اگرچه آیین های عزاداری ماه محرم در خراسان شمالی شبیه مراسم های سایر استان ها است اما برخی از این آیین ها در سرزمین رنگین کمان اقوام گنجینه معرفت ها و فرهنگ‌ها با ویژگی هایی منحصر بفردی برگزار می شود.
ماه محرم در کنار برگزاری آیین های سوگواری و عزاداری عاشقان امام حسین (ع)، فرصتی مناسب برای اجرای نمایش دینی و مذهبی تعزیه است.
تعزیه به معنای متعارف، نمایشی است که در آن واقعه کربلا به دست افرادی که هریک نقشی از شخصیت های اصلی را برعهده دارند، نمایش داده می شود و این هنر دینی بیشتر در باره کشته شدن حسین بن علی (ع) و مصائب اهل بیت پیامبر (ص) است.
تعزیه نمایشی مذهبی است که در آن عده ای اهل ذوق و کارآشنا برای نشان دادن ارادت و اخلاص به اهل بیت (ع) بعضی از داستان های مربوط به واقعه کربلا را پیش چشم تماشاچیان بازآفرینی می کنند.
هر سال در ماه محرم و صفر، گروه‌های تعزیه خوان در سراسر خطه خراسان شمالی به اجرای مجالس گوناگون تعزیه می‌پردازند.
در این میان گروه هایی موسوم به گروه های تعزیه‌خوانی « شبیه خوانی» با برگزاری آیین هایی خاص سعی در به تصویر کشیدن حادثه کربلا دارند.
یک صاحبنظر در خصوص آیین تعزیه‌خوانی در بجنورد به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: تعزیه‌خوانی از آیین های عزاداری ماه محرم در این منطقه است که از گذشته معمول بوده و هنوز هم در این خطه انجام می‌شود.
ˈقاسم مهرنیا افزود: تعزیه‌خوان ها معمولا سوار بر اسب یا شتر، به دنبال هیات مذهبی روان می‌شدند و در طول مسیر تعزیه‌خوانی می‌کردند.
وی اظهار داشت: تعزیه‌خوانی از اول محرم به ترتیب با به تصویر کشیدن رشادت های حضرت مسلم، حضرت علی‌اکبر(ع)، حضرت قاسم(ع) آغاز شده و با ترسیم فداکاری حضرت ابوالفضل(ع) و ایثار امام حسین(ع) در شب تاسوعا و روز عاشورا پایان می‌یافت.
او گفت: تعزیه‌خوانی سینه به سینه نقل شده و معمولا تعزیه‌خوانها از کسانی هستند که پدر و پدربزرگان آنان هم تعزیه‌خوان بوده‌اند.
وی اظهار داشت: تعزیه‌خوان ها با برنامه‌های خاص خود سعی می‌کردند تا گوشه‌هایی از حادثه کربلا را جلوی چشم بینندگان مجسم کنند.
او افزود: اکنون نیز در روستاها و در شهرها گروه های تعزیه‌خوانی خوبی وجود دارد که در شب تاسوعا و ظهر عاشورا تعزیه‌خوانی می‌کنند.
وی گفت: برنامه تعزیه‌خوانی معمولا در میان تعزیه‌خوان های مختلف مشابه است و همه آنها یک هدف مشترک را که‌همان به تصویر کشیدن رشادت سیدالشهدا(ع) است دنبال می‌کنند.
یک کارشناس مسایل فرهنگی نیز در این خصوص به ایرنا گفت: شبیه یا تعزیه‌خوانی از دیرباز در بجنورد و دیگر نقاط خراسان شمالی مرسوم بوده است.
ˈمهدی رستمی افزود: شبیه‌خوانی مبتنی بر شعر و گفت و گو معمولا به زبان های ترکی و فارسی است.
وی بیان کرد: در هر آیین دو گروه اشقیاخوان و اولیاخوان با لباس های مخصوص تعزیه‌خوانی می‌کنند.
او گفت: این دو گروه تلاش می‌کنند فضایی شبیه آنچه که در روایات آمده و در واقعه کربلا رخ داده، ترسیم کنند.
وی افزود: تعزیه‌خوان ها با جوشش احساس و عواطف خود با مخاطب ارتباط برقرار می‌کنند و با تصویری کردن مظلومیت یاران امام حسین (ع) در کربلا، اشک از چشمان بینندگان جاری می‌کنند.
شماری از تعزیه‌خوانان خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایرنا گفتند که حفظ و پاسداشت این آیین و کمک به ارتقا آن نه تنها اقدامی در جهت نگاهداشت ارزش های فرهنگی و سنتی شیعیان است بلکه روشی زیبا برای انتقال ارزش های والای انسانی است.
آنان افزودند: برگزاری مراسم های همچون تعزیه‌داری شیوه‌ای موثر و مفید برای انتقال ارزش های اسلامی و بیان مصیبت ها و حماسه‌های بزرگان دین در مقابله با ظلم و ستیز است.
یک شبیه‌خوان ساکن شهر ایور از توابع شهرستان جاجرم گفت: شبیه‌خوانی یا تعزیه‌خوانی عبارت از منسجم کردن و نمایش دادن شهادت جانسوز حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران آن بزرگوار یا یکی از حوادث مربوط به واقعه کربلا است.
ˈابوالفضل شیخ‌زاده اظهار داشت: تعزیه‌خوانی به شیوه نمایشی پیام واقعه عظیم عاشورا را به تمامی اقشار جامعه می‌رساند.
یکی دیگر از هنرمندان تعزیه‌خوان در این خصوص با بیان اینکه تعزیه جلوه عشق و دلبستگی شیفتگان حسین(ع) و خاندان پیامبر(ص) است گفت: این هنرمندان به وسیله هنر ایمان و شجاعت این خاندان را برای عموم به نمایش می‌گذارند.
ˈحاجی‌بابا فخرانی از تعزیه‌داران شهر درق افزود: این هنر از دیرباز مورد توجه و اقبال مردم خراسان قرار می‌گرفته است.
وی افزود: بعضا نسخه‌ها و دست نوشته‌هایی قدیمی با خطوطی خوش از تعزیه‌ها وجود دارد که در نوع خود بی‌نظیر است و به عنوان یک اثر هنری و فرهنگی می تواند مطرح باشد.
او تعداد مجلس های تعزیه‌خوانی رایج در این سامان را 53مجلس ذکر کرد و گفت: برخی از نسخه‌های تعزیه‌خوانی منطقه بیش از 200سال نیز قدمت دارند.
وی افزود: باید برای ماندگاری این فرهنگ شفاهی که به صورت سینه به سینه تا به امروز مانده است تلاش شود.
* 153 مجلس تعزیه در خراسان شمالی برپا می شود
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی گفت: 153 مجلس تعزیه توسط 22 گروه به مناسبت ایام محرم در این استان اجرا می شود.
حسین فرخنده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در این ایام هشت گروه با 80 اجرا در بجنورد، سه گروه با 35 اجرا در گرمه فعالیت خواهند داشت و در فاروج و اسفراین 2 گروه با هشت اجرا، جاجرم یک گروه با 12 اجرا و در شیروان هشت گروه با 18 اجرا به تعزیه خوانی می پردازند.
وی گفت: آموزش هنرمندان تعزیه در راستای سیاست های تقویت گروه ها در دستور کار قرار دارد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی افزود: از پژوهشگران عرصه تعزیه خراسان شمالی نیز حمایت می شود.
فرخنده با اشاره به حمایت از پژوهشگران عرصه این هنر اظهار داشت: با ابزار پژوهش می توانیم خرافات و مباحثی که در تعزیه وجود دارد و مبنای عقلی و دینی درست ندارد را اجرا کنیم و در راه اعتلای فرهنگ دینی و ارزش ها اسلامی ثابت قدم باشیم.
وی با بیان اینکه پژوهش یکی ازنکات اصلی و محوری قابل توجه درهنرتعزیه است ، خاطرنشان کرد : خراسان شمالی گنجینه فرهنگ ها است و درهمه حوزه ها نیاز به پژوهش دارد که هنرتعزیه نیز ازاین امر مستثنی نیست.
فرخنده با بیان اینکه یکی ازاولویت های اداره کل درحوزه هنرتعزیه، غنی کردن این هنر با آموزش است افزود: این استان 600 تعزیه خوان دارد که از این تعداد 300 نفر عضو انجمن تعزیه هستند و در عرصه این هنر فعالیت دارند.
*ثبت ١١ آیین عاشورایی خراسان شمالی در فهرست میراث معنوی کشور
سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: تاکنون ١١ آیین و مراسم مذهبی ویژه ایام محرم و عاشورا مربوط به استان در فهرست میراث معنوی ثبت ملی شده است.
حبیب یزدان پناه با بیان اینکه اقوام خراسان شمالی نیز همانند سایر هموطنان خود در جای جای کشور دارای مراسم و آیین های مذهبی هستند افزود: دسته گردانی، روضه خوانی، نخل گردانی و تعزیه از جمله مراسم ماه های محرم و صفر است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
وی اظهار داشت: تعزیه ترک های شمال خراسان، تعزیه کردهای شمال خراسان، تعزیه بنی اسد (بیل گردانی)، آیین نخل گردانی خراسان شمالی، آیین علم گردانی در جاجرم، هنر پرده خوانی روز عاشورا خراسان شمالی، هنر تعزیه خوانی در بجنورد، آیین شام غریبان، آیین عَلَم بندان، آیین سینه زنی(حسن، حسین) خراسان شمالی و آیین یازدهم محرم امامزاده کوران(اسفراین)، این ١١ آیین است.
هم اکنون 23 گروه فعال تعزیه دراستان فعالیت می کنند که 300 نفر عضو انجمن تعزیه هستند.
3007/ 6042
انتهای پیام ماه محرم در کنار برگزاری آیین های سوگواری و عزاداری عاشقان امام حسین (ع)، فرصتی مناسب برای اجرای نمایش دینی و مذهبی تعزیه است.
تعزیه به معنای متعارف، نمایشی است که در آن واقعه کربلا به دست افرادی که هریک نقشی از شخصیت های اصلی را برعهده دارند، نمایش داده می شود و این هنر دینی بیشتر در باره کشته شدن حسین بن علی (ع) و مصائب اهل بیت پیامبر (ص) است.
تعزیه نمایشی مذهبی است که در آن عده ای اهل ذوق و کارآشنا برای نشان دادن ارادت و اخلاص به اهل بیت (ع) بعضی از داستان های مربوط به واقعه کربلا را پیش چشم تماشاچیان بازآفرینی می کنند.
هر سال در ماه محرم و صفر، گروه‌های تعزیه خوان در سراسر خطه خراسان شمالی به اجرای مجالس گوناگون تعزیه می‌پردازند.
در این میان گروه هایی موسوم به گروه های تعزیه‌خوانی « شبیه خوانی» با برگزاری آیین هایی خاص سعی در به تصویر کشیدن حادثه کربلا دارند.
یک صاحبنظر در خصوص آیین تعزیه‌خوانی در بجنورد به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: تعزیه‌خوانی از آیین های عزاداری ماه محرم در این منطقه است که از گذشته معمول بوده و هنوز هم در این خطه انجام می‌شود.
ˈقاسم مهرنیا افزود: تعزیه‌خوان ها معمولا سوار بر اسب یا شتر، به دنبال هیات مذهبی روان می‌شدند و در طول مسیر تعزیه‌خوانی می‌کردند.
وی اظهار داشت: تعزیه‌خوانی از اول محرم به ترتیب با به تصویر کشیدن رشادت های حضرت مسلم، حضرت علی‌اکبر(ع)، حضرت قاسم(ع) آغاز شده و با ترسیم فداکاری حضرت ابوالفضل(ع) و ایثار امام حسین(ع) در شب تاسوعا و روز عاشورا پایان می‌یافت.
او گفت: تعزیه‌خوانی سینه به سینه نقل شده و معمولا تعزیه‌خوانها از کسانی هستند که پدر و پدربزرگان آنان هم تعزیه‌خوان بوده‌اند.
وی اظهار داشت: تعزیه‌خوان ها با برنامه‌های خاص خود سعی می‌کردند تا گوشه‌هایی از حادثه کربلا را جلوی چشم بینندگان مجسم کنند.
او افزود: اکنون نیز در روستاها و در شهرها گروه های تعزیه‌خوانی خوبی وجود دارد که در شب تاسوعا و ظهر عاشورا تعزیه‌خوانی می‌کنند.
وی گفت: برنامه تعزیه‌خوانی معمولا در میان تعزیه‌خوان های مختلف مشابه است و همه آنها یک هدف مشترک را که‌همان به تصویر کشیدن رشادت سیدالشهدا(ع) است دنبال می‌کنند.
یک کارشناس مسایل فرهنگی نیز در این خصوص به ایرنا گفت: شبیه یا تعزیه‌خوانی از دیرباز در بجنورد و دیگر نقاط خراسان شمالی مرسوم بوده است.
ˈمهدی رستمی افزود: شبیه‌خوانی مبتنی بر شعر و گفت و گو معمولا به زبان های ترکی و فارسی است.
وی بیان کرد: در هر آیین دو گروه اشقیاخوان و اولیاخوان با لباس های مخصوص تعزیه‌خوانی می‌کنند.
او گفت: این دو گروه تلاش می‌کنند فضایی شبیه آنچه که در روایات آمده و در واقعه کربلا رخ داده، ترسیم کنند.
وی افزود: تعزیه‌خوان ها با جوشش احساس و عواطف خود با مخاطب ارتباط برقرار می‌کنند و با تصویری کردن مظلومیت یاران امام حسین (ع) در کربلا، اشک از چشمان بینندگان جاری می‌کنند.
شماری از تعزیه‌خوانان خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایرنا گفتند که حفظ و پاسداشت این آیین و کمک به ارتقا آن نه تنها اقدامی در جهت نگاهداشت ارزش های فرهنگی و سنتی شیعیان است بلکه روشی زیبا برای انتقال ارزش های والای انسانی است.
آنان افزودند: برگزاری مراسم های همچون تعزیه‌داری شیوه‌ای موثر و مفید برای انتقال ارزش های اسلامی و بیان مصیبت ها و حماسه‌های بزرگان دین در مقابله با ظلم و ستیز است.
یک شبیه‌خوان ساکن شهر ایور از توابع شهرستان جاجرم گفت: شبیه‌خوانی یا تعزیه‌خوانی عبارت از منسجم کردن و نمایش دادن شهادت جانسوز حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران آن بزرگوار یا یکی از حوادث مربوط به واقعه کربلا است.
ˈابوالفضل شیخ‌زاده اظهار داشت: تعزیه‌خوانی به شیوه نمایشی پیام واقعه عظیم عاشورا را به تمامی اقشار جامعه می‌رساند.
یکی دیگر از هنرمندان تعزیه‌خوان در این خصوص با بیان اینکه تعزیه جلوه عشق و دلبستگی شیفتگان حسین(ع) و خاندان پیامبر(ص) است گفت: این هنرمندان به وسیله هنر ایمان و شجاعت این خاندان را برای عموم به نمایش می‌گذارند.
ˈحاجی‌بابا فخرانی از تعزیه‌داران شهر درق افزود: این هنر از دیرباز مورد توجه و اقبال مردم خراسان قرار می‌گرفته است.
وی افزود: بعضا نسخه‌ها و دست نوشته‌هایی قدیمی با خطوطی خوش از تعزیه‌ها وجود دارد که در نوع خود بی‌نظیر است و به عنوان یک اثر هنری و فرهنگی می تواند مطرح باشد.
او تعداد مجلس های تعزیه‌خوانی رایج در این سامان را 53مجلس ذکر کرد و گفت: برخی از نسخه‌های تعزیه‌خوانی منطقه بیش از 200سال نیز قدمت دارند.
وی افزود: باید برای ماندگاری این فرهنگ شفاهی که به صورت سینه به سینه تا به امروز مانده است تلاش شود.
* 153 مجلس تعزیه در خراسان شمالی برپا می شود
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی گفت: 153 مجلس تعزیه توسط 22 گروه به مناسبت ایام محرم در این استان اجرا می شود.
حسین فرخنده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در این ایام هشت گروه با 80 اجرا در بجنورد، سه گروه با 35 اجرا در گرمه فعالیت خواهند داشت و در فاروج و اسفراین 2 گروه با هشت اجرا، جاجرم یک گروه با 12 اجرا و در شیروان هشت گروه با 18 اجرا به تعزیه خوانی می پردازند.
وی گفت: آموزش هنرمندان تعزیه در راستای سیاست های تقویت گروه ها در دستور کار قرار دارد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی افزود: از پژوهشگران عرصه تعزیه خراسان شمالی نیز حمایت می شود.
فرخنده با اشاره به حمایت از پژوهشگران عرصه این هنر اظهار داشت: با ابزار پژوهش می توانیم خرافات و مباحثی که در تعزیه وجود دارد و مبنای عقلی و دینی درست ندارد را اجرا کنیم و در راه اعتلای فرهنگ دینی و ارزش ها اسلامی ثابت قدم باشیم.
وی با بیان اینکه پژوهش یکی ازنکات اصلی و محوری قابل توجه درهنرتعزیه است ، خاطرنشان کرد : خراسان شمالی گنجینه فرهنگ ها است و درهمه حوزه ها نیاز به پژوهش دارد که هنرتعزیه نیز ازاین امر مستثنی نیست.
فرخنده با بیان اینکه یکی ازاولویت های اداره کل درحوزه هنرتعزیه، غنی کردن این هنر با آموزش است افزود: این استان 600 تعزیه خوان دارد که از این تعداد 300 نفر عضو انجمن تعزیه هستند و در عرصه این هنر فعالیت دارند.
*ثبت ١١ آیین عاشورایی خراسان شمالی در فهرست میراث معنوی کشور
سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: تاکنون ١١ آیین و مراسم مذهبی ویژه ایام محرم و عاشورا مربوط به استان در فهرست میراث معنوی ثبت ملی شده است.
حبیب یزدان پناه با بیان اینکه اقوام خراسان شمالی نیز همانند سایر هموطنان خود در جای جای کشور دارای مراسم و آیین های مذهبی هستند افزود: دسته گردانی، روضه خوانی، نخل گردانی و تعزیه از جمله مراسم ماه های محرم و صفر است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
وی اظهار داشت: تعزیه ترک های شمال خراسان، تعزیه کردهای شمال خراسان، تعزیه بنی اسد (بیل گردانی)، آیین نخل گردانی خراسان شمالی، آیین علم گردانی در جاجرم، هنر پرده خوانی روز عاشورا خراسان شمالی، هنر تعزیه خوانی در بجنورد، آیین شام غریبان، آیین عَلَم بندان، آیین سینه زنی(حسن، حسین) خراسان شمالی و آیین یازدهم محرم امامزاده کوران(اسفراین)، این ١١ آیین است.
هم اکنون 23 گروه فعال تعزیه دراستان فعالیت می کنند که 300 نفر عضو انجمن تعزیه هستند.
3007/ 6042
کپی شد
