زندگینامه حجت الاسلام و المسلمین سیدهادی خسروشاهی

خلاصه مطلب:

سیدهادی خسروشاهی از تاریخ نگاران نهضت های اسلامی است، او از شاگردان امام خمینی بوده که آثار مکتوب متعددی از ایشان به جا مانده است. او سابقه مبارزات سیاسی علیه رژیم پهلوی داشته و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از فعالین علمی و سیاسی بوده است، و به عنوان نماینده ایران در واتیکان و قاهره نیز سابقه فعالیت داشته است، همچنین به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری حضور داشت. 

توضیحات :

سیدهادی خسروشاهی در سال 1317 در تبریز و در خانواده ای متدین و مذهبی متولد شده است. پدرش آیت الله سیدمرتضی خسروشاهی از علما و فقهای آذربایجان بود که در نجف تحصیل کرده بود. از ایشان علاوه بر رساله عملیه آثار گرانبهای دیگری نیز به یادگار مانده است. پدر آیت الله سیدمرتضی، آیت الله سیداحمد خسروشاهی از علمای بزرگ دوران مشروطیت در آذربایجان بود، که علاوه بر حضور در میدان مبارزه سیاسی آثار فقهی بسیاری از خود به جا گذاشت. 

سیدهادی خسروشاهی تحصیلات مقدماتی را در تبریز سپری کرد، و بعد از رحلت پدر گرامی اش در سال 1332 و در سن 16 سالگی راهی قم شد. او در حوزه علمیه قم دروس سطح را فراگرفت و پس از آن در مراحل عالی دروس حوزوی از محضر اساتیدی همچون امام خمینی (س) و حضرات آیات بروجردی، شریعتمداری و علامه طباطبایی بهره برد، و به دریافت اجازاتی در امور حسبیه (منوط به اذن فقها) نائل آمد. 

حجت الاسلام و المسلمین خسروشاهی

ایشان در مراحل علمی بالاتر درجه اجتهاد و اجازه نقل حدیث را از علما و مراجع بزرگ قم، نجف و مشهد از جمله امام خمینی و حضرات آیات سیدابوالقاسم خوئی، سیدشهاب الدین نجفی مرعشی، سیدمحمدکاظم شریعتمداری، سیدمحمدهادی میلانی، سیدمحمدصادق روحانی،شیخ آقا بزرگ تهرانی، شیخ مرتضی حائری، سیداحمد زنجانی، میرزا عبدالجواد جبل عاملی، میرزا ابوالفضل زاهدی قمی دریافت کرد. 

 

فعالیت های سیاسی

حجت الاسلام و المسلمین خسروشاهی پس از آشنایی نزدیک با آیت الله کاشانی و شهید نواب صفوی فعالیت های سیاسی خود را آغاز کرد، از جمله فعالیت های ایشان می توان به تشکیل هیات مجاهدین اسلام یاد کرد که به دلیل فعالیت هایش شدیدا تحت کنترل ساواک بود. به دلیل همین فعالیت های سیاسی در طول دروران مبارزات تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی بارها در قم، تهران و تبریز دستگیر زندانی و تبعید شد. او سه سال در انارک تبعید بود و در سال ۱۳۵۷ش آزاد شد. هم‌زمان با او در انارک آیت‌الله مکارم شیرازی و سید مرتضی پسندیده نیز تبعید بودند. او از نخستین فعالان دارالتبلیغ و مؤسسه در راه حق نیز بود.

حضور مرحوم خسروشاهی در تهران و ارتباط با افرادی چون حضرت امام (س)، مرحوم هاشمی رفسنجانی، شهید مطهری، شهید مفتح و ... و همکاری در انتشار اعلامیه‌ها به مناسبت های گوناگون از آغاز نهضت تا پیروزی انقلاب بر حساسیت ساواک می‌افزود. بعد دیگری از فعالیت‌های سیاسی آن مرحوم فعالیت مجله مکتب اسلام است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به مدت دو سال نمایندگی امام خمینی در وزارت ارشاد ملی را بر عهده داشت. امام خمینی در تیرماه ۱۳۵۸ش او را به نمایندگی خود در این وزارتخانه منصوب کرد.وی همچنین نماینده مردم تهران در دور اول و دوم مجلس خبرگان رهبری بود. ایشان مدت 3 سال به عنوان رئیس نمایندگی جمهوری اسلامی در قاهره مصر حضور داشت، و در کنار آن فعالیت‌های تقریب بین‌المذاهبی هم انجام می‌داد.

 

فعالیت های علمی و پژوهشی

ایشان علاوه بر مقالات متعددی که در نشریات اسلامی ایران و جهان اسلام منتشر شده است، بیش از 80 جلد کتاب به زبان های فارسی و عربی تالیف کرده اند، علاوه بر تالیفات و ترجمه ها 120 جلد کتاب دیگر نیز با تحقیق، توضیح یا مقدمه و اشراف ایشان در ایران، مصر، ایتالیا و ... به چاپ رسیده است. 
از جمله آثار ایشان می توان به ترجمه و تحقيق «امام على صداى عدالت انسانى» استاد جرج جرداق در 5 جلد و تدوين، تحقيق و نشر مجموعه آثار سيدجمال ‏الدين حسينى (افغانى)  در 10 جلد اشاره کرد که يكى از خدمات ارزنده دیگر استاد و در واقع، محصول نيم قرن تلاش و كوشش و تحقيق و بررسى در كشورهاى اسلامى و عربى است.  
علاوه بر تأليفات و ترجمه‏ ها ایشان همواره در تدوين و تنقيح و نشر آثار اساتيدى چون: آيت ‏اللَه كاشف ‏الغطا، علامه سيدمحمدحسين طباطبائى، حاج سراج انصارى، سيدمحمد محيط طباطبائى، سيدغلامرضا سعيدى، محمد نخشب و... كوشا بوده و خدمات ارزنده‏ اى را در حفظ فرهنگ اسلامى و نشر انديشه اصيل اسلامى ارائه داده است.
حجت الاسلام و المسلمین خسروشاهی با اغلب مطبوعات کشور به عنوان نماینده امام خمینی همکاری می کرد، او در سطح جهانی در کنفرانس ها و کنگره های اسلامی در کشورهای اسلامی و اروپایی حضور می یافت. 
در سال 1352 مرکز بررسی های اسلامی قم را به عنوان مرکزی وابسته به حوزه علمیه قم تاسیس کرد، و در سال 1361 مرکز فرهنگی اسلامی اروپا را در رم ایتالیا تاسیس کرد. راه اندازی دو نشریه انگلیسی زبان به نام های اینکوایری و افرین ایونتس از دیگر فعالیت های علمی و فرهنگی او در دوران فعالیت به عنوان سفیر ایران در واتیکان بود. 

او علاوه بر زبان فارسی، به زبان های عربی، ترکی آذری، ترکی استامبولی، انگلیسی و ایتالیایی هم آشنایی داشت و بعد از حضور در واتیکان علاوه بر اشتغال در وزارت امورخارجه به عنوان مشاور وزیر، در دانشگاه های تهران از جمله دانشکده حقوق و علوم سیاسی و دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه به تدریس پرداخت. 

ایشان با انتشار فصلنامه «تاریخ و فرهنگ معاصر» به مدت 6 سال به نشر حقایق تاریخ معاصر ایران و جهان اسلام پراخت. همچنین از سوی مرکز بررسی های اسلامی ویژه نامه هایی زیر نظر ایشان منتشر شد، همچنین انتشار هفته نامه بعثت از دیگر فعالیت های ایشان محسوب می شود. 
 
حجت الاسلام و المسلمین خسروشاهی صبح روز پنجشنبه 8 اسفند ماه سال 1398 پس از بیش از 60 سال فعالیت در راستای وحدت جهان اسلام به علت بیماری و کهولت سن دار فانی را وداع گفت. 
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز در پیامی درگذشت عالم مجاهد مرحوم آیت الله سیدهادی خسروشاهی را تسلیت گفتند.

مقالات