​پانزدهمین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره پایبندی ایران به برجام

به گزارش جماران؛ ز​متن کامل گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی به شرح ذیل است:

A. مقدمه

۱. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و به‌موازات آن به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمائی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت می‌باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی در خصوص موضوع های مالی، و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجادشده توسط برجام، ارائه می‌دهد.

B. سابقه

۲. در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات‌متحده آمریکا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E3/EU+3) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را به تصویب رساند که در آن ازجمله از مدیرکل درخواست کرد که "راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده در چارچوب برجام را بر عهده گیرد" ((GOV/2015/53 and Corr.1, para.8. در اوت ۲۰۱۵، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همان‌گونه که در برجام پیش‌بینی‌شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنان که در سند GOV/2015/53 و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات نماید.

3. در دسامبر 2016 و ژانویه 2017 مدیرکل نه (9) سند ، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تائید رسیده و متضمن روشنگری هائی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.

۴. در ۸ می ۲۰۱۹، ایران بیانیه‌ای منتشر کرد که ازجمله حاوی این مطلب بود که «…در راستای اعمال حقوق خود، همان‌طور که دربندهای ۲۶ و ۳۶ برجام مصرح است، شورای عالی امنیت ملی ایران دستوری مبتنی بر توقف برخی اقدامات ایران ذیل برجام از امروز صادر کرد.»

5. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ 2/9 میلیون یورو در سال می‌باشد. برای سال 2019 منابع مالی فرا بودجه‌ای برای مبلغ 4 میلیون یورو از 2/9 میلیون یورو لازم است . تا تاریخ 28 می 2019، مبلغ  5 میلیون یورو منابع مالی فرا بودجه‌ای برای تأمین هزینه فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال  2019 و بعد آن در دسترس است.

C. فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

6. از تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام را منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس و به شیوه‌ای بی‌طرفانه و عینی راستی آزمایی و نظارت نموده است،. آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل، به شرح ذیل گزارش می‌دهد.

C.1 . فعالیت‌های مربوط به آب‌سنگین و باز فرآوری

۷. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب‌سنگین اراک (رآکتور IR-40) را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است.، ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی‌شده به‌صورت ویژه برای راکتور IR-40 طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی‌مانده است (بندهای ۳ و ۱۰).

۸. ایران به اطلاع‌رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب‌سنگین در ایران و تولید آب‌سنگین در کارخانه تولید آب‌سنگین(HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب‌سنگین ایران و مقدار آب‌سنگین تولیدشده در HWPP نظارت نماید (بند ۱۵). در تاریخ ۲۶ می ۲۰۱۹، آژانس راستی آزمایی نمود که متعاقب توقف تولید آب‌سنگین از تاریخ ۱۵ آوریل ۲۰۱۹ الی ۲۲ می ۲۰۱۹، (به دلیل تعمیر و نگهداری) فعالیت این کارخانه ادامه یافته و اینکه ذخیره آب‌سنگین ایران ۲/۱۲۵ متریک تن می‌باشد. در طول دوره گزارش دهی ایران بیش از ۸/۱۲۴ متریک تن آب‌سنگین نداشته است (بند ۱۴).

۹. ایران فعالیت‌های مربوط به باز فرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون(MIX) و یا در هر تاسیسات اعلام‌شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای ۱۸ و ۲۱).

C.2. فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و سوخت

۱۰. در کارخانه غنی‌سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-1 به‌صورت نصب‌شده در ۳۰ آبشار به شکل پیکره‌بندی شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام به‌صورت نصب‌شده وجود نداشته است (بند ۲۷). ایران ۵۲ سانتریفیوژ IR-1 را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به‌منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب‌دیده یا خراب نصب‌شده در FEP خارج کرده است (بند ۲۹.۱).

۱۱. ایران به غنی‌سازی UF6 در FEP ادامه داده است. ایران غنی‌سازی بالاتر از ۶۷/۳ درصد از اورانیوم ۲۳۵ انجام نداده است (بند ۲۸).

۱۲. دربازه زمانی گزارش، کل موجودی ذخیره‌شده اورانیوم غنی‌سازی شده ایران از میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF6 غنی‌شده تا میزان ۶۷/۳ درصد اورانیوم ۲۳۵ (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند ۵۶). میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF6 معادل با ۸/۲۰۲ کیلوگرم اورانیوم می‌باشد.

۱۳. تا تاریخ ۲۰ می ۲۰۱۹، میزان اورانیوم غنی‌شده تا ۳.۶۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ ایران ۱۷۴.۱ کیلوگرم بوده است، بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک.

۱۴. در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو (FFEP) بیش از ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-1 در یک بال (واحد ۲) از تأسیسات مزبور قرار داده نشده است (بند ۴۶). در تاریخ ۲۹ می ۲۰۱۹، آژانس راستی آزمایی نمود که تعداد ۱۰۲۰ سانتریفیوژ IR-1 در شش آبشار نصب هستند. در همان تاریخ آژانس راستی آزمایی نمود که ده سانتریفیوژ IR-1 در قالب طراحی موقعیت‌های ۱۶ سانتریفیوژ IR-1 نصب‌شده بودند و یک سانتریفیوژ IR-1 در یک موقعیت جداگانه نصب‌شده بود، به‌منظور انجام «تحقیق مقدماتی و فعالیت‌های تحقیق و توسعه در ارتباط با تولید ایزوتوپ‌های پایدار». ایران در بازه زمانی گزارش هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ‌گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند ۴۵).

۱۵. همه سانتریفیوژها و زیرساخت‌های مربوطه در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی‌مانده‌اند (بندهای ۲۹، ۴۷، ۴۸ و ۷۰). آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه‌صنعتی غنی‌سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام‌شده است (بند ۷۱). آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، ازجمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند ۵۱)

۱۶. ایران فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش را در راستای برنامه بلندمدت غنی‌سازی و تحقیق و توسعه غنی‌سازی خود به همان صورت ارائه‌شده به آژانس در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ انجام داده است (بند ۵۲).

۱۷. در تاریخ ۲۶ می ۲۰۱۹، آژانس راستی آزمایی کرد که کلیه میله‌های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی بالاتر از ۱ رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار هستند.

۱۸. ایران هیچ‌کدام از تاسیسات اعلام‌شده را به‌منظور تبدیل مجدد صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورداستفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند ۵۸).

C.3. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

۱۹. هیچ اورانیوم غنی‌شده‌ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه انباشت نگردیده، و غنی‌سازی تحقیق و توسعه ایران انجام‌شده با و بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوژهای تعریف‌شده در برجام بوده است (بندهای ۴۲-۳۲).

۲۰. ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه نموده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است ( بند ۸۰.۱ ). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures را انجام داده و راستی آزمایی نموده که تجهیزات اعلام‌شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص‌شده در برجام استفاده‌شده‌اند( بند ۸۰.۲). ایران هیچ‌گونه سانتریفیوژ IR-1 را برای جایگزینی با آن‌هایی که خراب‌شده و یا ازکارافتاده‌اند تولید نکرده است.(بند ۶۲)

۲۱. همه لوله‌های روتور اعلام‌شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی ازجمله آن‌هایی که از روز اجرا تولیدشده‌اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته‌اند. (بند ۷۰) ایران با استفاده از فیبر کربن لوله‌های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه‌برداری و آزمایش‌شده و تمامی آن‌ها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures آژانس بوده است.

D. اقدامات شفاف‌سازی

۲۲. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره‌گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین درزمینهٔ غنی‌سازی استفاده نماید تا بدین‌وسیله وضعیت آن‌ها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع‌آوری خودکار ثبت سوابق اندازه‌گیری توسط ادوات اندازه‌گیری نصب‌شده آژانس تسهیل گردد (بند ۶۷.۱). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام نموده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم نموده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل نموده است (بند ۶۷.۲).

۲۳. ایران کماکان به آژانس اجازه داده - تا از طریق اقدامات موردتوافق با ایران، ازجمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی containment and surveillance measures - بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولیدشده در ایران یا به‌دست‌آمده از دیگر منابع و انتقال آن‌ها به تأسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند ۶۸)، نظارت نماید. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر نمودن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولیدشده در ایران یا به‌دست‌آمده از هر منبع دیگری را ارائه نموده است (بند ۶۹).

E. سایر اطلاعات مرتبط

۲۴. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقت‌نامه یادمان‌ها بر اساس ماده 17 (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم‌الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است و تحت پروتکل الحاقی دسترسی‌های تکمیلی به همه سایت‌ها و اماکن موردنیاز برای بازدید در ایران داشته است. همکاری به‌موقع و فعالانه از سوی ایران در ارائه چنین دسترسی، موجب تسهیل در اجرای پروتکل الحاقی شده که اعتماد را افزایش می‌دهد.

۲۵. راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش‌های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح‌شده، ادامه دارد. (برجام، ضمیمه ۴، کمیسیون مشترک، بند ۶.۴.۶)

۲۶. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه از جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت نمود. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیون مشترک، بند ۶.۴.۶).

F. خلاصه

۲۷. آژانس به‌راستی آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام‌شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تأسیسات که به‌طورمعمول مورداستفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران در چارچوب موافقت‌نامه پادمان های آن اعلام‌شده، ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام‌نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

۲۸. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

۲۹. مدیرکل به گزارش دهی به‌طور مقتضی ادامه خواهد داد.