چند روزی از بهار ۱۳۹۸ نگذشته بود که بارش‌های ناگهانی باران در مدت زمان کوتاه موجب وقع سیلاب در بیشتر شهرهای کشور شد و استان‌های فارس، گلستان، لرستان، همدان و خوزستان بیشتر از دیگر استان‌ها درگیر سیل شدند.
شدت بارش‌ها از یازدهم فروردین (۱۳۹۸) در همدان افزایش یافت و بروز سیلاب در نقاط مختلف این استان قوت گرفت. سیل ۱۱۱ میلیارد تومان به بخش کشاورزی، منابع طبیعی، دامی و باغی و همچنین ۱۷ میلیارد تومان به راه‌ها و ابنیه شهرستان همدان آسیب زد.
در همین ارتباط ۲ هزار و ۲۶۰ واحد مسکونی و تجاری از ۱۰ تا ۱۰۰ درصد تخریب شدند. بروز سیل و بارندگی های فروردین ۱۳۹۸ در ۲۰ سال گذشته بی سابقه بود و ۲۵ استان کشور همزمان دچار بحران شدند.
تجربه نشان می‌دهد اقدامات پیشگیرانه همواره بهترین راهکار برای کاهش میزان خسارات ناشی از بلایای طبیعی همچون سیل است. حالا همه می‌دانند پیشگیری موجب کاهش خسارات و هزینه‌های ناشی از آن می‌شود.
کارشناسان می‌گویند معرفی سامانه‌های هشدار دهنده سیل، تغییر ساختار منازل و محل کار، بالابردن ارتفاع ساخت سازه‌ها با ارتفاع بالاتر از سطح سیل، مقابله با تغییرات اقلیمی، افزایش اعتبارات مقابله در برابر سیل، حفاظت از تالاب‌ها و کاشت گیاهان و درختان در مهار سیل، بازگرداندن رودخانه‌ها به حالت طبیعی خود، افزایش مخازن ذخیره‌سازی آب، بهبود شرایط خاک و ایجاد موانع در مسیر سیلاب‌ها نقش بسیار زیادی برای پیشگیری از خسارت‌های ناشی سیل دارد.
بارش‌های سال آبی جاری به طور تقریبی همه مخازن طبیعی و انسان‌ساز آب در همدان را شامل سدها، آببندها و تالاب‌ها را پر کرده تا کشاورزان دغدغه ای برای تامین آب کشاورزی امسال خود نداشته باشند، اما آن سوی این روی خوش و خبر خوشحال کننده برای همه، بیمی از احتمال تکرار حادثه سیل نیز وجود دارد. رخدادی طبیعی که سال گذشته در همدان خسارات بسیار زیادی به جای گذاشت.
اما حالا مردم و مسوولان هوشیارتر از گذشته به دنبال مهار سیل هستند. بعد از اطلاعیه مدیریت بحران نسبت به وقوع سیل در همدان، همه دستگاه های اجرایی آماده هستند تا پیش از وقوع سیل، از خسارات احتمالی پیش رو پیشگیری کنند.
سدها گنجایش کنترل سیلاب را دارند
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان گفت: با توجه به فعالیت یک سامانه بارش‌زا، احتمال وقوع سیل در برخی از مناطق همدان وجود دارد که گنجایش سدهای این مناطق به منظور مهار سیلاب کنترل می‌شود.
منصور ستوده در گفت و گو باخبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه سد کلان ملایر ۴۳.۱۹ میلیون متر مکعب آب ذخیره دارد، افزود: سه میلیون متر مکعب از آب ذخیره شده این سد تخلیه و در حال حاضر نیز ۱۰ متر مکعب در ثانیه آب به رودخانه پایین دست این سد هدایت می‌شود تا در صورت وقوع سیلاب بتوان آن را کنترل کرد.
وی اظهار داشت: سد سرابی تویسرکان نیز ۷.۸۱ میلیون متر مکعب آب ذخیره دارد که معادل ۸۵ درصدآن پر است؛ دریچه این سد نیز گشایش یافته و ۲ متر مکعب در ثانیه آب از این سد به رودخانه هدایت می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان با اشاره به اینکه ۷۶ درصد از گنجایش مخزن سد اکباتان پر است، افزود: با توجه به بارش‌های چند روز گذشته، در حال حاضر ۴.۷۴ متر مکعب آب در ثانیه وارد سد اکباتان می‌شود؛ این سد ۲۵ میلیون و ۷۲۰ هزار متر مکعب آب ذخیره دارد، که در هر ثانیه ۰.۷ متر مکعب از آن برای تامین آب آشامیدنی مردم، خارج می‌شود.
ستوده عنوان کرد: از ابتدای سال آبی جاری (یکم مهرماه ۱۳۹۸) تا کنون به طور متوسط ۳۳۶ میلیمتر بارش در سطح استان داشتیم که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۷ درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت ۴۳ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
ستوده عنوان کرد: از ابتدای سال آبی جاری (یکم مهرماه ۱۳۹۸) تا کنون به طور متوسط ۳۳۶ میلیمتر بارش در سطح استان داشتیم که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۷ درصد کاهش و در مقایسه با بلند مدت ۴۳ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه ۷۰ درصد از گنجایش سد آبشینه نیز پر شد، ادامه داد: ورودی این سد ۰.۲۳ متر مکعب در ثانیه است، و مخزن آن ۳.۵ میلیون متر مکعب آب ذخیره دارد و اگر سیلاب صورت گیرد سر ریز سد اکباتان به سد آبشینه منتقل می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان بیان کرد: ورودی سد شیرین سو ۰.۳۵ متر مکعب در ثانیه است و با حجم ۴.۳۱ میلیون متر مکعب آب، ۹۸ درصد آن پر است.
وی اضافه کرد: سد شنجور رزن نیز با ورودی ۰.۲۳ متر مکعب در ثانیه، ۲.۱۹ میلیون متر مکعب آب ذخیره دارد که فقط ۴۲ درصد آن پر است.
وی گفت: به منظور کنترل سیلاب لایروبی رودخانه‌ها آغاز شده است و تا کنون ۵۰ کیلومتر از رودخانه‌های استان لایروبی شده‌اند.
ستوده با بیان اینکه به منظور کنترل سیلاب جلسه مدیریت بحران برگزار و تاکیدات لازم به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد، اضافه کرد: ممکن است بارش تا روز دوشنبه هفته آتی ادامه داشته باشد و توصیه می‌شود مردم از توقف و اطراق در حریم و بستر رودخانه‌ها، دریاچه‌های مصنوعی و تجهیزات آبی خودداری کنند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان هشدار داد: ساکنان شهرهای استان از هرگونه توقف و عبور و مرور در حریم و بستر رودخانه ها اجتناب کنند.
ستوده تاکید کرد: عشایر و روستائیان از تردد، توقف و اسکان در حاشیه رودخانه و مسیل ها، سدها، تاسیسات آبی، تغذیه های مصنوعی و بندهای ذخیره آب بپرهیزند.
آماده‌باش شهرداری همدان برای جلوگیری از آبگرفتگی
معاون خدمات شهری شهرداری همدان با اشاره به هشدار هواشناسی مبنی بر آغاز بارش‌های شدید در این منطقه، گفت: برای جلوگیری از آبگرفتگی معابر، برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شده و این نهاد برای خدمت رسانی در آماده‌باش است.
وحید علی‌ضمیر افزود: با توجه به هشدارهای سازمان هواشناسی مبنی بر بارش شدید باران در چهار روز آینده و احتمال وقوع سیلاب، شهرداری همدان تمهیدات لازم را برای کاهش آبگرفتگی معابر صورت داده است.
وی بیان کرد: از جمله اقدامات پیشگیرانه، بازدیدهای دوره ای از وضعیت رودخانه ها، مستندسازی، تهیه گزارش و ارسال به مناطق شهرداری جهت لایروبی، پاکسازی، ترمیم دیوارها، کف سازی و پاکسازی نهری ها و کلکتورهای هدایت آبهای سطحی توسط نیروهای خدمات شهری به صورت مستمر است.
علی ضمیر خاطرنشان کرد: همچنین مناطق شهرداری با توجه به اولویت‌های موجود بر مبنای مطالعات طرح جمع آوری و هدایت آبهای سطحی هر ساله بخشی از کلکتورهای آبهای سطحی را اصلاح و مقاطعی از رودخانه‌ها را بهسازی می‌کند.
وی گفت: برای جلوگیری از بروز حوادث ناشی از جاری شدن سیلاب عمده ترین نقاط آب گرفتگی شناسایی شده و تمامی کانال ها و رودخانه ها در چندین نوبت پاکسازی و لایروبی شده اند.
علی ضمیر ادامه داد: برای مقابله با آبگرفتگی احتمالی در سطح شهر ۶۰۰ نفر از نیروهای خدمات شهری شهرداری با تجهیزاتی همچون ماشین آلات مکانیزه سنگین، سبک، پمپ‌های مکش و کیسه های شن جهت انحراف مسیر آب در حالت آماده باش هستند.
علی ضمیر ادامه داد: برای مقابله با آبگرفتگی احتمالی در سطح شهر ۶۰۰ نفر از نیروهای خدمات شهری شهرداری با تجهیزاتی همچون ماشین آلات مکانیزه سنگین، سبک، پمپ‌های مکش و کیسه های شن جهت انحراف مسیر آب در حالت آماده باش هستند.
وی به شهروندان اطمینان داد: تمام مسیل ها، نهرها، رودخانه ها و کانال های آب به طور مداوم رصد می شوند تا هیچ مشکلی در این زمینه نداشته باشیم.
معاون خدمات شهری شهرداری همدان اضافه کرد: با همکاری مناطق، در حال حاضر رفع موانع و نواقص در کانال ها، جوی ها و مسیرها در حال پیگیری است.
وی با بیان این که رفع کامل مشکل آبگرفتگی معابر امری بسیار پرهزینه و زمانبر است، گفت: شهروندان می‌توانند با رعایت مواردی چون پرهیز از رهاسازی زباله در معابر، جوی ها و کانال های سطح شهر، مانع از انباشت و انسداد کانال های دفع آبهای سطحی و مسیل ها شوند.
علی ضمیر افزود: همشهریان می‌توانند در صورت مشاهده هرگونه آبگرفتگی در نقاط مختلف شهر با شماره تلفن ۱۳۷ در ارتباط باشند تا در اسرع وقت موضوع پیگیری شود.
شهروندان از حریم رودخانه‌ها فاصله بگیرند
مدیرکل مدیریت بحران استانداری همدان گفت: ساکنان حاشیه رودخانه‌ها در مناطق شهری و روستایی برای در امان ماندن از آثار تخریبی طغیان روخانه‌ها و سیلاب از حریم رودخانه‌ها فاصله بگیرند.
علیمردان طالبی بیان کرد: برخی از شهروندان در سالهای گذشته اقدام به تصرف حریم و بستر رودخانه و ساخت و ساز انبار و واحدمسکونی در این محدوده های ممنوعه کردند.
وی اضافه کرد: در مناطق شهری بیشتر حریم رودخانه های پرآب تصرف شده اما در روستاهای واقع در مناطق کوهپایه‌ای حتی اقدام به ساخت و ساز در بستر رودخانه ها کردند که این اقدام بسیار خطر آفرین است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری همدان گفت: بیشترین مشکل مدیریت بحران دهانه پل ها و ابراهه ها است چرا که به علت ریختن زباله در داخل جوی ها هنگام سرازیر شدن آب باران، سیلاب نمی تواند با سرعت بالا از دهانه آبراهه ها عبور کند بنابراین وارد سطح جاده و راه ها می شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری همدان گفت: بیشترین مشکل مدیریت بحران دهانه پل ها و ابراهه ها است چرا که به علت ریختن زباله در داخل جوی ها هنگام سرازیر شدن آب باران، سیلاب نمی تواند با سرعت بالا از دهانه آبراهه ها عبور کند بنابراین وارد سطح جاده و راه ها می شود.
طالبی بیان کرد: هم اینک عمده دغدغه مدیریت بحران استان در شهر همدان منطقه منوچهری و قاسم آباد به علت تجاوز به حریم رودخانه ها است.
وی افزود: در برخی از روستاها بدون هیچگونه محاسبه علمی اقدام به ایجاد پل بر روی مسیل و روخانه ها کردند در حالیکه دهانه پل ها برای عبور آب کافی نبوده و این قبیل ساخت و سازهای غیراصولی هنگام طغیان رودخانه تخریب می شود.
مدیرکل مدیریت بحران اظهار داشت: در حال حاضر میزان بارندگی در مناطق جنوبی استان بسیار بیشتر از مرکز و شمال استان بوده و در این راستا ماشین آلات مورد نیاز برای امدادرسانی آماده باش هستند.
طالبی ادامه داد: بر اساس بررسی های صورت گرفته و گزارش های دریافتی از فرمانداران شهرستان بارش متناوب باران تاکنون هیچگونه خسارتی وارد نکرده است.
هواشناسی نسبت به آبگرفتگی معابر همدان هشدار داد
کارشناس اداره کل هواشناسی همدان گفت: از امروز تا دوشنبه آینده رگبارهای باران بهاری بیشتر نقاط استان را فرامی‌گیرد و با توجه به رگبارهای موقت و پرحجم، احتمال آبگرفتگی معابر و سیلابی شدن رودخانه‌ها وجود دارد.
محمدحسن باقری‌شکیب افزود: بر اساس بررسی داده‌ها و نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی، آسمان بیشتر نقاط استان در ۲۴ ساعت آینده، تمام ابری، در برخی ساعت‌ها بارش باران، رگبار موقت، آذرخش و تندباد موقت پیش‌بینی می‌شود.
وی اظهار داشت: با توجه به تشکیل ابرهای محلی و کومولونیمبوس (نوعی ابر با حجم بسیار زیاد) احتمال آبگرفتگی موقت در معابر، سیلابی شدن رودخانه‌ها و ریزش تگرگ در نقاط مستعد استان وجود دارد.
باقری شکیب عنوان کرد: از روز شنبه یک سامانه جدید بارشی وارد همدان می‌شود، اما زیاد قوی نیست و بیشتر به صورت بارش باران پراکنده در آسمان این استان فعالیت می‌کند.
وی بیان کرد: در مجموع پیش‌بینی می‌شود به صورت متوسط تا روز دوشنبه آتی، بین ۲۵ تا ۳۵ میلیمتر بارش را در سطح این استان داشته باشیم.
وی بیان کرد: در مجموع پیش‌بینی می‌شود به صورت متوسط تا روز دوشنبه آتی، بین ۲۵ تا ۳۵ میلیمتر بارش را در سطح این استان داشته باشیم.
کارشناس اداره کل هواشناسی همدان گفت: به کشاورزان و گلخانه‌داران توصیه می‌شود قبل از ریزش تگرگ تمهیدات لازم را برای پیشگیری از خسارت‌های احتمالی بیاندیشند.
وی ادامه داد: اداره کل هواشناسی همدان نیز در اطلاعیه‌ای در خصوص آبگرفتگی معابر و احتمال سیلابی شدن رودخانه‌ها هشدار داده است.
باقری‌شکیب اضافه کرد: از امشب، دمای کمینه بیشتر نقاط استان بین یک تا ۲ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد.
وی گفت: در ۲۴ ساعت گذشته نهاوند با ۱۷ درجه سانتی‌گراد بالای صفر بیشترین و همدان با صفر درجه سانتی‌گراد، کمترین دمای استان را داشته‌اند.
کارشناس اداره‌کل هواشناسی همدان افزود: بیشینه دمای هوای همدان در ۲۴ ساعت گذشته ۱۵ درجه سانتی‌گراد بالای صفر به ثبت رسیده است.
