حجت الاسلام و المسلمین سید رضا اکرمی از قدیمی ترین و مشهورترین وعاظ تهران و عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز است که همواره به رعایت اعتدال مشهور بوده است و حتی مورد حمله برخی گروهها قرار گرفته است.وی در سالهای اخیر علاوه بر حضور در این پایگاه اجتماعی سنتی، وارد فعالیتهای رسمی سیاسی در مجلس شورای اسلامی به نمایندگی از مردم تهران شده و به عنوان رئیس کمیته رسانه کمیسیون فرهنگی مجلس به ایفای نقش می پردازد؛ بررسی اخلاق امام خمینی(ره) بهائه ای شد تا با وی گفت و گو کنیم:
- همانطور که می دانید، امام خمینی(ره) از دوران جوانی تا پایان عمر شریفشان، دارای شخصیتی با ابهت و در عین حال متخلق به اخلاق اسلامی بودند. فکر می کنید چه عواملی بسترساز شکل گیری این ویژگی ها شده بود؟
امام خمینی معمار انقلاب اسلامی ایران دارای ویژگی هایی بودند که باعث موفقیت ایشان در ایجاد انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و ده سال رهبری آن شد ؛ ایشان نیکنام وارد ایران شدند و نیکنام از دنیا رفتند.
یکی از ویژگی های حضرت امام -رحمة الله علیه- "رفتار" ایشان بود که مرهون چند موضوع است؛ اول، امام چون پدر را بعد از مدت کوتاهی از دست دادند و مادر بسیار شجاع و مومنه ای داشتند، بطور طبیعی به خود متکی شدند و این اعتماد به نفس و اتکا به خود، در اندیشه و عمل و برنامه هر انسانی تاثیرگذار است. دوم، هجرت ایشان از خمین به اراک و از اراک به قم و تحصیل در دو حوزه مهم اراک آن روز و قم و دیدن اساتید برجسته و بایسته ای همچون موسس حوزه علمیه قم شیخ عبدالکریم حائری یزدی، آیت الله شاه آبادی و... قطعا در شکل دهی اخلاق ایشان تاثیرگذار بود. سوم، هجرت ها و سفرهای ایشان به مرکز کشور (تهران) و نشست با بزرگان و سرزدن به مجلس شورای ملی و زیر نظر داشتن زندگینامه شخصیتهایی چون آیت الله مدرس در شکل گیری شخصیت ایشان بسیار اثرگذار بود. همچنین آوردن آیت الله بروجردی به قم با درخواست ایشان و جمعی از علما و رشد و ترقی حوزه علمیه قم در زمان حضور ایشان و حوادث آن زمان، روی پختگی و تجربه آموزی امام موثر بود.
نکته مهم دیگر که در بررسی اخلاق ایشان باید به آن توجه کنیم، "خودسازی" امام است. مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی گفته بودند که من امام را در سن 17 سالگی که در حوزه علمیه اراک نماز شب می خواند، می دیدم که در حین نماز از خوف خدا گریه می کرد و اشک می ریخت.
همه این عوامل دست به دست هم داد و شخصیتی متخلق به اخلاق اسلامی بوجود آورد بطوری که ایشان در زمان مرحوم آیت الله العظمی حائری در مدرسه فیضیه معلم اخلاق شد و کتاب "اربعین" حاصل مطالب آن دوره است که می تواند یک معرف برای اخلاق امام خمینی رحمة الله علیه باشد.
- این نکات اخلاقی که به آنها اشاره کردید، در بسیج عمومی مردم و جذب اقشار و افکار مختلف چقدر موثر بود؟
به نظرم می آید که ما باید جاذبه های امام را متنوع ببینیم. آنچه باعث شد همه اقشار مردم ایران مجذوب ایشان شوند، یکی اعتقاد راسخ و ایمان به اسلام و قرآن و اهل بیت بود که با تمام وجود به آنها مومن بودند. دیگری شجاعت و صبوری و حوصله ایشان و مبارزه رو در رو با نظام طاغوت و خاندان شاهنشاهی و حتی مبارزه مستقیم با استکبار جهانی یعنی آمریکا و پیگیری آنها طی 15 سال (با وجود سختی هایی چون زندان، تبعید، مرگ فرزند گرانقدرشان حاج آقا مصطفی و 15 خرداد و 17 شهریور)، بود. این حوادث خم به ابروی امام نیاورد و خود ایشان در سال 43 در مسجد اعظم گفتند که من آخوندی نیستم که حرفم را بزنم وبنشینم، بلکه من دنبال حرفم راه می افتم. همینطور هم شد و در داخل و خارج با قلم و بیان و تحمل سختی ها دنبال حرفش را گرفت و انقلاب را به پیروزی رساند.
وقتی مردم این صداقت، اعتماد به نفس، شجاعت، ایمان، وارستگی و تواضع را از امام مشاهده کردند، جذبشان شده و همه اقشار امام را پذیرفتند.
- فکر می کنید که این منش امام در دوران پس از انقلاب، میان اقشار مختلف جامعه و بخصوص مسئولان، چقدر گسترش یافت؟
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 ما می بینیم که امام تا سال 1368 رهبری کردند. در طول این مدت بیش از ده سال شاهد فراز و نشیبهای زیاد انقلاب در داخل و خارج کشور، نسبت به انقلاب، رهبری، مردم و نظام نوپا بودیم .در طول این مدت امام برای اصل نظام جمهوری اسلامی مایه گذاشتند و برای اینکه جمهورری اسلامی پا بگیرد، علی الدوام دعوت به وحدت و یکی بودن همه اقشار می کردند. بطوری که اگر به پیامهای امام دقت کنیم، شاید این واژه بیشترین توصیه ایشان بوده باشد.
نکته دیگر اینکه امام به این خاطر که فرامنطقه ای و فرانژادی و فراگیر فکر و عمل می کردند، هیچ کس نمی توانست بگوید ایشان به تشکل، حزب، گروه و دسته من ، متکی است. لذا وقتی می دیدند که امام با تمام افشار و گروهها گفت و گو می کنند و می خواهند همه آنها در صحنه باشند، آن را نکته مهمی در موفقیت ایشان تلقی می کردند.
مساله مورد توجه دیگر در امام، حالت تواضع و فروتنی ایشان نسبت به طبقات متوسط و ضعیف جامعه بود. امام روی واژه هایی چون مستضعفان، کوخ نشینان و طبقات مردم اهتمام خاص داشتند و وقتی ایشان اینگونه آنها را جذب می کردند، افرادی که قدر خود را بالاتر و برتر می دانستند مجبور بودند که قدری کوتاه بیایند و در مقابل ایشان تواضع کنند.
- یعنی رفتارشان توام با آموزش هم بود...
یعنی ایشان علی الدوام بنایشان بر این بود که همه با هم کارو همفکری کنند و اگر کسی حاضر نبود خود را همراه مردم قرار دهد، خود به خود منزوی و حذف می شد، یا اینکه مجبور می شد خود را با امام و اراده مردم منطبق کنند، نه اینکه امام او را حذف کنند.
- حاج آقا! حضرت امام در اختلافات میان مسئولان طی دوران رهبری شان (که زیاد هم بود) چگونه داوری می کردند؟
امام چند شیوه را بکار می گرفتند؛ ابتدا به گونه صحبت می کردند که هرکس می فهمید امام از چه چیزی راضی و از چه چیزی ناراضی هستند. دوم اینکه، اگر به کسی ایرادی داشتند از طریق پیغام و نصیحت و یا حتی از راه واسطه می فرمودند که مثلا به دوست مشترکمان فلان موضوع را بگو. گاهی هم گروهی را برای حل اختلافات تعیین می کردند. ما به یاد داریم که در دوره ای، میان بنی صدر و مرحوم رجایی بگومگوهایی شد که امام آقایان مرحوم اشراقی و مهدوی کنی و یزدی را برای حل اختلافات تعیین کردند که بنی صدر نپذیرفت. گاهی هم بطور حضوری در بیتشان افراد را مورد نصیحت قرار می دادند و حتی تندی می کردند که گاهی کلماتشان به بیرون درز می کرد و یکبار به بنی صدر گفتند، کاری نکن که بگویم همین جا نگهت دارند!
امام کوشش می کردند که افراد تا می توانند در صحنه باشند و خدمت کنند، مگر اینکه خودشان سفره را جدا کنند و کوتاه نیایند. مانند بنی صدر که خودش جبهه گیری کرد و از کشور فرار کرد که با این کار خودش را رسوای عام و خاص کرد.
- یکی از نکات ظریف در گفتار امام این بود که ایشان حتی روسای جمهور آمریکا را با لحن محترمانه و لفظ "آقا" نام می بردند. فکر می کنید این نحوه گفتار به چه دلیل و بر اساس چه منطقی بود؟
ببینید! ما در فرهنگ اسلامی داریم که حتی با دشمن هم وقتی سخن می گوییم، مودبانه سخن بگوییم. مثلا ما در زندگینامه امام علی(ع) می خوانیم که در هنگام جنگ صفین و رویارویی حضرت با معاویه، برخی اصحاب نسبت به معاویه و یاران او هتاکی می کردند، اما علی(ع) صریحا خطبه ای ایراد کردند و فرمودند که من کراهت دارم، شما سباب و هتاک و بدگو باشید؛ شما اوصاف و خصوصیات ایشان را بگویید که موثرتر است. امام خمینی این سخنان امیرالمومنین(ع) را مطالعه کرده و اخلاق پیامبر گرامی اسلام را نیز می دانستند که در قرآن در وصف آن حضرت آمده :"انک لعلی خلق عظیم". لذا امام با مخالفان و دشمنان سرسخت هم مودبانه رو به رو می شدند، اما حرف خودشان را هم می زدند و می گفتند آمریکا شیطان بزرگ است و آنها را با کلماتی که در فرهنگ اسلامی و اخلاق وجود دارد، معرفی می کردند.
- در دوره امام در چند مورد، مسائل اخلاقی در حاشیه برخی مسئولان پیش آمد که ایشان واکنش صریحی از خود نشان دادند؛ دلیل این رفتار به نظر شما چه بود؟
امام به دلیل عمر با برکت و طولانی شاهد صحنه ها تجربه های آموزنده بودند. مثلا یکی از نکات مهم توصیه های ایشان مربوط به بیوتات مراجع و اصحاب آنها بود و هشدار می دادند که بزرگان مراقب این امر باشند، زیرا در زندگی خود مواردی را دیده بودند که افرادی در بیت مراجع کارشکنی کرده و مانع انجام کار می شدند.
ایشان بدلیل مطالعات مذهبی می دانستند که قدرت ، آفت و آسیب دارد. مثلا در حکم تنفیذ بنی صدر این حدیث را نوشتند که "حب الدنیا راس کل خطیئه". این خیلی مهم بود که امام به بنی صدر گفتند به رای مغرور نشو و ریاست تو را از مسیر منحرف نکند که اگر بنی صدر به همین توصیه امام عمل می کرد، عاقبت به خیر می شد و همین رعایت نکردن، او را بدبخت و بی آبرو کرد و به نظام نوپای ما آسیب وارد کرد.
پس امام به مسئولان می گفتند که قدرت ، آفت و آسیب دارد و آنها باید هوشیار باشند؛ همانطور که پول، زور و زیبایی هم آفت باشد و لذا افراد مراقب خود و اطرافیانشان باشند که گرفتار این آفتها نشوند.
- فکر می کنید که الان راه حفظ اخلاق امام چیست؟
ما باید چند کار را در رابطه با ترویج اخلاق امام انجام دهیم؛ اول اینکه، کتابهای امام در این زمینه مانند اربعین و... و سخنانشان در صحیفه امام را مرور کنیم و روی آنها اهتمام داشته باشیم. نکته دوم، خواندن زندگینامه ایشان است؛ باید ببینیم رفتار ایشان با اقشار مختلف، از مسئولان داخلی و خارجی گرفته تا توده های مردم، چگونه بود. این مطالعه، روی اخلاق ما می تواند اثر زیادی بگذارد.
ما باید بدانیم که مسلمان و شیعه هستیم؛ دین ما، پیامبر(ص)، حضرت زهرا(س)، ائمه و علما را دارد که باید فرمایشات آنها را نیز بخوانیم، زیرا امام(ره) از خودش چیزی نمی گفت و از این منابع درس گرفته بود. ایشان قرآن، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه و دعاها را خوانده بود و اهل گریه و زاری و نماز شب بود که در قرآن و حدیث آموخته شده اند. لذا اگر ما این منابع فکری امام را بخوانیم، بیمه و مصونیت می یابیم.
در 22 سال گذشته من به یاد ندارم که منبری بدون ذکر نام امام داشته باشم؛ علت این است که واقعا من امام را مخلص، مومن، شجاع و مردعمل می دیدم؛ من امام را فردی بصیر، دلسوز دین دیانت و خیرخواه ملت و کشور و نظام، متواضع و فروتن می دانستم و شیفته ایشان بودم، لذا الان برای علو مقام او و ترویج اندیشه اش، در حد میسور کار می کنم. امیدوارم خداوند لحظه به لحظه بر درجات او بیفزاید.!S1!
امام حاضر و نظاره گر است و همه محتاج ایشان هستیم؛ هرکس شایسته است باید خود را وامدار ایشان بداند و از اخلاق و رفتارو گفتار ایشان بهره مند گردد. ایشان کار خود را کرد و خداوند او را پذیرفت و روز به روز او را بیشتر به جهان می شناساند؛ هرکس هم که ایشان را دوست دارد، باید خود را با امام منطبق کند که در غیر این صورت، هرکس که باشد آسیب خواهد دید.
- در سالهای اخیر ما هتاکی ها و رفتارهای غیر اخلاقی های زیادی را علیه شخصیتها و نیروهای اصیل کشور، از جمله بیت امام شاهد بوده ایم؛ فکر می کنید دلیل این نوع برخوردها چیست؟
من به نوبه خودم معتقدم یکی از ویژگی های انسان این است که فراموش می کند یا درگیری های روزانه باعث می شود که از برخی مسائل غفلت کند؛ علی الدوام تذکر و یادآوری لازم است. لذا یکی از مراجع عظام گفته بودند که من روزانه یک صفحه از کتاب تبیان سخنان امام را مطالعه می کنم. این خواندن دائم سخنان امام یا مطالعه سخنرانی های ایشان که در صحیفه امام گرد آمده، کمک می کند که انسان هم به روز باشد و هم با امام باشد و هم حریم امام و فکر و فرهنگ و فهم و بیت امام را حفظ و مراقبت کند. اگرکسی به این امر اهتمام نداشته باشد، ممکن است بر اثر عصبانیت یا شرایط خاص، این مرزها را رعایت نکند.!S2!
من معتقدم همیشه باید از زندگینامه و اندیشه امام آگاه باشیم تا بتوانیم مطابق ایشان عمل کنیم و از آسیبها در امان بمانیم. اما در مورد توهین ها به بیت امام باید گفت که به نظر می رسد ما سیاست زده و سیاسی کار شده ایم، در حالی که سیاست اگر به معنای تدبیر و برنامه داشتن و انجام کار سیاسی باشد، نباید جو ما را بگیرد، بلکه باید هوشیار باشیم و در بدترین وضعیت خودمان را از مرز اخلاق و اعتدال خارج نکنیم.
- با توجه به اینکه در ماه محرم قرار داریم، می خواستم از زبان شما بشنویم که توصیه های امام به خطبا و وعاظ در خصوص عزاداری های حسینی شامل چه مواردی بود؟
امام هر سال با جامعه وعاظ دیدار داشتند و تذکراتی را نسبت به آنها و کیفیت عزاداری می دادند؛ مانند اینکه عزاداری ها باید سنتی باشد و هم اکنون از تلویزیون هم این سخنان پخش می شود که نشان می دهد امام عزاداری عاشورا را چگونه می خواستند و پیام عاشورا را چه می دانستند. مثلا می فرمودند، امام حسین(ع) به ما یاد داد که در میدان باید فداکاری کنیم و در خارج میدان تبلیغ کنید یا می گفتند عاشورا را زنده نگه دارید که به کشور آسیب وارد نشود. این کلمات بیانگر آن بود که عاشورا در نگاه امام بسیار کارساز و سازنده بود که حفظ آن می تواند در ادامه حیات انقلاب کارساز باشد.
- همانطور که می دانید، امام خمینی(ره) از دوران جوانی تا پایان عمر شریفشان، دارای شخصیتی با ابهت و در عین حال متخلق به اخلاق اسلامی بودند. فکر می کنید چه عواملی بسترساز شکل گیری این ویژگی ها شده بود؟
امام خمینی معمار انقلاب اسلامی ایران دارای ویژگی هایی بودند که باعث موفقیت ایشان در ایجاد انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و ده سال رهبری آن شد ؛ ایشان نیکنام وارد ایران شدند و نیکنام از دنیا رفتند.
یکی از ویژگی های حضرت امام -رحمة الله علیه- "رفتار" ایشان بود که مرهون چند موضوع است؛ اول، امام چون پدر را بعد از مدت کوتاهی از دست دادند و مادر بسیار شجاع و مومنه ای داشتند، بطور طبیعی به خود متکی شدند و این اعتماد به نفس و اتکا به خود، در اندیشه و عمل و برنامه هر انسانی تاثیرگذار است. دوم، هجرت ایشان از خمین به اراک و از اراک به قم و تحصیل در دو حوزه مهم اراک آن روز و قم و دیدن اساتید برجسته و بایسته ای همچون موسس حوزه علمیه قم شیخ عبدالکریم حائری یزدی، آیت الله شاه آبادی و... قطعا در شکل دهی اخلاق ایشان تاثیرگذار بود. سوم، هجرت ها و سفرهای ایشان به مرکز کشور (تهران) و نشست با بزرگان و سرزدن به مجلس شورای ملی و زیر نظر داشتن زندگینامه شخصیتهایی چون آیت الله مدرس در شکل گیری شخصیت ایشان بسیار اثرگذار بود. همچنین آوردن آیت الله بروجردی به قم با درخواست ایشان و جمعی از علما و رشد و ترقی حوزه علمیه قم در زمان حضور ایشان و حوادث آن زمان، روی پختگی و تجربه آموزی امام موثر بود.
نکته مهم دیگر که در بررسی اخلاق ایشان باید به آن توجه کنیم، "خودسازی" امام است. مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی گفته بودند که من امام را در سن 17 سالگی که در حوزه علمیه اراک نماز شب می خواند، می دیدم که در حین نماز از خوف خدا گریه می کرد و اشک می ریخت.
همه این عوامل دست به دست هم داد و شخصیتی متخلق به اخلاق اسلامی بوجود آورد بطوری که ایشان در زمان مرحوم آیت الله العظمی حائری در مدرسه فیضیه معلم اخلاق شد و کتاب "اربعین" حاصل مطالب آن دوره است که می تواند یک معرف برای اخلاق امام خمینی رحمة الله علیه باشد.
- این نکات اخلاقی که به آنها اشاره کردید، در بسیج عمومی مردم و جذب اقشار و افکار مختلف چقدر موثر بود؟
به نظرم می آید که ما باید جاذبه های امام را متنوع ببینیم. آنچه باعث شد همه اقشار مردم ایران مجذوب ایشان شوند، یکی اعتقاد راسخ و ایمان به اسلام و قرآن و اهل بیت بود که با تمام وجود به آنها مومن بودند. دیگری شجاعت و صبوری و حوصله ایشان و مبارزه رو در رو با نظام طاغوت و خاندان شاهنشاهی و حتی مبارزه مستقیم با استکبار جهانی یعنی آمریکا و پیگیری آنها طی 15 سال (با وجود سختی هایی چون زندان، تبعید، مرگ فرزند گرانقدرشان حاج آقا مصطفی و 15 خرداد و 17 شهریور)، بود. این حوادث خم به ابروی امام نیاورد و خود ایشان در سال 43 در مسجد اعظم گفتند که من آخوندی نیستم که حرفم را بزنم وبنشینم، بلکه من دنبال حرفم راه می افتم. همینطور هم شد و در داخل و خارج با قلم و بیان و تحمل سختی ها دنبال حرفش را گرفت و انقلاب را به پیروزی رساند.
وقتی مردم این صداقت، اعتماد به نفس، شجاعت، ایمان، وارستگی و تواضع را از امام مشاهده کردند، جذبشان شده و همه اقشار امام را پذیرفتند.
- فکر می کنید که این منش امام در دوران پس از انقلاب، میان اقشار مختلف جامعه و بخصوص مسئولان، چقدر گسترش یافت؟
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 ما می بینیم که امام تا سال 1368 رهبری کردند. در طول این مدت بیش از ده سال شاهد فراز و نشیبهای زیاد انقلاب در داخل و خارج کشور، نسبت به انقلاب، رهبری، مردم و نظام نوپا بودیم .در طول این مدت امام برای اصل نظام جمهوری اسلامی مایه گذاشتند و برای اینکه جمهورری اسلامی پا بگیرد، علی الدوام دعوت به وحدت و یکی بودن همه اقشار می کردند. بطوری که اگر به پیامهای امام دقت کنیم، شاید این واژه بیشترین توصیه ایشان بوده باشد.
نکته دیگر اینکه امام به این خاطر که فرامنطقه ای و فرانژادی و فراگیر فکر و عمل می کردند، هیچ کس نمی توانست بگوید ایشان به تشکل، حزب، گروه و دسته من ، متکی است. لذا وقتی می دیدند که امام با تمام افشار و گروهها گفت و گو می کنند و می خواهند همه آنها در صحنه باشند، آن را نکته مهمی در موفقیت ایشان تلقی می کردند.
مساله مورد توجه دیگر در امام، حالت تواضع و فروتنی ایشان نسبت به طبقات متوسط و ضعیف جامعه بود. امام روی واژه هایی چون مستضعفان، کوخ نشینان و طبقات مردم اهتمام خاص داشتند و وقتی ایشان اینگونه آنها را جذب می کردند، افرادی که قدر خود را بالاتر و برتر می دانستند مجبور بودند که قدری کوتاه بیایند و در مقابل ایشان تواضع کنند.
- یعنی رفتارشان توام با آموزش هم بود...
یعنی ایشان علی الدوام بنایشان بر این بود که همه با هم کارو همفکری کنند و اگر کسی حاضر نبود خود را همراه مردم قرار دهد، خود به خود منزوی و حذف می شد، یا اینکه مجبور می شد خود را با امام و اراده مردم منطبق کنند، نه اینکه امام او را حذف کنند.
- حاج آقا! حضرت امام در اختلافات میان مسئولان طی دوران رهبری شان (که زیاد هم بود) چگونه داوری می کردند؟
امام چند شیوه را بکار می گرفتند؛ ابتدا به گونه صحبت می کردند که هرکس می فهمید امام از چه چیزی راضی و از چه چیزی ناراضی هستند. دوم اینکه، اگر به کسی ایرادی داشتند از طریق پیغام و نصیحت و یا حتی از راه واسطه می فرمودند که مثلا به دوست مشترکمان فلان موضوع را بگو. گاهی هم گروهی را برای حل اختلافات تعیین می کردند. ما به یاد داریم که در دوره ای، میان بنی صدر و مرحوم رجایی بگومگوهایی شد که امام آقایان مرحوم اشراقی و مهدوی کنی و یزدی را برای حل اختلافات تعیین کردند که بنی صدر نپذیرفت. گاهی هم بطور حضوری در بیتشان افراد را مورد نصیحت قرار می دادند و حتی تندی می کردند که گاهی کلماتشان به بیرون درز می کرد و یکبار به بنی صدر گفتند، کاری نکن که بگویم همین جا نگهت دارند!
امام کوشش می کردند که افراد تا می توانند در صحنه باشند و خدمت کنند، مگر اینکه خودشان سفره را جدا کنند و کوتاه نیایند. مانند بنی صدر که خودش جبهه گیری کرد و از کشور فرار کرد که با این کار خودش را رسوای عام و خاص کرد.
- یکی از نکات ظریف در گفتار امام این بود که ایشان حتی روسای جمهور آمریکا را با لحن محترمانه و لفظ "آقا" نام می بردند. فکر می کنید این نحوه گفتار به چه دلیل و بر اساس چه منطقی بود؟
ببینید! ما در فرهنگ اسلامی داریم که حتی با دشمن هم وقتی سخن می گوییم، مودبانه سخن بگوییم. مثلا ما در زندگینامه امام علی(ع) می خوانیم که در هنگام جنگ صفین و رویارویی حضرت با معاویه، برخی اصحاب نسبت به معاویه و یاران او هتاکی می کردند، اما علی(ع) صریحا خطبه ای ایراد کردند و فرمودند که من کراهت دارم، شما سباب و هتاک و بدگو باشید؛ شما اوصاف و خصوصیات ایشان را بگویید که موثرتر است. امام خمینی این سخنان امیرالمومنین(ع) را مطالعه کرده و اخلاق پیامبر گرامی اسلام را نیز می دانستند که در قرآن در وصف آن حضرت آمده :"انک لعلی خلق عظیم". لذا امام با مخالفان و دشمنان سرسخت هم مودبانه رو به رو می شدند، اما حرف خودشان را هم می زدند و می گفتند آمریکا شیطان بزرگ است و آنها را با کلماتی که در فرهنگ اسلامی و اخلاق وجود دارد، معرفی می کردند.
- در دوره امام در چند مورد، مسائل اخلاقی در حاشیه برخی مسئولان پیش آمد که ایشان واکنش صریحی از خود نشان دادند؛ دلیل این رفتار به نظر شما چه بود؟
امام به دلیل عمر با برکت و طولانی شاهد صحنه ها تجربه های آموزنده بودند. مثلا یکی از نکات مهم توصیه های ایشان مربوط به بیوتات مراجع و اصحاب آنها بود و هشدار می دادند که بزرگان مراقب این امر باشند، زیرا در زندگی خود مواردی را دیده بودند که افرادی در بیت مراجع کارشکنی کرده و مانع انجام کار می شدند.
ایشان بدلیل مطالعات مذهبی می دانستند که قدرت ، آفت و آسیب دارد. مثلا در حکم تنفیذ بنی صدر این حدیث را نوشتند که "حب الدنیا راس کل خطیئه". این خیلی مهم بود که امام به بنی صدر گفتند به رای مغرور نشو و ریاست تو را از مسیر منحرف نکند که اگر بنی صدر به همین توصیه امام عمل می کرد، عاقبت به خیر می شد و همین رعایت نکردن، او را بدبخت و بی آبرو کرد و به نظام نوپای ما آسیب وارد کرد.
پس امام به مسئولان می گفتند که قدرت ، آفت و آسیب دارد و آنها باید هوشیار باشند؛ همانطور که پول، زور و زیبایی هم آفت باشد و لذا افراد مراقب خود و اطرافیانشان باشند که گرفتار این آفتها نشوند.
- فکر می کنید که الان راه حفظ اخلاق امام چیست؟
ما باید چند کار را در رابطه با ترویج اخلاق امام انجام دهیم؛ اول اینکه، کتابهای امام در این زمینه مانند اربعین و... و سخنانشان در صحیفه امام را مرور کنیم و روی آنها اهتمام داشته باشیم. نکته دوم، خواندن زندگینامه ایشان است؛ باید ببینیم رفتار ایشان با اقشار مختلف، از مسئولان داخلی و خارجی گرفته تا توده های مردم، چگونه بود. این مطالعه، روی اخلاق ما می تواند اثر زیادی بگذارد.
ما باید بدانیم که مسلمان و شیعه هستیم؛ دین ما، پیامبر(ص)، حضرت زهرا(س)، ائمه و علما را دارد که باید فرمایشات آنها را نیز بخوانیم، زیرا امام(ره) از خودش چیزی نمی گفت و از این منابع درس گرفته بود. ایشان قرآن، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه و دعاها را خوانده بود و اهل گریه و زاری و نماز شب بود که در قرآن و حدیث آموخته شده اند. لذا اگر ما این منابع فکری امام را بخوانیم، بیمه و مصونیت می یابیم.
در 22 سال گذشته من به یاد ندارم که منبری بدون ذکر نام امام داشته باشم؛ علت این است که واقعا من امام را مخلص، مومن، شجاع و مردعمل می دیدم؛ من امام را فردی بصیر، دلسوز دین دیانت و خیرخواه ملت و کشور و نظام، متواضع و فروتن می دانستم و شیفته ایشان بودم، لذا الان برای علو مقام او و ترویج اندیشه اش، در حد میسور کار می کنم. امیدوارم خداوند لحظه به لحظه بر درجات او بیفزاید.!S1!
امام حاضر و نظاره گر است و همه محتاج ایشان هستیم؛ هرکس شایسته است باید خود را وامدار ایشان بداند و از اخلاق و رفتارو گفتار ایشان بهره مند گردد. ایشان کار خود را کرد و خداوند او را پذیرفت و روز به روز او را بیشتر به جهان می شناساند؛ هرکس هم که ایشان را دوست دارد، باید خود را با امام منطبق کند که در غیر این صورت، هرکس که باشد آسیب خواهد دید.
- در سالهای اخیر ما هتاکی ها و رفتارهای غیر اخلاقی های زیادی را علیه شخصیتها و نیروهای اصیل کشور، از جمله بیت امام شاهد بوده ایم؛ فکر می کنید دلیل این نوع برخوردها چیست؟
من به نوبه خودم معتقدم یکی از ویژگی های انسان این است که فراموش می کند یا درگیری های روزانه باعث می شود که از برخی مسائل غفلت کند؛ علی الدوام تذکر و یادآوری لازم است. لذا یکی از مراجع عظام گفته بودند که من روزانه یک صفحه از کتاب تبیان سخنان امام را مطالعه می کنم. این خواندن دائم سخنان امام یا مطالعه سخنرانی های ایشان که در صحیفه امام گرد آمده، کمک می کند که انسان هم به روز باشد و هم با امام باشد و هم حریم امام و فکر و فرهنگ و فهم و بیت امام را حفظ و مراقبت کند. اگرکسی به این امر اهتمام نداشته باشد، ممکن است بر اثر عصبانیت یا شرایط خاص، این مرزها را رعایت نکند.!S2!
من معتقدم همیشه باید از زندگینامه و اندیشه امام آگاه باشیم تا بتوانیم مطابق ایشان عمل کنیم و از آسیبها در امان بمانیم. اما در مورد توهین ها به بیت امام باید گفت که به نظر می رسد ما سیاست زده و سیاسی کار شده ایم، در حالی که سیاست اگر به معنای تدبیر و برنامه داشتن و انجام کار سیاسی باشد، نباید جو ما را بگیرد، بلکه باید هوشیار باشیم و در بدترین وضعیت خودمان را از مرز اخلاق و اعتدال خارج نکنیم.
- با توجه به اینکه در ماه محرم قرار داریم، می خواستم از زبان شما بشنویم که توصیه های امام به خطبا و وعاظ در خصوص عزاداری های حسینی شامل چه مواردی بود؟
امام هر سال با جامعه وعاظ دیدار داشتند و تذکراتی را نسبت به آنها و کیفیت عزاداری می دادند؛ مانند اینکه عزاداری ها باید سنتی باشد و هم اکنون از تلویزیون هم این سخنان پخش می شود که نشان می دهد امام عزاداری عاشورا را چگونه می خواستند و پیام عاشورا را چه می دانستند. مثلا می فرمودند، امام حسین(ع) به ما یاد داد که در میدان باید فداکاری کنیم و در خارج میدان تبلیغ کنید یا می گفتند عاشورا را زنده نگه دارید که به کشور آسیب وارد نشود. این کلمات بیانگر آن بود که عاشورا در نگاه امام بسیار کارساز و سازنده بود که حفظ آن می تواند در ادامه حیات انقلاب کارساز باشد.
کپی شد
