قهوه، آدامس و قرص ها: چرا بازیکنان کافئین زیادی مصرف می کنند؟

ورزشی جماران، فرشته مقدم: اگر دقت کرده باشید بازیکنان در جریان بازی آدامس می جوند، شاید بپرسید چرا. 

آن ها ناهار سنگینی همچون مرغ کی‌یفی داشتند؟ آیا از آدامس به خاطر کاهش اضطراب استفاده می کنند؟ آیا نقشه ای دارند و می خواهند آن را به کف کفش محمد صلاح بچسبانند تا موجب کاهش سرعت مهاجم لیورپول شوند؟ 

نه. محتمل ترین پاسخ این است که آدامس کافئین می جوند. جدیدترین آمار نشان می دهند که ۹۷ درصد باشگاه های حرفه ای در فوتبال انگلیس کافئین بازیکنان را کنترل می کنند که آدامس دومین شکل استفاده مرسوم است و رایج ترینش شات های کافه است. 

این ۹۷ درصد رقم هشدار دهنده ای است اگر این موضوع را در نظر بگیریم که مصرف بیش اندازه کافئین توسط آژانس جهانی ضد دوپینگ ممنوع شده بود. حد اندازه کافئین در ادرار ۱۲ میکروگرم در میلی لیتر در سال های ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۴ بود.

بیش از ۲۰ سال می شد که کافئین از فهرست مواد غیرمجاز برداشته شده بود اما آن در برنامه نظارتی آژانس جهانی ضد دوپینگ برای شناسایی الگوهای بد در سال ۲۰۲۵ قرار داده شد. با وجود آن کافئین به جزیی از روتین پیش از بازی تبدیل شده است: کربوهیدرات ها، کرم دیپ هیت و صحبت های سرمربی. 

اما مزایایش چیست؟ چقدر نیاز است تا عملکرد را بهبود ببخشد؟ و چه معایبی دارد؟ 

جیمی واردی در کتاب بیوگرافی اش با نام «اهل هیچ کجا: داستان من» در سال ۲۰۱۶ شرح داد چگونه سه نوشیدنی انرژی زا و دبل اسپرسو را در روتین روزهای بازی جای می دهد. مهاجم لسترسیتی بالافاصله پس از بیدار شدن یک قوطی ردبول می نوشید. او نوشت: "چیزی نمی خوردم تا ساعت ۱۱:۳۰ صبح که املت ژامبون و پنیر با خوراک لوبیا می خوردم. همراهش یک ردبول دیگر بود که بالافاصله پس از آن می نوشیدم."

واردی افزود: "زمانی که منتظر هستیم و وقت را می کشیم، یک دبل اسپرسو می نوشم. یک ساعت و نیم قبل از بازی وارد رختکن می شویم و سومین قوطی ردبول را می نوشم. آن را جرعه جرعه می نوشم تا وقتی برای گرم کردن به زمین برویم. کمی از آن را می گذارم تا وقتی برگشتم بخورم." 

به نظر زیاد می آید اما اگر نوشیدنی های واردی بررسی شود،  سه قوطی رد بول برابر است با ۲۴۰ میلی گرم کافئین و دبل اسپرسو معمولا ۷۰ میلی گرم تا ۱۲۰ میلی گرم که در مجموع می شود ۳۵۰ میلی گرم و آن در محدوده حد نصابی است که سازمان ایمنی غذایی اروپا برای هر فرد معمولی قرار داده است (۴۰۰ میلی گرم در روز). 

برای تاثیرگذاری روی عملکرد، محققان سه تا شش میلی گرم کافئین برای هر کیلو از وزن بدن توصیه کردند. دکتر راب نوتن، متخصص تغذیه که با باشگاه ها و به صورت شخصی با بازیکنان بین المللی با نام گروه INTRA کار کرده است تاکید کرد این تحقیق همچنین نشان داد که افراد مشخصی می توانند ۹ میلی گرم برای هر کیلو کافئین جذب کنند. 

نوتن اشاره کرد که روش واردی نمی تواند برای همه مناسب باشد. او گفت: "ما به کسی توصیه نمی کنیم که به بازیکن حاضر در لیگ برتر که گل های زیادی می زند گوش کند و سریع از آن پیروی کند. در ابتدا می توانند با کافئین شروع کنند، شاید با یک اسپرسو یا آدامس کافئین دار و تلاش کنند بفهمند چه چیزی برایشان موثر است."

کافئین می تواند عملکرد برخی از ورزشکاران را بهبود ببخشد. یکی از تاثیراتش کاهش خستگی است. زمانی که شما ورزش می کنید بدن ماده شیمیایی به نام آدنوزین تولید می کند که موجب می شود احساس خستگی کنید اما کافئین، گیرنده های آدنوزین را در عصب های شما مسدود می کند. بنابراین مغز شما درد و خستگی کمتری را دریافت می کند. آن به شما کمک می کند که ادامه بدهید. 

نوتن می گوید شواهدی نیز وجود دارند که کافئین می تواند دوی سرعت، مهارت ها و کنترل حرکتی خوب را بهبود ببخشد. پس در ورزشی مانند فوتبال که هم فیزیکی است هم مهارتی یک مکمل مفید است. 

یک مربی بدنساز در لیگ برتر انگلیس در مصاحبه با اتلتیک گفت: "بازیکنان ژل ها یا آدامس های کافئین دار پیش از تمرینات و بازی ها می جوند تا احساس کنند از نظر ذهنی هوشیارتر هستند. حداقل ۵۰ درصد بازیکنان باشگاه ها روزانه آدامس کافئین دار مصرف می کنند، که آن اثری گذاریش سریع تر از بقیه روش ها است."

این مربی که به خاطر حفظ جایگاهش نامش ذکر نشده است در ادامه افزود: "در روزهای تمرین مکمل ها در دسترس هستند تا اگر به آن نیاز داشته باشند از آن استفاده کنند. محبوب ترینشان  آدامس های کافئین دار هستند که پیش از شروع تمرین درخواست می کنند و با کمال میل به آن ها می دهیم. در روز بازی تمام مکمل ها را بین بازیکنان تقسیم می کنیم و زمانی که نیاز دارند آن را مصرف می کنند."

او اظهار کرد: "برای همه یک دستور وجود ندارد. برخی از آن ها پیش از سوت بازی مصرف می کنند، بعضی دیگر قبل از گرم کردن، ۴۰ دقیقه پیش از شروع بازی. با این حال آن ها احتمال زیاد یک مکمل دیگر پیش از سوت بخورند. بستگی به عملکرد فردی دارد. برای ما مقدار و زمانش اهمیت ندارد، تنها رویشان اثر بگذارد."

این مربی بدنساز گفت: "به بازیکنان هشدار می دهیم هر چه در طول هفته کافئین بیشتری مصرف کنند تاثیر آن در روز بازی کمتر می شود اما وقتی بازیکنان خارج از زمین تمرین هستند کنترل عادت هایشان دشوار می شود."

در گذشته اغلب بازیکنان در بارها دور هم جمع می شدند. امروزه بیشتر برای این که قهوه بخورند دور هم جمع می شوند و اغلب باشگاه بهترین دستگاه ها را دارند تا برای بازیکنانی که به تمرین می آیند قهوه درست کند. مربی بدنساز اظهار کرد: "آن همه فرهنگ قهوه است. از زمانی که چنین کاری مرسوم شد اثر کافئین روی عملکرد کم شد."

به گفته‌ دکتر آدام فیلد، استاد علم ورزش و عملکرد حرفه ای در دانشگاه متروپولیتن منچستر محبوبیت آدامس به چندین فاکتور بستگی دارد. او سال گذشته تحقیقی را بر عهده داشت که تاثیر آدامس های کافئین دار روی عملکرد بازیکنان در وقت های اضافه را بررسی می کرد. 

دکتر فیلد گفت: "یکی از دلایل محبوبیت آن این است که خیلی سریع جذب بدن می شود. یک نوشیدنی کافئین دار ممکن است  ۶۰ دقیقه زمان ببرد تا وارد دستگاه گوارش شود اما آدامس روده را دور می زند. آن از طریق گیرنده های دهان جذب می شود به همین خاطر می تواند سریع تر استفاده شود."

فیلد در ادامه اظهار کرد: "هر بار که بازیکنان شروع به جویدن می کنند ۸۵ درصد کافئین می تواند در مدت پنج تا ۱۰ دقیقه وارد دستگاه گوارش‌شان شود، ۱۰۰ درصد آن ۱۵ دقیقه طول می کشد. اگر بازیکن ذخیره باشد یا بازیکنی که می خواهد در وقت های اضافه بازی کند این سرعت جذب به شکل خاصی مفید است."

فیلد افزود: "دلیل دیگری که بازیکنان آدامس را ترجیح می دهند این است هضم مایعات در طول بازی ها دشوار است. ممکن است دچار مشکلات معده شوند اما آدامس چنین مشکلی را ایجاد نمی کند، آن ها را ناخوش نمی کند و روی عملکرد تاثیر نمی گذارد."

ظهور آدامس کافئین دار به لودویک راژو فرانسوی اجازه داد تا محصول OneGum که یک برند استارتاپی در سال ۲۰۱۳ بود مورد استفاده باشگاه های رئال مادرید، پاری‌سن ژرمن، تیم ملی فرانسه و چهار باشگاه انگلیسی قرار گیرد. 

راژو فارغ التحصیل رشته بیزنس شده بود که دوستش پیش او آمد و به او درباره آدامس انرژی زایی که برای ارتش آمریکا در ۱۹۹۰ تهیه شده بود گفت که به سربازان کمک می کرد تا ماموریت های ۲۴ تا ۴۸ ساعته خود را به پایان برسانند. با توجه به مصرف آدامس در فرانسه و محبوبیت بسیار زیاد ردبول، آن ها تصمیم گرفتند آدامس کافئین دار خود را تولید کنند. راژو در این رابطه گفت: "در سال ۲۰۱۳ فرانسه پشت سر آمریکا بیشترین مصرف کننده آدامس بود و هنوز هم هست."

راژو در ادامه اظهار کرد: "ما کار خود را با فروش در پمپ بنزین ها در طول تابستان شروع کردیم. چرا ایستگاه های پمپ بنزین؟ بیشترین جایی که به این محصول نیاز دارند آنجا است و شما می دانید هر کسی نیاز به دستشویی رفتن دارد، پس به همین خاطر همه در آنجا توقف می کنند. ثروتمند، فقیر؛ اهمیتی ندارد."

راژو بدون اینکه بداند چند نمونه به دکتر باشگاه فرانسوی موناکو داد و کمی بعد از طریق ایمیل باشگاه درخواست خرید آنلاین دادند. او در این رابطه گفت: "تلاش کردیم با آن ها تماس بگیریم اما هرگز پاسخ ندادند. یک روز ادمین ایمیل با ما تماس گرفت و گفت که نیاز به یک فاکتور صحیح داریم و به این شکل گفت و گوی ما با اعضا شروع شد."

راژو شروع به تولید آدامس برای باشگاه موناکو در سال ۲۰۱۵ کرد، همان سالی که کیلیان ام‌باپه نخستین بازی اش را برای تیم بزرگسالان این باشگاه انجام داد. یک سال بعد فرانسه به فینال یورو ۲۰۱۶ رسید اما مغلوب پرتغال شد. راژو گفت: "سه روز بعد ایمیلی از فدراسیون فوتبال فرانسه به سایت ما فرستاده شد که پرسید، محصولات شما را می توانیم نزدیک زمین تمرین پیدا کنیم؟ ما فکر کردیم آن یک شوخی است."

پزشک تیم به راژو گفت که یکی از بازیکنان حاضر در فینال پس از باخت از آن آدامس ها خواست و معتقد بود اگر از آن ها داشتند پیروز می شدند. او تصدیق کرد که برای برخی از بازیکنان آدامس به اندازه هر چیز دیگری کمک ذهنی است، چیزی که باور دارند به آن ها شانس بیشتری برای موفقیت می دهد. او گفت: "دیگران تنها به این خاطر استفاده می کنند که هم تیمی شان از آن مصرف می کند."

برای بعضی ها به یک روتین تبدیل می شود، عادتی که با آن گره خورده‌اند. راژو گفت: "فیزیوتراپ ها با من تماس می گیرند و می گویند به آدامس ها در این هفته نیاز داریم چون آن را تمام کردیم و اگر آن را برای این بازی نداشته باشیم، وحشتناک خواهد بود. واضح است که آن ها اعتیاد پیدا کرده‌اند. گاهی اوقات بیشتر از هر چیز دیگر به امنیت و داشتن محصول مربوط می شود. در واقع در عملکرد آن ها تاثیر نمی گذارد." 

مطالعه فیلد نشان داد کسانی که آدامس با ۲۰۰ میلی گرم کافئین را قبل از وقت اضافه خوردند زمان واکنش خود را حفظ کردند، این در حالی است افرادی که شبه دارو مصرف کردند زمان واکنش خود را کاهش دادند. با این حال یک عیب وجود داشت. فیلد در این رابطه گفت: "آدامس اثر منفی روی حفظ آرامش این بازیکنان داشت. به همین خاطر باید نسبت به مصرف کافئین مراقب باشیم، به خصوص قبل از زمان های پرتنشی همچون ضربات پنالتی که نیاز است بازیکنان بتوانند خود را کنترل کنند."

استفاده از کلمه تجویز کردن جالب است. تمام کسانی که برای این مقاله با اتلتیک همکاری کردند برایشان روشن است که مکمل کافئین دار توسط بازیکن انتخاب می شود، دلیل اصلی اش این است که پاسخ به کافئین می تواند متفاوت باشد. 

پاسخ کلی به کافئین افزایش ضربان قلب و فشار خون است. نوتن در این رابطه اظهار کرد: "برای عملکرد ورزشی ما آن را می خواهیم. ان یک تاثیر مثبت است و زمانی که بازیکنان ورزش می کنند چنین اتفاقی می افتد. به همین خاطر نکته منفی نیست. با این حال برخی از بازیکنان ممکن است مضطرب شوند و کمی احساس لرز کنند. آن می تواند روی خواب شما اثر ثانویه بگذارد و موجب افزایش اضطراب شود."

او افزود: "شما نمی خواهید کسی که در آستانه خروج از رختکن است احساس کند قلبش تند تند می تپد. اگر قادر هستند مقابل ۶۰ هزار نفر بازی کنند شاید حتی نیاز به کافئین نداشته باشند چون همان هیجان برایشان کافی است."

داستان انتقال نافرجام آنتونی رابینسن، مدافع فولام به میلان در ژانویه ۲۰۲۰ نمونه خوبی است که برخی از بازیکنان قانع شوند در مصرف کافئین احتیاط کنند. 

او که در آن زمان برای ویگان بازی می کرد در آستانه رفتن به ایتالیا بود که در تست پزشکی اش ضربان قلب نامنظم دیده  شد. باشگاه می خواست قبل از توافق تست های بیشتری بگیرد اما زمان کافی نبود پیش از بسته شدن پنجره نقل و انتقالات و رابینسن نتوانست با میلان قرارداد امضا کند. 

برنامه ای تنظیم کردند تا دلیل این مشکل را متوجه شوند اما قرنطینه به خاطر همه گیری کووید ۱۹ آن را به تعویق انداخت. چند ماه بعد دوباره برنامه ریزی کردند که در آن زمان مشکل قلبی برطرف شده بود. 

رابینسن درباره آن در سپتامبر ۲۰۲۰ به اتلتیک گفت: "به نظر می رسید مشکل به کافئین مربوط می شد. در طول قرنطینه کافئین مصرف نمی کردم و زمانی که در ماه جون می خواستند تست هایی روی من انجام دهند ضربان قلبم مشکلی نداشت. پزشکان آن را به کافئین نسبت دادند. در نهایت من نیازی به عمل قلب نداشتم‌. در تست پزشکی در فولام نیز همه چیز خوب بود." 

رابینسن مرتب کافئین نمی نوشد اما در آن فصل شروع کرد پیش از بازی ها به کافئین مصرف کردن. مدافع آمریکایی گفت: "من هیچ وقت مشکل قلبی نداشتم و آن اتفاقی که برای من افتاد کاملا جدید بود. دیگر قهوه نمی نوشم و عملکردم مانند سابق است. به همین خاطر وقتی به گذشته نگاه می کنم می گویم کاش کافئین مصرف نمی کردم." 

درست است که تجربه رابینسن کمی غیرمعمول است اما تاثیر منفی دیگری نیز وجود دارد که آن روی خواب است. محققان روی مدت زمانی که کافئین در بدن باقی می ماند توافق ندارند. آن ها بین سه تا ۹ ساعت تخمین می زنند. در حالی که به عموم مردم توصیه می شود بعد از ساعت ۲ بعد از ظهر قهوه ننوشند، این برنامه زمانی برای بازیکنانی که شب ها بازی دارند مشکل ساز می شود.  

مربی بدنساز لیگ برتر می گوید: "سعی می کنیم به آن ها بگوییم. خودتان را به قبل از ظهر محدود کنید. با این حال آن به زمانی بستگی دارد که ما تمرین می کنیم. اگر ما تمرین عصر داشته باشیم آن ها آدامس یا ژل انرژی زا کافئین دار مصرف می کنند تا کمی شاداب تر شوند. در روز بازی، پس از پایان دیدار باید با آن سر و کله بزنید. آن ها غر می زنند نمی توانند بخوابند و تا سه، چهار صبح بیدار هستند اما بازی مهم تر است. آن ها این موضوع را می دانند و از این که به پیش می روند خوشنود هستند."

نوتن به یاد می آورد در باشگاهی کار می کرد که در رقابت های اروپایی حضور داشت و برخی بازیکنان از مصرف کافئین در بازی های بین هفته اجتناب می کردند. او در این رابطه اظهار کرد: "معمولا پس از بازی ها بازیکنان اختلال خواب پیدا می کنند چون بازی ها را در ذهن خود مرور می کنند و یا سفرهایشان دیر وقت است. برخی از آن ها متوجه شدند با مصرف کافئین اوضاعشان بدتر می شود. آن ها می خواهند از آن بخورند اما وقتی چهارشنبه بازی دارند و شنبه هم بازی دیگر می توانند از خود بپرسند: عاملی که موجب می شود چهارشنبه بهتر بازی کنم پیامدش این نخواهد بود که از لحاظ جسمانی شرایط بازی در روز شنبه را نخواهم داشت؟"  

برای آنا وست که متخصص خواب است و برای تیم های حاضر در لیگ برتر و لیگ قهرمانان اروپا کار کرده است سوالی که باید به آن توجه شود این است که چرا کافئین در وهله اول مورد نیاز است. 

او گفت: "آن نیاز است چون فوتبال و برنامه بازی با فیزیولوژی بدن انسان سازگاری ندارد. چون ما نیاز داریم تا آن ها بتوانند خود را با این سازگار پیچیده فوتبال وفق دهند. مهمترین موضوع آن است که بازیکنان درباره کافئین آموزش ببینند: چقدر و چه زمانی مصرف کنند، اثری که ممکن است روی آبرسانی داشته باشد، تاثیراتش روی خواب زیرا در صورت کم آبی خفیف ملاتونین کمتری تولید می کنید."

وست در ادامه اظهار کرد: "اگر کافئین زیادی در بدن شما وجود داشته باشد احتمالا بتوانید در یک زمانی بخوابید اما کیفیت خوابتان پایین می آید چون بدن برای اینکه وارد خواب آرام یا عمیق شود به مشکل برمی خورد، خوابی که خستگی را از تن می زداید. نمی گویم که کافئین نخورند، به این خاطر می گویم که بعد از بازی ممکن است خوب نخوابند. بنابراین اگر آن ها این کار را می کنند، چرا از مزایایش در عملکرد بهره نمی برند؟ با این حال آن ها باید آن را آگاهانه مصرف کنند و اگر از باشگاه می گیرند باید همراه با آموزش باشد."

او آن را با تلاش برای کاهش وزن مقایسه کرد که قرص همیشه بهترین راه حل نیست، در مقایسه با تغییر عادت های روزانه. وست گفت: "کافئین می تواند راهی آسان برای دستیابی به انرژی شما باشد اما اگر این عوامل اساسی را در اختیار داشته باشید و در رابطه با تغذیه درست عمل کنید، شما شاهد بالا و پایین رفتن سطح قند خون خود نخواهید بود، زمانی که احساس می کنید کمبود انرژی دارید به دنبال مصرف کافئین خواهید بود."

با این حال وست معتقد است کافئین می تواند اثر مثبت روی خواب داشته باشد. صبح فردای یک بازی دیروقت، او بازیکنانی که با آن ها کار می کرد را تشویق می کرد سعی کنند در ساعت معمول بیدار شوند. او گفت: "من آن ها را به دیر بیدار شدن تشویق نمی کردم چون در واقع به آن ها اجازه می دادم هر بار پس از بازی یک جت لگ (پرواز زدگی) در بدن خود بسازند و همه ما می دانیم پس از جت لگ چه احساسی داریم. کمی بیشتر بخوابید خوب است اما زیاد در رختخواب ماندن بهینه نیست."

او افزود: "اگر آن ها صبح احساس خستگی کنند من به آن ها آدامس کافئین دار توصیه نمی کنم اما می توانیم مطمئن شویم که بیرون از زمین تمرین کامیون قهوه سیار وجود دارد، برای اینکه از دو چیز بهره ببرند: یک، نور خورشید که به بدن کمک می کند به شکل طبیعی خود را بازیابی کند و دو، کافئین موجود در قهوه به آن ها انرژی مضاعف می دهد و به تنظیم مجدد ساعت بدن کمک می کند."

وست در ادامه گفت: "خوابی که ما روی آن تمرکز می کنیم، خواب روز بازی نیست، بلکه خواب روز بعد از بازی است. ما همچنین به آن ها توصیه می کنیم روز بعد از بازی صبح زود کافئین نخورند. به این شکل می توانند خواب خوبی داشته باشند."

کافئین دشمن نیست، پس سوال این است که همانطور وست اشاره می کند: آیا ما شاهد افزایش مصرف هستیم چون سیستم تغییر یافته است؟ 

آیا بازیکنان به دنبال یک راه حل سریع برای مشکلی هستند که خودشان به وجود نیاوردند؟