ادامه مطلب به این شرح است: شب های کویر حکایت دیگری دارد وقتی پرده جادویی و افسونگرش را بر سر مردمان می گستراند و تو را به میهمانی ستاره ها دعوت می کند، شب هایی که سوسوی ستارگانش نه تنها می تواند روشن گر چراغ اقتصاد و معیشت کویرنشینان باشد بلکه حتی در صورت فراهم شدن زمینه ها و زیرساخت های لازم برای گردشگران و منجمان می تواند چراغ اقتصاد استان را هم روشن تر و پرنورتر کند.
در سال های اخیر در استان تمرکز برای رونق گردشگری نجوم فقط بر کویر سه قلعه بوده اما با این وجود بنا به شواهد هنوز زیرساخت های این منطقه به طور کامل برای علاقه مندان به رصد مهیا نشده و از طرف دیگر دست اندازی بشر به طبیعت، مشکلات و مخاطراتی برای آن به دنبال داشته و حتی تبدیل به تهدید شده و استفاده از لامپ های غیراستاندارد، گسترش آلودگی نوری و از دست رفتن درجه تاریکی آسمان های بکر استان از این موارد است.
مدیر پروژه آلودگی نوری اصفهان و مدرس نجوم که تحقیقاتی در این زمینه در خراسان جنوبی انجام داده است این استان را یکی از بهترین و تاریک ترین مناطق از نظر نجومی عنوان می کند و می گوید: کویر عشق آباد و نایبندان طبس، کویر سه قلعه، نهبندان و... آسمان های بسیار خوبی برای رصد ستارگان دارند.
«سهراب علیدوستی» آسمان طبس را بهتر از دیگر مناطق می داند و توضیح می دهد: گرچه نهبندان و به ویژه جنوب روستای دهسلم هم آسمانی مانند نایبندان طبس دارد اما به دلیل گرمای بیش از 50 درجه و تابستان های بسیار گرم و راه صعب العبور، منجمان به سختی می توانند به این منطقه رفت و آمد کنند.

** آفت آسمان سه قلعه
به نظر او، آسمان کویر سه قلعه هم برای رصد ستارگان خوب است اما بهترین منطقه نیست چرا که به دلیل آلودگی نوری، درجه تاریکی آن افت پیدا کرده البته همچنان جزو مناطق خوب رصدی محسوب می شود.
بنا براطلاعاتی که دارد جنوب درح سربیشه و جنوب شهرستان خوسف بعد از منطقه آبگرم لوت هم دارای آسمان بسیار خوب و در حد نایبندان طبس برای رصد ستارگان است اما این نقاط هم مشکل رفت و آمد و راه عبور و مرور و جاده ای دارد.
به گفته وی، در مجموع نسبت به وسعت استان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان بیشترین سطح آسمان های تاریک کشور را دارند.
وی مطالعات اولیه برای شناسایی آسمان نایبندان را مربوط به سال 85 عنوان می کند و می گوید: سال 89 سفر به کویر بهاباد و بعد نایبندان آغاز و سال 90 مطالعات آن کامل شد.
سال 91 چاپ مقاله و اطلاع رسانی به منظور معرفی منطقه بود طوری که در حال حاضر به یک منطقه شناخته شده بین منجمان تبدیل شده و گروه های مختلف بازدیدهای زیادی از این منطقه داشته اند.
وی می افزاید: منطقه نایبندان به جز آسمان تاریک و خوب، در زمینه های دیگر هم قابلیت جذب گردشگر دارد و می تواند در کنار آسمان تاریک از نظر گردشگری به عنوان نقطه موفق در کشور مطرح شود.
او به حیات وحش غنی و منحصر به فرد، پدیده زمین شناسی، کویرنوردی، توپوگرافی خاص منطقه و بافت تاریخی روستای نایبندان اشاره می کند و می افزاید: همه این ها در کنار هم می تواند آن را به یکی از بزرگ ترین قطب های گردشگری ایران تبدیل کند.
این کارشناس به حضور عکاسان بین المللی نجوم و افزایش بازدید منجمان از منطقه هم اشاره و اضافه می کند: حیات وحش منطقه معروف است و در سایت های مختلف معرفی شده و برای آسمان تاریک هم این کار در حال انجام است و در حال حاضر بررسی های مختلفی در این زمینه انجام می شود و تصمیم بر این است که در آینده به منطقه نجوم کشوری تبدیل شود تا بقیه منجمان کشور هم از این منطقه بازدید کنند.

** ثبت نایبندان در انجمن تاریک ترین آسمان جهان
«علیدوستی» از انجام مراحل اولیه برای ثبت منطقه نایبندان در انجمن تاریک ترین آسمان جهان خبر می دهد و می گوید: این طرح اسفندماه گذشته در سمینار «سمپوزیوم آشنایی با آلودگی نوری و راهکارهای مبارزه با آن» در دانشگاه یزد عنوان شد که در این زمینه بررسی های اولیه انجام و مقرر شد کمیته ای تشکیل شود و تعدادی از منجمان شهرهای دیگر و یک نماینده از هر رصدخانه یا گروه نجومی انتخاب شود و در این کمیته فعالیت کند و این طرح در مرحله تشکیل کمیته است.
به عقیده وی موضوع آسمان تاریک بین منجمان هنوز آن طور که باید و شاید معرفی نشده و مستلزم این است که برخی دستگاه ها مانند رسانه ها، صدا وسیما، روزنامه ها و... اطلاع رسانی کنند زیرا اطلاع رسانی ها در این زمینه تاکنون ضعیف بوده است.
وی ادامه می دهد: منجمان زیادی آسمان نایبندان را می شناسند اما آن طور که باید برایشان جانیفتاده که آسمان تاریک به چه شکل است تا برای آن هزینه کنند و به عنوان مثال از تهران یا شهرهای دیگر به این منطقه سفر کنند هرچند این موضوع به تدریج در حال اتفاق افتادن است و به وسیله شبکه های اجتماعی، مقاله و... معرفی می شود.

**آسمان نایبندان، رو به نابودی
«علیدوستی» به مشکل بزرگی اشاره می کند و این که آسمان نایبندان به شدت رو به نابودی است چراکه نور شهرهای طبس، بهاباد و دیهوک در این منطقه بسیار تاثیرگذار شده و با ادامه این روند شاید تا 10 یا 15 سال آینده آسمان آن دوام بیاورد.
او مشکل تغییر مسئولان را معضل بزرگی می داند و توضیح می دهد: در این زمینه با فرماندار سابق طبس صحبت هایی انجام شد و به نتایج خوبی رسیدیم اما تغییر فرماندار مشکلی بزرگ و سد است چرا که زیرساخت هایی آماده و صحبت هایی انجام و مسئولان توجیه می شوند اما نوبت جواب گرفتن از مذاکرات که می شود مسئولان عوض می شوند.
وی به فعالیت های انجام شده در این زمینه اشاره می کند و می افزاید: برای استفاده از نورهای استاندارد بین مردم طبس اطلاع رسانی شده و روستاهایی مانند اصفهک از لامپ های استاندارد استفاده می کنند .
در طبس نیز عده ای به این کار علاقه مند و پیگیر هستند اما هنوز باید در این زمینه کار شود و راه زیادی است تا بتوان از این آسمان حفاظت کرد.
وی به وجود امکانات اولیه مانند آنتن دهی موبایل، پمپ بنزین، جاده آسفالته، اقامتگاه سنتی و... در این منطقه اشاره می کند اما به نظرش بهتر است تعداد اقامت سراهای با قیمت پایین تر افزایش یابد.

** مسئولان حمایت کنند
مدیر پروژه آلودگی نوری حمایت بیشتر مسئولان را درخواست می کند و می گوید: باید زیرساخت ها و تسهیلاتی مانند اقامت سراهای ارزان قیمت و امکانات اولیه برای گردشگردان در این منطقه و نه تنها در نایبندان بلکه در تمام مناطق خراسان جنوبی ایجاد شود چراکه از نظر جاذبه های گردشگری یک استان برخوردار است و آسمان تاریک تنها یکی از این قابلیت هاست.
«علیدوستی» اضافه می کند: مسئولان باید توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند و سرمایه گذاری در بخش خصوصی و دولتی انجام شود و در قسمت نجوم هم ما کمک می کنیم به شرط آن که مسئولان بخواهند.

** سه قلعه، پنجمین آسمان مناسب رصد
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان هم کویر سه قلعه را یکی از زیبا، شاخص و منحصربه فردترین کویرهای استان به لحاظ جاذبه های طبیعی و آسمانش عنوان می کند و می گوید: این منطقه پنجمین آسمان مناسب، یکی از تاریک ترین نقاط زمین و بهترین نقطه برای رصد ستارگان است و تنها در 25 روز از سال آسمان ابری دارد.
«عرب» افق دید باز در منطقه، ابرناکی کم، قرار نداشتن در مسیر گرد و غبار محلی و امنیت بالا را از دیگر شاخصه های کویر سه قلعه می داند که در کنار تپه های ماسه ای، نمکزار، دق، شترسواری، زندگی عشایری و آداب و رسوم آن ها و... موقعیت خوبی برای گردشگران ایجاد کرده است.
او شناسایی کویر سه قلعه برای نجوم و رصد ستارگان را مربوط به سال های 88 -87 عنوان می کند و می افزاید: آن زمان امکانات خوبی در این منطقه وجود نداشت تا این که سال 90 موضوع جدی تر پیگیری شد اما با توجه به نبود سرمایه گذار یا ورود نکردن جدی به این موضوع، شرایط و امکانات همچنان مطلوب نبود و تورها باید از خدمات دولتی استفاده می کردند که در این زمینه مشکل وجود داشت به همین دلیل سال 94 کار شتاب بیشتری گرفت و سال 95 اولین اقامتگاه بومگردی به بهره برداری رسید.

** 2 اقامتگاه بومگردی
بنا به گفته وی، در حال حاضر 2 اقامتگاه بومگردی دارای پروانه در زرین چاه و نمکزار وجود دارد و اقامتگاه راویج هم از پیشرفت 65 درصدی برخوردار است که تا مهرماه راه اندازی می شود و یک اقامتگاه هم در چاه قربان تا پایان سال جاری به بهره برداری می رسد.
علاوه بر این، یک اقامتگاه در خانه تاریخی هروی در مرحله تجهیز است و از ابتدای شهریور ماه سال جاری پذیرای گردشگران خواهد بود.

** احداث کمپ رصدگاه نجوم
«عرب» به بازدید ماهانه 4 یا 5 تور نجوم از این منطقه اشاره می کند و ادامه می دهد: قرار است کمپ رصدگاه نجوم در یکی از نقطه های کویر با حدود یک کیلومتر فاصله از نمکزار ،با امکانات و اعتبارات دولتی ایجاد شود گرچه در محل اقامتگاه های بومگردی هم اگر توری خواستار رصد باشد به وسیله انجمن نجوم سه قلعه وسایل آن فراهم می شود.
وی اضافه می کند: این کمپ چون پروژه دولتی است نمی توان زمان اتمام آن را پیش بینی کرد اما امید است در صورت خوب بودن وضعیت اعتبارات، در پروسه 3 تا 4 ساله به بهره برداری برسد.
این مسئول هرچند رقمی اعلام نمی کند اما می گوید: سال گذشته در زمینه گردشگری نجوم اعتبار دولتی مصوب شد و براساس میزان تخصیص تا پایان سال جاری فونداسیون کمپ رصدگاه اجرا می شود، در کمیته برنامه ریزی شهرستان نیز اعتباری برای این موضوع مصوب و با توجه به اعتبار تخصیصی مراحل بعدی کار انجام خواهد شد.

** جاده خاکی
«عرب» وضعیت جاده دسترسی به این منطقه را با توجه به آمار زیاد گردشگران چندان مطلوب نمی داند و می گوید: جاده دسترسی خاکی است هرچند در سال یکی دو مرتبه به کمک بخش دولتی و خصوصی تیغ زنی می شود.
در زرین چاه تنها 7 کیلومتر و در نمکزار 30 کیلومتر از جاده خاکی و قرار است امسال با کمک فرمانداری جاده زیرسازی شود.
او وجود آلودگی نوری در سه قلعه و سرایان را هم تایید می کند و می افزاید: 90 درصد فعالیت نجوم و رصد به سمت جنوب منطقه انجام می شود در حالی که سه قلعه و سرایان در شمال سایت قرار گرفته اند.
برای 10 درصد باقی مانده هم برنامه داریم و قرار شده است سال جاری در کمیته برنامه ریزی شهرستان پروژه ای به منظور اصلاح روشنایی معابر سه قلعه مصوب شود اما اگر این پروژه مصوب نشد موضوع سال های بعد پیگیری می شود تا یک شهر پاک به لحاظ نوری داشته باشیم.
وی با استناد به سخن هیئت مدیره انجمن نجوم کشور می گوید: کویر سه قلعه برای نجوم در کشور شناخته شده اما به لحاظ گردشگری جا برای کار دارد و آن طور که باید در این زمینه اقدام نشده است.
وی به ساخت مستند 30 دقیقه ای برای معرفی سه قلعه در سال گذشته اشاره و اضافه می کند: ساخت مستند برای شبکه سراسری پیگیری می شود علاوه بر این، سرمایه گذاران هم با روش های مختلف مانند شرکت در نمایشگاه های کشوری و... به معرفی منطقه می پردازند.
وی به حضور گردشگران خارجی در منطقه اشاره می کند اما در این زمینه آمار نمی دهد و می گوید: برای رونق گردشگری سه قلعه به ویژه در بحث نجوم، به زودی یک آژانس گردشگری و خدمات مسافرتی ایجاد می شود که عمده فعالیتش راه اندازی تورهای کویرنوردی است و با شروع فعالیت آن مشکلات تورها برطرف خواهد شد.

** شناسایی نقاط ایجاد رصدگاه
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهبندان هم هرچند بیشتر نقاط شهرستان را دارای آسمان خوب برای رصد اعلام می کند اما می گوید: نقاطی هم وجود دارد که به دلیل تاریکی بیشتر و دوری از شهر و نبود آلودگی نوری قابلیت بیشتری برای رصد دارند.
«شبانی» وجود مهم ترین جنگل های کهنسال بادامشک و بنه، کوه های مریخی، بیابان لوت، گونه های جانوری و طبیعت منحصر به فرد و... را از دیگر قابلیت های این شهرستان عنوان می کند و ادامه می دهد: با توجه به تاریک و کویری بودن منطقه، نبود آلودگی نوری و گرد و غبار تمام نقاط شهرستان قابلیت رصد ستارگان را دارد اما نحوه قرار گرفتن سایت باید توسط متخصص امر بررسی شود چرا که هر مکانی افق خاص خود را دارد.
وی اضافه می کند: در حال حاضر درصدد بررسی، مطالعه و شناسایی نقاطی هستیم که قابلیت رصد را داشته باشد و از طرفی در دسترس باشد و براساس افق در دوره ها و فصول مختلف سال بتوان از آن استفاده کرد که در این زمینه چهارفرسخ، چاهداشی، ملک چاهرویی و محدوده هیجستوی حیدرآباد شناسایی شده و منتظر حضور و تایید متخصصان هستیم.
به گفته وی، در حال حاضر به طور ویژه برای گردشگری نجوم اعتبار خاصی وجود ندارد اما در صورت شناسایی و معرفی نقاط رصد با توجه به ظرفیت موجود، اعتبار جذب خواهد شد.
سایت ایرنا خراسان جنوبی www.irna.ir/skhorasan
کانال اطلاع رسانی : http://telegram.me/birjand
7557* 6054* خبرنگار- رقیه محمدی* انتشار دهنده- مریم پنجابی*
انتهای پیام
این مطلب برایم مفید است
0 نفر این پست را پسندیده اند

موضوعات داغ

نظرات و دیدگاه ها

مسئولیت نوشته ها بر عهده نویسندگان آنهاست و انتشار آن به معنی تایید این نظرات نیست.