وزیر امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران این واقعیت را از نکات تلخ دوران زندگی کاری خود می‌داند که جای اینکه کمیتۀ حقوقی به او چندین متن حساب شده و به‌ترتیب اولویت ارائه دهد، مجبور بود خود متنی را تهیه کرده و بنویسد. به‌طوری‌که به‌گفتۀ دکتر ظریف: «حتی در بسیاری موارد من نقش کارشناس و همکارانم نقش رئیس را ایفا کرده‌ایم و متن نگاشته شده از سوی بنده را دوستان به چالش و نقد کشیده‌اند، که البته همواره از آن استقبال کرده‌ام.»
پایگاه خبری جماران: اخیرا کتاب با «راز سر به مهر» به قلم محمدجواد ظریف، علی اکبر صالحی، سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی با موضوع برجام در 6 جلد به نگارش درآمد و توسط انتشارات اطلاعات منتشر شده است.
این مجموعه گزارشی است توصیفی و مستند درباره روند یکی از مهمترین پرونده های تاریخی ایران که می کوشد قرائت ایرانی از برهه ای مهم در سرنوشت معاصر را به تصویر بکشد.
نگارش پیش‌نویس: با اشتون یا بدون او؟
- از همان آغاز کار کمیتۀ حقوقی و پس از گذشت یک یا دو جلسه، مشخص شد که این کمیته نمی‌تواند اهداف مورد نظر را برآورده کند. آنچه مایۀ تعجب بود آنکه اعضای کمیتۀ حقوقی در آن زمان مایل نبودند یک متن حقوقی در نقض اظهارات طرف‌های مقابل را فی‌البداهه تحریر کنند. نگاه برخی حقوق‌دان‌ها در داخل کشور نگاهی کاملاً انتزاعی بود و به همین دلیل همراهی حقوق‌دان‌ها به نتیجۀ مطلوب نرسید. حتی وقتی برجام نگارش یافت، در جلسه‌ای که تعدادی از خبرگان حقوقی توسط مجلس به مشورت خوانده شده بودند، یکی از همان اساتید منتقد به مشورت نخواستن حقوق‌دان‌ها جملۀ جالبی به کار برد، به این ترتیب که: «ما یا کلیات را قبول می‌کنیم یا کلیات را رد می‌کنیم، در جزئیات وارد نمی‌شویم». این در حالی بود که ورود به جزئیات وظیفۀ حقوق‌دان‌ها بود چراکه کلیات مسائل توسط مسئولان سیاسی کشور تصمیم‌گیری می‌شد و حتی دکتر ظریف و همکارانش نیز مجری تصمیمات بودند.
- مشکل اصلی آن بود که اساتید حقوق، برای نگارش متن بر اساس سیاست‌های مذاکره‌کنندگان ــ که آن سیاست هم از سوی مسئولان امر مصوّب و به مذاکره‌کنندگان ابلاغ شده بود ــ کمک نمی‌کردند، بلکه می‌خواستند خود سیاست‌گذار باشند. حتی زمانی‌که حقوق‌دان‌ها ایرادی را وارد می‌ساختند، ایراد خود را به‌صورت متنی که بر اساس آن مذاکره صورت گیرد، ارائه نمی‌دادند؛ بلکه صرفاً ایرادی کلی آن‌هم به زبان فارسی مطرح می‌کردند. درصورتی‌که در طرف‌های مقابل وضعیت کاملاً عکس این بود. وقتی با آقای کری تا نیمه‌شب به وقت وین بر روی یک گزاره بحث می‌شد، او ساعت هشت صبح با سه یا چهار گزینه متفاوت تایپ شده به جلسه می‌آمد. یعنی حقوق‌دان‌هایی که در وین و واشنگتن برای او کار می‌کردند، از چرایی آن کار یا چرایی توافق با آن موضوع سؤال نمی‌کردند؛ که چرا این‌کار را کردی، و یا چرا با این موضوع توافق کردی. بلکه براساس آنچه به آنها گفته شده بود، چندین متن حقوقی تهیه می‌کردند و چه‌بسا ضعف‌های حقوقی مذاکرات کری را در قالب همان متن‌ها می‌پوشاندند. لذا بر اساس آنچه کری در کلیات توافق کرده بود، صبح روز بعد چندین متن در اختیار داشت که بتواند بیشترین منفعت را متوجه آمریکا کند.
- وزیر امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران این واقعیت را از نکات تلخ دوران زندگی کاری خود می‌داند که جای اینکه کمیتۀ حقوقی به او چندین متن حساب شده و به‌ترتیب اولویت ارائه دهد، مجبور بود خود متنی را تهیه کرده و بنویسد. به‌طوری‌که به‌گفتۀ دکتر ظریف: «حتی در بسیاری موارد من نقش کارشناس و همکارانم نقش رئیس را ایفا کرده‌ایم و متن نگاشته شده از سوی بنده را دوستان به چالش و نقد کشیده‌اند، که البته همواره از آن استقبال کرده‌ام. من باید متن می‌نوشتم و به همکارانم می‌دادم تا نظر بدهند. بعد مجبور بودم خودم نظرات آنها را تایپ کنم، و سپس همراه دستیارانم روی همان متن مذاکره کنیم. خودمان مذاکره را پیش ببریم. خودمان ترجمه کنیم، خودمان گزارش و ملاحظات و تحلیل‌ها را در آن قرار دهیم و بفرستیم تهران. بعد از آن سوی، گاه بی‌توجه به اقتضائات و ناآگاه درباره همۀ این نکات و ملاحظات، فردی داخل کشور و در دایر‌ه‌ای از امور که فقط مسئول و مأمور بود، گزارش‌ها را تلخیص و جمع کند، یک نظریه و یا رهنمودی می‌افزود و ابهامی می‌ساخت که یا قدرت تصمیم‌گیری را می‌کاست و یا به تأخیر می‌کشاند. حتی در برخی موارد متأثر از برنامه‌ریزی اتاق‌های فکر، اما برپایۀ همین اطلاعات و تحلیل‌ها، مفروضات و معلومات، سناریوها و راهبردهای پیشنهادی توأمان که در دو الگوی خوش‌بینانه و بدبینانه توسط خود هیئت مذاکره‌کننده برای تنویر مسئولان امر نگارش و تقدیم شده بود، گروهی می‌نشستند و با درز و جابه‌جایی اطلاعات اسباب تخریب مذاکره و مذاکره‌کنندگان را فراهم کنند و از آن تلخ‌تر بکوشند با قلب حقایق، روایت گاندو بَرسازند».
ادامه دارد...
