ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با عقب نشینی نیروهای خود در اوکراین، بار دیگر تهدید کرد که به سلاح های هسته ای، به احتمال زیاد چیزی که اغلب سلاح های هسته ای تاکتیکی نامیده می شود، روی خواهد آورد.
به گزارش جماران به نقل از سی ان ان وی هفته گذشته در سخنرانی خود هشدار داد: «در صورت تهدید تمامیت ارضی کشورمان و برای دفاع از روسیه و مردم خود، مطمئناً از تمام سامانه‌های تسلیحاتی در دسترس خود استفاده خواهیم کرد. این یک بلوف نیست.»
به گفته فدراسیون دانشمندان آمریکایی، سیستم‌های تسلیحاتی روسی شامل 4477 کلاهک هسته‌ای مستقر و ذخیره شده است که حدود 1900 مورد از این کلاهک‌های "غیر استراتژیک" هستند که در غیر این صورت به عنوان سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی شناخته می‌شوند.
اما یک سلاح هسته ای تاکتیکی چیست و چه تفاوتی با یک سلاح هسته ای معمولی دارد؟
تاکتیکی در مقابل استراتژیک
کلاهک‌های تاکتیکی به کلاهک‌هایی اطلاق می‌شوند که برای استفاده در یک میدان نبرد محدود طراحی شده‌اند، مثلاً برای از بین بردن ستونی از تانک‌ها یا گروه‌های جنگی ناو هواپیمابر در صورت استفاده در دریا. این کلاهک‌ها با بازده انفجاری 10 تا 100 کیلوتن دینامیت، "کم بازده" نیز نامیده می‌شوند.
در مقابل، قوی‌ترین کلاهک‌های هسته‌ای «استراتژیک» روسیه دارای قدرت انفجاری 500 تا 800 کیلوتن هستند و برای تخریب کل شهرها و سپس برخی از آنها طراحی شده‌اند.
اشاره به «بازده پایین» برای سلاح‌های تاکتیکی تا حدودی گمراه‌کننده است، زیرا بازده انفجاری 10 تا 100 کیلوتن دینامیت هنوز برای ایجاد ویرانی بزرگ کافی است - همانطور که جهان در سال 1945 هنگامی که ایالات متحده بمب‌های اتمی را بر روی هیروشیما و ناکازاکی در ژاپن پرتاب کرد، کشف کرد.
این بمب‌ها به ترتیب معادل 15 و 21 کیلوتن دینامیت بودند - در محدوده سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی روسیه.
بر اساس آرشیو دولت ایالات متحده، انفجارهای اولیه در هیروشیما و ناکازاکی حدود 70000 و 35000 نفر را فوراً کشتند و ده ها هزار نفر بعداً بر اثر تشعشعات منتشر شده جان خود را از دست دادند.
الکس ولرستاین، مدیر مطالعات علم و فناوری در مؤسسه فناوری استیونز در نیوجرسی، می‌گوید تفاوت واقعی سلاح‌های هسته‌ای واقعاً در میزان بازده انفجاری آنها نیست، بلکه در اهداف آنهاست.
بمباران اتمی در ژاپن حملاتی «استراتژیک» بود که عمدتاً با هدف تخریب روحیه و وحشت فرماندهی عالی ژاپن برای تسلیم انجام می شد. ولرستین در اوایل سال جاری در وبلاگ امنیتی Outrider نوشت: آنچه که 15 کیلوتن را به یک بازده «استراتژیک» تبدیل می‌کند، بستگی به هدف آن دارد.
دیگران، از جمله جیمز متیس، وزیر دفاع سابق ایالات متحده، می گویند که اصلاً تفاوتی وجود ندارد.
در یک جلسه استماع کنگره در سال 2018 گفت: "من فکر نمی کنم چیزی به نام "سلاح هسته ای تاکتیکی" وجود داشته باشد. هر سلاح هسته ای که در هر زمان استفاده شود، یک بازی استراتژیک است."
اگر روسیه یکی را مستقر کند چه اتفاقی می‌افتد؟
روسیه (و قبل از آن، اتحاد جماهیر شوروی) انبار بزرگی از سلاح های هسته ای تاکتیکی ساخته و نگهداری کرده است.
تفکر اولیه این بود که استفاده از سلاح هسته‌ای در میدان نبرد به رهبران این امکان را می‌دهد تا یک حمله قاطع انجام دهند که می‌تواند بدون توسل به استفاده از بزرگترین سلاح‌های هسته‌ای خود، شکست را از بین ببرد، که پس از یک ضدحمله، «مبادله هسته‌ای پایان تمدن را به همراه خواهد داشت. به گفته اتحادیه دانشمندان نگران.
این سازمان در وب سایت خود این تفکر را "نقص و خطرناک" می نامد.
این سازمان گفت: «سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی... ابهام بیشتری ایجاد می‌کند و این احتمال را افزایش می‌دهد که کشوری فکر کند با یک حمله محدود از بین می‌رود.»برخی تحلیل ها از این نظریه حمایت می کنند. تفسیری که در طول تابستان توسط سیدارت کاوشال و سام کرانی ایوانز در موسسه خدمات متحد سلطنتی بریتانیا (RUSI) منتشر شد، می‌گوید که استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی علیه مراکز فرماندهی یا پایگاه‌های هوایی در اروپا می‌تواند تلفات غیرنظامیان را در مناطق اطراف محدود کند.
به عنوان مثال، گزارش RUSI می‌گوید استفاده از یک سلاح هسته‌ای تاکتیکی در شکاف سولواکی، مرز زمینی بین متحدان ناتو، لهستان و لیتوانی که کالینینگراد روسیه را از همسایه‌اش بلاروس جدا می‌کند، تنها می‌تواند صدها تلفات غیرنظامی ایجاد کند.
واقعیت به احتمال زیاد از آن دور است.
وبلاگ اتحادیه دانشمندان نگران گفت: «بازی‌های جنگی ایالات متحده پیش‌بینی می‌کند که درگیری شامل استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی به سرعت از کنترل خارج می‌شود».
در این بیانیه آمده است: «شبیه‌سازی دانشگاه پرینستون از درگیری آمریکا و روسیه که با استفاده از سلاح هسته‌ای تاکتیکی آغاز می‌شود، تشدید سریع تنش‌ها را پیش‌بینی می‌کند که بیش از 90 میلیون کشته و زخمی برجای خواهد گذاشت».
کمپین بین‌المللی برای لغو سلاح‌های هسته‌ای (ICAN) در پاسخ به تهدید پوتین در هفته گذشته، می‌گوید که اروپای 2022 برای استفاده از سلاح‌های هسته‌ای بسیار خطرناک‌تر از ژاپن در سال 1945 است که جمعیت کمتری داشت و نسبتاً منزوی بود.
در اروپای امروز، «یک انفجار هسته‌ای احتمالاً صدها هزار غیرنظامی را می‌کشد و بسیاری را مجروح می‌کند. ریزش رادیواکتیو می تواند مناطق وسیعی را در چندین کشور آلوده کند.
«خدمات اضطراری قادر به پاسخگویی مؤثر نخواهند بود و وحشت گسترده باعث تحرکات گسترده مردم و اختلال شدید اقتصادی خواهد شد. البته انفجارهای متعدد بسیار بدتر خواهد بود.»
