محمد مسجد جامعی سفیر اسبق ایران در واتیکان گفت: مردم افغانستان وسیله مؤثری جهت جلوگیری از ستمی که به آنها می شود به جز افکار عمومی جهانی ندارند و این عامل بسیار کارساز است. این سخن برای نمونه در مورد شیعیان بحرین هم صحیح است. عامل کنترل کننده دولت بحرین علیه شیعیانش، پارلمان ایرلند و اتحادیه اروپا و انگلیس و اتریش است که در ماه های اخیر به نظام حاکم این کشور اعتراض کرده اند.
دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه با همکاری مؤسسه مطالعات راهبردی اسلام معاصر نشستی با موضوع تحولات افغانستان برگزار کرد.
به گزارش خبرنگار جماران، حجت الاسلام و المسلمین محمد مسجد جامعی در این نشست، گفت: پس از سقوط کابل، افغانستان به یکی از مهمترین و حساس ترین نقاط پرتنش و پرچالش تبدیل شده است. بخشی به دلایل داخلی است و به ویژگی ها و ساختارهای جامعه و تنوع قومی و قبیله ای و مذهبی آن و نیز چگونگی شکل گیری آن به عنوان یک کشور، باز می گردد و بخشی به دلایل خارجی و اینکه این کشور عملاً به یکی از آوردگاه های رقابت‌های مختلف سیاسی و ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی و پروژه‌های مختلف راه های مواصلاتی تبدیل شده است.
سفیر اسبق ایران در واتیکان با اشاره به رقابت قدرت های بزرگ و شرایط دریای چین، افزود: سه قدرت بزرگ آمریکا، چین و روسیه و نیز کشورهایی همچون پاکستان، ترکیه، هند و تا حدودی همسایگان آسیای مرکزی افغانستان و حتی قطر، امارات و عربستان هر یک می‌کوشند وضعیت را متناسب با منافع و مصالح خود شکل دهند. به گونه ای که بتوانند رقبای موجود و آینده خود را از میدان خارج کرده و یا حتی تحت فشار قرار دهند.
ما بیش از همسایگان دیگر از تحولات این کشور متأثر می شویم
وی ادامه داد: گذشته از تمامی این نکات افغانستان همسایه ما و به عنوانی ادامه ما است. هم به لحاظ تاریخی و هم فرهنگی و تمدنی. ظاهر شاه پادشاه فقید افغانستان، در گفت و گوهای حضوری بارها به اینجانب می گفت که کمتر دو ملتی چون ایران و افغانستان تا بدین اندازه به یکدیگر نزدیک هستند که البته سخن درستی است. احتمالاً ما بیش از همسایگان دیگر از تحولات این کشور به گونه ای مستقیم و یا غیر مستقیم، متأثر می شویم.
لازم است مسأله افغانستان به مراتب جدی تر گرفته شود
وی تأکید کرد: لازم است مسأله افغانستان به مراتب جدی تر گرفته شود و مخصوصاً تحولات آن به گونه ای بی طرفانه تر و علمی تر مورد مداقه قرار گیرد. معلوم نیست به چه علت بعضی افراد بیش از حدّ نسبت به طالبان و حضور آنها در قدرت خوشبین هستند، بدون آنکه دلایل و شواهد کافی داشته باشند. کسی منکر واقعیت آنها نیست، مسأله این است که آنان با توجه به مجموع مسائل دیده و ارزیابی شوند. باید احساسات و پیش داوری را، اعم از مثبت و یا منفی، به کناری گذاشت.
مسجد جامعی یادآور شد: واقعیت این است که مذاکرات هسته ای، سیاست خارجی و سیاست های راهبردی ما را عمیقاً تحت تأثیر قرار داد. در نتیجه تحولات عمیقی که در کشورهای همسایه اتفاق افتاد، کمتر مورد توجه و مداقه قرار گرفت. در طی 10 سال گذشته همسایگان ما در شرایط کاملاً متفاوتی با گذشته قرار گرفته اند و حتی کشور محافظه کار و پر سوء ظنی همچون ترکمنستان اخیراً پذیرفت که عضو ناظر «شورای همکاری کشورهای ترک زبان» باشد. این تحول کم و بیش در تمامی همسایگان رخ داده است.
پاکستانِ امروز با پاکستانِ گذشته بسیار متفاوت است
وی با تأکید بر اینکه پاکستانِ امروز با پاکستانِ گذشته بسیار متفاوت است، تصریح کرد: تا همین چندی پیش این کشور می کوشید از طریق مجاملات دیپلماتیک و بعضاً تعارفات سنتی و دینی، به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و به ویژه به سعودی نزدیک شود. کمک های مالی و غیر مالی مستقیم و غیر مستقیم این کشورها برای پاکستان بسیار مغتنم و راه گشا بود. از این نقطه نظر کم و بیش همچون اردن بود. اما پاکستان کنونی دیگر چنین نیست. می کوشد سیاست داخلی و خارجی جدیدی را پی گیرد.
سفیر اسبق ایران در واتیکان افزود: در این میان یکی از مهمترین عوامل چین است. رابطه این دو از دهه ها قبل به دلایل مختلف و به دلیل رقابت مشترک با هند، پیوسته نزدیک و بلکه استراتژیک بوده است. این رابطه در حال حاضر در اوج خود قرار دارد. بدون حمایت چین، پاکستان نمی توانست حضوری این چنین علنی و جسورانه در افغانستان داشته باشد.
وی یادآور شد: نمونه خوب جهت شناخت سیاست فعال و بعضاً توسعه طلبانه پاکستان، حضورش در کنار ترکیه در مانور نظامی وسیع اخیر در آذربایجان بود. به لحاظ سرزمینی و سوابق تاریخی منطقه قفقاز به دور از قلمرو سیاست خارجی و اولویت های پاکستان بوده است. این خود نمونه خوبی است جهت دریافت میزان تحولات در ذهن و فکر و رفتار ارتشیان این کشور که البته همیشه قدرت واقعی را به دست داشته اند و دارند.
مسجد جامعی همچنین در خصوص نقش ترکیه در میان افغانستان گفت: از هر زاویه‌ای که نگریسته شود ترکیه از جمله کشورهای به اصطلاح «نوظهور» است. هم به لحاظ اقتصادی و صنعتی و توسعه ای و هم به لحاظ اجتماعی و سیاسی و نظامی و همین طور برنامه های وسیع و بلند مدت راهبردی که دارد. احتمالاً مهمترین نکته در مورد ترکیه رشد سریع «توسعه انسانی» او است. بخش خصوصی ترکیه، چه آنها که در داخل کشور فعالند و چه آنها که در خارج، یکی از زمان شناس ترین ها و چابک ترین ها است و هم اکنون در نقاط مختلف جهان حضور دارد و عمل می کند.
وی تأکید کرد: توسعه طلبی این کشور در حال حاضر متکّی به توسعه همه جانبه او در زمینه های مختلف است و لذا ادامه خواهد یافت. مضافاً که ترکیه در مجموع هزینه های مادی و اقتصادی توسعه طلبی سیاسی خود را به دست آورده و می آورد و احتمالاً در آینده عایدات ناشی از این توسعه طلبی فراتر از هزینه ها باشد. نکته دیگر اینکه ترکیه همچون یک بازیگر ماهر سیاسی به عناوین مختلف مانور می کند و از تمامی فرصت ها جهت ارتقاء موقعیت خودش بهره می برد.
طالبان به شدت خواهان حضور و همکاری ترکیه است
سفیر اسبق ایران در واتیکان ادامه داد: ترکیه در افغانستان اهداف چند گانه ای را پی می گیرد. خصوصاً که طالبان به شدت خواهان حضور و همکاری او است. درنگ او در این همکاری عمدتاً به دلیل شکننده و نامشخص بودن موقعیت طالبان است و اگر چنین نبود بیش و پیش از بسیاری از کشورها در افغانستان حضور می یافت. افغانستان برای او جهت نفوذ در کشورهای آسیای مرکزی و حتی ایالت سین کیانگ چین که آنها را ترک نژاد می داند، واجد نهایت اهمیت است.
اکنون ایران به مرکز ثقل تشیع تبدیل شده است
وی با بیان اینکه بدون داشتن سیاست مشخص شیعی نمی توانیم با کشورها و مناطقی که در آنها شیعیان حضور دارند رابطه دو جانبه تنظیم کنیم، اظهار داشت: اکنون ایران به مرکز ثقل تشیع تبدیل شده است. این واقعیت را عملاً همگان و حتی رقبای ما پذیرفته اند. واقعیت این است که بخشی از مشکلات شیعیان به دلیل همین تلقی است و اینکه آنان وابسته به ایران هستند. این سخن در مورد افغانستان امروز به مراتب صحیح تر است. عموم موارد منافع و مصالح شیعیان و توان آنها در دفاع از خود و حیثیت و موقعیت خود، عمدتاً مرهون هماهنگی آنها با جامعه جهانی و به ویژه افکار عمومی است.
مسجد جامعی گفت: طی سالیان اخیر توصیه ام به شیعیان افغانی یعنی هزاره های مهاجرت کرده به اروپا و استرالیا و آمریکا و کانادا این بود که خود را «هزاره» معرفی کنند و اینکه آنان به عنوان یک گروه قومی، تاریخ و فرهنگ و هنر و ادبیات و شعر و آداب و رسوم و صنایع دستی خاص خود را دارند و بکوشند از طریق نوشتن مقالات و کتاب ها و خصوصاً رساله های دکتری، تاریخ و میراث خود را معرفی نمایند و اینکه اقلیتی قومی هستند که علی رغم غنای فرهنگی خود پیوسته مورد هجوم و تعرض بوده اند.
وی تأکید کرد: جهان ما اصولاً به یک سلسله مسائل همچون حقوق زنان و کودکان و ضرورت دفاع از آنها و محیط زیست و لزوم حمایت از آن حساسیت دارد. از جمله این مسائل مسأله اقلیت ها است و اینکه نسبت به تبعیض و ظلمی که به آنها روا می رود، حساس هستند. در افکار عمومی امروز اندیشه «ضد تبعیض» اهمیت فراوانی یافته است. نمونه آن تبعیض نژادی و قومی یا تبعیض های جنسیّتی است.
سفیر اسبق ایران در واتیکان افزود: نتیجه طبیعی تأکید بر هزاره بودن و اینکه آنان تاریخ و فرهنگ و هنر مستقلی دارند و اینکه در وضعیت کنونی عمیقاً مورد تبعیض و ستم هستند، تحریک عواطف به نفع آنها است؛ در سطح رسانه ای و سازمان های غیر دولتی و یا احزاب و گروه های فعال موجود در کشورهای توسعه یافته ای که به آنها مهاجرت کرده اند. و این پشتوانه خوبی است جهت جلوگیری از تجاوزهای مکرر نسبت به حقوق آنان در افغانستان.
اشرف غنی برای ارتقاء موقعیت پشتون ها از هیچ اقدامی علیه اقوام دیگر فروگذار نکرد
وی با بیان اینکه اشرف غنی برای ارتقاء موقعیت پشتون ها از هیچ اقدامی علیه اقوام دیگر فروگذار نکرد، اظهار داشت: مشکل شیعیان افغانستان متفاوت است با مشکل شیعیان در عموم کشورهایی که شیعیان را در خود جای داده اند. در کشوری چون بحرین تضییقات علیه شیعیان به دلیل آزادی خواهی و مطالبات بر حق آنها است، اما در افغانستان در بسیاری از موارد صرف شیعه بودن و نه مطالبه حقوق کردن، عامل تجاوز و جنایت علیه آنان است.
مسجد جامعی یادآور شد: آنها وسیله مؤثری جهت جلوگیری از ستمی که به آنها می شود به جز افکار عمومی جهانی ندارند و این عامل بسیار کارساز است. این سخن برای نمونه در مورد شیعیان بحرین هم صحیح است. عامل کنترل کننده دولت بحرین علیه شیعیانش، پارلمان ایرلند و اتحادیه اروپا و انگلیس و اتریش است که در ماه های اخیر به نظام حاکم این کشور اعتراض کرده اند. این در صورتی ممکن است که آنان به نوعی با جامعه جهانی هماهنگی داشته باشند. و این سخن در بسیاری از موارد صحیح است.
