زندگینامه آیت الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی

سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی از شاگردان امام خمینی (س) و مبارزین علیه رژیم پهلوی بوده است، او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان نماینده امام خمینی در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز بود. او اولین شهید محراب در جمهوری اسلامی ایران نام گرفت که توسط گروه فرقان به شهادت رسید. 

سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی در سال 1293 تبریز متولد شد. او تحصیلات حوزوی مقدماتی را از مادر و عموی خود میرزا اسدالله در مدرسه طالبیه آموخت. هنگام قیام مردم تبریز در سال 1316 به همراه پدرش به دلیل مبارزه به تهران تبعید شد، و بعد از چند ماه سکونت اجباری در تهران و ری به تبریز برگشت. 

در سال 1318 با هدف ادامه تحصیل به قم رفت، و از محضر امام خمینی (س) و حضرات آیات گلپایگانی، حجت، صدر و بروجردی بهره برد. در سال 1328 به حوزه علمیه نجف رفته و از حضرات آیات حکیم، عبدالحسین رشتی، میرزاباقر زنجانی، بجنوردی و علامه محمدحسین کاشف الغطاء درس آموخت، و سپس در سال 1331 به تبریز بازگشت. او در دوران مرجعیت امام خمینی نماینده تام الاختیار ایشان بود. 

آیت الله قاضی طباطبایی در سال 1341 و با شروع نهضت اسلامی مبارزات علیه رژیم پهلوی را شدت داد. او ابتدا در زندان قزل قلعه زندانی شد، و پس از آن به کرمان، زنجان و بافت تبعید شد. او همچنین سه ماه به دلیل فشارها و ضربات جسمی و روحی در یکی از بیمارستان های تهران بستری بود. پس از مرخص شدن از بیمارستان برای مدت یک سال به عراق تبعید شد و سپس به ایران بازگشت.

ایشان به زبان عربی مسلط بود و مقالاتی به زبان عربی برای مجلات کش و رهای عربی نگاشته است، از ایشان همچنین مقالات متعددی در مجلات مصر منتشر شده است. از این شهید بزرگوار آثار مکتوب بسیاری به یادگار مانده است. یکی از مشهورترین آثار او کتاب تحقیق درباره اول اربعین سید الشهداء است که در آن تلاش می‌کند با بیان اقوال مختلف و استنادات فراوان، بازگشت اهل بیت به کربلا در روز اربعین را اثبات کند.

مبارزات

او یکی از رهبران و پایه های نهضت در آذربایجان بود، در سال 1347 به اتهام این که در یکی از سخنرانی ها نام امام خمینی را علنی به زبان آورده بود، برای مدت 6 ماه به بافت کرمان و بعد از آن 6 ماه دیگر به زنجان تبعید شد. او جز اولین کسانی بود که در آذربایجان به امضای اعلامیه خلع شاه از سلطنت اقدام کرد. 

از دیگر فعالیت های مبارزاتی ایشان می توان به زمان تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی اشاره کرد که مخالفت امام خمینی و دیگر علما را در پی داشت، در این زمان علمای تبریز و از جمله ایشان به امضای اعلامیه هایی در این ارتباط اقدام کردند.

از دیگر وقایعی که ایشان نقش موثری در آن ایفا کردند می توان به واقعه مدرسه طالبیه تبریز اشاره کرد، که از آن جا شروع شد که اعلامیه امام در مدرسه طالبیه روی دیوار نصب شد، و هنگامی که ماموران شهربانی قصد پاره کردن آن را داشتند با مقاومت طلاب مواجه شدند و درگیری ایجاد شده به بازار کشیده شد، و با شورش مردمی که از مسجد مقبره بیرون آمده بودند محاصره نیروهای شهربانی شکسته شد، در پی این حادثه بود که آیت الله قاضی اعلامیه ای صادر کرد و فردای آن روز اعلامیه را با خطر سرخ در تمام شهر منتشر کرد. 

در سال 1352 صندوقی به نام مجاهدین اسلامی زیر نظر ایشان برای تقویت حرکت های ضد رژیم اعم از چاپ و نشر اعلامیه، کمک به خانواده های زندانیان سیاسی و ... تاسیس شد. 

پس از قیام مردم قم در 19 دی ماه سال 1356 در واکنش به چاپ مقاله ای در روزنامه اطلاعات و اهانت به امام خمینی، در گوشه کنار کشور امواجی به راه افتاد که در تبریز با رهبری علما به ویژه آیت الله قاضی انعکاسی مطلوب یافت و در قیام 29 بهمن تبریز نشان داده شد. از دیگر فعالیت های ایشان نیز می توان به ارتباط گیری با دانشجویان در راستای مبارزه علهی رژیم اشاره کرد. 

پس از پیروزی انقلاب اسلامی آیت الله قاضی طباطبایی از سمت امام خمینی به عنوان امام جمعه تبریز منصوب شد، و اولین نمازجمعه این شهر را برپا کرد، او همچنین کمیته های انقلاب اسلامی آذربایجان شرقی و غربی را تشکیل داد، و نقش موثری در راه اندازی استانداری ها، ادارات و فرمانداری های استان ایفا کرد. ایشان همچنین در راستای رسیدگی به محرومان و مستضعفان تلاش های بسیار گسترده ای انجام می داد. 

شهادت

آیت الله قاضی طباطبایی در تاریخ 10 آبان ماه سال 1358 هم زمان با عید سعید قربان، بعد از نماز مغرب و عشا و در حال بازگشت از مسجد به منزل توسط منافقین گروه فرقان مورد هدف گلوله قرار گرفت و به شهادت رسید. ایشان به عنوان اولین شهید محراب در جمهوری اسلامی نامیده شد و گروهک فرقان مسئولیت ترور او را برعهده گرفت. 

امام خمینی در پیامی شهادت این عالم و مجتهد بزرگوار را تسلیت گفت. متن پیام امام را اینجا بخوانید. 

برای مشاهده تصاویر بیشتر از آیت الله شهید قاضی طباطبایی می توانید به شهید آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی(ره) به روایت تصویر که پیش از این در جماران منتشر شده است مراجعه کنید.