یک تحلیلگر مسائل افغانستان گفت: برنامه آمریکا این است که در ازای بازپسگیری پایگاه نظامی بگرام، طالبان را به رسمیت بشناسد.
نوذر شفیعی در گفتوگو با خبرنگار جماران، با اشاره به صحبتهای اخیر ترامپ مبنی بر لزوم بازپسگیری پایگاه نظامی بگرام افغانستان، اظهار کرد: بگرام، بزرگترین و مجهزترین پایگاه نظامی در افغانستان است. زمانی افغانستان به عنوان کشور «حائل» مطرح بود و امروز به عنوان کشور «عایق» شناخته میشود؛ یعنی سالها پیش مانند یک مانع برای ایجاد اصطکاک در بین قدرتهای بزرگ عمل میکرد، اما اکنون به کشوری تبدیل شده که قدرتهای بزرگ به منظور حفظ منافع خود، در آن مداخله میکنند. لذا امروز تمام قدرتهای بزرگ تمایل دارند که در افغانستان نفوذ داشته باشند.
وی با بیان اینکه چین، روسیه و ایران به ترتیب سه تهدید اصلی برای آمریکا هستند، افزود: ایالات متحده میتواند با حضور در افغانستان، بر این سه کشور تأثیرگذار باشد؛ کما اینکه خود ترامپ نیز اعلام کرده که برای کنترل چین به پایگاه بگرام نیاز دارد، زیرا فاصله این پایگاه تا مرز چین در حد یک ساعت است. اگر آمریکاییها در بگرام استقرار یابند، آنگاه این مکان نزدیکترین پایگاه ایالات متحده در غرب چین محسوب میشود. در حال حاضر، العدید قطر نزدیکترین پایگاه آمریکا به غرب چین است که فاصله زیادی با این کشور دارد و لذا حضور در پایگاه بگرام برای ایالات متحده بسیار مهم است.
این تحلیلگر مسائل افغانستان با بیان اینکه در صورت استقرار آمریکاییها در بگرام، حلقه محاصره چین تکمیل میشود، عنوان کرد: در آن صورت، چین در یک حلقه محاصره به شکل حرف C قرار میگیرد؛ یعنی از ژاپن گرفته تا کره جنوبی، تایوان، جنوبشرق آسیا، هند و افغانستان، همه میزبان آمریکا برای کنترل چین خواهند بود. لذا آمریکا تمایل بسیار زیادی به اشغال بگرام دارد، هرچند طالبان به این درخواست، پاسخ منفی داده است.
شفیعی با اشاره به رابطه نزدیک طالبان با چین، روسیه و ایران، بیان کرد: طالبان به لحاظ ایدئولوژیکی نیز چالشهایی با ایالات متحده دارد و نگران است که حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان، برای حکومت فعلی این کشور ایجاد تهدید کند و آمریکا در آینده با استفاده از این پایگاه، اقداماتی را علیه طالبان انجام دهد. لذا تحویل پایگاه بگرام به ایالات متحده بسیار دشوار به نظر میرسد، مگر اینکه بین طالبان و آمریکا توافقاتی صورت گیرد تا طالبان حضور ایالات متحده در این منطقه را به سود خود ببیند.
وی با اشاره به اینکه ترامپ اعلام کرده که افغانستان به آمریکا نیاز دارد، اضافه کرد: برنامه آمریکا این است که در ازای بازپسگیری پایگاه نظامی بگرام، طالبان را به رسمیت بشناسد و سپس کشورهای همپیمان ایالات متحده نیز حکومت این گروه بر افغانستان را به رسمیت خواهند شناخت. همچنین در آن صورت، آمریکا کمکهای بشردوستانه به افغانستان را از سر خواهد گرفت، داراییهای مسدودشده طالبان را آزاد خواهد کرد و با سرمایهگذاری در افغانستان، به بقای طالبان کمک میکند.
این تحلیلگر مسائل افغانستان ادامه داد: به علاوه، آمریکا تصور میکند که شاید افغانستان از ناحیه پاکستان و ایران تحت فشارهایی باشد و لذا با استقرار نیروهای آمریکایی در افغانستان، دیگر این دو کشور نمیتوانند به سادگی علیه طالبان وارد عمل شوند. اگر طالبان پایگاه بگرام را در اختیار آمریکا قرار ندهد، شاید این کشور از نیروهای داخلی مخالف طالبان حمایت کند و چنانچه این حمایت جنبه مسلحانه بیابد، میتواند طالبان را دچار مشکل کند.
شفیعی با اشاره به اینکه ترامپ افغانستان را تهدید کرده که در صورت عدم واگذاری پایگاه بگرام، اتفاقات بدی برای این کشور رخ خواهد داد، گفت: آمریکا برای استقرار در این پایگاه مطلقا به زور متوسل نخواهد شد، زیرا در جریان مداخله ۲۰ ساله این کشور در افغانستان (۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱) بیش از دو تریلیون دلار برای ایالات متحده هزینه ایجاد شد، حدود دوهزار نیروی آمریکایی و ۲۵۰۰ نیروی ائتلاف غربی در افغانستان کشته شدند و نزدیک به ۵۰ هزار افراد نظامی و غیرنظامی افغان نیز جان خود را از دست دادند و اساسا آمریکا برای کاهش هزینههای خود از افغانستان خارج شد.
وی افزود: بنابراین، اکنون نیز آمریکا برای تصاحب دوباره پایگاه بگرام به جنگ روی نخواهد آورد، زیرا مجددا در باتلاق افغانستان گیر خواهد افتاد. اگر آمریکا بخواهد در افغانستان دخالت نظامی کند، این کار را به شکل نیابتی انجام خواهد داد؛ یعنی فشارهای سیاسی و اقتصادی بر افغانستان را افزایش میدهد و گروههای مخالف طالبان را تسلیح میکند. لذا احتمالا شاهد شکلگیری ناآرامیهای داخلی در افغانستان باشیم.
عضو هیأت علمی گروه روابط بینالملل دانشگاه تهران ادامه داد: ایجاد چنین وضعیتی، کشورهای هممرز با افغانستان را آسیبپذیر میکند و همچنین فرصت سرمایهگذاری در این کشور را از چین میگیرد. اکنون آمریکاییها معتقدند اگرچه حفظ امنیت افغانستان عملا بر عهده آنان قرار دارد، اما منفعت آن نصیب چین میشود. لذا شاید اگر پایگاه بگرام به صورت مسالمتآمیز در اختیار آمریکا قرار نگیرد، این کشور دست به ایجاد یک «آشوب هدایتشده» در افغانستان بزند.
