حضرت امام خمینی(س) به دانشگاهیان توجه ویژه ای داشتند و دانشگاه را مبدأ تحول برای هر ملتی، تلقی می کردند که بر میزان اهمیت و جایگاه والای دانشگاه و دانشگاهیان در اندیشه ایشان اشاره دارد. با طرح بحث تفکیک جنسیتی که نظر صریح حضرت امام(س) در این زمینه، پیرامون خاطره ای که سرکار خانم فاطمه طباطبایی از جداسازی دختران و پسران دانشجو در دوران دانشجویی ایشان در دانشگاه تهران مطرح شده است به سراغ دکتر محمدعلی نجفی وزیر سابق فرهنگ و آموزش عالی رفتیم تا دیدگاه ایشان را در این زمینه جویا شویم. دکتر محمدعلی نجفی در سال 61 که این رویداد اتفاق افتاده است وزیر فرهنگ و آموزش عالی بوده اند. در ادامه پاسخ های ایشان را به پرسش های پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران در این زمینه می خوانید:
چه زمینه ها و عواملی در آن سالها موجب به وجود آمدن اتفاق های افراطی نظیر دیوار کشیدن در یک کلاس در دانشگاه تهران شده بود که حتی با اعتراض حضرت امام خمینی(س)، به عنوان یک مرجع دینی و رهبر انقلاب اسلامی نیز مواجه می شود؟
آن دوران، دوران بعد از انقلاب فرهنگی بود، یک جریان اصیلی که از دل دانشگاه ها برخاسته بود و مبتنی بر یک خواسته عمومی در میان مردم بود که باید در دانشگاه ها تغییر و تحولات جدی درجهت همگامی و همراهی با فرهنگ اسلامی و ارزش های انقلاب ایجاد شود و در این میان عده ای که برداشت های سطحی تری نسبت به انقلاب فرهنگی داشتند بیشتر به ظواهر واعمال محدودیت های ظاهری دلبسته بودند و فکر می کردند که با آن گونه فعالیت های ظاهری و ظاهرگرایانه می شود دانشگاه را اسلامی کرد و به اهداف انقلاب فرهنگی دست پیدا کرد که موارد متعددی در ارتباط با فعالیت هایی که می شود گفت در همان حیطه تفکر متحجر جای می گرفت انجام شد از جمله بعد از اینکه دانشگاه به طور محدود بازگشایی شود و دانشجویانی که تعداد کمتری از واحدهایشان برای فارغ التحصیلی مانده بود به ادامه تحصیل فراخوانده شدند متاسفانه همان جریان و تفکر دردانشگاه ها مرتباً به این مساله که باید دختران و پسران در کلاس های جداگانه تحصیل کند دامن می زندند و حتی وجود استاد زن در کلاس هایی که دانشجویان پسر در آن شرکت می کنند را مورد انتقاد قرار می دادند. این جریان در ادامه سال 61 تا جایی پیش رفت که خودش مستقیماً دست به کار شد و در دانشگاه تهران در یکی از کلاس ها از آنجایی که امکان تبدیل آن کلاس به دو کلاس مستقل خانم ها و آقایان نبود آمدند و بدون اطلاع مقامات وزارت علوم آن روز و همینطور مقامات دانشگاه یک دیواری بین کلاس کشیدند و اطلاعیه ای دادند که دختر خانم ها سمت چپ پرده بنشینند و پسرها سمت راست.
خوشبختانه این مساله حتی قبل از اینکه به وزارت علوم اعلام شود که آن موقع من مسئولیت داشتم از طریق یکی از منسوبین حضرت امام یعنی عروس ایشان، سرکار خانم فاطمه طباطبایی به عنوان یک نارضایی که در دانشگاه تهران در حال شکل گیری است به حضرت امام منتقل شد و حضرت امام به مجرد اینکه از این موضوع مطلع شدند برای جمع آوری آن دیوار و جمع کردن بساط این نوع تفکرات سطحی و ظاهر گرایانه دستور دادند و آن مسأله خوشبختانه به محاق فراموشی سپرده شد.
چند مطلب در این موضع گیری امام نهفته بود. یکی تیزهوشی ودقت و سرعت عمل ایشان در برخورد با یک انحرافی که ممکن بود اگر ریشه پیدا بکند بعدها تمام ارزش های انقلاب فرهنگی را با برخوردهای متحجرانه ای از این نوع زیر سئوال ببرد همچنین دستور امام نشان می داد که مسأله تحصیل دانشجویان دختر و پسر در یک فضا و یک سقف نه منع شرعی دارد و نه منع اجتماعی. بنابراین در همان فضای تند آن روزها که اتفاقاً کسانی برای اعمال ضوابط شرع خیلی تندتر و حادتر بودند امام در این مورد موضع گیری می کردند و در عمل نشان دادند که مساله شرع و آنچه مصلحت اجتماع است به کلی با رفتاری از این نوع که مثلاً دختران و پسران را از حضور در یک کلاس منع کنید یا حتی در یک کلاس بخواهید بین آنها یک نوع تفکیک با پرده یا دیوار فاصله بگذارید متفاوت است.
به نظر دیدگاه های محوری حضرت امام(س) برای دانشگاه اسلامی چه چیزهایی است و ایشان اسلامی شدن دانشگاه را در چه چیزهایی می دیدند؟
در ارتباط با اسلامی شدن دانشگاه ها و تحول در آنها که حضرت امام حتی قبل از پیروزی انقلاب خیلی تاکید داشتند و معتقد بودند که دانشگاه ها مبدأ تحول جامعه هستند و قبل از اینکه جامعه متحول شود باید تحول مثبتی در دانشگاه ها ایجاد شود. این مساله ای بود که ایشان به طور صریح و شفاف حتی قبل از پیروزی انقلاب هم مطرح می کردند و بعد از پیروزی انقلاب هم دنبال کردند و جالب این است که اصولاً امام چه قبل و چه بعد از انقلاب یک رابطه بسیار صمیمی و مثبتی با دانشگاهیان داشتند چه استادان و کارکنان دانشگاه و چه جوانان دانشجو که ایشان معتقد بودند آینده کشور به دست آنها ساخته می شود و باید آنها از کارایی لازم و تدین کافی برخوردار شوند تا بتوانند کشور را به عنوان یک کشور اسلامی بسازند.
به نظرم نگاه اصلی امام در ارتباط با دانشگاه ها معطوف به دو نکته بود: یک مسأله محتوای تعلیم و تربیت در دانشگاه ها بود ایشان بارها تاکید داشتند به آن که محتوا باید اسلامی و در جهت رشد توانایی های ملی باشد نکته دوم که به نظرم آرا و دیدگاه های دانشگاهیان بود. یعنی نظر امام این بود که باید کسانی که از دانشگاه ها فارغ التحصیل می شوند هم اعتقاد به اسلام داشته باشند هم پایبندی و تعهد نسبت به کشور و هم از توانایی علمی و فنی لازم برخوردار باشند. اگر مجموعه عقاید و نظرات حضرت امام را اگر دنبال کنیم این دو نکته همواره به چشم می خورد یکی مساله محتوای فعالیت های دانشگاه ها و دیگری کارایی خروجی دانشگاه ها در ارتباط با سه موضوع اسلام، کشور و توانایی علمی و فنی .
بعضاً از سوی برخی مطرح می شود که دانشگاه ها از موازین فرهنگی و اخلاقی مدنظر انقلاب اسلامی و حضرت امام(س) دور شده اند و از این جهت دانشگاه ها را طرد می کنند شما به عنوان یکی از مدیران دانشگاهی و یک فرد دانشگاهی که از نزدیک با این محیط در ارتباط هستید آیا چنین امری را مشاهده کرده اید؟
واقعا این یک تهمت بزرگی است که به دانشگاه و دانشجویان زده می شود و یک ظلم بزرگی است نه تنها بر دانشگاهیان بلکه بر ملت روا داشته می شود. واقعاً شما نگاه کنید در همه جوامع بشری مجموعه ای از نخبگان و فرهیختگان یا در دانشگاه مشغول به خدمتند و یا در آنجا مشغول به تحصیل اند. واقعاً فکر می کنم شما اگر بخواهید انگشت بگذارید روی یک نهادی که از سلامت اخلاقی، روانی و علمی بیشتری نسبت به بقیه جامعه برخوردار هست قطعاً آن نهاد دانشگاه است و من خودم 32 سال تجربه کار در دانشگاه ها را داشتم و البته در طول این 32 سال یک زمان هایی هم به خاطر انجام فعالیت های اجرایی از محیط دانشگاه ها به طور مستقیم دور بودم ولی در مجموع در ارتباط بودم و تدریس کردم. من در دانشگاه صنعتی شریف در کلاس هایی تدریس کردم که فرضاً 280 نفر دانشجوی دختر و پسر در یک تالار که کلاس درس بوده در کنار هم جمع شدند. واقعاً می شود با قاطعیت گفت که محیط های دانشگاهی حتی پیش از انقلاب و چه در سالهای بعد از انقلاب و چه امرز در مقایسه با کل جامعه سالم ترین و پاکترین محیط های اجتماعی اند و اینکه عده ای نوع بدبینی و سوء ظن نسبت به دانشگاه و دانشگاهیان را در جامعه دامن می زنند فکر می کنم یا ناشی از جهالت و ناآگاهی آنهاست یا ناشی از عدم پایبندی شان نسبت به منافع و مصالح ملی است. چون در هر جای دنیا اگر دانشگاه های یک کشور زیر سئوال برود و دانشگاهیان دلسرد شوند و آن دلگرمی و علاقه و اشتیاق را برای انجام فعالیتهای توسعه ملی از دست بدهند قطعاً آن کشور به قهقرا خواهد رفت. واقعیت مسأله این است که امروزدانشگاهیان ما چه استادان و کارکنان و چه دانشجویان از سالم ترین و شریف ترین اقشار جامعه اند و آن پایبندی به منافع ملی و پاینبدی به مصالح ملت که در دانشگاه ها به چشم می خورد به نظر من در هیچ نهادی دیگری به این شکل به چشم نمی خورد. یک پایبندی توأم با آگاهی و تحلیل و توجه به واقعیت ها و لذا آنچه که بخصوص در دو سه سال اخیر در ارتباط با دانشگاه ها دامن زدند و متاسفانه بعضی از رگه های این تفکر را در ارگان هایی که مستقیماً مسئول در دانشگاه ها هستند مثل وزرات علوم می بینیم واقعاً جای تاسف است و از طرف دیگر موجب نگرانی برای آینده کشور و برای دانشگاه های کشور در آینده می شود.
با توجه به دیدگاه امام در زمینه تفکیک جنسیتی آیا شما طرح های اینچنینی را مفید و مثمر ثمر می دانید؟
اخیراً که وزیر محترم علوم با قاطعیت دنبال تفکیک کلاس های دختران و پسران در دانشگاه ها و اجرای طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاه ها بود و در هفته گذشته توسط رئیس دولت منتفی اعلام شد اما باید توجه کنیم که به هرحال آن تصمیمی که برای تفکیک جنسیتی در دانشگاه ها گرفته شد و عده ای دنبال اجرای آن تصمیم بودند به نظرم با معیارهای امام سازگار نبود. همانطور که داستان برخورد امام با آن قضیه را قبلاً عرض کردم و از طرف دیگر واقعاً انگیزه افرادی که دنبال این تفکیک جنسیتی بودند چیست را نمی توان به راحتی دریافت و همه را به پای اعتقاد و پایبندی به اسلام گذاشت و انگیزه های دیگری در کار بوده که یکی از آنها شاید همین مسأله ایجاد سو ظن و بدبینی و در قشر دانشگاهیان نسبت به نظام جمهوری اسلامی باشد و از طرف دیگر انگیزه کسانی که در مقابل این طرح موضع گرفتند مثل جناب آقای احمدی نژاد هم به نظرم به راحتی قابل تحلیل نیست چون از یک سال گذشته که مسأله طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاه ها مطرح شده بود و وزیر علوم بارها و بارها در مورد این طرح نظر داده بودند و دفاع کرده بودند هیچ گاه مخالفتی نشد. اینکه در این برهه زمانی چه اتفاقاتی در جامعه افتاده و چه اتفاقاتی قرار است بیفتد و در این مقطع ایشان موضعگیری می کند و این طرح طرحی غیر علمی و کارشناسانه می خوانند محل سئوال است در عین حال اصل دستوری که ایشان داده اند مورد تایید است ولی انگیزه صدور این دستور را به نظرم باید بیشتردقت شود و تحلیل گران چه در سطح کارشناسان سیاسی کشور و چه در سطح عموم مردم توجه به انگیزه ها هم در این موارد داشته باشند.
