این تحول در بحبوحه وخامت بی سابقه شرایط معیشتی در این باریکه، افزایش بی سابقه فشارهای بین المللی و هشدارهای سازمان های امدادی مبنی بر خطر وقوع قحطی جمعی قریب الوقوع رخ می دهد.
به گزارش جماران به نقل از الجزیره، مقامات اسرائیلی -صبح روز یکشنبه- اعلام کردند که پس از ماه ها محاصره نظامی کامل و توقف تقریباً کامل ورود غذا، دارو و سوخت به نوار آسیب دیده فلسطین، اجازه ورود کمک های بشردوستانه به نوار غزه از طریق عملیات هوایی و گذرگاه های بشردوستانه موقت داده شده است.
این تحول در بحبوحه وخامت بی سابقه شرایط معیشتی در این باریکه، افزایش بی سابقه فشارهای بین المللی و هشدارهای سازمان های امدادی مبنی بر خطر وقوع قحطی جمعی قریب الوقوع رخ می دهد.
اگرچه این تصمیم از نظر ظاهری بشردوستانه به نظر می رسد، اما ابعاد سیاسی و استراتژیکی را در خود دارد که به موضع منطقه ای و بین المللی اسرائیل و موازنه های جنگی که دولت بنیامین نتانیاهو در جبهه های متعدد به راه انداخته است، مربوط می شود.
فشارهای بین المللی
هشدارهای مکرر بین المللی در مورد شیوع قحطی در نوار غزه، مهمترین عامل فشار بر دولت اسرائیل برای اتخاذ یک گام تاکتیکی بود که اجازه می دهد جریان جزئی و موقت کمک ها صورت گیرد.
سازمان ملل متحد، کمیته بین المللی صلیب سرخ و سازمان بهداشت جهانی، علاوه بر بیش از 200 سازمان بین المللی و محلی، طی دو هفته گذشته مجموعه ای از گزارش ها و هشدارها را منتشر کردند که نشان می دهد توانایی تامین غذا و آب در مناطق وسیعی از این نوار، به ویژه در دیرالبلح، خان یونس و جنوب شهر غزه، به طور کامل فروپاشیده است.
در گزارشی که شبکه آلمانی "دویچه وله" منتشر کرد، یک مسئول در برنامه جهانی غذا گفت که غزه با یک فاجعه انسانی پیچیده روبرو است و میزان سوء تغذیه در بین کودکان از ماه ژوئن 300 درصد افزایش یافته است و مناطقی وجود دارند که هفته هاست هیچ گونه امدادی به آنها نرسیده است.
25 کشور از اسرائیل خواسته اند فورا محدودیت های اعمال شده بر جریان کمک ها به نوار غزه را لغو کند و در عین حال بر مخالفت خود با هرگونه اقدامی برای ایجاد تغییر جمعیتی در اراضی اشغالی فلسطین تاکید کردند.
این کشورها توزیع کند کمک ها و کشتار غیرنظامیان از جمله کودکان را محکوم کردند و از اسرائیل خواستند فورا محدودیت ها بر سر راه جریان کمک ها را بردارد.
در همین راستا، سازمان آکسفام از دولت اسرائیل خواست تا "فورا استفاده از غذا به عنوان سلاح در جنگ را متوقف کند" و تاکید کرد که ادامه محاصره فراگیر به منزله "جنایت علیه بشریت" است.
این اظهارات -که پوشش گسترده ای داشت- چندین طرف اروپایی، به ویژه فرانسه و آلمان را بر آن داشت تا فشارهای دیپلماتیک مستقیمی را بر اسرائیل وارد کنند و تهدید به تجدید نظر در توافقنامه های تجاری و نظامی مشترک در صورت عدم اتخاذ اقدامات فوری برای جلوگیری از فروپاشی بهداشتی و غذایی این نوار کنند.
به گزارش روزنامه بریتانیایی فایننشال تایمز، مقامات اروپایی به اسرائیل هشدار داده اند که "بحران انسانی در این ابعاد، مشروعیت هرگونه حمایت نظامی یا سیاسی غرب را تضعیف خواهد کرد."
افشای اخلاقی و سفیدسازی چهره سیاه اسرائیل
وخامت سریع وضعیت انسانی در نوار غزه، واکنشهای خشمگین بینالمللی را برانگیخت و پرونده «مسئولیت قانونی» اسرائیل به عنوان یک نیروی اشغالگر بر اساس قوانین بینالمللی را دوباره گشود.
با افزایش پوشش رسانهای بینالمللی که صحنههای قحطی و ویرانی را نشان میداد، نگرانی اسرائیل از تعمیق انزوای سیاسی خود در محافل بینالمللی، به ویژه با نزدیک شدن به برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر در ژنو، که محاصره غزه را به عنوان یک جنایت احتمالی علیه غیرنظامیان مورد بحث قرار خواهد داد، برجسته شد.
در این زمینه، وبسایت آمریکایی آکسیوس گزارش داد که مقامات شورای امنیت ملی به اسرائیل توصیه کردهاند «اقدامات فوری برای نشان دادن پاسخگویی بشردوستانه» انجام دهد و تأکید کردند که ادامه محاصره کامل «حمایت غرب را پیچیده میکند و گفتمان اردوگاه مخالف اسرائیل را در داخل ایالات متحده و اتحادیه اروپا تقویت میکند».
تصمیم به بازگشایی گذرگاهها امروز به عنوان تلاشی برای کمرنگ کردن این رسوایی اخلاقی، از طریق نشان دادن اینکه اسرائیل اجازه ورود کمکها را «در صورت نیاز فوری» میدهد، در حالی که فرماندهان ارتش تأکید میکند که از اولویتهای نظامی خود دست نمیکشد، تفسیر میشود.
جنبش حماس امروز یکشنبه با صدور بیانیهای، اسرائیل را به تلاش برای سفیدسازی چهره خود و فرار از توقف سیاست گرسنگی دادن متهم کرد و تاکید کرد که اقدامات اخیر ارتش اشغالگر چیزی جز ادامه «مدیریت گرسنگی دادن» نیست و به بحران قحطی که جان صدها نفر را در غزه گرفته است، پایان نخواهد داد.
حماس توضیح داد که ورود غذا و دارو به غزه «یک حق طبیعی و یک ضرورت انسانی برای توقف فاجعهای است که اشغالگران نازی تحمیل کردهاند» و پرتاب هوایی کمکها را اقدامی «فریبکارانه» با هدف دور زدن مطالبه پایان دادن به محاصره و توقف گرسنگی دادن که منجر به شهادت بیش از 1000 فلسطینی شده است، توصیف کرد.
این جنبش افزود که کنترل اسرائیل بر کمکها و محدود کردن آن از طریق گذرگاهها یا پرتاب هوایی، زندگی غیرنظامیان را به خطر میاندازد و بار دیگر تأکید کرد که پایان دادن به قحطی مستلزم توقف تجاوز و بازگشایی گذرگاههای زمینی تحت نظارت بینالمللی، همراه با ادامه فشارهای بینالمللی برای شکستن محاصره و توقف نسلکشی است و نسبت به کشیده شدن به دنبال تبلیغات اشغالگران هشدار داد.
از سوی دیگر، دفتر رسانههای دولتی در غزه تاکید کرد که این نوار روزانه به 600 کامیون امدادی نیاز دارد و راه حل ریشهای در بازگشایی فوری گذرگاهها و شکستن محاصره نهفته است.
تصویر ارتش اسرائیل
در داخل اسرائیل، هفتههای اخیر شاهد انتقادات شدید از ارتش و دولت به دلیل تأخیر در حل و فصل نظامی در غزه و شکست تلاشها برای بازگرداندن اسرای نگهداری شده توسط حماس بوده است.
در تلاش برای بازسازی تصویر «ارتش اخلاقی» در ذهن بینالمللی، تصمیم برای آزادسازی کاروانهای کمکرسانی و تسهیل عملیات پرتاب هوایی و بازگشایی گذرگاههای زمینی هماهنگ شده با سازمانهای بینالمللی مانند آنروا و برنامه جهانی غذا گرفته شد.
بر اساس گزارشی که روزنامه «یدیعوت آحارونوت» منتشر کرده است، این تصمیم در یک نشست امنیتی کوچک به ریاست نتانیاهو و با حضور وزیر امنیت اسرائیل کاتس و رئیس ستاد ارتش ایال زامیر اتخاذ شد که در آن توافق شد که «اجازه محدود دادن به کمکها به تلاشهای نظامی آسیب نمیزند، بلکه ممکن است چهره اسرائیل را در سطح جهانی بهبود بخشد».
یک منبع نظامی به روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارونوت گفت که «مناطق پرتاب با دقت انتخاب شدهاند، دور از محل درگیری، و پوششی برای هیچ توافق سیاسی با حماس نخواهند بود».
مانوری برای تضعیف نقش واسطهها
یکی از اهداف اعلام نشده این تصمیم، تضعیف انحصار مصر و قطر در نقش میانجیگری بشردوستانه با غزه است، زیرا اسرائیل این بار اجازه داد کمکها خارج از چارچوب تفاهمات سهجانبه سنتی و با شرایطی که خودش تعیین میکند و بدون مراجعه به واسطهها، وارد غزه شوند.
این موضوع یک پیام دوگانه را منتقل میکند: از یک سو، اسرائیل به دنبال نشان دادن استقلال تصمیم خود است و از سوی دیگر، هدف آن تعریف مجدد نقش آژانسهای بینالمللی به عنوان طرفهای بیطرف در عملیات امدادی است، به جای تکیه انحصاری بر فشارهای واسطههای عربی.
یک مقام در نهاد نظامی اسرائیلی "کوگات" در اظهاراتی که روزنامه "تایمز آو اسرائیل" آن را نقل کرد، مدعی شد که اسرائیل از ورود هیچ کامیون کمکی جلوگیری نکرده است، اما سازمان ملل متحد در توزیع آن در داخل نوار غزه ناکام ماند و "ما اکنون در حال تعریف مجدد این هستیم که چه کسی شریک مسئول در عملیات امدادی است."
سلاح گرسنگی
با وجود باز کردن گذرگاههای انسانی، اسرائیل از آتشبس دائم یا تعلیق عملیات نظامی اعلام نکرده است. برعکس، فرماندهی نظامی در بیانیهای رسمی مدعی شد که "ارتش به عملیات خود علیه زیرساختهای تروریسم ادامه خواهد داد" و "پاسخ بشردوستانه به معنای تغییر در قوانین درگیری نیست."
این نشان میدهد که تصمیم امروز به عنوان یک تغییر استراتژیک در مدیریت جنگ تلقی نمیشود، بلکه به عنوان یک مانور تاکتیکی با هدف مدیریت فشارها با کمترین هزینه سیاسی، ضمن حفظ کنترل کامل میدانی و سیاسی است.
به این معنا، اسرائیل در تلاش است تا بین فشار نظامی مستمر و تخفیف بشردوستانه محدود، جمع کند تا از انفجار بینالمللی جلوگیری کند، بدون اینکه امتیازات واقعی در سطح راه حلهای سیاسی یا مذاکرات غیرمستقیم ارائه دهد.
اجازه اسرائیل به ورود کمکهای بشردوستانه به نوار غزه را میتوان به عنوان یک اقدام اجباری تفسیر کرد که ناشی از مجموعهای از فشارها و ملاحظات استراتژیک است، نه یک تغییر اساسی در سیاستهای موجود آن، زیرا گرسنگی همچنان یک سلاح استراتژیک است که ارتش اشغالگر نمیتواند از آن چشم پوشی کند.
بر این اساس، انتظار نمیرود که این کمکها سازماندهی شده باشند، بلکه احتمالاً ارتش اشغالگر آن را به ابزاری برای ایجاد هرج و مرج بیشتر تبدیل میکند، که مانع از رسیدن آن به افراد مستحق واقعی میشود.
فیلیپ لازارینی، کمیسر کل آژانس امداد و کار سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی (آنروا) تأکید کرد که پرتاب کمکها از طریق هوا به غزه صرفاً یک انحراف توجه و پوششی برای پنهان کردن حقیقت فاجعه انسانی است و منجر به توقف قحطی نخواهد شد و هشدار داد که ممکن است جان غیرنظامیان گرسنه را بگیرد.
بنابراین، با وجود اهمیت این گام در جلوگیری از فروپاشی کامل انسانی در نوار غزه، محدود و شکننده باقی میماند و هر لحظه میتوان از آن عقبنشینی کرد، مگر اینکه اراده سیاسی واقعی برای تغییر قواعد بازی وجود داشته باشد.
