در این جشنواره، گروههای موسیقی محلی از استانهای مختلف کشور به اجرای برنامه پرداختند و آیینها و پوششهای سنتی اقوام گوناگون مقابل چشم بازدیدکنندگان قرار گرفت. ترکمنها با دوتار و مقامهای محلی، آذریها با موسیقی و رقص سنتی، عربزبانان ایرانی و اقوام لر با بازآفرینی بخشی از آیینهای بومی، جلوهای از تنوع قومی ایران را به نمایش گذاشتند.
پایگاه خبری جماران؛ مطهره کشاورز محمدیان: هفدهمین جشنواره بینالمللی فرهنگ اقوام ۲۵ تا ۲۸ آذرماه در محل دائمی نمایشگاههای استان گلستان برگزار شد. این رویداد با حضور وزیر میراث فرهنگی و نمایندگان ۳۱ استان کشور، اقوام ایرانی و سفیران ۱۲ کشور آسیایی بار دیگر گلستان را به کانون توجه فعالان فرهنگی و علاقهمندان به میراث ناملموس کشور تبدیل کرد.
به گزارش جماران، در این جشنواره، گروههای موسیقی محلی از استانهای مختلف کشور به اجرای برنامه پرداختند و آیینها و پوششهای سنتی اقوام گوناگون مقابل چشم بازدیدکنندگان قرار گرفت. ترکمنها با دوتار و مقامهای محلی، آذریها با موسیقی و رقص سنتی، عربزبانان ایرانی و اقوام لر با بازآفرینی بخشی از آیینهای بومی، جلوهای از تنوع قومی ایران را به نمایش گذاشتند.
صنایعدستی یکی از محورهای اصلی جشنواره بود. هنرمندان استانهای مختلف با برپایی غرفههایی، آثار و هنرهای دستی خود را عرضه کردند. قلمکاری اصفهان، چرمدوزی تبریز، چاقوسازی زنجان و حصیربافی خوزستان از جمله رشتههایی بود که با استقبال مخاطبان روبهرو شد. در برخی غرفهها، مراحل تولید بهصورت زنده اجرا میشد و فضایی تعاملی برای گفتوگوی مستقیم میان هنرمندان و بازدیدکنندگان فراهم آمده بود.
از سوی دیگر حضور غرفههایی از کشورهای ازبکستان و تاجیکستان و .. هم بُعد بینالمللی جشنواره را تقویت کرد. عرضه سوزندوزیها، پوشاک سنتی و اجرای موسیقی بومی این کشورها، بر اشتراکات فرهنگی ایران با حوزه تمدنی آسیای میانه تأکید داشت. در جریان این رویداد در شب فرهنگی ایران و ازبکستان هم از لوح ثبت جهانی «ساز رباب» رونمایی شد؛ سازی با بیش از هزار سال قدمت که ریشه در فرهنگ موسیقایی ایران و منطقه دارد.
خوراک و سوغات محلی بخش قابلتوجهی از فضای جشنواره را تشکیل میداد. انواع نانها، شیرینیها، غذاهای بومی و دمنوشهای محلی استانهای مختلف، تصویری از تنوع ذائقه و فرهنگ غذایی ایران ارائه میکرد؛ ظرفیتی که همواره یکی از مؤلفههای مهم گردشگری فرهنگی به شمار میرود.
با وجود گستردگی برنامهها، نحوه بازنمایی فرهنگهای قومی در جشنواره، پرسشهایی را نیز مطرح میکند. تمرکز اصلی اغلب غرفهها و اجراها بر نشانههای آشنا مانند لباس، موسیقی، صنایعدستی و خوراک بود؛ رویکردی که اگرچه برای جذب مخاطب مؤثر است، اما در بسیاری موارد به معرفی فرهنگها در سطح نمادها و جلوههای بیرونی محدود میماند.
در این قالب، فرهنگ بیشتر بهعنوان مجموعهای از عناصر دیداری و قابل عرضه دیده میشود و بخشهایی چون تحولات اجتماعی، مسائل روزمره، زیست معاصر و روایتهای درونی اقوام کمتر مجال بروز پیدا میکند. غلبه نگاه عرضهمحور، برخی غرفهها را بیش از آنکه به فضایی برای روایت فرهنگی تبدیل کند، به ویترینی برای نمایش و فروش محصولات نزدیک کرده بود.
از سوی دیگر، تأکید بر جنبههای آیینی و سنتی، تصویری نسبتاً ایستا از اقوام ارائه میدهد؛ تصویری که پیوند آنها با واقعیتهای امروز، تغییرات اجتماعی و نقششان در جامعه معاصر را کمتر منعکس میکند. چنین نگاهی، در صورت تداوم، میتواند به بازتولید کلیشهها و فاصله گرفتن جشنواره از کارکرد تحلیلی و آموزشی خود منجر شود.
جشنواره بینالمللی فرهنگ اقوام ایرانزمین با توجه به ظرفیتهای فرهنگی استان گلستان و تنوع کمنظیر اقوام حاضر، امکان تبدیلشدن به رویدادی فراتر از یک برنامه نمایشی کوتاهمدت را دارد. این هدف زمانی محقق میشود که در کنار نمایش آیینها و محصولات، به روایت عمیقتر و معاصر فرهنگهای زنده ایران نیز توجه شود؛ روایتی که بتواند میان گذشته، حال و آینده اقوام پیوندی روشن برقرار کند.
