مردم ایران به تساهل سیاسی گرایش پیدا کرده اند

به گزارش جماران، این طرح که موج اول آن در سال 1384 توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) انجام شده است به بررسی بیش از 20 شاخص فرهنگ سیاسی مردم ایران پرداخته و تحولات اتفاق افتاده در فرهنگ سیاسی مردم در سال 1384 و 1397 را مورد بررسی قرار داده است. در این طرح شاخص‌هایی همچون اعتماد به نهادهای نظام سیاسی، اعتماد به مسئولین سیاسی، احساس عدالت توزیعی، احساس عدالت رویه ای، ارزیابی از عملکرد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاست خارجی نظام، حمایت از آزادی رسانه‌ها، تساهل مداری، اقتدارگرایی، میل به خشونت، مشارکت سیاسی، احساس پاسخگویی مسئولان سیاسی، امید به آینده ایران، احساس بی قدرتی و ... مورد بررسی قرار گرفته است.

مطابق بخشی از نتایج این پیمایش می توان نتیجه گرفت که تساهل مداری در بین ایرانیان به طور نسبی بالا است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شهروندان بالای 18 سال کشور(شهری و روستایی) بوده اند و تعداد نمونه آماری برابر با 4890 نفر بوده است.  شاخص تساهل مداری با 5 گویه زیر مورد سنجش قرار گرفته است به گونه ای که در هر گویه پاسخگو می­بایست نظر خود را بر روی طیف 5 قسمتی(کاملاً مخالفم، مخالفم، مردد، موافقم و کاملاً موافقم) اعلام می­نمود:

1-     حکومت باید به مخالفانش اجازه دهد عقاید خود را آزادانه برای همه بیان کنند.

2-     باید به کسانی که به اسلام اعتقاد ندارند هم اجازه داد به راحتی عقاید خود را بیان کنند.

3-     منتقدان و مخالفان حکومت نیز حق دارند در انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا داشته باشند.

4-     کسانی که به هیچ دینی اعتقاد ندارند، حق دارند در سازمان‌های دولتی استخدام شوند.

5-     هیچ کس حق ندارد فردی را به دلیل آن‌که حرفی علیه حکومت زده است، دستگیر و زندانی کند.

در هر کدام از گویه ­های فوق اگر کسی با گویه­ مورد نظرکاملاً مخالف باشد نمره 1 یعنی تساهل مداری خیلی کم، و اگر کسی با گویه مورد نظر کاملاً موافق باشد نمره 5 یعنی در گروه تساهل مداری خیلی زیاد دسته بندی شده است. در پایان از جمع 5 گویه مورد نظر شاخص تساهل مداری بر روی طیف 0 تا 100 محاسبه شده که هر چه نمره فرد به 0 نزدیک تر باشد نشان دهنده تساهل مداری کم و هر چه به 100 نزدیک تر باشد نشان دهنده تساهل مداری زیاد است.

نتایج این پیمایش نشان می­ دهد در مجموع میانگین تساهل مداری بر روی طیف 0 تا 100 برابر با 60.77 بوده است که از نقطه وسط طیف(عدد 50) بالاتر است. میانگین این شاخص در پیمایش سال 1384 ایسپا برابر با 51 از 100 بوده است.

یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که میزان تساهل مداری زنان و مردان تقریباً یکسان است و در بین گروه­ های سنی نیز با افزایش سن میزان تساهل مداری کمتر می‌شود به طوری که میانگین تساهل مداری افراد 18 تا 29 ساله، 64 و میانگین تساهل مداری افراد بالای 50 سال 57 است. در  بین گروه ­های تحصیلی نیز با افزایش تحصیلات به صورت معنادار میزان تساهل مداری بیشتر می‌شود و افرادی که تحصیلات عالی(کارشناسی ارشد و دکتری) دارند میانگین 71 و کسانی که بی سواد هستند میانگین 51 را دارند.  

در یکی از سؤالات مربوط به این شاخص، جمله «حکومت باید به مخالفانش اجازه دهد عقاید خود را آزادانه برای همه بیان کنند» به پاسخگویان ارائه شد که در مجموع 15.1 درصد مخالف و 70 درصد موافق این جمله بوده‌اند. مابقی نیز یا مردد بوده و یا اظهار نظر نکرده‌اند. در سوال دیگری، گویه «کسانی که به هیچ دینی اعتقاد ندارند، حق دارند در سازمان های دولتی استخدام شوند» به پاسخگویان ارائه شد که در مجموع 37.6 درصد مخالف و 35.3 درصد موافق این جمله بوده‌اند. مابقی نیز یا مردد بوده و یا اظهار نظر نکرده‌اند.