هنرصنعت "چاپ قلمکار" یکی از مهمترین، قدیمی‌ترین، باسابقه‌ترین و درخشان‌ترین رشته‌های صنایع دستی در ایران است که "اصفهان"، "بروجرد"، "سمنان"، "کاشان"، "لرستان" و "نجف‌آباد" از گذشته‌های در بخش "قلمکارسازی" از گذشته فعال بوده اند.
با وجود توسعه صنایع دستی در برخی از شهرهای چهارمحال و بختیاری، اکنون تعدادی از این رشته ها با مشکلات مختلفی روبرو هستند و زیر و روی پارچه‌های قلمکاری شده، گرانی مواد اولیه و گرانی مصالح است.
۸۰ نفر در چهارمحال و بختیاری مجوز فعالیت در رشته چاپ قلمکار دارند
کارشناس صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری گفت: هم‌اینک ۸۰ نفر در این استان مجوز فعالیت در رشته صنایع دستی چاپ قلمکار دارند.
علی ملکوتی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد:متاسفانه از این تعداد کمتر از ۱۰ نفر مشغول به فعالیت هستند.
وی افزود: گرانی مواد اولیه، نداشتن خط تولید، بالا بودن قیمت قالب‌ها و وسایل کار و همچنین وارداتی بودن بخشی از مواد اولیه باعث شده تا فعالیت در هنرصنعت چاپ قلمکار کم‌رنگ شود.
استفاده از هنرصنعت چاپ قلمکار نوین شده است
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به کاربردهای جدید و نوین در استفاده از هنرصنعت چاپ قلمکار گفت: کاربرد این رشته صنایع دستی در کشور از زمان‌های پیش به‌صورت انواع "روپشتی"، "پرده"، "سجاده"، "رویه لحاف" و "بقچه حمام" است.
مهرداد رییسی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد:با تغییر الگوی مصرف در زمان کنونی علاوه بر مصرف‌های یاد شده انواع "رومیزی‌ها" با اشکال مختلف (مربع، بیضی، مسنطیل و دایره) در ابعاد گوناگون، "ساک‌های دستی"، "روتختی" و " قلمکارهای موسوم به هفت رنگ" در هنرصنعت چاپ قلمکار تولید و مصرف می‌شود.
وی اظهار داشت: برای تولید پارچه "قلمکار" ابتدا پارچه‌های ۱۰۰ درصد پنبه‌ای با نخ پنبه‌ای نمره ۲۰ در کارخانجات نساجی تولید می‌شود.
به گزارش ایرنا، در گذشته پارچه‌های ۱۰۰ درصد پنبه‌ای با نخ پنبه‌ای نمره ۲۰ به‌صورت دست‌بافت و به شکل نساجی سنتی بافته می‌شده است.
رییسی تصریح کرد: این پارچه به‌طور معمول با عرض‌های ۴۰، ۶۰، ۸۰، ۱۰۰، ۱۲۰، ۱۴۰، ۱۶۰، ۱۸۰، ۲۰۰ و ۲۲۰ سانتی‌متر و طول‌های ۲۲۰ و ۳۲۰ سانتی‌متر بافته و به‌صورت "طاقهای" راهی کارگاه‌های قلمکارسازی می‌شود.
وی افزود: پس از انتخاب پارچه زیرساخت با مواد گیاهی مانند پوست انار، برگ مو یا "گندل" کِرِم رنگ شده و پس از شستشو و خشک کردن آن با استفاده از قالب‌های چوبی (مُهر) از چوب‌های سخت مثل گردو یا گلابی نقش‌های مختلف "اسلیمی"، "شاه‌عباسی"، "گل و بوته" و سایر طرح‌ها بر روی آن‌ها حکاکی و سپس روی پارچه مُهر زده و این نقوش منتقل می‌شوند.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: قلمکارهای امروزی از ۵ رنگ سیاه، قرمز، آبی، زرد و سبز تشکیل شده است.
هر قالب مختص یک رنگ بوده و نخستین رنگ که در اصطلاح به "زیررنگ" معروف بوده "سیاه" است.
وی یادآور شد: پس از پایان "قالب‌زنی بر روی پارچه" که به ترتیب خاص از سوی استادکار خبره صورت گرفته، پارچه آماده شده را حرارت می‌دهند.
رییسی اظهار داشت: با این کار، رنگ‌ها بر روی پارچه به ثبات کامل می رسد و در برابر نور و شست و شو مقاوم می‌شود.
وی تصریح کرد: پس از انجام عملیات ثبت رنگ، دوباره پارچه قلمکارسازی شده را در جریان آب روان شست و شو و "آهار" داده و سپس وارد بازار می‌کنند.
به گزارش ایرنا،رنگ‌کاری پارچه قبل از چاپ در هنرصنعت چاپ قلمکار را "آهار" می‌نامند.
چاپ قلمکار چهارمحال و بختیاری یک دهه سابقه دارد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری گفت: هنرصنعت چاپ قلمکار در این استان یک دهه سابقه فعالیت دارد.
مهرداد جوادی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: هنرصنعت چاپ قلمکار حدود یک دهه قبل به‌صورت حرفه‌ای از طریق آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به چهارمحال و بختیاری وارد شد.
وی افزود: این هنرصنعت هم‌اینک در تمامی مراکز شهرستان‌های ۱۰ گانه چهارمحال و بختیاری فعالیت پراکنده دارد.
جوادی تصریح کرد: اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری به‌منظور توسعه هنرصنعت چاپ قلمکار از آمادگی لازم برای حمایت از هنرمندان و فعالان این حوزه برخوردار است.
وی یادآور شد: ارزش افزوده بالا، مهیا بودن بازار مصرف، قیمت مناسب، زیبایی و تنوع هنری قلمکارسازی باعث شده جوانان علاقه‌مند به این رشته روی آورده و در آن فعالیت کنند.
به گزارش ایرنا، با اندیشیدن تدابیری برای تامین مواد اولیه و ابزار مورد نیاز رشته چاپ قلمکار می‌توان زمینه افزایش فعالیت هنرمندان این رشته را فراهم کرد.
