آتش خانمان‌سوزی که گاه سهوی و گاه عمدی به‌جان منابع طبیعی استان و جنگل‌های زاگرس دست‌درازی می‌کند، قامت افراشته طبیعت این منطقه را خم کرده و باعث شده بسیاری از نیروهای محلی و دوستداران طبیعت با دستانی خالی به سمت جنگی نابرابر بروند.
پایگاه خبری جماران: از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۳۶ هکتار از منابع طبیعی عمده استان کرمانشاه و بیش از ۳۰۰ هکتار از مناطق حفاظت شده محیط زیست طعمه آتش شده، حجم آتش سوزی های امسال که پنج تا هشت فقره مهم در عرصه‌های منابع طبیعی استان را به دنبال داشته باتوجه به اینکه هنوز گرمترین فصل سال آغاز نشده نگرانی های متعددی به همراه دارد و این دلواپسی ها همواره از سوی سازمان های مردم نهاد و نیروهای داوطلب مردمی اطفای حریق و دوستداران محیط زیست عنوان می شود.
حفاظت از منابع طبیعی وظیفه همگانی است اما گاه مشکلات کوچک و بزرگ سد راه مردمانی طبیعت دوست است که می خواهند به نجات جنگلی سوخته بشتابند، از کمبود امکانات و آموزش لازم تا نبود سامانه اطلاع رسانی برای اطفای به موقع حریق تنها بخشی از مشکلات مطرح شده از سوی سازمان های مردم نهاد است.
از نگاه دوستداران و کارشناسان زیست محیطی، آتش سوزی های گسترده و شاید زودهنگام امسال دلایل متعددی دارد، بارش های خوب و رشد چشمگیر اراضی منابع طبیعی، جنگل ها و مراتع در استان و از سوی دیگر استعدادبالای آتش سوزی و تخریب در این بخش ها، اقدام کشاورزان در آتش زدن پس چَر محصولات کشاورزی، اپیدمی کرونا و تعطیلی مدارس و کسب و کارها و در نتیجه بالارفتن جمعیت طبیعت گردان بی احتیاط همه و همه از جمله این عوامل است.
عواملی که آتش به جان طبیعت می زند
مدیرعامل پیام آوران اردیبهشت کرمانشاه گفت: به دلیل بارندگی در ۲ سال اخیر، خوشبختانه پوشش گیاهی منطقه تقویت شده اما متاسفانه همین موضوع هم موجب افزایش احتمال آتش سوزی ها شده است.
شیرین خوانساری ادامه داد: هرساله با خشک شدن پوشش گیاهی، با آتش سوزی مواجه هستیم که امسال حجم آن بسیار گسترده است.
وی با بیان اینکه دلایل آتش سوزی در جنگل‌ها به چند دلیل کاملا رایج و شناخته شده است، ادامه داد: آتش زدن درختان برای گسترش زمین‌های کشاورزی، سوزاندن کاه و کُلش در مزارع که در صورت کنترل نشدن فاجعه به دنبال دارد و البته بی احتیاطی طبیعت گردان از مهمترین عوامل است.
وی افزود: وجود یک بطری آب یا تکه شیشه، همچنین روشن کردن آتش برای تهیه غذا از دلایل بروز آتش سوزی های سهوی است و چندین مورد هم آتش افروزی عمدی شنیده شده که به دلیل خصومت‌های شخصی رخ داده است.
فرصت طلایی برای مهار آتش
مسوول آموزش شورای هماهنگی سمن‌های محیط زیستی باتاکید براینکه امکانات کافی برای اطفا حریق وجود ندارد، افزود: در مهار آتش سوزی مهمترین مساله زمان هست، اگر در دقایق یا ساعات اولیه آتش سوزی، لحظات طلایی را از دست ندهیم، آتش با کمترین آسیب مهار می‌شود ولی اگر زمان بگذرد روند گسترش تصاعدی شده و خسارات جبران ناپذیری به بار خواهد آمد.
خوانساری یادور شد، به همین دلیل برای مقابله و مهار آتش سوزی، باید نیروهای محلی تقویت شود، در سال‌های اخیر تعداد سمن‌ها افزایش یافته و آگاهی جوامع محلی هم بالارفته به دلیل کمبود امکانات، حضور نیروهای مردمی با دست خالی کافی نخواهد بود.
نیروهای محلی باید ساماندهی شوند
وی معتقد است، سال‌های زیادی است که تشکل های مردم نهاد از اداره حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی درخواست ساماندهی نیروهای مردمی چه عضو سمن‌ها و چه نیروهای محلی روستایی را دارند، حتی لیستی از نیروهایی که هنگام آتش سوزی توانایی مقابله با آتش را دارند، تهیه شده نیروهای جان برکف و عاشقی که با لباس‌های معمولی خود به جنگ با آتش رفته اند.
درخواست لباس ضدآتش داریم
خوانساری ادامه داد: درخواست لباس و کفش ضد آتش و واترباکس داریم که متاسفانه بی نتیجه مانده برای رسیدن به محل آتش سوزی نیاز به کمک هزینه تهیه سوخت موتورسیکلت وجود دارد که این نیروها را بیمه کنند تا درصورت بروز حوادث، هزینه هایی پرداخت شود که هنوز هم بی ثمر مانده است.
نیروهای محلی آموزش می خواهند
در ادامه مدیراجرایی سازمان مردم نهاد ندای قاصدک کرمانشاه، با تاکید براینکه درخواست داریم تا امکانات کافی اطفای حریق در اختیار نیروهای داوطلب مردمی قرار گیرد، افزود: اطفای حریق نیازمند امکانات اولیه همچون کفش، لباس و کوله پشتی است و هرساله به تشکیل نیروهای داوطلب اقدام می کنیم این در حالی است که از آموزش محروم مانده اند.
کاوه جوانشیر معتقد است، نبود آموزش و امکانات موجب دلسردشدن مردم داوطلب می شود و خواهان برگزاری دوره های آموزشی منسجم از سوی مسوولان برای افراد داوطلب هستیم، وقتی آموزش نباشد نیروهای داوطلب از چگونگی اطفای حریق بی اطلاع هستند.
خبری از راه اندازی سامانه اطلاع رسانی نشده است
وی یادآور شد، چندین سال است که خواهان راه اندازی سامانه مشترک پیام رسانی هستیم تا به هنگام وقوع آتش سوزی، نیروهای داوطلب مردمی به سرعت در جریان قرار گیرند.
نایب دبیر شورای هماهنگی شبکه سازمان های مردم نهاد محیط زیستی و منابع طبیعی استان کرمانشاه نیز،گفت: نزدیک به ۲ سال است که سالی پربارش داریم، در این صورت رشد علف های هرز بالا می رود و هنگامی که آتش بُر نباشد و جارسوزی ها تداوم یابد زمان و حجم آتس سوزی بالا می رود و این احتمال که طبیعتی خودبخود و بدون عوامل انسانی آتش بگیرد بسیار اندک است.
افشین عبداللهی افزود: رهاکردن زباله و شیشه های آب در وقوع آتش سوزی نقش دارد و مردم باید در این زمینه کمک رسان باشند و تاهنگامی که کمک مردم نباشد نمی توانیم در این زمینه موفق شویم.
پناه بردن به طبیعت در روزهای کرونایی
وی با بیان اینکه از لحاظ زمان وقوع و حجم آتش سوزی در جنگل های زاگرس سالی متفات تر از سالیان گذشته مشاهده شده، افزود: بعد از اتفاقات پیش آمده به دنبال کرونا و تعطیلی مدارس، رفتن به دل طبیعت و دامنه کوه بیشتر شده که موجب شده این آتش سوزی ها زودتر اتفاق بیافتد.
وی ادامه داد: در سال‌های گذشته به دلیل تقارن خرداد با ماه امتحانات شاهد استفاده کمتر مردم از طبیعت و کم بودن مسافرت ها بودیم، رعایت نکردن برخی از هموطنان و ریختن زباله در طبیعت، از سوی دیگر آتش زدن مزارع و جارسوزی در این آتش سوزی ها نقش داشته است.
عبداللهی جارسوزی را جرم دانست و افزود: نبود امکانات کافی برای آتش سوزی در افزایش زمان و حجم آتش سوزی ها موثر است و جبران این کمبود، خواسته ای است که سال‌ها به اداره کل منابع طبیعی استان عنوان شده است.
این فعال محیط زیستی ادامه داد: یادمان نرود که برای سوختن جنگل های بلوط و سپس بازسازی آن در حال پرداخت هزینه ای بالا هستیم و پیشنهاد می شود دولت برنامه ریزی مشخصی برای این موضوع داشته باشد و با در اختیاردادن امکانات کافی به هنگام آتش سوزی، از ظرفیت مردمی استفاده کند.
امکانات بیمه ای لحاظ شود
عبداللهی یادآور شد، انجمن ها و سازمان های مردم نهاد و نیروهای خودجوش در این زمینه اعلام آمادگی کرده اند و اگر کم ترین امکانات بیمه ای برای این افراد به هنگام اطفای حریق در نظر گرفته شود امید و انگیزه بالاتر می رود ولی بازهم شاهد هستیم که در نبود این امکانات، افرادی هستند که به ویژه در منطقه اورامانات و گیلانغرب با دستان خالی و با جان و دل به اطفای حریق می پردازند.
وی معتقد است، درست است که این اتفاقات مسرت بخش است ولی خواهان هزینه و توجه بیشتر مسوولان به این بخش هستیم که این توجه به نفع طبیعت خواهد بود و از هزینه های اضافی جلوگیری می کند.
خسارت سه درصدی حریق به درختان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرمانشاه هم گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون پنج مورد آتش سوزی عمده در سطح ۳۶ هکتار از مراتع زیرنظر منابع طبیعی استان رخ داده است.
ماشالله کولانی با بیان اینکه در این آتش سوزی ها کمتر از سه درصد به درختان خسارت وارد شده است، افزود: در تمام آتش سوزی های مراتع و جنگل ها نقش نیروهای مردمی برای اطفا حریق بسیار چشمگیر است که جای قدردانی دارد.
کمک خیران برای اطفای حریق
وی از اهدای ۲۹ دستگاه دمنده اطفا حریق برای مهار آتش سوزی توسط خیران خبر داد و گفت: هرکدام از این دستگاه های دمنده بالغ بر ۱۵ میلیون تومان توسط خیرین خریداری شده است.
وی افزود: علاوه بر خیرین برخی از سازمان های مردم نهاد نیز با جمع آوری کمک از اعضای خود به منظور تهیه دستگاه های دمنده دست به اقدام زده اند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیرداری کرمانشاه عنوان کرد: منابع طبیعی ضمن انجام تکلیف خود دست عزیزان همیار و همراه طبیعت را می فشارد و از هیچ کوششی در جهت پیشگیری و مقابله و اطفاء به موقع حریق در سطح جنگل‌ها و مراتع چشم پوشی نمی کند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرمانشاه در بخش دیگری از صحبت های خود با بیان اینکه ۹۵ درصد عامل اصلی این آتش سوزی ها ناشی از خطاهای انسانی است، گفت: باوجود هشدارهای مکرر مسوولان در خصوص حفظ نکات بهداشتی و کاهش تردد در تفرجگاه‌ها، متاسفانه بی توجهی عده ای ناآگاه موجبات گسترش بیماری و ورود استان به مرحله هشدار را فراهم کرده است.
کولانی اضافه کرد: ادامه این بی احتیاطی نه تنها گسترش و شیوع بیماری کرونا را به همراه خواهد داشت بلکه زمینه ساز خطرات احتمالی برای طبیعتی است که با گرم شدن هوا مواد آتش زا در آن به وفور یافت می‌شود.
وی خطاب به مردم گفت: برای حفظ سلامتی خود، خانواده و طبیعتی که سرمایه ملی است این روزها در خانه بمانید و اگر هم به طبیعت وارد شدید از بی مهری در حق آن خودداری کرده و با روشن کردن آتش عامل این خیانت بزرگ در حق جنگل‌ها نباشید تا حریقی در آنها حادث نشود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرمانشاه همچنین از مردم خواست در صورت مشاهده هرگونه آتش سوزی در مراتع و جنگل های استان با شماره تماس رایگان امداد جنگل به شماره ۱۵۰۴ مراتب را اطلاع دهند.
نقش سازمان های مردم نهاد در بسیج نیروهای مردمی
در ادامه مدیرکل مدیریت بحران استان کرمانشاه نقش سازمان های مردم نهاد به ویژه در حوزه های محیط زیست منابع طبیعی و هیات های ورزشی را در بسیج نیروی انسانی جوان و توانمند حایز اهمیت دانست و از فرمانداران خواست تا با تشکیل جلسه با آنان برنامه‌ریزی لازم به منظور مشارکت دقیق‌تر و هوشمندان تر به عمل آورند.
جلیل بالایی از همکاری و همراهی یگان های نظامی و انتظامی استان در تامین تجهیزات به ویژه نیروی انسانی توانمند و موردنیاز در بحران‌های خبر داد و گفت در این خصوص پس از دستور استاندار و اخذ مصوبه ستاد بحران و همراهی فرماندهان ارشد نظامی منطقه شاهد همدلی و حضور موثر یگان های تحت امر با درخواست فرمانداران هستیم.
بالایی با اشاره به تنوع آب و هوایی و شروع آتش سوزی ها در مناطق گرمسیر به هماهنگی برای انتقال ماشین‌آلات اطفای حریق بین مناطق سردسیر و گرمسیر اشاره کرد و بیان داشت: با این اقدام شاهد هم افزایی توان مدیریت محلی در مدیریت بحران هستیم.
تدابیری برای بهره مندی از ظرفیت پرواز بالگردها
بالایی تصمیمات ملی، استانی و تشکیل به موقع ستاد بحران شهرستان ها را در آمادگی دستگاه‌ها و مردم در حضور به موقع برای مدیریت بحران مثبت ارزیابی کرد و خواهان تسریع در تنظیم تفاهم نامه ملی بین سازمان جنگل‌ها با وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به منظور امکان بهره‌مندی از ظرفیت پرواز بالگردها در مواقع ضروری شد.
بالایی با اشاره به ابلاغ قانون مدیریت بحران کشور تصریح کرد: متولی امر مهار آتش در شهرها شهرداری، در روستا دهیاری، در مراتع و جنگل‌ها اداره منابع طبیعی و در مزارع کشاورزی جهاد کشاورزی و در مناطق حفاظت شده سازمان حفاظت از محیط زیست می باشد که می بایست به عنوان فرمانده میدان حادثه وارد عمل شده و در صورت کمبود امکانات و یا تجهیزات از فرماندار برای دعوت به همکاری سایر دستگاه ها درخواست نماید.
مدیرکل مدیریت بحران کرمانشاه، ضرورت برخورد قانونی با عامل و مسببین آتش سوزی سهل انگاری دستگاه‌ها در شناسایی را یادآور شد و معرفی متخلفین را غیرقابل گذشت و مستوجب تعقیب دانست.
وی نقش رسانه ها را در امر اطلاع رسانی و پیشگیری بسیار مهم دانست و خواهان نشر توصیه ها، اقدامات پیشگیرانه و فوری در اطفای حریق و سایر حوادث شد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کرمانشاه، اطلاع رسانی مردم در دقایق اولیه آتش سوزی و آسان بودن اطفای حریق قبل از گسترش آتش به سایر مزارع و منابع طبیعی را بسیار حیاتی دانست و از مردم خواست به محض مشاهده آتش سوزی مراتب را به نزدیکترین دستگاه متولی دهیاری، بخشداری، خدمات جهاد کشاورزی، فرمانداری، پلیس ۱۱۰، یگان حفاظت منابع طبیعی و یا با شماره های ۱۲۵ و ۱۵۰۴ اطلاع دهند.
براساس اعلام منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه، برای پیشگیری از وقوع حریق ۲۵۰ نفر را به عنوان دیده بان در ۲۵۰ نقطه بحرانی و نیمه بحرانی سطح استان مستقر شده اند، همچنین ۴۰ اکیپ واکنش سریع در ادارات منابع طبیعی شهرستان‌ها تشکیل شده است.
مساحت جنگل‌های زاگرس کرمانشاه ۵۲۷ هزار و ۴۰۳ هکتار است، گونه غالب جنگل‌های زاگرس در این استان بلوط ایرانی نام دارد، بنه، زالزالک، گلابی جنگلی، ارزن، کیکم و آلبالوی جنگلی از دیگر گونه‌های جنگل‌های زاگرس در کرمانشاه هستند.
استان کرمانشاه ۲ میلیون و ۴۹۹ هزار هکتار مساحت دارد که ۷۰ درصد آن را عرصه‌های منابع طبیعی با بیش از ۵۲۷ هزار هکتار جنگل و یک میلیون و ۱۹۲ هزار هکتار مرتع تشکیل داده است.
۹۶۰ هزار هکتار زمین کشاورزی و باغ نیز در استان کرمانشاه وجود دارد.
در این استان همچنین سه منطقه حفاظت شده شامل منطقه حفاظت شده بیستون با ۵۴ هزار هکتار، بوزین و مره‌خیل در پاوه با ۲۳ هزار هکتار و قلاجه هم با حدود ۴۳ هزار هکتار وجود دارد.
