پژوهشگران سازوکار زیستی بیسابقهای را کشف کردهاند که نشان میدهد چگونه برخی هورمونها میتوانند از طریق ذرات ریزی موجود در خون، موسوم به «وزیکولهای خارجسلولی»، به مغز برسند؛ فرایندی که با انجام فعالیتهای ورزشی بهطور چشمگیری تقویت میشود.
به گزارش جماران بر اساس این مطالعه که توسط پژوهشگران دانشگاه تورو در ایالت نوادا آمریکا انجام شده و در نشریه Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است، این ذرات ریز نقش محوری در انتقال هورمونها در بدن ایفا میکنند و قادرند از موانع زیستی دشواری مانند سد خونی–مغزی عبور کنند. این یافتهها افقهای تازهای برای درک تأثیر ورزش بر مغز، سلامت روان، تعادل متابولیک و پاسخ ایمنی میگشاید.
پژوهشگران توضیح دادند که مایعات بدن، بهویژه خون، سرشار از وزیکولهای خارجسلولی است؛ ذرات میکروسکوپیای که بهعنوان واسطههای انتقال پیام میان سلولها درون بافتها و همچنین میان اندامهای مختلف بدن عمل میکنند. این وزیکولها حامل پروتئینها، چربیها و اسیدهای نوکلئیک هستند و علاوه بر این، در دفع مواد زائد سلولی نیز نقش دارند.
این مطالعه بر مادهای هورمونی به نام «پروئوپیوملانوکورتین» تمرکز داشت؛ مادهای پیشساز که در بدن به چندین هورمون مهم تبدیل میشود، از جمله «اندورفینها» که مسئول احساس سرخوشی پس از تمرینات ورزشی هستند و هورمونی دیگر که پاسخ بدن به فشار و استرس را تنظیم میکند.
با توجه به ارتباط شناختهشده میان فعالیت بدنی و این هورمونها، پژوهشگران از ورزش بهعنوان ابزاری برای بررسی رابطه میان «پروئوپیوملانوکورتین» و وزیکولهای خارجسلولی استفاده کردند.
نتایج نشان داد که تمرینات بدنی شدید باعث افزایش حدود چهاربرابری میزان «پروئوپیوملانوکورتین» متصل به این وزیکولها در مقایسه با شرایط عادی میشود.
مارک سانتوس، پژوهشگر اصلی این مطالعه، گفت که این تحقیق تنها به اثبات تأثیر ورزش بسنده نمیکند، بلکه سازوکار تازهای را آشکار میسازد که در آن وزیکولهای خارجسلولی در پاسخ به فشار بدنی، بهطور موقت بهعنوان «ناقلهای هورمونی» در جریان خون عمل میکنند.
آزمایشهای آزمایشگاهی نشان داد که «پروئوپیوملانوکورتین» هنگامی که بر روی این وزیکولها حمل میشود، در مقایسه با حالت آزاد هورمون، توان بیشتری برای عبور از موانع عروقی انسان، از جمله سد خونی–مغزی، دارد.
پژوهشگران خاطرنشان کردند که «پروئوپیوملانوکورتین» برای ایجاد اثر واقعی در مغز باید به هورمونهای بالغ تبدیل شود؛ موضوعی که نیازمند تحقیقات بیشتری برای درک تأثیر مستقیم این سازوکار است.
اوریلیو لوریکو، استاد آسیبشناسی دانشگاه تورو و نویسنده ناظر این پژوهش، اظهار داشت که کشف توانایی وزیکولهای خارجسلولی در انتقال «پروئوپیوملانوکورتین» میتواند پیامدهای گستردهای داشته باشد؛ از جمله در حوزههای مدیریت درد، تنظیم متابولیسم و چاقی، التهابها و پاسخ بدن به استرس روانی.
به باور پژوهشگران، این یافتهها گامی مهم در جهت درک عمیقتر تأثیر ورزش بر مغز به شمار میرود و راه را برای راهبردهای جدید در بهبود انتقال برخی داروها به دستگاه عصبی مرکزی هموار میکند.
