جی پلاس/ چهل پرسش درباره جنگ ایران و عراق-۳۸

چرا بنی صدر باعث اختلاف ارتش و سپاه شد؟/علت اشغال خاک ایران در زمان وی چه بود؟/ کدام عملیات در زمان بنی صدر انجام شد و عاقبتشان چه بود؟

از دیگر پرسشهایی که درباره ایام دفاع مقدس مطرح است عملکرد بنی صدر در جایگاه فرمانده کل قوا و علت شکست های وی در انجام عملیات هاست که از کتاب پرسشها و پاسخها به آن پاسخ گفته ایم.

لینک کوتاه کپی شد

به گزارش خبرنگار جی پلاس، سالها از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ تحمیلی گذشته است اما همچنان پرسش هایی درباره علت و چرایی جنگ، تعویق پذیرش قطعنامه های بین المللی و... باقی مانده است که در این مجال به مناسبت فرا رسیدن چهلمین سال دفاع مقدس برآنیم تا به برخی از این پرسش ها، پاسخی درخور دهیم. از پرسش های مهم دیگری که ذهن بسیاری از مخاطبان را به خود مشغول می دارد و باید پاسخ داده شود، درباره ارزیابی عملکرد بنی صدر به هنگام عهده داری فرماندهی کل قواست و نیز علت شکست های پی در پی عملیاتها در آن ایام و اشغال مناطق وسیعی از خاک کشورمان که پاسخ به آن را از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق) داده ایم:

 

بنی‌صدر اولین رئیس‌جمهور ایران، با توجه به ویژگی‌های شخصیتی و فکری خود، سعی داشت بر تمامی امور کشور مسلط شود. وی پس از دریافت حکم "فرماندهی کل قوا" به جای اینکه از این موقعیت برای پیشبرد منافع ملی و امور جنگ بهره جوید، از آن برای تشدید اختلاف بین ارتش و سپاه و تحکیم موقعیت خود علیه نیروهای خط امام استفاده می‌کرد و همین مسئله باعث ناتوانی کشور در دفع تجاوز عراق در ماه‌های اول جنگ شد. وی در پاسخ به اینکه چرا از اشغال سرزمین‌های ایران توسط ارتش عراق جلوگیری نمی‌شود، می‌گفت باید فعلاً زمین داد تا زمان را به دست آورد.

 

در همین زمینه بخوانید:

علت پیشروی ایران در خاک عراق و اشغال آن چه بود؟

از نگاه غربی ها علت جنگ تحمیلی علیه ایران چه بود؟

چرا صداوسیما در ایام جنگ، تنها اخبار پیروزی ها را منعکس می کرد؟

فیلمهای سینمایی دفاع مقدس تا چه حد واقعیت را منعکس کرده است؟

اصلی ترین و محوری ترین اهداف رژیم بعث عراق در حمله به ایران چه بود؟/چرا صدام این جنگ را نبرد قادسیه نامید؟

ویژگی‌های فردی صدام چه نقشی در آغاز جنگ علیه ایران داشت؟

چرا ایران پس از فتح خرمشهر به جنگ ادامه داد؟

چرا به جنگ عراق علیه ایران، جنگ تحمیلی گفته می شود؟

وضعیت اقتصادی کشور در دوره دفاع مقدس چگونه بود

 

در دوره فرماندهی بنی‌صدر، در شش ماهه اول جنگ تا 26 اسفند 1359، چهار عملیات بزرگ طرح‌ریزی و اجرا شد که به دلیل اتخاذ استراتژی غلط جنگ کلاسیک، تمامی آنها با شکست مواجه شد:

 

عملیات اول: در 23 مهر 1359 در غرب کرخه اجرا شد که قرار بود با دو لشکر، تمام منطقه عملیات فتح‌المبین را آزاد کنند. در طرح این گونه پیش‌بینی شده بود که وقتی به فکه رسیدند به سمت العماره و چزابه بروند که موفقیتی نداشت.

 

عملیات دوم: در سوم آبان 1359 در جاده ماهشهر ـ آبادان اجرا شد که قرار بود با یک لشکر حصر آبادان را بشکنند که در این عملیات هم شکست خوردند.

 

عملیات سوم: عملیات نصر یا هویزه در 15 دی 1359 اجرا شد که قرار بود با دو لشکر زرهی، کل منطقه عملیاتی بیت‌المقدس را آزاد کنند، خرمشهر و تنومه را هم بگیرند و در شرق بصره پدافند کنند. این عملیات هم شکست خورد.

 

در این رابطه بخوانید:

آمار شهدا، جانبازان و اسرای جنگ تحمیلی چند نفر بوده است؟

آیا دولت در زمان جنگ به پشتیبانی از آن توجه کافی داشت؟/ جبهه یا پشت جبهه کدام یک مهمتر بودند؟

 

عملیات چهارم: به نام توکل در جاده ماهشهر ـ آبادان برای شکستن حصر آبادان طرح‌ریزی شده بود و در 20 دی 1359 به اجرا درآمد که آن هم شکست خورد.

 

بنی‌صدر بعد از این تلاش‌های ناکام، سه راه‌حل پیشِ روی خود داشت:

 

1ـ این سلسله عملیات‌ها را ادامه بدهد، که توان و روحیه لازم برای ادامه چنین سیاستی در وی وجود نداشت.

 

2ـ تغییر رویه و بینش بدهد و حضور سپاه و بسیج را به طور قطعی و در صحنه جنگ بپذیرد که این راه‌حل با توجه به تفکر بنی‌صدر و بافت حاکم بر ارتش امکان‌پذیر نبود.

 

3ـ با تشدید بحران‌های داخلی به موفقیت‌های سیاسی اتکا کند و از این طریق هم شکست در جبهه‌ های جنگ را پوشش دهد و هم قدرت خود را در داخل تثبیت کند.

 

بنی‌صدر در مواجهه با سه راه‌ حل فوق به دلایل گوناگون راه سوم را انتخاب کرد و در مقابل امام خمینی و یاران امام صف‌آرایی کرد. با آغاز مرحله سیاسی تلاش‌های بنی‌ صدر، ارتش در صحنه جنگ، استراتژی آفندی را رها کرد و به پدافند پرداخت. به این ترتیب بنی‌صدر با دامن زدن به اختلاف بین ارتش و سپاه و بسیج و همچنین اختلاف با سایر مسئولان سیاسی نتوانست اقدامی در جهت بازپس‌گیری مناطق اشغالی به عمل آورد و نهایتاً با تن دادن به همکاری با سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، یک بحران داخلی سیاسی ـ نظامی را در خرداد 1360 در کشور به وجود آورد که برای ارتش عراق امر مطلوبی محسوب می‌ شد.

 

برشی از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق)؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ؛ فرهاد درویشی؛ ص ۱۰۸-۱۱۰

دیدگاه تان را بنویسید