نوآوری شاه کلید رونق قالی ایرانی/ تولیدکنندگان طرح های جدید را نمی خرند!

به گزارش سرویس سبک زندگی جی پلاس؛ کپی طرح‌ها، تکرار طرح های قدیمی و تغییرات غیرکارشناسی با رنگ آمیزی‌های غیر اصولی، همه و همه سبب شده تا روز به روز از تعداد سفارش دهندگان فرش ایرانی کاسته شود؛ رویه ای که سبب شده تا طراحان فرش بیشتر از دیگر دست اندرکاران تولید فرش آسیب ببینند.

** چرا تولیدکنندگان قالی، طرح و نقش جدید نمی خرند؟!

در همین رابطه؛ امید بنام – کارشناس ارشد مدیریت اقتصاد فرش در گفت و گو با خبرنگار جی پلاس، می‌گوید: در حال حاضر تولیدکنندگان فرش برای کاهش هزینه های بافت و صرفه جویی در هزینه‌های تولید از خرید طرح و نقوش جدید خودداری می‌کنند و به همان طرح‌های قدیمی بسنده کرده اند؛ این در حالی است که خریداران قالی ایرانی به ویژه خارجی‌ها همواره خواستار طرح‌ها و نقوش جدید هستند و تمایلی برای خرید طرح های تکراری ندارند.

این پژوهشگر حوزه قالی‌ می‌گوید: روند کنونی سبب شده تا طراحان قالی نیز متاثر از وضعیت فعلی، انگیزه ای برای تولید طرح ها و نقوش جدید نداشته باشند زیرا از یک سو خریدار زیادی برای طرح ها و جود ندارد و از سوی دیگر قوانین حمایتی مالکیت حقوق طراحان نیز وجود ندارد.

** افغانستان، پاکستان، هند و ترکیه رقبای جدید قالی ایرانی!

به گفته بنام، آمارها به خوبی نشان می‌دهد طی سالیان جدید صادرات قالی ایرانی هر سال کمتر از سال قبل است و نبود طرح و عدم تولید کارهای جدید هم به سهم خود سبب شده تا تقاضا برای قالی ایرانی کاهش یابد و این در حالی است که اکنون ما با رقبایی نظیر افغانستان، پاکستان ، هند و ترکیه مواجه هستیم و هر گونه سهل انگاری در این زمینه سبب می شود تا بازار را از دست بدهیم.

** مشکلات قالیبافی کجاست؟!

این محقق و طراح قالی تبریز  توضیح می‌دهد: : قالی معمولا در بخش‌های مختلف با مشقت‌های شبانه ‌روزی به ‌ثمر می‌رسد، اما اکنون به دلیل کاهش تولید کارگاهی و ترویج تک ‌‌بافی، قالیباف توانایی عرضه مناسب و فروش خوب را ندارد و مجبور به فروش محصول خود با سود کم می‌شود. به همین دلیل کم‌کم قدرت تأمین مالی برای قالیبافی را از دست می‌دهد. همچنین با سوءاستفاده برخی افراد، شاهد انحراف بیمه قالیبافی هستیم و هزینه‌های این بیمه در جهتی دیگر صرف می‌شود. 

بنام به جی پلاس می گوید: اوضاع کساد بازار قالی سبب شده تا طراحان قالی در حال حاضر متحمل بیشترین خسارت شوند. اما به‌تبع نباید فراموش کنیم که ادامه این وضعیت ‌می‌تواند اثرات ناگواری برای این هنر_صنعت داشته باشد. تعداد رج های یک نقشه، نوع بافت و متریالی که در بافت فرش به کار می رود همه و همه در تعیین قیمت نقشه های جدید فرش و طراحی آن موثر است.

این کارشناس قالی می افزاید: در حال حاضر اگر طراحان خیلی خوش شانس باشند شاید بتوانند یک یا دو طرح خود را به فروش برسانند و در کل، تولید کنندگان فرش که اکنون به شیوه تک بافی کار می کنند، تمایلی به خرید طرح ندارند و در صورتی که طرحی هم خریداری کنند بیش از یک طرح در سال نیست. 

او در ادامه تصریح می کند: رجشمار یک نقشه، نوع بافت و مواد اولیه که در بافت قالی بکار می رود همه و همه در تعیین قیمت نقشه های جدید قالی و طراحی آن موثر است.

** خطر جدی که قالی ایرانی را تهدید می کند!

بنام می افزاید: در حال حاضر اگر طراحان خیلی خوش شانس باشند شاید بتوانند در طی چند ماه، یک یا دو طرح خود را بفروش برسانند و در کل تولید کنندگان قالی که اکنون به شیوه تک بافی کار می کنند نیز تمایلی به خرید طرح ندارند. برخی قالی‌بافان گاهی دست به تغییراتی در نقشه می زنند و بدون داشتن آگاهی لازم، رنگ ها و شکل و شمایل طرح را تغییر می دهند که موجب تخریب طرح و اثر می‌شوند.

این پژوهشگر حوزه قالی با انتقاد از اقدام غیرکارشناسی تولیدکنندگان قالی در تغییر نقوش و رنگ‌های  نقشه‌های قالی ایرانی به جی پلاس گفت: این اقدام سبب می شود تا خریداران قالی که عموما خارجی‌ها هستند، متوجه این اقدام شوند و این کار در حکم  ضربه جبران ناپذیری به پیکره قالی ایران است؛ باید بر این نکته توجه خاص داشته باشیم که ما در طراحی و بافت قالی، سرآمد هستیم و این در حالی است که در مقابل، هنر قالی شناسی را آنها (خریداران خارجی) به ما آموخته اند؛ به نحوی که طی سالیان طولانی با خریداری و جمع کردن قالی ایرانی و البته تحلیل آن، اکنون قالی های مناطق ما را به خوبی می شناسند و هرگونه تغییر فرم و اسلوب یا رنگ در نقشه‌های قدیمی سبب می شود تا ما مشتریان خود را از دست بدهیم!

این طراح قالی تبریزی ادامه می دهد: در کنار همه اتفاقات ناخوشایندی که طی این سال ها برای طرح و نقش فرش ایرانی رخ داده است، وضع قوانین جدید مالیاتی و اخذ مالیات بر ارزش افزوده از قالی هم سبب شده تا بازار فرش رمق  خود را از دست بدهد؛ اقدامی که به  نوبه خود می تواند اثرات سوء دیگری بر تولیدکننده و ادامه کار و فعالیت وی بر جای بگذارد.

به اعتقاد او سهل انگاری در برخورد با خروج  قالی بافان از بازار تولید این هنر - صنعت  علاوه بر آثار مخرب آن سبب می شود تا در آینده نیز نتوان بافندگان فرش را دور یکدیگر جمع کرد و تولید فرش دستی ایران با چالش های بیشتری مواجه خواهد شد.

** چاره برون رفت از مشکلات، کجاست؟

امید بنام، راه برون رفت اوضاع قالی ایران از مشکلات فعلی را حمایت دولت و دستگاه‌های مختلف از هنر قالی بافی دانسته و به جی پلاس گفت: این هنر - صنعت در دوران صفویه با حمایت شاهان صفوی به ویژه شاه اسماعیل، شاه طهماسب که خود دستی در طراحی قالی داشته به اوج خود رسید تا جایی که اکنون داشتن یک قالی ایرانی از دوره صفویه برای موزه های مطرح جهان به مثابه یک افتخار بزرگ است.

استاد طراح قالی همچنین افزود: با نگاهی به تاریخچه شرکت‌های تولید قالی در ایران می‌بینیم که حدود 80 سال پیش، با تعطیلی شرکت های خارجی تولید قالی در ایران، شرکت سهامی فرش ایران (14 بهمن 1314) تاسیس شد و امور تولید قالی سر و سامان گرفت. اما در حال حاضر بخشی از وزارت صنعت، معدن و تجارت به نام "مرکز ملی فرش ایران" متولی قالی کشور شده است. که با توجه به نبود چارت سازمانی مستقل، بودجه ناکافی و نداشتن قدرت اجرایی مناسب، این مرکز نتوانسته است نقش خوبی در هدایت و تولی گری قالی ایران ایفا کند.