زندگینامه علامه محمدتقی جعفری
خلاصه مطلب:
علامه محمدتقی جعفری (۱۳۰۴–۱۳۷۷ ش) یکی از برجستهترین فقیهان، فیلسوفان، متفکران و مفسران معاصر شیعه بود که سهمی تعیینکننده در ارتباط میان فلسفه اسلامی با علوم جدید و فرهنگ معاصر داشت. ایشان بیش از هشتاد جلد کتاب و تفسیر پدید آورد و تلاش کرد تا اندیشه اسلامی را با چالشهای غربی تلفیق کند. همچنین از شاگردان درس اخلاق و عرفان امام خمینی (س) بود و دیدگاههای امام را نقطهای مهم در مسیر فکری خود میدانست.
توضیحات :
تولد و خانواده
محمدتقی جعفری در سال ۱۳۰۴ خورشیدی در شهر تبریز متولد شد. او در خانوادهای مذهبی و علاقهمند به قرآن و علوم دینی رشد یافت. پدر و مادرش او را در آغاز زندگی به فراگیری قرآن و مقدمات تحصیل تشویق کردند، بهگونهای که قبل از ورود به مدرسه رسمی، آموزههای دینی را از مادر خود آموخت.
تحصیلات
تحصیلات ابتدایی را در دبستان اعتماد تبریز آغاز کرد و به دلیل آمادگی بالا در کلاس سوم پذیرفته شد و تا کلاس پنجم ادامه داد. سپس به مدرسه طالبیه تبریز رفت و دروس مقدماتی حوزه و ادبیات و فقه را نزد استادان محلی فراگرفت. پس از آن برای تحصیل به تهران رفت و سپس به قم مهاجرت کرد تا در حوزههای علمیه آن شهر به تحصیل در سطوح عالی بپردازد. در قم در درس اخلاق و عرفان امام خمینی (س) شرکت کرد که این حضور تأثیر عمیقی در روحیه و تفکر او داشت. پس از آن برای تکمیل تحصیلات به نجف اشرف رفت و در آنجا نزد عالمان برجسته حوزه دروس عالی را گذراند و سپس در سن ۲۳ سالگی به درجه اجتهاد نائل شد.
مسیر شغلی و فعالیتها
پس از بازگشت به ایران از نجف، علامه جعفری به تدریس در حوزه و دانشگاه پرداخت و در دهها مؤسسه علمی و پژوهشی به تدریس و تحقیق مشغول شد. وی در طول بیش از پنج دهه فعالیت علمی، آثار گستردهای در حوزه فلسفه اسلامی، عرفان، فقه، کلام، فلسفه علم و نقد فلسفههای معاصر غرب نوشت. او همچنین تلاش کرد تا اندیشه اسلامی را با چالشهای مدرن تطبیق دهد و در آثار خود این گفتوگو را شکل دهد.
ارتباط با امام خمینی (س)
ارتباط علمی و فکری علامه جعفری با امام خمینی (س) یکی از نکات برجسته زندگی اوست. وی در سالهای حضور خود در قم در درس اخلاق و عرفان امام خمینی (س) شرکت میکرد و تأثیر این درسها را در شکلدهی به نگرش عرفانی و اخلاقی خود برجسته میدانست. نقل شده که در اولین حضور در درس امام (س)، ایشان نسبت به تحول روحی و عمق تفسیرهای امام بسیار متاثر شد. این ارتباط در سالهای بعد نیز ادامه یافت و حتی در دوره پس از انقلاب، هنگامی که برخی از علما از امام (س) برای تصدی مسئولیتهای اجتماعی و علمی برای او درخواست کردند، علامه با امام دیدار کرد و امام (س) ضمن احترام به تصمیم علمی او، تاکید کردند که «هر کاری را که دوست دارد انجام دهد، صحیح است».
رویدادهای مهم و نظریات
علامه جعفری نه تنها در حوزههای کلاسیک علوم اسلامی پژوهش داشت، بلکه در مطالعه فلسفه غرب و ارائه نقدهای علمی بر نظریات فیلسوفان غربی مانند کانت، هگل، دکارت و هیوم فعال بود. وی در آثار خود تلاش کرد
الف) فهم دقیق انسان از نگاه قرآن و فلسفه اسلامی ارائه دهد
ب) تطبیق علوم مدرن با معارف اسلامی را فراهم کند.
آثار او در نقد اندیشههای فلسفی معاصر، تحلیل نهجالبلاغه و شرح مثنوی از جمله مهمترین تالیفات وی محسوب میشوند.
دوران پس از انقلاب اسلامی ایران
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، علامه جعفری در عرصه فرهنگ و ترویج معارف اسلامی فعال بود و در تحکیم مبانی فکری نظام نوین، نقش مشورتی و علمی ایفا کرد. اگرچه او سمتهای رسمی مدیریت سیاسی یا حکومتی را نپذیرفت، اما به توصیهها و مواضع فرهنگی و علمی امام خمینی (س) پایبند بود و بسیاری از اندیشههای خود را در خدمت تبیین ارزشهای انقلاب قرار داد.
پایان حیات
علامه محمدتقی جعفری در ۲۵ آبان ۱۳۷۷ شمسی، در لندن درگذشت. بدن او به مشهد مقدس منتقل و در صحن دارالزهد حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده شد. مراسم دفن و گرامیداشت ایشان با حضور علاقمندان و جامعه علمی برگزار شد.