آیا چین اقتصاد خود را برای نجات پوتین به خطر مى اندازد؟

به گزارش جماران، سی ان در گزارشی نوشت: در حالی که جرقه های ژئوپلیتیکی با غرب از فراز اوکراین می گذرد، روسیه یک متحد آشکار دارد.

اما انتظار نداشته باشید که چین چیزی بیش از سخنان حمایتی به همسایه شمالی خود ارائه دهد، در صورتی که ایالات متحده و اروپا با تهدید به تحریم اقتصاد روسیه در صورت تهاجم مسکو به اوکراین عمل کنند. روابط دیپلماتیک و نظامی پکن با مسکو ممکن است قوی باشد، اما وفاداری های اقتصادی آن بسیار پیچیده تر است.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه روز جمعه همزمان با آغاز بازی های المپیک زمستانی پکن با همتای چینی خود شی جین پینگ دیدار کرد. بر اساس گزارشی که توسط خبرگزاری دولتی چین منتشر شده است، کرملین این دیدار را گرم و سازنده توصیف کرد و رهبران توافق کردند همکاری خود را عمیق تر کنند. غول نفتی روسی روسنفت اعلام کرد که با افزایش عرضه به چین در یک دهه آینده موافقت کرده است.

، بزرگترین تولیدکننده نفت روسیه، گفت که این قرارداد را با شرکت ملی نفت چین امضا کرده است و این منابع از طریق قزاقستان ارسال خواهد شد. روسنفت در بیانیه ای مطبوعاتی گفت: همکاری انرژی روسنفت با شرکای چینی ضروری است. این تولیدکننده گفت که بزرگترین صادرکننده نفت به چین است و 7 درصد از تقاضای سالانه خود را تامین می کند.

این شرکت‌ها همچنین یک یادداشت همکاری برای ایجاد قابلیت‌های کم کربن خود از جمله کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و توسعه فناوری‌های جذب کربن امضا کردند.

در همین حال، در اروپا این نگرانی وجود دارد که اگر بحران کنونی روسیه و اوکراین به درگیری نظامی تبدیل شود، پوتین می‌تواند از کنترل کشورش بر عرضه گاز طبیعی برای افزایش فشار بر این قاره استفاده کند.

روسیه حدود 30 درصد از گاز طبیعی اتحادیه اروپا را تامین می‌کند و تامین‌کننده آن از این کشور نقشی حیاتی در تولید برق و گرمایش خانه‌ها در سراسر اروپای مرکزی و شرقی دارد.

پوتین در مقاله‌ای که روز پنجشنبه توسط شین‌هوا منتشر شد، نوشت: با همکاری یکدیگر می‌توانیم به رشد اقتصادی پایدار دست یابیم... و در برابر خطرات و چالش‌های امروزی بایستیم.

در صورت حمله روسیه به اوکراین، این خطرات ممکن است هولناک باشد. اما مسکو هرگونه قصدی برای انجام این کار را رد کرده است.

اما قانونگذاران آمریکایی تهدید می‌کنند که در صورت عبور روسیه از خط قرمز، آنچه را که «مادر همه تحریم‌ها» می‌خوانند، علیه روسیه اعمال خواهند کرد. رهبران اروپایی همچنین در حال تدارک مجازات هایی هستند که بسیار فراتر از محدودیت های اعمال شده بر روسیه در زمان الحاق کریمه در سال 2014 است.

چین - که تنش های خاص خود را با غرب دارد - قبلاً حمایت دیپلماتیک خود را از متحد خود ابراز کرده است. شی و پوتین در بیانیه مشترکی که روز جمعه پس از دیدارشان منتشر شد، هر دو طرف گفتند با "گسترش بیشتر ناتو" مخالف هستند.اما  روسیه نگران است که اوکراین ممکن است به این ائتلاف (ناتو)بپیوندد.

کریگ سینگلتون، کارشناس ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌های چین مستقر در دی سی، گفت: شی تقریباً مطمئناً معتقد است که منافع استراتژیک در حمایت از روسیه وجود دارد. وی خاطرنشان کرد که چین "در اختلاف دائمی" با ایالات متحده باقی می ماند.

به گفته الکساندر گابویف، کارمند ارشد و رئیس روسیه در برنامه آسیا و اقیانوسیه در مرکز کارنگی مسکو، در حال حاضر شواهدی وجود دارد که تنش ها با غرب باعث تعمیق همکاری بین چین و روسیه شده است. گابویف، به معاملات تسلیحاتی، توسعه مشترک تسلیحات و "تعداد فزاینده رزمایش های مشترک" بین دو قدرت اشاره کرد.

اما مشخص نیست که در مواجهه با تحریم‌های سخت، این امر تا کجا به همکاری‌های اقتصادی عمیق‌تر می‌رسد. روسیه برای تجارت عمیقاً به چین وابسته است، اما برعکس اینطور نیست. و اقتصاد چین در حال حاضر در وضعیت متزلزلی قرار دارد و انگیزه کمتری به شی می دهد تا در صورت بروز بحران نظامی، ثروت کشورش را به مسکو گره بزند.

کریگ سینگلتون، کارشناس ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌های چین گفت، اگر شی به سادگی به تمایل چین برای حل دیپلماتیک بحران نزدیک شود، برای پوتین یک "برد" خواهد بود." فراتر از آن، چین ممکن است برای تعمیق واقعی روابط اقتصادی خود با روسیه، حداقل به زودی، سخت تحت فشار قرار گیرد.

روسیه برای تجارت به چین نیاز دارد، اما چین اولویت های دیگری دارد

بر اساس محاسبات CNN Business بر اساس ارقام سال 2020 سازمان تجارت جهانی و داده های گمرک چین، چین شریک تجاری شماره 1 روسیه است و 16 درصد از ارزش تجارت خارجی آن را به خود اختصاص می دهد. اما برای چین، روسیه اهمیت بسیار کمتری دارد: تجارت بین دو کشور تنها 2 درصد از کل حجم تجارت چین را تشکیل می داد اما در این میان اتحادیه اروپا و ایالات متحده سهم بسیار بیشتری دارند.

الکس کاپری، محقق بنیاد هینریچ Hinrich، گفت: پکن باید در مورد وارد شدن به درگیری بین ناتو و روسیه بر سر اوکراین بسیار محتاط باشد. روابط اقتصادی کنونی چین با روسیه، از جمله نیازهای انرژی این کشور، خطر بیگانگی بیشتر پکن و واکنش شدید واشنگتن و متحدانش را تضمین نمی کند. این ممکن است بعداً به پکن بازگردد.

مقامات غربی می دانند که خطرات برای چین نیز زیاد است، ماه گذشته، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به پکن هشدار داد که تهاجم به اوکراین "خطرات امنیتی و اقتصادی جهانی" ایجاد می کند که می تواند به چین نیز آسیب برساند.

اقتصاد چین در حال حاضر با مشکل مواجه است، که می تواند تعمیق روابط با مسکو را برای پکن دشوارتر کند - یا حتی به وعده هایی که قبلا داده است، مانند توافق اخیر برای افزایش تجارت چین و روسیه به 200 میلیارد دلار تا سال 2024، تقریبا 50 میلیارد دلار بیشتر از الان در هر روز، سخت تر کند. 

صندوق بین المللی پول انتظار دارد اقتصاد چین در سال جاری تنها 4.8 درصد رشد کند که این  نسبت به سال 2021، 8 درصد کمتر است. بحران املاک و مستغلات و کاهش هزینه های مصرف کننده،از جمله عواملى هستند که  نرخ رشد را پایین می آورند.

کریگ سینگلتون، کارشناس ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌های چین گفت که تشدید بحران در اوکراین "تقریباً مطمئنا" بازارهای انرژی و فلزات را شوکه خواهد کرد و در نتیجه بر اقتصاد جهانی فشار زیادی وارد خواهد کرد. این نوع وضعیت اضطراری، همراه با سیاست سختگیرانه چین برای مقابله با کووید صفر، «می‌تواند رکود سریع اقتصادی چین را تسریع بخشد.

محدودیت های کمک پکن 

به گفته کاپری از بنیاد هینریچ Hinrich ، یک رابطه قوی با چین احتمالاً به جای خنثی کردن تأثیر تحریم‌های غرب بر روسیه، تأثیرات آن را کاهش می‌دهد.وی افزود: برخی مشکلات وجود دارد که چین واقعاً نمی تواند به آنها (روسیه)کمک کند. 

به عنوان مثال گزینه هسته ای را در نظر بگیرید که می تواند اقتصاد روسیه را به هم بزند. غرب می تواند این کشور را از سوئیفت حذف کند، شبکه ای با امنیت بالا که هزاران موسسه مالی را در سراسر جهان به هم متصل می کند.این می تواند روسیه را از سیستم بانکی جهانی قطع کند.

کاپری با اشاره به اینکه دلار نقش مهمی هم در سوئیفت و هم در تجارت کالاهایی مانند نفت و گاز، "رگ حیات اقتصاد روسیه" ایفا می کند، گفت: «یوآن چین به اندازه کافی بین‌المللی نیست تا با دلار آمریکا رقابت کند». 

تحلیلگران گروه اوراسیا هفته گذشته در گزارشی نوشتند که پکن می‌تواند تلاش‌های خود را برای ایجاد یک سیستم پرداخت با یوان دو چندان کند، که ممکن است به آن اجازه دهد آزادانه‌تر با کشورهایی که توسط غرب تحریم شده‌اند، بدون استفاده از دلار یا یورو تجارت کند.

با این حال، آنها نوشتند، شرکت‌ها در چین و روسیه «هنوز ترجیح می‌دهند تجارت را با ارزهای قابل تبدیل آزادانه انجام دهند»، به این معنی که هر تلاشی برای کاهش نفوذ غرب «بیشتر آرمانی است تا اساسی».

تاریخ اخیر به نفع روسیه نیست. پس از حمله روسیه به کریمه و الحاق آن به کریمه در سال 2014، این کشور برای حمایت از چین به دلیل تحریم‌های اقتصادی از آن حمایت کرد. و حتی اگر پکن علناً با این مجازات‌ها مخالفت کرد و قول داد روابط اقتصادی را تقویت کند، تلاش‌هایش برای جبران مشکلات روسیه کافی نبود.

بر اساس آمار رسمی چین، تجارت بین روسیه و چین در سال 2015 نسبت به سال قبل 29 درصد کاهش یافته است و سرمایه گذاری مستقیم چین در روسیه نیز آسیب دید.

بر اساس مقاله ای که در سال 2015 توسط یوری سولوویف، معاون رئیس بانک VTB، یک موسسه مالی بزرگ روسیه، نوشته شده است، بانکداران روسی از اینکه بانک های چینی تمایلی به تجارت با آنها برای جلوگیری از نقض تحریم ها ندارند، شکایت کردند.

چین شریک ارشد روابط دوجانبه است، تحلیلگران گروه اوراسیا در گزارش اخیر خود نوشتند و اشاره کردند که اقتصاد روسیه حدود 9 برابر بزرگتر است و این احتمال وجود دارد که پکن بخواهد محاسبات مسکو را به نفع خود شکل دهد.

چین و روسیه طی سال های اخیر با گسترش همکاری‌های اقتصادی و دوجانبه، همکاری‌های سیاسی - امنیتی و بین المللی را تقویت و تلاش کرده اند با توجه به تهدیدات مشترک از سوی آمریکا و غرب در خصوص مسائل مهم بین المللی هماهنگی و اشتراک مواضع بیشتر پیدا کنند.

نگرانی های مشترک روسیه و چین از تلاش های آمریکا در تثبیت هژمونی نظامی، امنیتی و سیاسی خود بر ترتیبات منطقه‌ای و جهانی، موجب شده تا رقابت پکن و مسکو با واشنگتن از سطح منطقه ای به سمت حوزه های راهبردی سوق پیدا کند و دو کشور گام های جدیدی را در جهت تقویت عمق  نفوذ راهبردی خود از طریق انعقاد پیمان‌های نظامی ـ امنیتی برداشته اند که از جمله می‌توان به  افزایش تعامل میان سه سازمان همکاری شانگهای، کشورهای مشترک المنافع و همکاری‌های اقتصادی آسیا ـ پاسیفیک اشاره کرد.