به گزارش ایرنا، مردم سیستان و بلوچستان صبح گاه که از خواب بر می خیزند مزه تلخ خاک توفان های شن را در شمال این استان زیر کام خشکیده خود حس می کنند، ساکنان مناطق مرکزی و جنوب آن نیز گاها با پدیده بارش های سیل آسا و رعد و برق های شدید دست و پنجه نرم کرده و در نقاط ساحلی آن نیز توفان های دریایی شدید دور از ذهن نیست.
زلزله های گاه و بیگاه، خشکسالی های 2 دهه، بادها و توفانهای شدید که سرعت آن گاها به 120 کیلومتر نیز می رسد و وجود آتشفشان نیمه خفته در آن و نیز ریگزارهای عظیم در دل این استان همه دست در دست یکدیگر داده اند تا سیستان و بلوچستان را در چمبره انواع مخاطرات طبیعی قرار دهند.
سیستان و بلوچستان واقع در جنوب شرق ایران از چنان تنوع جغرافیایی و آب و هوایی برخوردار است که در نقشه های هوایی بلندی های کوه ها، پستی دشت ها و نیز آبگیرها و دریا در آن نمودی رنگارنگ به آن بخشیده است.
این استان از دیرباز به دلیل موقعیت جغرافیایی و تنوع آب و هوایی خود به استانی چهار فصل معروف بوده اما این تنوع در بسیاری از مواقع شرایط بحرانی را برای این استان به ارمغان آورده است.

**تشدید توفان شن در شمال استان
منطقه سیستان با پنج شهرستان زابل، هیرمند، زهک، نیمروز و هامون در شمالی ترین قسمت این استان قرار گرفته است، این منطقه زمین های مسطح و خشک را در خود جای داده است و هوای گرم و خشن آن به گونه ای بر منطقه غالب شده که تابستان های گرم آن دمای هوا گاه تا 60 درجه و بادهای دائمی همراه با گرد و خاک و توفان های شن را تجربه می کند و زمستان های آن نیز سوز سرمایی دارد که استخوان را خشک می کند.
شمال سیستان و بلوچستان در ادوار قدیم به دلیل وفور نعمت و وجود تالاب بین المللی هامون در آن به انبار غله ایران معروف بوده اما هم اینک پس از گذر خشکسالی های مداوم 20 ساله این دریاچه به بستری برای بروز پدیده وحشتناک توفان شن تبدیل شده است.
در کنار توفان های شن، در این منطقه تل ماسه های چند تنی نیز خفته اند که با اندک بادی راه خود را دیوانه وار به هر سویی باز می کنند و همه چیز را در کام خود می کشند.
وجود گرد و خاک غلیظ و همجواری این منطقه با کشور افغانستان، آن را به مرکز سل ایران تبدیل کرده و بیماری های تنفسی را در آن به طور چشمگیری افزایش داده است.
در بسیاری از روزهای سال به دلیل وزش توفان و گردو غبار و آلودگی هوا در منطقه سیستان به منظور کمک به مردم بسته های غذایی و ماسک درب منازل افراد توزیع می شود.
ر. شیرزایی یکی از ساکنان و کارمندان منطقه سیستان به خبرنگار ایرنا گفت: بادهای این منطقه همواره در تابستان به اوج خود میرسد و میزان زیادی گرد و غبار و شن روان را با خود از این سو به آنسو انتقال می دهد و فضا را بشدت آلوده و نفس کشیدن را سخت می کند.
وی افزود: گرچه به وضوح بحرانی بودن شرایط جوی مشاهده می شود اما در بیشتر موارد هیچ دستگاه و اداره ای تعطیل نمی شود و مردم به ناچار برای تامین معاش زندگی به کار خود ادامه می دهند.
وی تصریح کرد: شدت گرد و غبار در روزهای اخیر به حدی زیاد بوده که میزان مراجعه کنندگان به اداره ما کاهش چشمگیری داشته است.
وی بیان کرد: این درحالی است که مردم مجبور به استفاده از کولرهای آبی هستند که آن نیز گرد و خاک زیادی را به درون منزل وارد می کند و به دلیل هزینه زیاد برق نمی توان از کولرهای گازی استفاده کرد.
رئیس گروه پیش بینی و هشدار اداره کل هواشناسی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: شعاع دید افقی با شدت گرفتن توفان گرد و خاک امروز در شمال استان به ویژه در شهرستان زهک به 200 متر و در زابل به 300 متر کاهش یافت.
علی ملاشاهی افزود: بر اساس اعلام ایستگاه هواشناسی زابل سرعت فعلی وزش باد در این شهرستان 74 کیلومتر بر ساعت است.
وی ادامه داد: بعد از ظهر از شدت توفان در منطقه سیستان کاسته می شود و از روز پنجشنبه تا شنبه هفته آینده روند سرعت باد کاهشی است.
وی افزود: مجددا از روز یکشنبه تا سه شنبه هفته آینده وزش باد شدید همراه با گرد و خاک منطقه سیستان در شمال استان را فرا می گیرد.

** احتمال وقوع سیل در نواحی جنوبی و مرکزی
از منطقه سیستان به جنوب استان در نواحی مرکزی کوه های سر به فلک کشیده ای وجود دارد که هوای خنک و معتدلی را برای این مناطق فراهم کرده و نمونه شاخص آن را می توان در شهرستان خاش مشاهده کرد به طوری که شرایط مطلوب آب و هوایی باعث رشد انواع میوه ها در این منطقه شده است.
در قلب این کوه ها «تفتان» نیمه خواب قرار گرفته و گاه غرشی چند سر می دهد، از دهانه این آتشفشان نیمه فعال گازهای گوگردی متصاعد می شود و در اطراف آن نیز چشمه های آب گرم بسیاری وجود دارد.
مخاطره اصلی نواحی مرکزی سیستان و بلوچستان سیلاب های ویران کننده ای است که بیشتر در فصول سرد چهره خود را نمایان می کند و چنان شدتی دارد که هر آنچه در مسیر آن باشد لابه لای پیکر گل آلود خود محو می کند.
از عمده فجایع این سیلاب ها، آسیب به مسیرهای عبور مرور و ویران کردن روستاهای در حاشیه آبراه ها است.
شرایط در این بخش ها زمانی بیشتر سخت می شود که در کوران این مخاطرات راهی برای امداد رسانی از بین کوه ها و سیلاب ها به مردم وجود ندارد.
گرچه گرمای هوا امسال دامنگیر مناطق مرکزی سیستان و بلوچستان نیز شده و شهرستان خاش را بی نصیب از هوای 40 تا 45 درجه ای نگذاشته اما با این وجود می توان گفت مردم این منطقه وضعیتی به مراتب بهتر از ساکنان شهرستانهای جنوبی استان چون ایرانشهر، دلگان، سرباز و نیکشهر و غیره دارند.
در مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان دمای هوا گاه تا 55 درجه نیز می رسد.
بارانهای سیل آسای جنوب استان چون رعد و برق به یکباره می آیند و در کوتاه زمانی پس از تخریب و ویرانی محو می شوند و باز خشکی و گرما و بی آبی ادامه می یابد.
رئیس گروه پیش بینی و هشدار اداره کل هواشناسی سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: سیل برای جنوب استان در راه است و مردم باید از تردد در حاشیه رودخانه ها و مسیل ها اجتناب کنند.
علی ملاشاهی اظهار داشت: در روزهای آینده در جنوب و ارتفاعات مرکزی سیستان و بلوچستان با تقویت جریانات مرطوب جنوبی در بعد از ظهر رشد ابر، رعد و برق، رگبار باران و باد شدید لحظه ای رخ خواهد داد.
وی افزود: با توجه به ماهیت توفان های تندری؛ جاری شدن روان آب، پرآب شدن مسیل ها و رودخانه های فصلی و بارش تگرگ محتمل است.
وی تاکید کرد: بر این اساس توصیه می شود مردم از اسکان و تردد در بستر و حاشیه مسیل ها و رودخانه های فصلی خودداری و در زمان وقوع رعد و برق از استقرار در فضای باز اجتناب کنند.

*دریای عمان در جنوب سیستان و بلوچستان
در جنوب استان در منطقه چابهار و مکران دروازه ورود ایران به اقیانوس های جهان یعنی دریای عمان قرار گرفته است، این ساحل بدیع و بی نظیر علاوه بر ایجاد در آمد و تبدیل این منطقه به مرکز تجارت ملی و بین المللی و جذب گردشگران بی شمار برخی مخاطرات را نیز به دنبال دارد.
در شرایط توفانی، این دریا سیمایی خشن و موحش از خود نشان می دهد و لنج های بزرگ را همچون پر کاهی به تکان وا میدارد، توفان های بزرگ یکی دیگر از مخاطرات دریایی محسوب می شوند و از نمونه های آن می توان به توفان آشوبا اشاره کرد که چندی قبل نزدیک بود ساحل چابهار را در نوردد و تنها امداد الهی بود که مسیر آن کج شد.
زلزله از دیگر بلایای طبیعی این استان است که به دلیل واقع شدن آن در نزدیکی گسل ها همواره شاهد وقوع زلزله های مختلف هستیم به طوری که یکی از بزرگترین زلزله های قرن با شدت 7.5 در مقیاس ریشتر چندی قبل در شهرستان سراوان رخ داد، کمربند گسلی مکران در دریای عمان و نزدیکی بندر چابهار قرار گرفته است و به گفته کارشناسان با وقوع زلزله ای به بزرگی شش ریشتر مستعد ایجاد سونامی ویران کننده در چابهار است.
بلایای طبیعی، به مجموعه ای از حوادث زیانبار گفته می شود، که منشا انسانی ندارند، این حوادث معمولا غیر قابل پیش بینی بوده و یا حداقل از مدت های طولانی قبل نمی توان وقوع آنها را پیش بینی کرد.

**سیستان و بلوچستان در مخاطره مخاطرات طبیعی
گاه در برخی فصول شمال تا جنوب سیستان و بلوچستان به یکباره درگیر بلایای طبیعی می شوند به طوری که توفان های شن و خشکسالی در شمال، سیلاب ها در مرکز و توفان در دریا وجود دارد.
ستاد بحران یکی از بخش هایی است که مدیریت اینگونه حوادث را بر عهده دارد، مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این استان به دلیل پهناور بودن، بیشترین مخاطرات را نیز به خود اختصاص داده است به طوری که گاه چندین مخاطره به طور همزمان در استان رخ می دهد و شرایط خاصی را به وجود می آورد.
رضا اربابی افزود: شمال استان همواره شاهد بحران است و دلیل اصلی آن خشکی حدود 19 سال دریاچه و تالاب بین المللی هامون و نیز بارش کمتر از 50 میلیمتر در سال است.
وی ادامه داد: با خشک شدن تالاب هامون که بخش بیشتر آن در افغانستان قرار دارد، تالابی که پیش از این باعث اعتدال و خنکی هوا در منطقه می شده و معیشت 30 هزار خانوار را فراهم می کرد به یک معضل تبدیل شد.
وی خاطر نشان کرد: تا قبل از روی کار آمدن دولت یازدهم و انتصاب «علی اوسط هاشمی» به عنوان استاندار سیستان و بلوچستان، هیچ برنامه مدونی برای احیا این تالاب وجود نداشت و نخستین کار این استاندار در این استان الزام دستگاه های دست اندرکار به تدوین برنامه برای احیای تالاب هامون بود.
** مهاجرت اجباری
مدیر کل مدیریت بحران استان گفت: خشکسالی های مداوم و نبود برنامه های مدون برای ایجاد اشتغال و تامین معاش سبب مهاجرت حدود پنج هزار خانوار از شمال سیستان و بلوچستان و سکونت در حاشیه شهرهای دیگر و روی آوری به کارهای سطح پایین شده است و می توان این مهاجرت اجباری را یک مرگ دسته جمعی نامید.
اربابی تصریح کرد: با وجود بادهای دائمی و شرایط بحرانی در منطقه سیستان، کارمندان ادارات موظف به کار هستند تا از یک سو کار مردم منطقه عقب نیافتند و از سوی دیگر مردم احساس کنند دولت و کارمندان دولت با آنان همدل و هم درد هستند.
اربابی بیان کرد: با توجه به سیلابی بودن جنوب و مرکز استان، بیشتر راهها که از رودخانه ها عبور می کنند معمولا با وقوع هر سیلاب با مشکل قطعی رو به رو می شوند که در برخی مناطق مانند زرآباد کنارک به جاسک پل گذاری و در برخی مناطق دیگر نیز خرپا ایجاد شده است.
وی خاطر نشان کرد: بسیاری از نقاط حادثه خیز نیز در جنوب استان شناسایی شده که نبود بودجه کافی باعث توقف کارهای پیشگیرانه شده است.
وی افزود: دریای عمان در سواحل مکران و چابهار توفان های مختلفی را شاهد است و ما نیز از سازمان های زمین شناسی و اقیانوس شناسی دعوت کرده ایم تا برای پهنه بندی این منطقه مطالعات تخصصی انجام دهند.
مدیر کل مدیریت بحران استان سیستان و بلوچستان ادامه داد: در نزدیکی بندر چابهار گسلی وجود دارد که در صورت رخ دادن زلزله ای به بزرگی 6تا 6.5 ریشتر احتمال ایجاد سونامی در آن وجود دارد اما تاکنون با وجود زلزله هایی به بزرگی 5.3 در مقیاس ریشتر هیچ اتفاقی رخ نداده است.
جاری شدن آب در رودخانه هیرمند و آبگیری تالاب بین المللی هامون تنها مرحم اصلی مقابله با توفان های شن و ماسه و عمران و آبادانی شمال سیستان و بلوچستان است، اجرای طرح انتقال آب با لوله به زمین های کشاورزی منطقه سیستان یکی دیگر از راههای برون رفت این منطقه از خشکسالی و احیا کشاورزی آن است که خوشبختانه با عنایت رهبر معظم انقلاب و تلاش و تدبیر دولت در حال اجراست اما برای کوتاه مدت این منطقه باید چاره اندیشی کرد.
جنوب این استان نیز برای مهار سیلابها نیازمند ساخت سدهای متعدد است که می تواند عامل مهمی برای جلوگیری از تخریب راهها، روستاها و زمین های کشاورزی و مقابله با خشکسالی باشد و به رونق تولید محصولات کشاورزی و ایجاد اشتغال کمک شایان توجهی کند.
7311**6081 خبرنگار: اسماعیل مرادقلی ** انتشار دهنده: حیدر سرایانی
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.