه کرده‌اند. این مشارکت تنها هفته‌ها پیش در نشست سران شی و پوتین به‌طور علنی تقویت شد.
اما چین مدت‌هاست که سیاست خارجی خود را بر دفاع قاطعانه از حاکمیت دولت و محکوم کردن آنچه مداخله خارجی در داخل مرزهای خود می‌داند، استوار کرده است. پکن همچنین گام‌های گسترده‌ای برداشته است، از جمله اقداماتی که توسط جامعه بین‌المللی به‌عنوان نقض عمده حقوق بشر مورد انتقاد قرار می‌گیرد، برای مبارزه با آنچه که به‌عنوان تهدیدات جدایی‌طلبانه می‌بیند - چه در هنگ کنگ، سین کیانگ یا تبت.
هوآ چونینگ، دستیار وزیر امور خارجه چین، روز چهارشنبه اتخاذ موضع پکن در مورد اوکراین را که با اصل احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی این کشور در تضاد است، رد کرد. او در یک کنفرانس مطبوعاتی معمولی گفت: هرگونه چنین ادعاهایی "یک انگیزه پنهانی داشتند یا عمداً مسائل را تحریف می کردند." در اظهارنظرهای روز قبل، این وزارتخانه به سرعت بین وضعیت اوکراین و تایوان تمایز قائل شد و از او پرسیده شد که آیا مشابهی وجود دارد یا خیر.
وانگ ونبین، سخنگوی پکن، گفت: من می خواهم تأکید کنم که فقط یک چین وجود دارد و تایوان بخشی جدایی ناپذیر از قلمرو چین است. این یک واقعیت غیرقابل انکار تاریخی و حقوقی است. با اشاره به اصل پکن مبنی بر اینکه تنها یک چین در دو طرف تنگه تایوان وجود دارد، گفت: اصل چین واحد یک هنجار شناخته شده جهانی است که بر روابط بین‌الملل حاکم است.
سرزمین اصلی چین و تایوان از زمان پایان جنگ داخلی چین در بیش از 70 سال پیش، زمانی که ناسیونالیست های شکست خورده به جزیره عقب نشینی کردند، به طور جداگانه اداره می شدند.
پکن تاکنون در واکنش به تحولات اوکراین در هفته جاری خواستار خویشتنداری شده و خواستار گفتگو شده است. ناچمن از دانشگاه هاروارد گفت، با برنامه های خاص خود و روابط فعلی خود با روسیه، نحوه واکنش چین به اوکراین یک اقدام متعادل کننده دشوار خواهد بود و رهبران آن احتمالاً با دقت قدم برمی دارند.
او گفت: چین تمام تلاش خود را می کند که در حمایت از روسیه موضع قاطعانه ای اتخاذ نکند و در عین حال بر صلح و دیپلماسی (در اوکراین) فشار بیاورد. این به ما می گوید که چین با سطح تجاوز روسیه (در تایوان) برابری نمی کند - حداقل در حال حاضر.
شایان ذکر است وزارت امور خارجه چین روز چهارشنبه با صدور بیانیه ای اعلام کرد، تایوان «اوکراین نیست» و همواره بخش جدایی ناپذیر چین بوده است.
این واکنش در حالی صورت می گیرد که «تسای اینگ ون» رئیس جمهوری تایوان خواستار افزایش تدابیر هوشیارانه این جزیره در مورد فعالیت های نظامی شده است.
بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس نیز هفته گذشته ضمن هشدار درمورد پیامدهای زیانبار جهانی در صورت عمل نکردن کشورهای غربی به وعده هایشان در زمینه حمایت از استقلال اوکراین، این خطر را برای تایوان نیز قابل توجه برشمرد.
در همین حال، «هوآ چون‌یینگ» سخنگوی وزارت امور خارجه چین هر گونه ارتباط بین مساله اوکراین و تایوان را رد کرد و گفت: تایوان، اوکراین نیست. تایوان همواره بخش لاینفک چین بوده و این یک واقعیت غیرقابل انکار حقوقی و تاریخی است.
هوا تاکید کرد که موضوع تایوان یکی از موضوعات باقی مانده از جنگ داخلی است، اما تمامیت چین هرگز نباید به خطر می افتاد و هرگر به خطر نیفتاده است.
مقام‌های تایوانی می‌گویند نگران هستند در حالی که توجه آمریکا و کشورهای غربی به اوکراین معطوف شده، چین هم برای ضمیمه کردن این جزیره به خود اقدام کند.
معطوف‌شدن توجه و حواس آمریکا و کشورهای غربی به بحران اوکراین و دو منطقه جدایی‌طلب در شرق این کشور، تایوان را نسبت به حمایت‌های آنها از خود در برابر چین نگران کرده است.
به نوشته خبرگزاری «رویترز»، مقامات تایوانی می‌گویند، تایپه نگران است که پکن از این حواس‌پرتی غرب برای افزایش فشار بر جزیره در بحبوحه بحران اوکراین استفاده کند، اما اذعان دارند که در روزهای اخیر هیچ تحرکات غیرعادی از سوی نیروهای چینی صورت نگرفته است.
تایوان از سال ۱۹۴۹ میلادی و پس از پایان جنگ‌های داخلی چین به شکل خودمختار اداره می‌شود، اما چین ادعا دارد که آن کشور جزئی از قلمرو چین است و حق استفاده از زور و نیروی نظامی را برای الحاق دوباره تایوان به آن کشور، محفوظ می‌داند. «شی جین پینگ»، رئیس جمهور چین بارها وعده داده که تایوان را دوباره به چین ملحق خواهد کرد.
در یک سال گذشته هواپیماهای جنگی چین بارها در محدوده حریم هوایی تایوان به پرواز در آمده‌اند.
اکتبر ۲۰۲۱ چین یکی از بزرگترین عملیات‌های خود را در نزدیکی حریم هوای تایوان انجام داد. این کشور به فاصله دو روز از ده‌ها هواپیمای جنگی از جمله یک بمب‌افکن با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای در این عملیات استفاده کرد. مقام‌های تایوانی، انجام این عملیات توسط ارتش چین را تهاجمی‌ترین حالت نظامی پکن در قبال تایوان تا به امروز عنوان کردند.
معمولا چین عملیاتی از این دست را برای نشان دادن نارضایتی خود از نزدیکی تایوان با غرب انجام می‌دهد.
پیش از آن نیز بارها چین حریم هوایی تایوان را نقض کرده بود.
تایوان در مارس ۲۰۲۱ هم اعلام کرد ۲۰ فروند هواپیمای نظامی چینی در یک حرکت هماهنگ وارد حریم هوایی این جزیره دموکراتیک شده‌اند.
این هواپیماهای جنگی معمولا در بخش جنوب غربی حریم دفاع هوایی تایوان و در نزدیکی جزایر «پراتاس» که تحت کنترل تایوان است، دست به عملیات می‌زنند.
تایوان که برخلاف چین به شیوه‌ای دموکراتیک اداره می‌شود، فعالیت‌های نظامی چین را عامل بی‌ثباتی در این منطقه می‌داند و وعده داده که از آزادی و دموکراسی خود دفاع کند.
آمریکا هم بارها به چین هشدار داده که اگر باعث تشدید بحران در تنگه تایوان شود، باید منتظر عواقب عملکرد خود باشد.
بحران اوکراین به دلیل تاثیرپذیری بیشتر کشورهای اروپایی از آن در کانون توجه کشورهای غربی و رسانه‌های جهان قرار گرفته است و با حساسیت زیادی دنبال می‌شود، در حالیکه عملکرد چین در قبال تایوان هم چیزی شبیه به رفتار روسیه در قبال اوکراین است.
گرچه اوکراین عضو ناتو نیست و بخشی از نارضایتی روسیه گرفتن تضمین‌هایی از غرب برای جلوگیری از پیوستن این کشور به ناتو است اما حضور نیروهای نظامی ناتو مانعی برای پیشروی بیشتر روسیه است. برای روسیه مشخص نیست که عکس‌العمل ناتو در قبال حمله روسیه به اوکراین و ضمیمه کردن بخش دیگری از خاک این کشور به روسیه چه اندازه جدی خواهد بود. با این وجود نیروهای نظامی ناتو نوعی بازدارندگی در مقابل توسعه‌طلبی مسکو ایجاد کرده‌اند.
در مورد تایوان وضعیت متفاوت است. نیروهای ناتو در آسیا حضور ندارند و به دلیل عدم وجود یک ائتلاف بازدارنده، حاکمیت و استقلال تایوان آسیب‌پذیرتر است.
ایالات متحده هنوز تایوان را به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت نمی‌شناسد و تعهد رسمی برای دفاع از تایوان وجود ندارد. همین مساله دست چین را برای تحرکات نظامی بیشتر باز گذاشته است.
اما باید این را در نظر داشت که تداوم تهدیدهای پکن علیه تایوان و حتی حمله با هدف الحاق این جزیره به خاک چین، برای ایالات متحده ضربه حیثیتی بین‌المللی بزرگی محسوب می‌شود.
بنابراین غرب در کنار حمایت از استقلال و حاکمیت اوکراین نباید از شرق آسیا و احتمال توسعه‌طلبی چین غافل شود. غرب باید در صورت حمله چین به تایوان آمادگی دادن پاسخ‌های دیپلماتیک، اقتصادی و حتی نظامی به چین را داشته باشد.
در واقع بحران اوکراین و واکنش اروپا و ایالات متحده به روسیه، تاثیر زیادی بر عملکرد چین در قبال تایوان خواهد داشت.
پکن وقایع اوکراین و واکنش غرب به روسیه را به شدت زیر نظر دارد و چگونگی این واکنش بر نحوه برخورد این کشور به تایوان تاثیرگذار خواهد بود.
