گفتگوی اختصاصی پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران -تهران

نگاهی به ساختار و کارکردهای مجمع تشخیص مصلحت نظام؛

علی احمدی: مجمع نمادی از توسعه یافتگی نظام حقوقی کشور است

جایگاه مجمع تشخیص مصلحت از دو نظر در نظام حقوقی ایران و در ارتباط با سایر نهادها، حائز اهمیت است: یکی به ‌عنوان نهادی که به حل و فصل اختلافات قانونی به ‌صورت مسالمت‎ آمیز می ‎پردازد و از این جهت نمادی از توسعه یافتگی نظام حقوقی کشور است؛ دوم به‌ عنوان هیأت مستشاری رهبری در تدوین سیاست‎ های کلی نظام و حل معضلاتی که از طریق عادی قابل حل نباشند.

‌رئیس کمیسیون‌ مشترک بین دفتر مقام معظم رهبری و دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به وظایف مجمع تأکید کردمجمع حق قانونگذاری ابتدایی ندارد و مطابق نظر تفسیری شورای نگهبان در مصوبات خود نیز مستقلاً نمی ‎تواند تجدیدنظر نماید.

مشروح گفت و گوی نشریه حریم امام با علی احمدی را در ادامه می خوانید:

هدف از تأسیس مجمع تشخیص مصلحت نظام چیست؟

در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی و با تشکیل خبرگان قانون اساسی، تلقی بر این بود که مجلس شورای اسلامی قوانین را تصویب می ‎کند و بدون مشکل اساسی به تأیید شورای نگهبان می ‎رسد؛ اما دیری نگذشت که در قانون کار، زمین شهری و اراضی دایر و بایر و..‌. اختلافات غیرقابل حلی با ساز و کار موجود کشور به وجود آمد. هر چند امام تلاش داشت که با توصیه به شورای نگهبان و با رأی دو سوم نمایندگان، اختلافات را خاتمه بدهد، اما نهادهای ذی ‌ربط این ساز و کار را کافی ندانستند و بالاخره بر اساس گزارش ‌های مجلس و سایر نهادهای ذی ‌ربط امام دستور شکل‎ گیری مجمع تشخیص مصلحت نظام، به ‎عنوان یک نهادِ حل و فصل اختلافات شورای نگهبان با مجلس شورای اسلامی به‌ صورت مسالمت‎ آمیز را صادر فرمودند.

مهمترین وظایف مجمع تشخیص مصلحت نظام را بیان کنید.

مهم‌ترین وظایف مجمع مطابق اصل 112 قانون اساسی سه امر است:

1. حل اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان در مواردی که مجلس بنا به ضرورت و مصلحت نظر شورای نگهبان را تأمین نمی ‎کند.

2. مشاوره در اموری که رهبری به مجمع ارجاع می ‎دهد که خود دو گونه است: یکی در مواردی که به‌عنوان یک وظیفه برای مجمع در اصل یا اصولی از قانون اساسی تصریح شده است و دوم در مواردی که حسب مورد رهبری برای مشورت به مجمع ارجاع می‎دهد.

3. وظایفی که در قانون اساسی به عهده مجمع گذاشته شده است؛ مانند حضور در شورای موقت و بازنگری در قانون اساسی؛ یعنی اصل 177 قانون اساسی.

البته یک وظیفه چهارم نیز از سوی رهبری به مجمع در گذشته و در جمع برگزیده ‎ای از اعضای مجمع حاضر داده شده و آن نظارت بر حُسن اجرای سیاست ‌های کلی است.

مجمع حق قانونگذاری ابتدایی ندارد

نقش و  تأثیری که مجمع تشخیص مصلحت نظام در قانونگذاری دارد را توضیح بدهید و اینکه آیا مجمع می تواند قانونگذاری کند یا خیر؟

در قانونگذاری وظیفه و نقش مجمع حل اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان است. مجمع حق قانونگذاری ابتدایی ندارد و مطابق نظر تفسیری شورای نگهبان در مصوبات خود نیز مستقلاً نمی ‎تواند تجدیدنظر نماید.

آیا مجمع تشخیص مصلحت نظام از ابتدا تاکنون تغییر کارکرد داشته است؟

نقش و کارکرد مجمع در دو مقطع قابل تفکیک است: مقطع اول که از سال 1366 آغاز می ‎شود تا بازنگری در قانون اساسی در سال 1368. در این مقطع مشروعیت مجمع و فعالیت‎ های آن از ولایت و رهبری نشأت می ‎گرفت و صرفاً به حل اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان می‎ پرداخت. در مقطع دوم، مجمع تشخیص به ‌عنوان یک نهاد در اصل 112 قانون اساسی مشروعیت قانونی نیز پیدا کرد و کار ویژه آن هم توسعه پیدا کرد. علاوه بر حل اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان، سه صلاحیت دیگر هم پیدا کرد: یکی صلاحیت مشاوره الزامی به رهبری مطابق بند 1 و 8 اصل 110 قانون اساسی، دوم صلاحیت‎ های مشاوره موردی به امور مورد ارجاع رهبری و سوم برخی وظایف دیگر در قانون اساسی.

مدیریت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در مجمع تشخیص مصلحت نظام را چگونه ارزیابی می کردید؟

آیت ‎الله هاشمی رفسنجانی از علما و چهره‎ های مبارز و شناخته شده بود. تجربه هشت سال ریاست مجلس و تجربه هشت سال ریاست جمهوری را در کارنامه خود داشت. به‌ صورت طبیعی هم در مدیریت بر جلسات مجمع جامع‎ نگر بود و هم اعضای مجمع حتی کسانی که با دیدگاه او مخالف بودند، برای ایشان احترام قائل بودند و حرمت نگه می‎داشتند.

به طور کلی مجمع چند کمسیون دارد و موضوع این کمسیون ها چیست؟

در سال 1377 مرحوم دکتر حبیبی حدود یکصد و پنجاه عنوان که با توجه به دولت هشت ساله سازندگی به‌ عنوان گره‎ های اجرایی قلمداد می ‎شد و این گره ‎ها با سیاستگذاری کلان قابل حل بود را فهرست کرد و آنها را در پنج دسته تقسیم ‎بندی کرد که این پنج دسته کمسیون‌ های تخصصی پنج گانه مجمع را شکل داد. کمسیون‎ های تخصصی پنج‎ گانه مجمع عبارت‎ بودند از:

1.کمیسیون سیاسی، دفاعی و امنیتی؛ 2. کمیسیون حقوقی و قضایی؛ 3.کمیسیون علمی، فرهنگی و اجتماعی؛ 4. کمیسیون اقتصاد کلان و بازرگانی؛ 5. کمیسیون زیربنایی و تولید.

 بعداً دو کمیسیون دیگر هم اضافه شد؛ یعنی 1.کمیسیون مشترک بین دفتر مقام معظم رهبری و دبیرخانه مجمع؛ 2. کمیسیون نظارت.

البته در مواردی نیز کمسیون خاص برای موضوعات بین کمیسیونی تشکیل شد.

جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام در میان نهادهای نظام و انقلاب چیست؟

جایگاه مجمع تشخیص مصلحت از دو  نظر در نظام حقوقی ایران و در ارتباط با سایر نهادها، حائز اهمیت است: یکی به ‌عنوان نهادی که به حل و فصل اختلافات قانونی به ‌صورت مسالمت‎ آمیز می ‎پردازد و از این جهت نمادی از توسعه یافتگی نظام حقوقی کشور است؛ دوم به‌ عنوان هیأت مستشاری رهبری در تدوین سیاست‎ های کلی نظام و حل معضلاتی که از طریق عادی قابل حل نباشند. در این زمینه مصوبات و نظرات مجمع تشخیص با تأیید رهبری واجد مشروعیت می ‎گردند.

انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.