حوزه باید نیروهایی را تربیت کند که از جهان امروز باخبر باشند؛ طلبه امروز با طلبه ۵۰ سال پیش کاملاً متفاوت است؛ اگر چه طلبه آن زمان نیز این مأموریت را داشت.
به گزارش جماران ، آیت الله محسن اراکی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، در پاسخ به سوال مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه های علمیه ضرورت شکل‌گیری نگاه جهانی در حوزه‌های علمیه را تشریح کرد.
متن سئوال مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه و پاسخ دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی را منتشر می کند.
* ضرورتی حضور اساتید و مراکز آموزشی حوزه برای رصد نیازهای مردم جهان در خارج از ایران را بیان فرمایید؟
با توجه به تحولات جهانی و شبکه اطلاعاتی موجود در دنیا و شرائط خاصی که در تکنولوژی ارتباطات به‌وجود آمده است همه کشورها باهم مرتبط شده و از هم تأثیر می‌پذیرند، حوزه باید نیروهایی را تربیت کند که از جهان امروز باخبر باشند؛ طلبه امروز با طلبه 50 سال پیش کاملاً متفاوت است؛ اگر چه طلبه آن زمان نیز این مأموریت را داشت.
امروز سیاست‌گذاران جهانی ذوب شدن فرهنگ‌های بومی را مطرح می‌کنند و می‌گویند: این تهاجم فرهنگی نیست؛ بلکه پیشرفت فرهنگی است. منظور آن‌ها از فرهنگ واحد فرهنگ خودشان است؛ لذا باید توان مقابله در بعد نظریه و اجرا را داشته باشیم.
* از چه راه‌هایی می‌توان در بعد آموزش حوزه، موضوعات مورد نیاز جهانی را گنجانید و لحاظ کرد؟
به چند صورت می‌شود این کار را انجام داد: اول این‌که آموزش حوزه را از لحاظ محتوا و روش تقویت کنیم؛ نه این‌که آن‌چه بوده است را لغو کنیم؛ بلکه بر آن‌ها بیفزاییم تا طلبه‌ای جهان‌شناس داشته باشیم؛ مثلاً در بعد فقه، باید مسایل فقهی مطرح در جهان را بالاخص در جوامع خارج از جامعه اسلامی خودمان را بتواند پاسخ‌گو باشد، مسایلی مانند: نکاح معاطاتی، ازدواج‌های عرفی، تغییر جنسیت، نماز در فضا، ارتباطات از راه دور در اجرای عقد و امثال این‌ها مسایلی است که از قبل مطرح بوده و الآن بیشتر مطرح است.
ما به اصول فقهی نیاز داریم که پاسخ‌گوی فقه کلان هم باشد، اگر فقیهی از مجموعه فقهی خرد، یک نظریه‌ای در فقه کلان به‌دست آورد و بعد فقه کلان با فقه خرد تضاد پیدا کرد چه باید کرد؟ کاری که استاد شهید علامه محمدباقر صدر در استنباط نظام اقتصادی انجام داد که با استفاده از احکام خرد یک سیستم استنباط کرد؛ لذا در جایی شاید فقه کلان با فقه خرد تعارض پیدا بکند؛ اما طلبه باید در مسیر علمی‌اش طوری تربیت شود که پاسخ‌گوی این مسایل باشد.
راه دوم: ایجاد ارتباط بین حوزه علمیه با جهان معاصر است. متأسفانه حوزه رابطه‌ای با مراکز علمی جهان ندارد و محصولاتش به آنان عرضه نمی‌شود. تحقیقات ما در حوزه محبوس‌اند و جهان از فعالیت‌های ما مطلع نمی‌شوند؛ اطلاع علمای ما از جهان از طریق روابط شخصی است.
باید حوزه طوری با مراکز فرهنگی جهان ارتباط برقرار کند که آن‌ها حوزه را بشناسند؛ به‌طوری که اگر یک مقاله در حوزه منتشر شود، همه دنیا مطلع شوند و... اگر چنین شود، هم حوزه توان پاسخ‌گویی‌اش بالا می‌رود و هم پاسخ‌گویی حوزه مورد بهره‌برداری دنیا قرار می‌گیرد.
دانشمندان ما باید به مراکز علمی دنیا معرفی شوند. ما در فلسفه اسلامی حرف اول را در دنیا می‌زنیم حتی از کشورهای اسلامی مثل مصر و... هم جلوتر هستیم.
اصول فقه ما را دنیا ندارد و بخش عظیمی از اصول فقه ما قواعدی است برای استنباط معنا و...
فن معناشناسی غربی‌ها بسیار کوچک است و دانشگاه‌های ما معناشناسی غربی‌ها را تدریس می‌کنند؛ در حالی که ما در این زمینه بسیار غنی هستیم؛ حتی در ادبیات عرب و... تولیدات ما بسیار خوب و غنی است.
* سیستم آموزشی حوزه‌های شیعی را چگونه می‌توان به سوی جهان‌نگری سوق داد؟
یک بحث جهان‌نگری است و یک بحث جهان‌گرایی که باید هر دو را مدنظر داشت؛ برای جهان‌نگری باید اساتید جهان‌نگر را تربیت کرد. در فرهنگ و ادبیات دینی ما ایرانی‌ها، مسئله سیر و سفر و آشنایی با ملت‌ها بسیار مهم است. دانشمندان ما باید از وضع جهان اطلاع داشته باشند؛ اگر ما اساتید را با جهان آشنا کنیم، خود به خود دید جهانی پیدا می‌کنند.
بحث دوم این‌که موادی در دروس حوزه در زمینه جهان‌شناسی قرار دهیم؛ ما در مدرسه خودمان آشنایی با جوامع معاصر اسلامی یا غیراسلامی را گنجانده‌ایم.
یک سیستمی در بسیاری از دانشگاه‌های دنیا وجود دارد که دانشجو بعداز کارشناسی، یک‌سال فرصت مطالعاتی پیدا می‌کند تا در دنیا به سیر و سفر بپردازد و با کشورهای مختلف آشنا شود. ما نیز می‌توانیم برای طلابی که به زبان خارجی آشنا باشند، زمینه‌ای فراهم کنیم که بروند و زبان را به‌خوبی بیاموزند و دنیا را ببینند.
*چگونه می‌توان دستاوردهای آموزشی دیگر کشورها را در علوم انسانی و دینی به سیستم آموزش حوزه‌ها منتقل کرد؟
باید در حوزه مراکز نیرومند ترجمه داشته باشیم؛ آن هم نه این‌که فقط مطالب دیگر کشورها را ترجمه کند و این ترجمه ما برای حوزه‌ها در محدوده نیاز ما باشد؛ بعضی مواد علمی را باید نقد کرد و برخی مواد علمی را می‌شود استفاده کرد.
راه دیگر استفاده از دستاوردهای آموزشی دیگر کشورها، برقراری فعالیت‌های مشترک علمی است. در عرصه فلسفه حوزه‌های مشترک فراوانی داریم. کار مشترک علمی حتی در سطح تبادل دانشجو و استاد و... نیز می‌تواند انجام شود؛ همه این‌ها راه‌هایی است که ما را با دستاوردهای علمی آموزشی کشورهای دیگر آشنا می‌کند.
* نهضت ترجمه و تألیف حوزویان به زبان‌های دیگر چگونه می‌تواند شکل بگیرد؟
وقتی می‌توانیم این توان را با آموزش زبان در حوزه به‌صورت عمومی ایجاد کنیم و طوری تنظیم کنیم که طلبه به یک یا دو زبان مسلط شود. ما در زمینه مکالمه زبان عربی در حوزه مشکل داریم؛ ما علاوه بر آموزش زبان عربی باید یک زبان دیگر را هم در کنار آن آموزش دهیم.
*مدیریت حوزه‌های علمیه و هر کدام از معاونت‌های آن، چه نقشی در جهانی‌سازی آموزش‌های حوزویان می‌توانند داشته باشند؟
جهانی‌سازی دو بعد دارد:
بعد آشنایی و بعد ارتباط و اطلاع که مدیریت و معاونت‌های حوزه باید به این ابعاد توجه داشته باشند.
*کدام یک از دستگاه‌های کشور می‌توانند در موفقیت رویکرد بین‌المللی بخش آموزش حوزه نقش داشته باشند؟
وزارت ارشاد، وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش می‌توانند نقش داشته باشند؛ این نهادها می‌توانند از حوزه پروژه تولید فکر بخواهند؛ در این‌صورت راه حوزه به سمت جهانی شدن باز خواهد شد. در کنار این نهادها نهادهای مرتبط با حوزه مثل دفتر تبلیغات و سازمان اوقاف و... نیز می‌توانند مؤثر باشند.
منبع :حوزه نیوز
