حجت‌الاسلام و المسلمین محمد مقدم، رئیس پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، گفت: یکی از خصلت‌های شهید بهشتی «تنوع و تکثرگرایی» بود. هیچ وقت فکر خودش را معیار نمی‌دید. من وقتی به آلمان رفتم این تکثر را در آدم‌هایی دیدم که با ایشان کار می‌کردند. یک زیدی به نماز جمعه می‌آمد؛ من هم وقتی بودم پای این ایستاده بودم.
رئیس پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، با تأکید بر اینکه هیچ‌گاه نباید انسان‌ها را مقدس کنیم، گفت: من بر این باورم که شهید بهشتی زنده است، چون اندیشه‌اش پویا و زنده است. ما نباید بزرگداشت شخصیت‌ها را فقط به تمجید از آنها بپردازیم؛ راه‌های عملی از آنها بیاموزیم و واقعا کار جمعی را تمرین کنیم. جمع می‌تواند موفق شود و بدرخشد و درخشش کار جمعی هم نیاز به پیش زمینه‌هایی دارد که باید از شخصیت‌هایی مثل آقای بهشتی بیاموزیم.
به گزارش خبرنگار جماران، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمد مقدم در نشست «بازخوانی اندیشه و ابعاد شخصیتی شهید بهشتی» در پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، گفت: معتقد هستم شخصیت‌هایی مثل شهید بهشتی دارای ابعاد مختلفی است که هرکدام از این ابعاد می‌تواند محور بحث، نظر و گفت‌وگو قرار بگیرد. چون بر این باورم که شخصیت‌ها انسان هستند و ما هیچ‌گاه نباید تلاش کنیم انسان‌ها را مقدس کنیم؛ انسان‌ها حتی ممکن است در روند زندگی دچار برخی از نقص‌ها هم باشند.
رئیس پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی افزود: من در جهت مطلق کردن آدم‌ها نیستم، ولی مرحوم شهید بهشتی را از کسانی یافتم که حق بزرگی دارد به گردن مردم سرزمینم و همه شاگردانی که با او زیستند و نفس کشیدند.
وی تأکید کرد: یکی از ابعاد بسیار مهم و باشکوه آقای بهشتی مسأله «کادرسازی و تلاش‌های جمعی» ایشان بود. حتی میان ما روحانیون کار جمعی سخت است. چون من بر این باورم که کار جمعی از تبعات دنیای مدرن است، وقتی تخصص‌ها شکل می‌گیرد، طبیعتا روابط و مناسبات این تخصص‌ها ایجاب می‌کند که کارها در یک فرآیند جمعی حرکت کند. یکی از خصلت‌های بزرگ شهید بهشتی همین جهت بود.
مقدم با تأکید بر اینکه «رابطه من با آقای بهشتی فراتر از استاد و شاگردی بود و واقعا به آقای بهشتی عشق می‌ورزیدم»، ادامه داد: آقای بهشتی اولین کسی است که مدرسه‌ای به نام «دین و دانش» در قم مدرسه‌ای تأسیس می‌کند و یکی از موفق‌ترین مدارس آن زمان است. در حوزه هم آقای بهشتی مدرسه حقانی را تأسیس می‌کند و خود من از ابتدا تا پایان مدرسه حقانی بودم. اولین نقد من به آقای قدوسی این بود که شما جای بچه‌های حقانی را اشتباه جاسازی کرده‌اید و به جای اینکه جای آنها را در مغز انقلاب قرار بدهید روی چکمه انقلاب قرار داده‌اید.
وی با بیان اینکه نظام آموزشی حقانی از میراث‌های گرانسنگ شهید بهشتی است، اظهار داشت: 50 سال قبل زبان انگلیسی، ریاضی و روانشناسی جزء درس‌های آن حوزه بود. یعنی یک دانشگاه به معنای واقعی بالنده و متحرک، اما با عنایت به سیستم حوزوی، و شهید بهشتی واقعا در این کار موفق بود. یکی از برنامه‌های ایشان بود که در تابستان قرآن، تورات و انجیل را بخوانید و نظرات و نقدها را بنویسید و ارائه بدهید.
رئیس پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی یادآور شد: آقای بهشتی دو کار بزرگ در آلمان کرد. تا قبل از آقای بهشتی آنجام کنفدراسیون بود و اصلا بچه‌های مذهبی آنجا جایگاهی نداشتند و هرچه بود بچه‌های چپ بودند. آقای بهشتی برای اینکه به جریان مذهبی و دینی دانشجویی هویت بدهد، اتحادیه انجمن‌های اسلامی را پایه‌ریزی کرد و آدم‌های این مجموعه در زمان خودشان آدم‌های بزرگی بودند و هنوز هم اتحادیه انجمن‌های اسلامی ریزه‌خوار همان جریانی است که بهشتی پایه‌گذارش بود.
وی ادامه داد: مرکز اسلامی هامبورگ در یک زمانی مثل ستاره‌ای در غرب می‌درخشید. تابلوی آنجا «مسجد ایرانیان هامبورگ» بود و شهید بهشتی گفت من اینجا آمده‌ام کار اسلامی کنم و اساسنامه آنجا را تغییر داد و مرکز اسلامی هامبورگ را تشکیل داد. نتیجه این شد که تعداد اهل سنت ما در آنجا بیشتر از شیعیان بود. یعنی ایشان یک مرکز اسلامی در آنجا ساخته بود که عرب، عجم، ترک، فارس، شیعه و سنی آنجا بودند. یعنی یک ترکیب بسیار گسترده‌ای که مسلمانان احساس می‌کردند اینجا مال خودشان است.
مقدم گفت: اولین تجربه کار جمعی بعد از انقلاب حزب جمهوری اسلامی با سلیقه‌های مختلف و نگاه‌های گوناگون بود. به خصوص در زمان حیات شهید بهشتی، این حزب یکی از موفق‌ترین احزاب پویا در جامعه نوپای جمهوری اسلامی بود. یعنی آقای بهشتی در کار جمعی بسیار موفق بود.
وی در خصوص خصلت‌هایی که شهید بهشتی در خودش پرورانده بود، اظهار داشت: اولین خصلت آقای بهشتی «تواضع و فروتنی» او بود. من تواضع را خم و راست شدن نمی‌گویم، خیلی از آدم‌ها خم و راست می‌شوند، اما در مقام بینش و نگاه متواضع نیستند؛ در نظر و نگاه متواضع بود. یعنی به آدم‌ها بها و شخصیت می‌داد. آدمی بود که هیچ وقت خودش را معیار فرض نمی‌کرد و همیشه میدان باز می‌کرد و این باعث شد هر جا می‌رود آدم‌ها مثل شمع دور او جمع شوند.
رئیس پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی افزود: نکته دوم «تحمل و رواداری» شهید بهشتی بود. بسیار اهل تحمل بود؛ در شنیدن تحمل داشت. هیچ وقت از یادم نمی‌رود، زمانی که ما مرحوم آقای مصباح اختلاف داشتیم، چون آقای مصباح جزء اساتید بسیار موفق ما بود و در جهت علمی حرف نداشت، ما آدم‌ها را ضایع و جا به جا می‌کنیم جلسه‌ای که مشهد خدمت آقای مصباح بودیم، ایشان صبورانه حرف ما و آقای مصباح را شنید و بسیار زیبا داوری کرد. این رواداری آدم‌ها را در عرصه‌ها میدان‌دار و موفق می‌کند؛ چیزی که متأسفانه نیست و از بین رفته است.
وی یادآور شد: دومین خصلت شهید بهشتی «تنوع و تکثرگرایی» بود. هیچ وقت فکر خودش را معیار نمی‌دید. من وقتی به آلمان رفتم این تکثر را در آدم‌هایی دیدم که با ایشان کار می‌کردند. یک زیدی به نماز جمعه می‌آمد؛ من هم وقتی بودم پای این ایستاده بودم.
مقدم با تأکید بر اینکه شعار و عمل شهید بهشتی «جذب حداکثری» بود، تصریح کرد: آقای بهشتی اهل تقسیم به دو نبود و آدم‌های مختلف را می‌گرفت. آدم‌های مختلف به حزب جمهوری اسلامی دعوت می‌شدند، چون خصلت آقای بهشتی بود. او معتقد بود که باید آدم‌ها را جذب کنیم و اینکه بگوییم تو چپ و تو راست هستی، تو بالا و تو پایین هستی، تو انقلابی هستی و تو نیستی، نتیجه این می‌شود که امروز تنها مانده‌ایم.
وی در پایان گفت: من بر این باورم که شهید بهشتی زنده است، چون اندیشه‌اش پویا و زنده است. ما نباید بزرگداشت شخصیت‌ها را فقط به تمجید از آنها بپردازیم؛ راه‌های عملی از آنها بیاموزیم و واقعا کار جمعی را تمرین کنیم. جمع می‌تواند موفق شود و بدرخشد و درخشش کار جمعی هم نیاز به پیش زمینه‌هایی دارد که باید از شخصیت‌هایی مثل آقای بهشتی بیاموزیم.
