اسماعیل فردوسی پور

اسماعیل فردوسی‌پور از مبارزان سرسخت در نهضت اسلامی ایران بود که با همراهی مستقیم امام خمینی (س) طی سال‌ها در عراق و پس از بازگشت به ایران نقشی فعال در پیروزی انقلاب و شکل‌گیری نظام نوین ایفا کرد؛ وی سپس به نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری رسید و مسؤولیت‌های کلیدی قضائی را در پس از انقلاب بر عهده گرفت.

تولد و خانواده اسماعیل فردوسی‌پور در دوم شهریور ۱۳۱۷ شمسی در محله «سردشت» شهرستان فردوس استان خراسان متولد شد. نام پدر ایشان غلامعلی فردوسی‌پور بود. پدر وی در حالی که وی حدود پنج سال داشت درگذشت و مادر ایشان، با سختی‌های زندگی، سرپرستی خانواده را بر عهده گرفت. --- تحصیلات فردوسی‌پور تحصیلات ابتدایی خود را در شهر زادگاهش، یعنی فردوس، به پایان رساند. سپس با تشویق مرحوم مجتبی قزوینی به تحصیل علوم دینی روی آورد؛ مقدمات در حوزهٔ علمیهٔ فردوس طی شد و در سال ۱۳۳۲ شمسی برای ادامهٔ تحصیل به شهر مشهد عزیمت کرد. در مشهد، در مدرسهٔ نواب نزد حاج ‌احمد مدرس یزدی و سپس هاشم قزوینی به تحصیل سطح عالی پرداخت. در سال ۱۳۴۶ شمسی به شهر نجف عراق مهاجرت کرد و طی یازده سال در درس خارج فقه و اصول امام خمینی (س) – و نیز دیگر اساتید برجسته – شرکت نمود. --- مسیر شغلی و فعالیت‌ها در دوران مبارزه با رژیم پهلوی، فردوسی‌پور فعالیت‌های سیاسی ـ تبلیغی را در مشهد و مناطق اطراف دنبال کرد؛ ایشان در جریان نهضت خمینی (س) با پخش اعلامیه‌ها، سخنرانی‌ها و نوارهای امام خمینی مشارکت داشت. با خروج امام خمینی به نجف، وی نیز در سال ۱۳۴۶ به عراق رفت و در دفتر امام در نجف و سپس در پاریس حضور یافت و نقش هماهنگ‌کننده ملاقات‌ها و امور اجرایی دفتر امام را برعهده داشت. پس از بازگشت به ایران در بهمن ۱۳۵۷، به مسئولیت دفتر امام خمینی در قم و تهران منصوب شد. در سال ۱۳۵۸ با حکم امام خمینی به ریاست دادگاه‌های انقلاب شهرستان‌های فردوس و طبس منصوب گردید. سپس در نخستین دورهٔ مجلس شورای اسلامی، نمایندهٔ مردم فردوس و طبس شد و در دورهٔ دوم و سوم نیز نمایندهٔ مردم مشهد گردید. از دیگر سمت‌های وی می‌توان به معاونت دادگستری کل تهران، دادستان انتظامی قضات، ریاست کل دیوان عدالت اداری، نمایندگی در مجلس خبرگان رهبری و مشاور عالی ریاست محترم قوهٔ قضائیه اشاره کرد. --- ارتباط با امام خمینی (س) ارتباط اسماعیل فردوسی‌پور با امام خمینی (س) از دورهٔ تحصیل در نجف آغاز شد؛ وی در یازده سال حضور در جلسات درس خارج ایشان شرکت کرد. ضمن آن، در دورهٔ تبعید و سپس بازگشت به ایران، از یاران نزدیک امام بود و مسئولیت دفتر و حساب «۱۰۰ امام خمینی» را نیز بر عهده داشت. این رابطه فکری و عملی، بنیاد فعالیت‌های سیاسی و اجرایی وی در دوران انقلاب و پس از آن را شکل داد. --- رویدادهای مهم و نظریات از جمله رویدادهای برجسته زندگی فردوسی‌پور، حضور وی در معادلات قضائی پس از انقلاب بود؛ برای نمونه، وی در انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۰ شمسی زخمی شد و به «شهید زنده» معروف گردید. وی در قلمرو نظری، بر لزوم پیوند بین عدالت اجتماعی، آموزه‌های اسلامی و دستگاه قضائی تأکید داشت؛ این نگرش در کارنامهٔ طولانی وی در قضا و عدالت تجلی یافت. همچنین خاطرات وی تحت عنوان «همگام با خورشید از ایران تا ایران» منتشر شده که بیانگر تجربهٔ همراهی با امام خمینی و روند مبارزاتی اوست. --- دوران پس از انقلاب اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فردوسی‌پور با حکم امام خمینی مسئولیت‌های مهم قضائی را عهده‌دار شد؛ از جمله ریاست دادگاه‌های انقلاب شهرستان‌های فردوس و طبس، نمایندگی مجلس و سپس عضویت در مجلس خبرگان رهبری. در دههٔ ۱۳۷۰، وی به سمت‌های قضائی عالی در نظام جمهوری اسلامی ارتقاء یافت؛ ریاست دیوان عدالت اداری و معاونت دادگستری تهران از جمله این سمت‌ها بود. این مسیر نشان‌دهندهٔ نقش برجسته او در نهادهای حقوقی ـ‌اداری کشور پس از انقلاب است. --- پایان زندگی و محل دفن اسماعیل فردوسی‌پور در ۲۶ بهمن ۱۳۸۵ شمسی در تهران درگذشت. پیکر او در شهرستان فردوس به خاک سپرده شد.