پایگاه خبری جماران، سجاد انتظاری: یک پژوهشگر مسائل اجتماعی با اشاره به انتشار اسنادی جدید از آراء امام در چند انتخابات و با تأکید بر اینکه دعا می‌کنیم نگاه جامع‌الاطراف امام مجددا احیا شود، گفت: ان شاء الله جمهوری اسلامی بتواند حرکتی که دارد را اصلاح کند و به راه خودش ادامه بدهد. نگاه امام در آن سال‌ها این بود که همه نیروها در صحنه باشند و مشارکت کنند. چون نشان داده شد ناکارآمدترین دولت پس از انقلاب همین دولت یکدست حاکم است. استیضاح‌ها و برکناری تیم اقتصادی نشان می‌دهد نگاهی که معتقد بود مسئولین را یکدست کنیم، نگاه خوبی نبود و مشارکت مردم را نداشت.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با محسن بهشتی سرشت را در ادامه می‌خوانید:
اخیرا اسامی که امام خمینی(س) در مجالس اول و دوم به آنها رأی داده‌اند منتشر شد. تحلیل شما از نوع رأی دادن امام و مسائلی که اخیرا رسانه‌ای شده چیست؟
آن زمان لیست حزب جمهوری اسلامی، نهضت آزادی، جبهه ملی و لیست‌های مختلف بود ولی این نوع رأی دادن روشن‌ضمیری و افق فکری بلند حضرت امام را نشان می‌دهد که ترکیبی از نیروها و شخصیت‌های برجسته‌ای که در حوزه انقلاب، سیاست و مبارزه با طاغوت حضور داشته‌اند را انتخاب کرده و این طور نبوده که فقط به لیست واحدی رأی بدهند. به نظر من شورای انقلاب هم در میان این افراد هست. یعنی امام افراد آن شورا، که احتمالا در لیست دیگری هم بوده‌اند را در نظر داشته‌اند.
واقعا باید بگوییم سال 58 سال بسیار عجیبی است که تمام نیروهای فعال سیاسی در صحنه هستند و در انتخابات شرکت کردند. ظاهرا آن دوره رد صلاحیت‌های گسترده‌ای که یکی دو دهه اخیر می‌بینیم اصلا نبوده، و اتفاقا چه مجلس قوی‌ای هم تشکیل شد. به رغم اینکه تمام این نیرها هم در صحنه بودند، شاید مجلسی به قوت و قدرت مجلس اول نداشتیم. علتش این بود که همه نیروها شرکت کردند و انقلاب و رهبر انقلاب چین اقدام نیکویی را انجام دادند که می‌تواند برای ما الگوی خیلی خوب و جامعی باشد.
اشاره داشتید که حضرت امام از لیست‌های مختلف برای رأی دادن انتخاب کرده‌اند. اما با یک نگاه به لیست رأی امام متوجه می‌شویم که طیف‌بندی متفاوتی هم در میان افراد آن لیست حضور دارند. یعنی از آیت‌الله هاشمی تا یدالله سحابی در آن لیست حضور داشتند که از دو طیف سیاسی کاملا متفاوت هستند و به نظر می‌رسد امام بحث شایستگی‌های فردی را بیشتر از جناح‌بندی‌های سیاسی در نظر داشته‌اند. نظر شما در مورد این مسأله چیست؟ اگر امروز بتوانیم به آن نگاه حضرت امام دقت داشته باشیم که به جای نگاه حزبی و جناحی به تخصصی دین مسائل توجه کنیم، چقدر می‌تواند به حل مشکلات فعلی کشور ما کمک کند؟
آقای یدالله سحابی یک شخصیت بسیار متدیّن بود که کتاب «خلقت انسان» او اولا از نظر ساواک ممنوع بود و دوما این کتاب بسیار کمک کرد که مذهبی‌ها و خصوصا دانشگاهی‌ها بتوانند در مقابل چیزهایی که رقبا می‌گفتند حرف داشته باشند و دفاع کنند. آقای حجتی کرمانی می‌گفت من سال 42 که زندان افتادم، نیمه‌های شب دیدم سروصدای خیلی خفیفی می‌آید و بلند شدم و دیدم که آقای یدالله سحابی و آقای بازرگان دارند نماز شب می‌خوانند. من حتی شنیده‌ام اینها سه ماه رجب، شعبان و رمضان را پشت سر هم روزه می‌گرفتند. اینها چنین شخصیت‌هایی بودند و امام هم از همه اینها اطلاع داشت. هم متخصص و دانشگاهی و هم متدیّن بودند؛ امام روی این جهات، بدون در نظر گرفتن وابستگی‌های گروهی و حزبی رأی داده بودند.
ما تشکر می‌کنیم از سایت جماران که این را منتشر کرد. نگاه جامع‌الاطراف امام را در این مسأله کاملا می‌شود دید و دعا می‌کنیم که این نگاه‌ها مجددا احیا شود و ان شاء الله جمهوری اسلامی بتواند حرکتی که دارد را اصلاح کند و به راه خودش ادامه بدهد. نگاه امام در آن سال‌ها این بود که همه نیروها در صحنه باشند و مشارکت کنند. چون نشان داده شد ناکارآمدترین دولت پس از انقلاب همین دولت یکدست حاکم است. استیضاح‌ها و برکناری تیم اقتصادی نشان می‌دهد نگاهی که معتقد بود مسئولین را یکدست کنیم، نگاه خوبی نبود و مشارکت مردم را نداشت.
یعنی یکی از دلایل مشکلات امروز کشور که برای مردم و حتی مسئولین بروز کرده یکدست شدن مسئولین است که همه از یک طیف و جناح باشند؟
به خصوص چند سال اخیر نشان داد که یک طیف و جناح اصلا جوابگو نیست و کشور دچار مشکلات عدیده و اساسی خواهد شد.
به نظر می‌رسد تیغ نظارت استصوابی یکی از عوامل این یکدستی بوده است. اگر شورای نگهبان در این زمینه سخت‌گیری‌ها را کمتر و به افراد با سلایق مختلف سیاسی اجازه حضور در عرصه‌های مختلف از جمله انتخابات را بدهند، چقدر به حل مشکلات کشور کمک می‌کند؟
دقیقا همین طور است. زمانی که امام رأی داده اصلا ما نظارت استصوابی نداشتیم و لذا شما می‌بینید الحمدلله همه نیروها بودند و نتیجه خیلی خوبی هم داشت. یادم هست در مجلس پنجم قانونی گذراندند که این نظارت بر اساس چه موازینی باشد. همین قصه که اگر چهار نهاد نیروی انتظامی، دادگستری، وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه پاسخ منفی نداشتند، تأیید صلاحیت شود را یادم هست که به چنین شکلی روش‌مند و قانونمند کردند. اما متأسفانه نظارت استصوابی فراتر از این قانون عمل می‌کند. آن نظارت معنایش این است که ما خودمان احساس کنیم این فرد صلاحیت ندارد؛ حالا هرطور که به دست آورده‌ایم. در حالی که قانون مشخص کرده که چه کسانی رد و چه کسانی تأیید می‌شوند.
شما مصاحبه وزیر اطلاعات وقت را حتما دیده‌اید که در فضاهای مجازی خیلی پخش شده است. می‌گویند ما کف خیابان را دیدیم که اکثریت می‌خواهند به آقای هاشمی رأی بدهند و بعد تحلیل کردیم که اگر آقای هاشمی رئیس جمهور شد این معایب و محاسن را دارد، معایبش بیشتر است و بر اساس تحلیل شما شورای نگهبان ایشان را رد صلاحیت کرد. اینکه تعیین را رد صلاحیت نشد؛ باید بر اساس قانون باشد. همین طور سایر نیروهای خدوم کشور مثل آقای جهانگیری و حتی آقای لاریجانی را رد کردند که واقعا خیلی زننده و به ضرر انقلاب و نظام است.
امیدواریم این مسائل در دوره‌های جدید حل شود و مردم ما احساس کنند این نظام همانی است که برنظرات سازنده حضرت امام بنا شده و قانون اساسی و قوانین ذیل قانون اساسی داریم. به نظر من اگر چهارچوب‌های قانونی رعایت شود این مشکلات هم پیش نمی‌آید و به خصوص مشکلات زیرساختی کشور حل می‌شود. از طریق یک مجلس پویا و توانمند و انتخابات باشکوه و حداکثری و رئیس جمهور توانمند و متشخص، قطعا مشکلات مملکت حل می‌شود و نیاز نیست که از آن طرف آب‌ها برای ما پیام بدهند و دنبال براندازی بروند. این کشور مال خود ما و خانواده‌هایی است که شهدای زیادی را به انقلاب هدیه کرده‌اند و خود ما باید از داخل مراقبت داشته باشیم و قوانین را رعایت کنیم و به نظر من بر اساس چهارچوب‌های قانونی مملکت می‌تواند مسیر خوبی را طی کند.
برخی افراد معتقدند بعد از هر انتخابات هم حلقه محدودی از افراد بر سر کار می‌آیند که بعضا حتی فارغ التحصیلان یک دانشگاه هستند و طیف وسیعی از نیروهای باسابقه و متخصص کشور کنار زده می‌شوند. اگر این نگاه امام حاکم شود که ما افراد را طیفی و جناحی نگاه نکنیم و تخصص و شایستگی فردی آنها را در نظر بگیریم، چقدر به بهبود این وضعیت کمک می‌کند؟
وقتی می‌خواهند یکدست کنند از یک طیف خاص، ولو اینکه شایستگی هم نداشته باشند، انتخاب می‌کنند و بیشتر تیم رفاقتی و قبیلگی خودشان را بر مصدر کار می‌گمارند. اما وقتی همه طیف‌ها مشارکت داشته باشند و مردم اعتماد و اطمینان داشته باشند و حضور حداکثری در عرصه انتخابات پیدا کنند، طبیعتا فرآیند جذب نیرو به سمت شایستگان می‌رود؛ ولو وابسته به هر طیفی هم باشند و یا وابسته به هیچ طیفی هم نباشند ولی شایسته، مردم‌دار، دلسوز کشور و متخصص باشند، طبیعتا اینها باید روی کار بیایند تا اینکه یک طیف رفاقتی و قبیلگی که متأسفانه تاکنون این سطح قضیه خیلی پررنگ بوده است.
انتشار این لیست رأی حضرت امام در سالی که قرار است انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار شود، چه تأثیری می‌تواند بر فضای انتخابات داشته باشد؟
بعد از انتشار این لیست خیلی‌ها به تعریف و توصیف امام و اندیشه‌های امام می‌پردازند ولی نیروهایی که دست‌اندکار هستند به قول معروف باید چشمه‌هایی از خودشان نشان بدهند که تغییر و تحولی در نگاه‌ها رخ داده والّا همچنان بی اعتمادی وجود دارد و ممکن است مردم استقبال نکنند. مثلا در سیاست خارجی یک گام به جلو رفته‌اند و بحث رابطه با عربستان پس از آن حوادث تلخ که به آتش زدن سفارت انجامید، حل شده و باید استقبال کرد. اگر در بحث برجام و بحث‌های داخلی مثل آزادی زندانیان سیاسی که جرمی جز حرف زدن ندارند، این مراحل طی شود و یک اعتمادسازی صورت بگیرد، به نظر من انتخابات آینده پرشور خواهد بود.