در خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی از مرداد و شهریور ماه سال 1377 مواضع برخی از مسئولین جمهوری اسلامی ایران از جمله مقام معظم رهبری، اسحاق جهانگیری، علی لاریجانی و احمد وحیدی از خصوص گروه طالبان آمده است.
پایگاه خبری جماران: این روزها که طالبان پس از 20 سال دوباره در افغانستان قدرت گرفته مرور خاطرات سال 1377 و دیدگاه و مواضع مسئولین وقت جمهوری اسلامی ایران در خصوص این گروه خالی از لطف نباشد. خاطرات روزشمار آیت الله هاشمی رفسنجانی یکی از این خاطرات است که در آن از اقدامات افراطی طالبان می گوید؛ از جمله اینکه استفاده از تلویزیون را برای مردم افغانستان ممنوع کرده اند.
البته گفتنی است که ترور دیپلمات های ایرانی در روز 19 شهریور ماه 1377 نیز در این مقطع رخ داده است.
شنبه 3 مرداد 1377 | 1 ربیع‌الثانی 1419 25 جولای 1998
طالبان در افغانستان، استفاده از تلویزیون را ممنوع کرده‌اند و مأموران براى جمع‌آورى تلویزیون‌ها، به خانه‌هاى مردم مى‌روند و نیز از مأموران امداد خارجى خواسته‌اند که به یک منطقه خاص‌که مشخص شده، منتقل شوند و آنها مخالفت‌کرده‌ا‌ند و از افغانستان بیرون رفته‌اند. مقامات غربى و بین‌المللى، به خاطر این دو موضوع، طالبان را تحت فشار گذاشته‌اند.
یکشنبه 11 مرداد 1377 | 9 ربیع‌الثانی 1419 2 آگوست 1998
به خانه آمدم. مهدى و فرشته و فائزه و بچه‌ها آمدند. شام آوردند. فائزه راجع به مطالب روزنامه‌اش مشورت کرد. در اخبار، پیشروى طالبان در شمال افغانستان و اعلان برنامه ساماندهی اقتصادى توسط آقاى خاتمى که نکته تازه‌اى هم ندارد، مورد توجه است. خبر بسترى شدن ملک فهد در بیمارستان و همزمان قرائت قرآن در تلویزیون عربستان سعودی ، نظرها را به آنجا جلب و احتمال فوت [پادشاه] مطرح شده است.
سه‌شنبه 13 مرداد 1377 | 11 ربیع‌الثانی 1419 4 آگوست 1998
اوضاع شمال افغانستان، به ضرر جبهه متحد اسلامى، بحرانى است و طالبان پیشروى مى‌کنند.
جمعه 16 مرداد 1377 14 ربیع‌الثانی 1419 7 آگوست 1998
سازمان ناتو براى اقدام نظامى در کوزوو، مقدمه‌چینى مى‌کند و شوراى امنیت [سازمان ملل]، به اطراف جنگ در افغانستان، اخطار آتش‌بس داده است.
سه‌شنبه 20 مرداد 1377 18 ربیع‌الثانی 1419 11 آگوست 1998
آقاى مسیح مهاجرى، [مشاور اجتماعی رییس‌جمهور و مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی] آمد. از اهمیت انفجارهاى سفارتخانه‌هاى آمریکا در کنیا و تانزانیا گفت. از حوادث افغانستان و پیشروى طالبان در شمال و سقوط مزارشریف ناراحت است. دربارة وضع رهبرى، سیاست‌هاى اقتصادى دولت و مسایل فرهنگى و سیاسى، سئوالات و نظراتى ابراز کرد.
شب در دفترم ماندم. کارها را تمام کردم و گزارش‌ها را خواندم. مسأله افغانستان و انفجارهاى کنیا و تانزانیا، مورد توجه است. منافقین تلاش مى‌کنند که ایران را مسئول انفجارها معرفى‌کنند، ولى نتوانسته‌اند ادعاى‌کذب خود را جا بیاندازند.
چهار‌شنبه 21 مرداد 1377 19 ربیع‌الثانی 1419 12 آگوست 1998
آقاى على لاریجانى، [رییس سازمان صدا و سیما] آمد و در مورد افغانستان مشورت کرد. گفت، رهبرى اجازة دخالت نظامى را داده‌اند، به شرط اینکه مناطقى که تصرف مى‌شود، فوراً در اختیار خود افغان‌هاى مورد قبول گذاشته شود و عقب‌نشینى شود. براى تحقق این شرط، مشکل دارند؛ چون آنجا و شمال، چنین مرجعى وجود ندارد. با اقدام نظامى در این شرایط، مخالفت‌کردم.
پنج‌شنبه 22 مرداد 1377 20 ربیع‌الثانی 1419 13 آگوست 1998
بعد از نماز صبح، به اصلاح نمایه‌هاى تفسیر راهنما پرداختم. جلد پنجم را از سوره انعام شروع کردم. سپس گزارش‌ها را خواندم و اخبار را شنیدم. هنوز مسأله مهم، افغانستان و انفجارات سفارتخانه‌های آمریکا است. در افغانستان، موفقیت پاکستان و شکست طرفداران ایران، مورد تجزیه و تحلیل است و در داخل هم در محافل سیاسى مطرح است.
جمعه 23 مرداد 1377 21 ربیع‌الثانی 1419 14 آگوست 1998
در گزارش‌ها، محکومیت اقدام طالبان در ربودن کادر سیاسى ایران در مزارشریف، توسط شوراى امنیت سازمان ملل قابل توجه است؛ گرچه طالبان منکرند و پاکستانى‌ها هم مى‌گویند، اینها به بامیان رفته‌اند. به هرحال این مسأله مى‌تواند نقطه انفجارى باشد؛ ایران نمى‌تواند از این مسأله به آسانى بگذرد.
شوراى امنیت، انفجار سفارتخانه‌هاى آمریکا را هم محکوم کرده است. تعداد کشته‌شدگان آنها از 250 نفر گذشته و در آمریکا، امروز با رسیدن جنازه‌ها، آقای [بیل] کلینتون، [رییس‌جمهور] و خانم [مادلین] آلبرایت، [وزیرامور خارجه]، صحبت‌کردند و بر ادامه سیاست فعلى و عدم عقب نشینى تأکیدکردند. بمباران مکرر بامیان و منطقه شیعه‌نشین افغانستان توسط طالبان، حکایت از یک درگیرى جدید دارد که ایران در آن بدون اقدام نخواهد ماند.
پیش از ظهر، براى خطبه‌هاى جمعه مطالعه‌کردم. نمازجمعه را در دانشگاه تهران اقامه نمودم. خطبه اول را در اعجاز قرآن از نظر علمى و خطبه دوم را دربارة آزادگان و حوادث افغانستان و اهمیت سازندگى و انفجارهاى آفریقا ایرادکردم.
پس از نمازجمعه، آقاى [علاءالدین] بروجردى، [نماینده ویژه ایران در امور افغانستان] به منزل آمد و گزارش وضع افغانستان و جلسه با سران جبهه متحد، براى تعیین نحوه ادامه‌کار و اجازه رهبرى براى آمادگى نظامى و نیز اقدام به تصرف هرات، در صورت وجود جریانى از خود افغانى‌ها، براى تحویل‌گرفتن و حفظ میراث را داد و از انتقاداتى‌که در رسانه‌ها از ایشان مى‌شود، گله داشت و گفت، [آقای سیدکمال خرازی]، وزیر امورخارجه، نامه‌اى به رهبرى نوشته و با دخالت نظامى مخالفت‌کرده و نظر وزارت امورخارجه، این است‌که‌کم‌کم با طالبان بسازیم.گفت، سردار ناصر، فرمانده قرارگاه انصار، جزو اُسرا در افغانستان است و لابد شناخته خواهد شد؛گرچه پاسپورت او نام دیگرى است.
شنبه 24 مرداد 1377 22 ربیع‌الثانی 1419 15 آگوست 1998
درباره افغانستان بحث کردیم. شوراى عالى امنیت [ملی] سردرگم است و طرحى ندارد. راهنمایى‌هایی براساس تجربه جنگ کردم. آقاى خاتمى، براى اجلاس غیرمتعهدها عازم سفر به آفریقاى جنوبى است و نیز به نیویورک براى [مجمع عمومی] سازمان‌ملل و دربارة ملاقات با ایرانى‌ها مشورت‌کرد.
یکشنبه 25 مرداد 1377 23 ربیع‌الثانی 1419 16 آگوست 1998
سردار [قاسم] سلیمانى، فرمانده نیروى قدس [سپاه پاسداران] آمد و گزارش وضع افغانستان را داد. تا روز قبل از سقوط مزارشریف، در آنجا بوده و با دید خوب نظامى‌که دارد، بهترین تحلیل را از وضع افغانستان ارایه داد. از روى کالک و نقشه، محورهاى پیشرفت طالبان و عقب نشینى جبهه متحد را توضیح داد و گفت، جبهه متحد به خاطر اختلافات دفاع نکرده؛ فقط آقاى [عبدالرشید] دوستم، دو هفته‌اى دفاع کرده است. در مزارشریف، اصلاً دفاع مؤثرى نشده، با اینکه نیروهاى زیادى از [محمد] محقق و [کریم] خلیلى، [رهبران جهادی افغانستان] بوده‌اند. [برهان‌الدین] ربانى را عامل ضعف جبهه مى‌داند و [احمد] شاه مسعود، [وزیر دفاع دولت مجاهدین] را مرد عمل.
طرحى براى اعاده وضع سابق ارایه شده، به این صورت‌که نیروهاى ایران، هرات را تصرف کنند و با توجه طالبان به هرات، [احمدشاه] مسعود، کابل را تصرف کند و با الحاق نیروهاى مسعود به خلیلى و اتصال جبهه هرات به کابل، هرات را هم تحویل بگیرند و نیروهاى ما برگردند. رهبرى اصل طرح را پذیرفته‌اند؛ مشروط به زمان محدود 48 ساعت و اطمینان از امکان تحویل به خود افغان‌ها. من اشکالات کار را تذکر دادم. قرار شد، براى مذاکره با [احمدشاه] مسعود، سفرى به فیض‌آباد برود.
دوشنبه 26 مرداد 1377 24 ربیع‌الثانی 1419 17 آگوست 1998
در گزارش‌ها، مسأله افغانستان و اسراى ما در آنجا و انفجارات آفریقا و ایرلند و شورش رو به توسعه توتسى‌ها در کنگو علیه حکومت جدید که چند ماه پیش در شورشى مشابه با حمایت همین توتسى‌ها، دولت قبل را ساقط کرد، مورد توجه است.
سه‌شنبه 27 مرداد 1377 25 ربیع‌الثانی 1419 18 آگوست 1998
کاهش ارزش روبل روسیه، خطر بحران دیگر اقتصادى را مطرح کرده و بیرون بردن اتباع آمریکا از پاکستان، پس از روشن شدن نقش افرادى در پاکستان، در انفجارهاى کنیا و تانزانیا و احتمال حمله آمریکا به افغانستان براى بازداشت [اُسامه] بن‌لادن، [رهبر القاعده] که در آنجاست، مورد توجه ناظران است.
آقاى محسن رضایى، [دبیر مجمع تشخیص مصلحت] آمد. از خطبه جمعه من در مورد افغانستان قدردانى‌کرد و طرحى در خصوص دخالت نظامى در افغانستان ارایه داد که نپسندیدم و گفتم به رهبرى بدهد، من مسئولیتى در این جهت ندارم. اظهارات آقاى سردار [قاسم] سلیمانى، [فرمانده نیروی قدس سپاه] را که از احمدشاه مسعود نقل کرده بود، برایش گفتم؛ مسعود گفته، ژنرال اسلم بیگ، فرمانده نیروى زمینى سابق ارتش پاکستان، به او گفته که براى کنترل کشورهاى آسیاى میانه و آوردن آنها در خط اسلام، فقط پاکستان مى‌تواند از طریق افغانستان اقدام کند. ایران چون شیعه است، در منطقه سُنى‌نشین بُردى ندارد و کشورهاى عربى هم راهى و انگیزه‌اى ندارند، ترکیه هم به فکر اسلام نیست و حمید گل، [رییس آی‌اس‌آی - سازمان اطلاعات پاکستان-] هم از افغانى‌ها خواسته است که فرشى براى او ببافند، با نقشه‌ای که نور اسلام را از پاکستان و از طریق افغانستان به آسیاى میانه مى‌برند. اگر این نقل‌قول‌ها درست باشد، نشان مى‌دهد که نظامیان پاکستان در فکر دست‌اندازى به شمال جیحون هستند و مولوى [ملامحمد] عمر، رهبر طالبان هم اخیراً صحبت از خراسان بزرگ، شامل سمرقند و بخارا و تاشکند و مشهد داشته است.
جمعى از آزادگان آمدند. آقایان [علی‌اکبر] ابوترابى، [نماینده ولی‌فقیه در امور آزادگان] و [عباسعلی] وکیلى، [رییس ستاد رسیدگی به امور آزادگان] گزارش دادند. من هم برایشان صحبت کردم؛ راجع به گروگان‌هاى ایرانى در افغانستان هم گفتم. براى تکمیل برنامه‌ای برای زندگینامه‌ام، مصاحبه‌اى با صداوسیما، دربارة جریان تدوین و انتشار کتاب‌هاى سرگذشت فلسطین، امیرکبیر و نیز مجله مکتب تشیع داشتم.
چهار‌شنبه 28 مرداد 1377 26 ربیع‌الثانی 1419 19 آگوست 1998
بعد از مراسم، آقاى [علی] لاریجانى، [رییس سازمان صدا و سیما] آمد و از اینکه در شوراى عالى امنیت ملی، در مورد افغانستان به تصمیمى نرسیده‌اند، شکایت داشت. با شرط‌هایى که رهبرى براى اقدام نظامى گذاشته‌اند، عملاً دخالت نظامى مقدور نیست. آقاى [سیدعلی‌اصغر] حجازى، از مشهد اطلاع داد که یک نفر از یازده دیپلمات ایرانى در مزارشریف که موفق به فرار شده، گفته است که بقیه افراد، توسط طالبان شهید شده‌اند. ساعتى بعد آقاى [علاءالدین] بروجردى، تلفنى اطلاع داد که وزارت اطلاعات، این خبر را قبول ندارد و مى‌گوید زنده هستند. گفت، به خواست وزارت امورخارجه و رییس‌جمهور، از سمت نماینده ویژه در امور افغانستان استعفا داده و ناراحت است که این اقدام، به معناى مقصر بودن او در مسأله افغانستان تفسیر مى‌شود. من هم این سیاسى‌کارى را نمى‌پسندم.
پنج‌شنبه 29 مرداد 1377 27 ربیع‌الثانی 1419 20 آگوست 1998
در گزارش‌ها، اظهارات صریح آمریکاییان در مورد نقش اسامه بن لادن، [رهبر القاعده] در انفجارات کنیا و تانزانیا مهم است. از افغانستان خواسته‌اندکه او را تحویل دهند و این را شرط شناسایى طالبان گفته‌اند؛ طالبان نپذیرفته‌اند.
جمعه 30 مرداد 1377 28 ربیع‌الثانی 1419 21 آگوست 1998
دیشب به خاطر خستگى و درد و کوفتگی بدن، بد خوابیدم. در اخبار صبح، خبرهاى مربوط به حمله موشکى و هوایى آمریکا به پایگاه‌هاى اُسامه بن لادن در افغانستان و کارخانه ظاهراً داروسازى در سودان در صدر است؛ به تلافى انفجار سفارتخانه‌هاى آمریکا در کنیا و تانزانیا انجام شده و به عنوان شروع مبارزه با تروریسم. خود آمریکا اعلان کرده که 75 موشک از کشتى‌هاى جنگى در اقیانوس هند و دریاى احمر شلیک کرده است. از دولت پاکستان، به خاطر دادن اطلاعات دقیق در مورد پایگاه‌هاى بن‌لادن، تشکر کرده است. آقاى [بیل] کلینتون، [رییس‌جمهور آمریکا]، تلفنی با آقاى نواز شریف، [نخست‌وزیر پاکستان] صحبت کرده، به عنوان تشکر. ملا [محمد] عمر، رهبر طالبان، گفته موشک‌ها به نقاط مورد هدف اصابت نکرده و بن‌لادن سالم است و اعلان‌کرده از او حمایت مى‌کند و او را تحویل نمى‌دهد.
در سودان، کارخانه‌ای که از یک ثروتمند اهل عربستان سعودى است، آسیب دیده است و دانشجویان سودان، به تلافى آن، سفارتخانه آمریکا در خارطوم را اشغال کرده‌اند؛ سفارتخانه خالى است. آقاى کلینتون، مرخصى خود را قطع کرده و به واشنگتن آمده و خودش خبر را اعلان کرده است. بعضى از شخصیت‌هاى آمریکا، تأییدکرده‌اند و عده‌ای کار را نمایشى دانسته‌‌اندکه براى انحراف افکار از مسأله رسوایى اخلاقى آقاى کلینتون انجام شد. انگلستان و اسراییل تأیید کرده‌اند و خیلى از کشورهاى اسلامى، مخالفت و محکوم کرده‌اند. به هر حال مسأله مهمى است و ایران هم به خاطر وضعى که هم با طالبان و هم آمریکا دارد، دو پهلو حرف می‌زند؛ لابد باید هر دو را محکوم کند. شب، اعلان شد که این دو حمله 26 کشته و تعداد زیادى زخمى داشته و عمدتاً در سودان که کارخانه داروسازى منهدم شده. آمریکا مدعى است، آنجا سلاح شیمیایى ساخته مى‌شده. یک موشک به خاک پاکستان خورده و شش نفر را کشته. ایران، این اقدام را محکوم‌کرده است.
آقاى [قربانعلی] درى [نجف‌آبادی]، وزیر اطلاعات، تلفنى گزارش اخبار داد که چیزى بیش از اخبار پخش شده نیست و دربارة موضع‌گیرى پرسید. در خانه بودم. بیشتر وقت به مطالعه گذشت؛ منجمله فصلى از کتاب «خاورمیانه جدید» نوشته شیمون پرز.
شنبه 31 مرداد 1377 29 ربیع‌الثانی 1419 22 آگوست 1998
هنوز هم مسأله حملات آمریکا به افغانستان و سودان، مورد توجه رسانه‌ها است. [اُسامه] بن‌لادن، [رهبر القاعده]، تهدیدکرده که انتقام مى‌گیرد و براى جهاد بیشتر، براى نجات اماکن مقدس اسلام در فلسطین و عربستان از اسارت صهیونیسم و استکبار، فراخوان داده است. آقاى [بوریس] یلتسین، [رییس‌جمهور روسیه] هم کار آمریکا را تروریسم زشتِ دولتى خوانده است.
سازمان ملل اعلام کرده که کارخانه سودانى، براى عراق داروی دامپزشکى تولید مى‌کرده. آمریکا مى‌گوید، طرح تولید [سلاح شیمیایی] وى اِکس [= عامل اعصاب] داشته. اکثر کشورهاى اسلامى، آمریکا را محکوم کرده‌اند و بیشتر کشورهاى غربى، تأییدکرده‌اند. بحران مالى روسیه، باعث شد پارلمان روسیه از یلتسین بخواهد که استعفا بدهد. بحران شرق، کم‌کم به آمریکای جنوبى هم سرایت کرده است.
اول وقت، آقاى ابراهیم امینى، [رییس دبیرخانه مجلس خبرگان] آمد. در مورد مسأله نصب سران سه قوه در مجلس خبرگان نگران بود و گفت، مخالف با قانون اساسى و باعث تضعیف رهبرى است و بهتر است در همان حد حذف امتحان، امتیاز بدهند.
شوراى مجمع [تشخیص مصلحت نظام] جلسه داشت. قبل از جلسه، دربارة طالبان و حمله آمریکا به افغانستان و سودان صحبت شد. مهندس [میرحسین] موسوى، [عضو مجمع] گفت، این قراین نشان مى‌دهد که طالبان وابسته به آمریکا هستند و من گفتم، ممکن است آمریکا با این عمل، خواسته آنها را تطهیرکند. آقاى خاتمى، [رییس‌جمهور]، از نداشتن اطلاعات در مورد افغانستان و علت حمله‌آمریکا گفت‌که نوعى تعرض به وزارت اطلاعات هم بود.
عصر [آقای هوبر وردین]، وزیر امورخارجه فرانسه و همراهان آمدند. دربارة همکارى‌هاى دو جانبه در افغانستان و قفقاز و الجزایر و فلسطین و... صحبت شد و گفت، اروپا تصمیم به همکارى بیشتر با ایران دارد. گفتم، فرانسه در اول انقلاب، از فرصت خوبى که داشت، استفاده نکرد و فعلاً فرصت دیگرى پیش‌آمده است، استفاده کنند. با توجه به اهمیتى‌که براى همکارى با ایران مى‌دهد.
در مذاکره با وزیر امورخارجه فرانسه، نکات مهمى هم داشتیم. من از سیاست غرب و به خصوص فرانسه در الجزایر انتقاد کردم که دیکتاتورى را بر دموکراسى ترجیح داده‌اند. گفت، صادقانه مى‌پذیرم که غرب با حاکمیت مردم، به عنوان دین و مذهب مخالف است و به همین دلیل، پیروزى مردم الجزایر در انتخابات را نپذیرفت و اصولاً از پیش توافق شده بود که به احزاب اسلامى، اجازه تحرک ندهند و آقاى شاذلى بن جدید، [رییس‌جمهور الجزایر]، این توافق را به هم زد. دربارة افغانستان گفت، اگر ایران و روسیه و ترجیحاً پاکستان هم به یک سیاست مشترک برسند، فرانسه حمایت مى‌کند. خانمی از همراهانش، سرش را با پارچه‌اى شبیه عمامه بسته بود.
یکشنبه 1 شهریور 1377 | 30 ربیع‌الثانی 1419 23 آگوست 1998
شب به خانه آمدم. قرار بود عفت امشب مراجعت کند. خبر دادند به سه‌شنبه افتاده است. مسأله همکارى پاکستان با آمریکا در زدن پایگاه [اُسامه] بن‌لادن، [رهبر القاعده] در افغانستان، کم‌کم تبدیل به مشکلى براى دولت پاکستان می‌شود و اعتراضات زیادى برانگیخته و باعث بى‌آبرویى است.
دوشنبه 2 شهریور 1377 | 1 جمادی‌الاول 1419 24 آگوست 1998
تا ساعت یازده و نیم در منزل مطالعه کردم. سپس به دفتر رهبرى رفتم؛ براى ملاقات ایشان. ساعت دوازده از مشهد آمده بودند. مسأله افغانستان مطرح شد. ایشان با ورود و اقدام نظامى ایران در افغانستان، موافق نیستند و دو شرطى که کرده‌اند، تقریباً تعلیق به محال است؛ گرفتن هدف و تحویل آن به گروهى از افغان‌ها که قدرت حفظ آن را داشته باشند و مراجعت نیروها، ظرف 48 ساعت، چون قابل اجرا نیست، نیروها از اقدام نظامى منصرف شده‌اند، ولى دستور یافته‌اندکه حدود شش لشکر از سپاه و ارتش را براى جلوگیرى از شرارت طالبان و آمادگى براى اقدام احتمالى، در مرز مستقر کنند و نیز دستور یافته‌اند که طرح گرفتن گروگان‌هاى مهم از طالبان، به منظور نجات اُسراى ایرانى را آماده کنند. مقدارى هم وقت صرف احوال‌پرسى‌ها شد. به مشهد مراجعت مى‌کنند.
سه‌شنبه 3 شهریور 1377 | 2 جمادی‌الاول 1419 25 آگوست 1998
بعد از نماز به مطالعه و تماشاى ماهواره و شنیدن اخبار داخل و خارج پرداختم. هنوز مسأله حمله به افغانستان و سودان از سوى آمریکا، مورد بحث است. شوراى امنیت [سازمان ملل] هم براى سودان کارى نکرده و بن‌لادن، [رهبر القاعده]، پذیرفته است که انفجارات داخل عربستان به عهده اوست، اما انفجارات کنیا و تانزانیا را نپذیرفته، ولى آمریکا صورت پیچیده‌ای از عملیات تروریستى را داده که آنها را زیر سر بن‌لادن معرفى‌کرده است. دولت پاکستان، تحت فشار است. امروز فاش شده که یکى از موشک‌های آمریکایی، نزدیک مرکز هسته‌اى پاکستان فرود آمده و احتمال قصد انهدام تأسیسات هسته‌اى مطرح شده و سئوال اساسى این است که چرا آقاى کلینتون، [رییس‌جمهور آمریکا]، از نواز شریف، [نخست‌وزیر پاکستان] تشکرکرده است؟
چهار‌شنبه 4 شهریور 1377 | 3 جمادی‌الاول 1419 26 آگوست 1998
به دفترم رفتم. آقاى [حسین] علایى از سپاه آمد. گزارش وضع سپاه و کمبود اعتبارات سپاه را داد و مشکلات سیاسى را که به سپاه هم سرایت کرده و اختلاف بین سپاه و استانداران و فرمانداران در مناطق کُردنشین. گزارش پیشرفت ساخت مصلاى تهران را داد و گفت، امسال تاکنون از پنج میلیارد تومان، فقط یک و نیم میلیارد تومان داده‌اند و مشکل‌زا شده است. خواست که بازدید دیگرى داشته باشم. نظر داشت که در افغانستان، لازم است با تحرک بیشترى عمل کنیم. گفت، در سفر اخیر به لبنان، حزب‌الله گفته‌اند که دو ماه و نیم است،کمک نگرفته‌اند و مدرسه بعلبک که توسط ارتش لبنان خراب شده، تعمیر نشده است.
آقاى [احمد] وحیدى آمد و ساختار اصلاح شده دبیرخانه مجمع [تشخیص مصلحت نظام] را آورد. از اوضاع افغانستان اظهارنگرانى‌کرد وگفت، ممکن است با استفاده از نیروهاى افغانى موجود در ایران، اقدام کنیم و خواست که با [آقای حیدر علی‌اف]، رییس‌جمهور آذربایجان، معامله‌اى براى آزادکردن شیعیان زندانى درآنجا بشود. براى ساختمان و ماشین، کمک خواست.
عصر نامه‌هایى از سران شیعیان افغانستان رسید. با اعلان محاصره کابل توسط طالبان، خواستار اقدام فورى ایران، سیاسى یا نظامى، براى نجات شیعه شده بودند. به رهبرى و رییس‌جمهور نامه نوشته‌اند. از دکتر روحانى، [دبیر شورای عالی امنیت ملی]، در مورد اقدام احتمالى پرسیدم؛ گفت، فکر اقدام سیاسى هستند و با آمدن یک نفر از محافظان که از مزارشریف آمده، تقریباً روشن است که دیپلمات‌ها شهید شده‌اند.
پنج‌شنبه 5 شهریور 1377 | 4 جمادی‌الاول 1419 27 آگوست 1998
دولت پاکستان هم در مخمصه اقتصادى و سیاسى ناشى از همکارى با آمریکا، در حمله به مقر بن‌لادن، [رهبر القاعده] قرار دارد. افزایش کارهاى تروریستى بعد از حمله آمریکا به افغانستان و سودان و حمله اسراییل به جنوب لبنان و مقابله به مثل حزب‌الله لبنان در موشک باران شمال اسراییل و انفجار امروز در تل‌آویو، مورد توجه است.
شنبه 7 شهریور 1377 | 6 جمادی‌الاول 1419 29 آگوست 1998
در گزارش‌هاى روز، وضع بحران اقتصادى و سیاسى روسیه مورد توجه است و اینکه از 70 موشک کروز آمریکا که به افغانستان شلیک شده، فقط 17 قبضه عمل کرده است.
سه‌شنبه 10 شهریور 1377 | 9 جمادی‌الاول 1419 1 سپتامبر 1998
راجع به مسایل افغانستان گفت، سرهنگ [الله‌مدد] شاهسوند که در کنسولگرى ما در مزارشریف بوده و با زحمت خود را به ایران رسانده، مى‌گوید طالبان همه را به زیرزمین بردند و با شلیک گلوله شهید کردند. او خودش را به زمین انداخته و به مُردن زده و به پایش تیر خورده، بعداً بیرون آمده. یک نفر دیگر هم زنده و مجروح بوده که تلاش او براى نجاتش بى‌اثر مانده. خودش از کنسولگرى بیرون آمده و راننده شیعه افغانى‌کنسولگرى، او را به منزلش برده و سپس همراه خانواده او، با لباس افغانى به ایران آمده‌اند و احتمالاً فرد دوم هم زنده باشد.
آقاى روحانى گفت، در مقر نظامى‌مان در خراسان، دستگاه شنود گذاشته بودند که در افغانستان می‌شنیده‌اند و اسرار نظامى را کشف کرده بودند. بعد از کشف آن، سریعاً جایگزین شده است. دربارة نحوه عکس‌العمل ما در مقابل پیشنهاد مُلا [محمد] عمر، [رهبر طالبان]، در خصوص دخالت سازمان ملل، براى روشن‌شدن سرنوشت دیپلمات‌هاى ایران و عکس‌العمل احتمالى مذاکره‌کردیم.
آقاى [علاءالدین] بروجردى، [نماینده ویژه در امور افغانستان] آمد. از وضع انفعالى وزارت امورخارجه و شوراى عالى امنیت ملى در مورد افغانستان و عدم آمادگى ستادکل [نیروهای مسلح] در اقدام مناسب، انتقاد داشت و گفت، دستور صریح [آقای سیدکمال خرازی]، وزیر امورخارجه بود که دیپلمات‌ها در مزارشریف بمانند و اکنون رسانه‌ها از او انتقاد مى‌کنند که چرا مانده‌اند و او نمى‌خواهد وزارت امورخارجه را زیر سؤال ببرد.
چهار‌شنبه 11 شهریور 1377 | 10 جمادی‌الاول 1419 2 سپتامبر 1998
به دفترم رفتم. تا شب کارها را انجام دادم و بولتن‌ها را خواندم. آقاى [محمد] امامى کاشانى، [عضو فقهای شورای نگهبان] آمد. از احتمال شروع جنگ با طالبان، اظهار نگرانى کرد. گفتم، رهبرى و رییس‌جمهور، مخالف‌اند و جنگى نخواهد شد و اثر مانور نظامى و تهدید، این شده که نیروهاى طالبان، در غرب افغانستان متمرکز شوند و فشار از روى شیعه و مخالفان دیگر کم شود.
پنج‌شنبه 12 شهریور 1377 | 11 جمادی‌الاول 1419 3 سپتامبر 1998
طالبان به عنوان حُسن‌نیت، پنج نفر از اُسراى ایرانى را آزاد‌کرده؛ دو نفر از بازداشتی‌هاى سال قبل و سه نفر راننده اسیرشده در حوادث اخیر هستند.
یکشنبه 15 شهریور 1377 | 14 جمادی‌الاول 1419 6 سپتامبر 1998
عصر آقاى [غلامرضا] حدادى، سفیرمان در افغانستان آمد. گزارش وضع آنجا را داد و پیشنهادهایی براى جلوگیرى از شرارت طالبان و آمادگى روسیه و تاجیکستان و اُزبکستان در این خصوص داشت و گفت، تقریباً اطمینان دارند که دیپلمات‌هاى ما در مزارشریف، شهید شده‌اند.
خانواده‌هاى دیپلمات‌هایمان در مزارشریف آمدند. در مورد سرنوشت آنها اظهارناراحتى شدید نمودند. برادر آقاى [محمود] صارمی، خبرنگار [خبرگزاری ایرنا در افغانستان]، به نمایندگى از آنها متنى را خواند و سؤالات زیادى مطرح کرد و اشکالات کار وزارت امورخارجه، سفیر و شوراى عالى امنیت ملى را گفت. من هم صحبت‌کردم و آنها را دلدارى دادم، ولى خیلى براى آنها متأثر شدم. اشاره‌اى به احتمال شهادت آنها نکردم و خبر سلامت و حیات آنها را ندادم.
سه‌شنبه 17 شهریور 1377 | 16 جمادی‌الاول 1419 8 سپتامبر 1998
مخالفت [مجلس] دوماى روسیه با نخست‌وزیرى [ویکتور] چرنومردین، براى بار دوم و پیشرفت‌هاى احمدشاه مسعود، [وزیر دفاع دولت مجاهدین]، علیه طالبان، در جبهه کابل و شایعات جنگ بین ایران و طالبان، در اخبار خارجى مورد توجه است.
آقاى قاسم سلیمانى، [فرمانده نیروی قدس سپاه] آمد. گزارش سفر به روسیه و نوع کمک‌هایى که روسیه در مورد افغانستان خواهدکرد، گفت و گزارش مقاومت خوب احمدشاه مسعود و حزب وحدت را داد و خواستار فعال‌شدن ایران درکمک و احیاناً کارهاى نظامى شد.
چهار‌شنبه 18 شهریور 1377 | 17 جمادی‌الاول 1419 9 سپتامبر 1998
آقاى [برهان‌الدین] ربانى، رییس‌جمهور افغانستان آمد. از سفر به آفریقاى‌جنوبى و ترکیه و مذاکراتش با وزراى خارجه عربستان سعودی، پاکستان، نخست‌وزیر هند و رییس‌جمهور ترکیه گفت؛ از دست پاکستان، خیلى ناراحت است و نیز از عربستان، به خاطر حمایت از طالبان و از ایران تشکرکرد و خواست‌که براى مسلح شدن افغانى‌هاى داوطلب موجود در ایران و رفتن براى‌گرفتن هرات‌کمک‌کنم؛ هنوز امیدوار است‌که وضع‌گذشته را بازیابد. آقاى [علاءالدین] بروجردى، [نماینده ویژه ایران در امور افغانستان] و آقاى [غلامرضا] حدادى، [سفیر ایران در افغانستان]، از روى نقشه، در مورد موقعیت نیروهاى جبهه متحد طالبان و راه‌هاى کمک و امکاناتى که از روسیه گرفته‌اند، توضیح دادند.
آقاى [محمدمهدی] آخوندزاده، سفیرمان در پاکستان آمد. از بحران اقتصادى و سیاسى پاکستان و احتمال سقوط دولت نوازشریف و تمایل پاکستانى‌ها براى دوستى با ایران، گزارشى داد و تذکر داد که جنگ ایران با طالبان، به مصلحت نیست.
پنج‌شنبه 19 شهریور 1377 | 18 جمادی‌الاول 1419 10 سپتامبر 1998
طالبان، رسماً اعلان کرد که جنازه نُه دیپلمات ایران را در مزارشریف به‌دست آورده‌اند و در ایران، شهادت آنها رسماً اعلان شد.
جمعه 20 شهریور 1377 | 19 جمادی‌الاول 1419 11 سپتامبر 1998
رهبرى، براى شهدای‌مان درافغانستان، سه روز عزاى عمومى اعلام‌کردند. در گذشته، دولت عزاى عمومى اعلام مى‌کرد. مطابق معمول، موج صدور بیانیه‌ها از سوى شخصیت‌ها و نهادها در این باره برخاسته است.
براى اقامه جمعه، به دانشگاه تهران رفتم. سخنران پیش از خطبه‌ها، آقاى [برهان‌الدین] ربانى، رییس‌جمهور افغانستان بود؛ فارسى صحبت‌کرد و ساده. در خطبه‌ها، به مسایل افغانستان و انتخابات خبرگان و نزاع‌ها و درگیرى‌ها پرداختم و خطبه‌اى در اعجاز علمى قرآن خواندم.
عصر آقاى [محمد] امامى‌کاشانى، [عضو فقهای شورای نگهبان] آمد. گزارشى از بحث‌هاى شوراى نگهبان در مورد پذیرش و امتحان نامزدهاى انتخابات مجلس خبرگان داد؛ حدود نیمی از آنها را اصولاً فاقد شرایط دیده‌اند. معلوم شد، براى لیست جناح‌هاى چپ، چیزى نمى‌ماند و احتمال زیاد مى‌رودکه در رقابت‌ها شرکت نکنند و سروصداى زیادى خواهند داشت. از مطالب خطبه‌هاى امروز من، تشکرکرد و تجلیل زیادى از آن خطبه‌اى نمود که در مورد مسأله آیت‌الله منتظرى و رهبرى و مرجعیت آیت‌الله خامنه‌اى، ایرادکرده بودم و گفت، به آقاى [سیدمهدی] یثربى‌کاشانى،گفته است‌که آن سخنرانى نبود، بلکه منبٍت‌کارى بود. ضمناً گفت، اگر دوستان در دو سال اخیر، به نظرات تو توجه مى‌کردند، امروز این مشکلات را نداشتیم. از اینکه در صحبت‌هاى امروزم، نگرانى از جنگ [با طالبان] را برطرف‌کردم و در عین حال، طالبان را از آینده نگران نگه داشتم، ابراز رضایت نمود. در مورد هزینه انتخابات هم مذاکره‌کردیم.
شنبه 21 شهریور 1377 | 20 جمادی‌الاول 1419 12 سپتامبر 1998
در افغانستان، طالبان به سوى بامیان پیش مى‌روند و خطر فاجعه عظیمى در مورد مردم شیعه هزاره‌جات وجود داردکه مشکل‌ساز است. طالبان، شیعه را کافر و مهدورالدم مى‌داند.
پیش از ظهر، کمیسیون زیربنایى و امور تولیدی [مجمع تشخیص مصلحت نظام]، جلسه داشت. بحث در اولویت بخش‌هاى گوناگون بود که ناتمام ماند. در جلسه، آقاى [بیژن نامدار] زنگنه، [وزیر نفت]، گفت، خطبه دیروز جمعه من، نظام را از مخمصه در مسأله افغانستان نجات داد.
شب در مجلس، با سران سه قوه بودیم. دربارة افغانستان و خطر سرکوب شیعه بحث شد و ناتمام ماند.
یکشنبه 22 شهریور 1377 | 21 جمادی‌الاول 1419 13 سپتامبر 1998
به دفترم برگشتم و تا ساعت نُه شب،کارها را انجام دادم. به خانه آمدم. دیشب و امشب، باران باریده است. در اخبار، تصرف شهر بامیان در افغانستان و کشتار شیعه، مورد توجه است. آقاى [علاءالدین] بروجردى، [نماینده ویژه در امور افغانستان]، طرحى براى مقابله با این مصیبت ارسال نمود که براى دبیرخانه شوراى عالى امنیت ملی فرستادم.
در ملاقات آقاى [حمزه] کرمى و نیز در ملاقات ستاد مساجد، همگى بر اهمیت و روشنگربودن خطبه‌هاى جمعه اخیر، تأکید داشتند و گفتند، با توجه به ابهامى که در مسأله افغانستان بود، این تحلیل مشکلات را برطرف‌کرد؛ نگرانی مردم ایران از جنگ را برطرف کرد و نگرانى طالبان را از دخالت نظامى ایران، باقى‌گذاشت.
دوشنبه 23 شهریور 1377 | 22 جمادی‌الاول 1419 14 سپتامبر 1998
بیانیه‌اى از سوى رهبرى منتشرشدکه بوى تردید در مورد مسأله افغانستان مى‌دهد؛ گرچه صداوسیما بر اهمیت آن تأکید فراوان داشت؛ البته اخطار و تهدید هم دارد. تصرف بامیان توسط طالبان و خطر جدى براى شیعیان و عکس‌العمل احتمالى ایران، از مسایل مورد توجه رسانه‌هاى داخلى و جهانى است.
سه‌شنبه 24 شهریور 1377 | 23 جمادی‌الاول 1419 15 سپتامبر 1998
انجمن اسلامى [فرهنگی – هنری راهیان] سبحان مشهد آمدند. گزارشى از کارشان دادند و با قرائت قرآن و تواشیح و مداحى، برنامه اجرا کردند و از خدمات من، در مبارزه و دفاع و مجلس و سازندگى، تجلیل نمودند. من هم برایشان صحبت کردم و از نقش تاریخى مردم خراسان، در سراسر تاریخ اسلام در دفاع از اسلام و ایران و خطر طالبان را گفتم.
بیشتر اخبار امروز، مربوط به حمایت نهادها و افراد، از پیام دیروز رهبرى در مورد افغانستان است و فضا را تُند کرده است. گزارش‌ها، حاکى از پیشرفت طالبان در هزاره‌جات است. وزارت اطلاعات مى‌گوید، مقاومتى در مقابل‌شان نیست و کشتار وسیعى هم هست.
چهار‌شنبه 25 شهریور 1377 | 24 جمادی‌الاول 1419 16 سپتامبر 1998
تا عصر کارها را انجام دادم و گزارش‌ها را دیدم. مسأله [حمله طالبان به شهر] بامیان و صحبت‌هاى رهبرى در مورد طالبان و اتمام حجت علیه فتنه‌گران، موردتوجه است و بر این اساس، روزنامه توس را امروز تعطیل‌کرده‌اند.
شنبه 28 شهریور 1377 | 27 جمادی‌الاول 1419 19 سپتامبر 1998
آقاى [بیژن نامدار] زنگنه، [وزیر نفت] آمد. پیشنهاد داشت که پیشنهاد احمدشاه مسعود [وزیر دفاع دولت مجاهدین افغانستان] را بپذیریم که گفته، حاضر است جمعى رزمنده بیاورد و از راه ایران به هرات حمله کند. در مورد رفتار با اهل سنت و روحانیون سُنّى پیشنهادى داشت. در جلسه شوراى مجمع تشخیص مصلحت با پیشنهاد جمعى از اعضا قرار شدکه تأییدى بر اظهارات رهبرى، اعلان کنیم.
[آقای شفیع احمد محمد]، سفیر سودان آمد. پیام رییس‌جمهور سودان را آورد در محکومیت کار طالبان و گزارشى را از حمله آمریکا به کارخانه داروسازى الشفاء گفت، پنج هواپیما آمدند.
سه‌شنبه 31 شهریور 1377 | 1 جمادی‌الثانی 1419 22 سپتامبر 1998
من در مورد عملکرد روسیه و دریاى خزر و افغانستان انتقاد‌کردم؛ اولى را پذیرفت و ژیرونوسکى از طالبان دفاع کرد و گفت، گرچه آمریکا در به وجود آمدن آنها مؤثر بوده، ولى فعلاً اختلاف پیداکرده‌اند. به اظهارات او جواب دادم. براى صحبت بیشتر، وقت خصوصى خواست.
